Bram van der Stok en andere Nederlandse helden

quote:

Geboren op 13 oktober 1915 in Pladjoe op Sumatra komt Bram van der Stok met zijn familie naar Nederland om te studeren. In 1936 besluit hij de vliegeniersopleiding te gaan volgen vanaf Soesterberg. Daar wordt geoefend met de Fokker S-IV. Hij had een grote aanleg voor aerobics wat hij demonstreerde door onder de Moerdijk bruggen door te vliegen. Helaas lekte deze stunt uit en hij moest verschijnen voor het Militaire Gerechtshof. Gelukkig voor hem liep de zaak met een sisser af. In 1939 krijgt van der Stok de beschikking over het jachtvliegtuig Fokker D-21. Hij is erg enthousiast over de prestaties, maar had graag gezien dat het landingsgestel intrekbaar was geweest, zodat het toestel nog beter zou presteren.

Op 10 mei 1940 vallen Duitse troepen de lage landen binnen. Me-109’s zwermen door het luchtruim op zoek naar prooi. Bob (zoalsBram voor zijn vrienden heet) van der Stok is dan gestationeerd op De Kooy bij Den Helder. Tijdens verschillende schermutselingen weet hij een Me109 te beschadigen en later heeft hij na een gevecht een ‘waarschijnlijk vernietigd’ op zijn naam staan. Met tien D-21’s voert de JaVa (Jachtvliegersafdeling) een aanval uit op Waalhaven waar verschillende Duitse, maar ook nog Nederlandse, toestellen geparkeerd staan. Na het beschieten van dit vliegveld laten de Nederlandse piloten een enorme ravage achter. De Duisters hebben zware verliezen geleden onder het vliegend materieel. Honderden vliegtuigen gingen verloren aan het luchtdoelgeschut, de Nederlandse jachtvliegtuigen en door landingsongelukken van Duitse piloten zelf. Dit enorme verlies aan vliegtuigen was een zware kink in de kabel om een eventuele snelle luchtlanding in te zetten tegen Engeland. Maar na vijf dagen moest Nederland capituleren. Maar Van der Stok wilde niet het gewone leventje weer oppakken. Hij wilde het land ontvluchten om de strijd aan te gaan tegen de Duitse bezetter. Na enkele mislukte pogingen om te ontsnappen, wist Bob op 2 juni 1941 aan boord te komen van een koopvaarder die afgemeerd lag in Rotterdam. Met dit schip, de St Cergue’ lukt het dan eindelijk om Nederland te ontvluchten. Op hetzelfde schip is dan ook toevalligerwijs een andere (later) bekende ‘soldaat van Oranje’, Erik Hazelhoff Roelfzema, die Bob van de Stok uit zijn verstekelingpositie haalt, een kleine ruimte in de machinekamer waar hij dan al 10 ligt. Samen met nog twee anderen weten de mannen over te stappen op een Britse kruiser, de HMS Devonshire. Deze brengt hen naar Schotland waar ze van boord gaan om zich te melden bij de Nederlandse regering in ballingschap. In Londen wordt hem het Bronzen Kruis verleend vanwege zijn succesvolle ontsnapping.

Een Spitfire Mk V van het No 41 Squadron in de sneeuw
Van der Stok wil eigenlijk als spion wel terug naar Nederland, maar op aandringen van onder andere Prins Bernhard besluit hij zich toch aan te melden bij de Royal Air Force. Vanwege zijn Nederlandse gevechtservaring wordt Van der Stok terstond in een Brits uniform gehesen en naar het No 91 Squadron gestuurd. Dit opereerde vanaf Tangmere met de Spitfire Mk V. Tijdens nachtvluchten tegen Duitse aanvallers weet Bob twee He111 bommenwerpers neer te schieten, maar krijgt ze slechts als ‘waarschijnlijk’, omdat de bommenwerpers over en in de zee zijn verdwenen. Een Me-109 wordt wel op zijn conto geschreven nadat het wrak is gelokaliseerd. Later krijgt hij alsnog een He111 op zijn naam als hij de staart finaal van de romp weet te schieten. Hij is geschokt te moeten zien hoe verschillende van de bommenwerperbemanning uit het wrak vallen.
Korte tijd later vertrekt Van der Stok naar het No 41 Squadron dat van West Hampnet opereert. In deze periode begint hij zich al danig op te winden over het via ‘vriendjes’ vergaren van lintjes. Menigeen liep in die tijd, in zijn ogen, ten onrechte met ‘in strijd verworven’ onderscheidingen.

In gevangenschap
Tijdens één van de eerste missies bij het 41 Sqn. weet Bob een Me-109 van de staart van zijn Squadron Leader Peter Hugo te vegen. Met het 41 Squadron maakt Van der Stok verschillende ‘sweeps’ over het kanaal naar Frankrijk. Op één van deze missies vlogen ze met drie andere squadrons terug over het kanaal als ze aangevallen worden door FW190 jachtvliegtuigen. In een chaos van zwenkende vliegtuigen weet Bob een FW190 op zijn naam te brengen. Op een andere dag raakt het squadron in gevecht met twaalf Me109’s, Bob weet er één neer te schieten. Ook de anderen laten zich niet onbetuigd. Na het gevecht worden twaalf enorme schuimcirkels geteld in de Noordzee,… alle twaalf Duitse jagers. Het 41ste leed die dag geen verliezen. Nadat Van der Stok nog één vernietigde en één waarschijnlijke op zijn naam krijgt wort hij bevorderd tot Flight Lieutenant. Maar dan gaat het mis. Op 14 juli 1942 wordt Bob van der Stok zijn Spitfire uit de lucht geschoten door een FW-190 boven Frankrijk. Hij verdwijnt achter het prikkeldraad in Duitse gevangenschap in Stalag Luft III. Nederlandse krijgsgevangen waren maar op één ding uit, ontsnappen. Als zodanig raakten zij dan ook bekend als ‘de zak met vlooien’. Ook Bob wilde zo snel mogelijk het kamp uit. Maar twee serieuze poging strandden. Ondertussen was het werk gestart aan verschillende tunnels om het kamp te ontvluchten. Ik ga niet te diep in op deze spectaculaire uitbraakpoging. Er zijn verschillende goede boeken over verschenen, zoals het boek van Paul Brickhill ‘The Great Escape’ dat model stond voor de gelijknamige speelfilm uit 1963. Helaas is de film hier en daar nogal geromantiseerd, maar de kern blijft wel gespaard, de tunnel ‘Harry’ blijft de hoofdrolspeler. Ook een groot gedeelte in het boek van Bob van der Stok, ’Oorlogsvlieger van Oranje’ is gewijd aan ‘De Grote Ontsnapping’.

Bob van der Stok wordt Hendrik Beeldman
Op 24 maart 1944 was het dan zo ver. Voor 220 mannen van Stalag Luft III waren valse papieren gemaakt, burgerkleding verzorgt uit oude uniformen en ze hadden zelfs vals geld op zak. Op Van der Stok zijn papieren was vermeld dat hij de naam Hendrik Beeldman droeg en onderweg was naar Alkmaar. Van der Stok kroop als 18de door de tunnel ‘Harry’ om in de stilte van de nacht te verdwijnen. Helaas wisten maar 76 man te ontkomen voordat de uitbraakpoging gestopt werd door een Duitse wacht.

Een detail van het vervalste persoonsbewijs van ‘Hendrik Beeldman’
Drieëntwintig man werden vrij snel weer opgepakt en terug gevoerd naar Luft III. Vijftig andere officieren werden aan de Gestapo overgedragen en op last van Hitler geëxecuteerd. Ondertussen was ‘Hendrik Beeldman’ één van slechts drie mannen die op vrije voeten bleven. Via Nederland, België en Frankrijk wist hij weken later Spanje te bereiken. Via het Britse consulaat in Madrid kreeg Van der Stok de benodigde papieren om via Gibraltar terug te keren naar Engeland.

Na een screening door de RAF kon hij zich vervoegen bij de secretaris van Koningin Wilhelmina ’t Sant en Prins Bernhard. De laatste wist de RAF te overtuigen om Bob weer in dienst te nemen. Een vrij unieke kans die geboden werd, in de meeste gevallen mocht een teruggekeerde vlieger uit bezet gebied niet meer vliegen. Mocht het zo zijn dat de bewuste vliegenier opnieuw zou moeten springen en in handen vallen van de Duitsers, dan was de vlieger een gevaar voor het verzet in bezet gebied. Maar Van der Stok werd op 30 mei 1944 naar Biggin Hill gestuurd om een ‘refresher course’ te volgen op de Spitfire Mk IX. Als op 6 juni 1944 Operation Overlord losbarst in Normandie is Bob van der Stok daar niet bij. Hij moet jaloers de verhalen aanhoren van andere vliegers. Maar op 16 juni mag hij mee met het 41 Squadron als nummer twee van Squadron Leader Freddie Vaughn. Na nog twee van deze vluchten komt de Group Captain achter deze illegale actie en wordt Bob tijdelijk aan de grond gehouden. Maar hij wordt korte tijd later weer ingezet bij een ander squadron dat vanaf Tangmere opereerd (helaas is niet duidelijk welk squadron dit was). Hier mee maakte hij vele grondaanvallen, waarbij onder andere een locomotief, verschillende voertuigen en twee tanks worden vernietigd. Ook voegde hij een luchtoverwinning aan zijn totaal door een FW190 te vernietigen en één waarschijnlijke. Als eind juni ook de V-1’s Engeland beginnen binnen te vliegen, wordt Bob ook daartegen ingezet. Met succes, hij weet zeven ‘Doodlebugs’ neer te schieten. Als Parijs gevallen is, verzorgt Bob koeriersdiensten tussen Londen en het hoofdkwartier van Eisenhower die hij ook tweemaal ontmoet. Tevens werd hij ‘taxichauffeur’ in een Auster om hoge generaals rond te vliegen.

In oktober 1944 wordt het squadron uitgerust met de Spitfire Mk XVI om Close Air Support te geven aan grondtroepen. Er worden veel gronddoelen bestookt, waaronder aken op waterwegen, vrachtwagens en andere doelen die van belang leken. Voor een aanval op een Duits hoofdkwartier in Arnhem worden vierentwintig Mk XVI’s ingezet. Deze wierpen hun 250 ponders af, helaas viel maar één van de 48 bommen half op het doel. De rest veroorzaakte een enorme schade aan de omgeving. Toen de leiding er achter kwam dat de Duitse bezetter ambulances gebruikte om munitie te vervoeren, kreeg men opdracht om deze voertuigen ook uit te schakelen. In Nederland werd ieder bewegend doel een schietschijf.

Tegen het eind van de oorlog wordt het 322 Squadron verplaatst naar Twente om vervolgens in Duitsland, op het vliegveld Cloppenburg nabij Hannover gestationeerd te worden. In deze periode reist hij Van der Stok af naar z’n ouders die dan in Hattem wonen. Hier verneemt hij het drama dat zijn twee broers zijn vermoord door de Gestapo vanwege hun verzetswerk. Ook zijn vader is zo mishandeld, dat hij Bram amper herkent. Tweemaal moest de arme vader pijnlijke martelingen doorstaan, de eerste maal na het oppakken van zijn beide zoons, Felix en Hans, de tweede maal als Bram ontsnapt uit Stalag Luft III. De laatste keer verliest de vader permanent het licht in zijn ogen en is fysiek en mentaal totaal gebroken. De dag dat Bram terugkeert naar Duitsland overlijdt zijn vader in de avonduren (die het vijf dagen later pas te horen krijgt). Als Van de Stok na de begrafenis van zijn vader weer op Cloppenburg terugkeert blijkt heel Nederland bevrijdt. Direct wordt er een ‘victorievlucht’ georganiseerd met 16 Spitfires. Boven Den Haag werd vanuit één van de Spits een Nederlandse vlag afgeworpen. Als dan eindelijk de oorlog in Europa voorbij is wordt nogmaals een vlucht van Spitfires gemaakt voor Koningin Wilhelmina op vliegveld Ypenburg. Na een spectaculaire demonstratie waarvoor alles uit de Spitfires wordt gehaald, wordt er teruggevlogen naar vliegveld Valkenburg om daarna per bus wederom naar Ypenburg af te reizen zodat de hoogwaardigheidsbekleders de piloten kunnen ontmoeten. Tijdens vergaderingen om de Nederlandse luchtvaart weer van de grond te krijgen, vroeg de grote baas van de KLM, Albert Plesman, of Van der Stok bij de KLM in dienst wilde treden. Na gesprekken met onder andere Prins Bernhard, zag Bram er van af, want hij zag meer in een toekomst bij de Nederlandse Luchtmacht. Maar, ondanks dat vliegen met een Spitfire, het liefst op z’n kop, de voorkeur verdiende, zag hij ook daar van af. In januari 1946 keerde Bram terug in de studiebanken om in 1950 zijn artseneed af te leggen. Het jaar daarop emigreerde Van der Stok naar Amerika. Via een aanstelling aan de Universiteit van Syracuse, New York, komt hij uiteindelijk terecht in New Mexico waar hij in 1964 president wordt van de New Mexico Medical Association. In Californië gaat hij werken aan boord van een passagierschip dat tussen San Francisco en Honoloeloe voer. Ook doet hij onderzoek voor de NASA naar bloedcirculatieproblemen.

Bram Vanderstok (zoals zijn naam in Amerika geschreven werd) heeft een ongelooflijke hoeveelheid onderscheidingen op zijn naam staan, waaronder; De Nederlandse Bronzen Leeuw, Het Bronzen Kruis, het Vliegerskruis, 2de Vliegerskruis, Kruis van Verdienste, Officier Oranje Nassau en het Nederlandse Oorlogskruis. Vanuit België werd hem de Officier Orde Leopold II met Palmen toegekend en het Belgische Oorlogskruis met Palmen. Uit Engeland kreeg hij het MBE, Membership of British Empire en drie Britse Campaign Medals. Ook Frankrijk wist Van der Stok te vinden, hier kreeg hij het Croix de Guerre en vanuit Polen werd hem het Poolse Oorlogskruis toegekend. Tijdens zijn werk voor de United States Coast Guard werd hij in zijn burgerleven driemaal onderscheiden voor zijn reddingswerk.

In april 1983 verschijnt van zijn hand ‘Oorlogsvlieger van Oranje’ dat een spannend relaas is van zijn leven in oorlogstijd. Voor deze pagina is dankbaar gebruikgemaakt uit dit werk.
Op 8 februari 1993 overlijdt Bram van der Stok op zevenenzeventig jarige leeftijd

quote:

Op vrijdag 4 november 2005 16:22 schreef sp3c het volgende:
Jammer dat Nederland zo slecht met zijn veteranen omgaat eigenlijk, ik had er nooit eerder van gehoord vooral da verhaal van Stalag luft verbaasde me want the great escape heb ik wel gelezen maar ik wist niet dat het hier om een hollander ging!

quote:

Op 10 november 1945 vind in de Werfstraatgevangenis in Soerabaja in voormalig Nederlands-Indië, een spectaculaire bevrijdingsactie plaats. Een aanvoerder in een Engels uniform en tien Gurkha soldaten, redden in die vroege ochtend, 2384 onschuldige en ten dode opgeschreven Nederlanders.
De man die hen bevrijdde overleed op 5 september 1993. Hij werd 82 jaar. Zijn naam en zijn nationaliteit zou voor velen van hen lange tijd onbekend blijven. Maar voor hen die hij het leven redde is hij voor altijd de man die aan de wieg stond van generaties, die zonder hem niet geboren zouden zijn. Het bleek een Nederlander te zijn, reserve-kapitein bij het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger: Jack Boer.

In de documentaire vertellen enkele geredden over hun gevangenneming, de martelingen, de spectaculaire bevrijding en een zeer onverwachte en ontroerende ontmoeting, veertig jaar na dato.

quote:

De bevrijdingsactie op 10 november 1945.

Op 9 november, de dag voor de Slag om Soerabaja toen alle onderdelen weer op sterkte waren in Tandjoeng Perak, kwam een Ambonese burger ‘s avonds laat aan een grenspost. Twee schildwachten voerden hem door de linies naar de hoofdwacht. Hij heette Patiradjawani en was een cipier van de Werfstraat gevangenis. Mijn hulp werd ingeroepen om het verhaal van de man te vertalen. Hij vertelde dat in de vroege ochtenduren alle in de Werfstraat gevangenis aanwezige mannen en jongens zouden worden omgebracht door vergiftigd voedsel (de pap voor het ontbijt zou gemengd worden met arsenicum), waarna de gevangenis in brand zou worden gestoken.
De vraag was natuurlijk of de zegsman te vertrouwen was. 1k kon de Britten met een gerust hart verklaren dat ik de man betrouwbaar achtte omdat ik hem tijdens mijn periode als gevangene van de Kenpetai in 1943 als humaan mens had ervaren die nimmer lijfstraffen had toegepast. 1k vroeg Patiradjawani naar de sterkte van het gevangenispersoneel. Hij antwoordde dat de sterkte kon variëren tussen honderd en tweehonderd man, indien niet voortijdige bewakers weg zouden lopen. Hij zei verder dat wij voorbereid moesten zijn op een zeventigtal levenslang gestraften, die hoogstwaarschijnlijk eveneens zouden zijn bewapend. De Engelse commandant zag geen kans op zo’n korte termijn een grootscheepse reddingsoperatie op touw te zetten zonder de eigen posities in gevaar te brengen. Toch stelde ik een aanvalsplan op en toen ik na uren van overleg en aandringen bij de staf van Pugh nog niets had bereikt riep ik de hulp in van Rendall en Whitmarsh Knight. Zij adviseerden Pugh mijn plan te accepteren, waarop Pugh mij uiteindelijk toestemming gaf om het uit te voeren. Het plan bestond uit de aanval met een gepantserd voertuig en de inzet van vijfentwintig man. 1k kreeg echter een Stewart tank, die een zwaarder gewicht in de schaal legt dan een pantservoertuig, en een escorte bestaande uit tien gurkha’s gewapend met handvuurwapens en handgranaten toegewezen. Het hele plan was gebaseerd op verrassing en timing.

quote:

Eén man had zichzelf in een cel van de kamar gelap opgesloten en de sleutels in het putje in de cel gegooid. Gelukkig herkenden enkele Nederlanders de man als een beruchte misdadiger, die had meegedaan aan de mishandelingen. Daarna werd hij standrechtelijk aan verdere circulatie onttrokken. In totaal werd een zeventigtal levenslang gestraften, die herkenbaar waren aan hun bruine eenheidskleding, neergelegd. Alle overige functionarissen waren door de zijpoort verdwenen en hadden die van buitenaf weer op slot gedaan, zoals één van de strapans vertelde voordat hij door een gurkha uit zijn lijden werd verlost. Alle lijken werden op de plek waar zij werden neergeschoten achtergelaten.

quote:

Op zaterdag 5 november 2005 14:17 schreef _The_General_ het volgende:
Is Jack Boer de volledige naam van deze man? Kan aan hem geen onderscheidingen koppelen..

quote:

Oorlog versnelt de ontwikkeling van bijzondere mensen en Jacobus Lambertus Boer (1911-1993) was zo'n mens. Geboren in Nederland vervulde hij zijn dienstplicht als matroos-vliegtuigmaker bij de Marine in Soerabaja. In 1939 werd hij weer opgeroepen, maar kon eind 1941 bij de BPM in dienst treden ten behoeve van de brandstofvoorziening van de Nederlandse vloot in Soerabaja. Dit werk veranderde al snel in het vernielen van haveninstallaties en het laten zinken van schepen juist voor de intocht van de Japanners. Tussen de capitulatie en Boer's internering heeft hij - samen met BPM-collega W.Ch. Rosel - gedeelten van BPM-archieven uit de door de Japanners bezette gebouwen weten te redden. Door zulke activiteiten belandde hij al gauw in de Japanse gevangenis aan de Werfstraat te Soerabaja en van daar uit in een interneringskamp.
-----------knip---
In 1953 verliet kapitein Jacobus Lambertus Boer Indonesië als Ridder in de Orde van Oranje-Nassau met de zwaarden en met de Erepenning voor menslievend hulpbetoon (de laatste onderscheiding voor reddingswerk in een exploderende munitiedump).

Na zijn pensionering heeft hij - met hulp van Shell - dit boek geschreven, een monument voor veel oud-BPM'ers, waaronder hijzelf.
J.H.P.

Jack Boer: 'Koninklijke Olie, de prijs voor het vloeibare goud 1939-1953'. Verkoopprijs ¦ 89,90, 378 pag., gebonden. ISBN 9073304-53-9. Uitgeverij Bonneville, Bergen (1997).

quote:

Deze nieuwe relatie dient gebaseerd te zijn op respect voor elkaars veteranen en oorlogsgetroffenen. Van Baalen memoreerde in het bijzonder de KNIL-kapitein Jack Boer, de vergeten held van Soerabaja, die vele honderden onschuldige burgers, in de geweldadige Bersiap-periode volgend op de Japanse capitulatie, het leven redde, maar daarvoor nooit door Nederland is onderscheiden of erkend.

quote:

Stok, Bram van der ("Bop")

Geboren op 30 oktober 1915. Overleden te Virginia Beach, Virginia, Verenigde Staten op 8 februari 1993.
Meest onderscheiden Nederlandse militair uit de Tweede Wereldoorlog. Auteur van het boek "Oorlogsvlieger van Oranje" en een van de drie ontsnapte gevangen uit de "Great Escape" welke Engeland wisten te bereiken; 73 anderen werden weer opgepakt en 50 van hen werden doodgeschoten.
Bekende onderscheidingen: ON.4x,BL,BK,KV,VK,OHK.2,VHK,XV,KLO,MBE,S3945,FGS,WM2,LII.4+p,BOK.p,FCG,PKW

Bronzen Leeuw
K.B. no. 2 van 15 juni 1946
Reserve-tweede luitenant-vlieger van het Wapen der Militaire Luchtvaart

Bronzen Kruis
K.B. no. 31 van 5 oktober 1944
Reserve-eerste luitenant-vlieger van het Wapen der Militaire Luchtvaart

Kruis van Verdienste
K.B. van 3 september 1942
Reserve-eerste luitenant-vlieger van het Wapen der Militaire Luchtvaart

Vliegerkruis
K.B. no. 6 van 21 september 1942
Reserve-eerste luitenant-vlieger van het Wapen der Militaire Luchtvaart, gedetacheerd bij de Royal Air Force

Honorary Member in the Military Division of the Most Excellent Order of the British Empire (GB)
? ; goedkeuring tot aannemen en toestemming voor dragen bij K.B. van 19 november 1947
Squadron Leader, Royal Air Force Volunteer Reserve

Officier in de Orde van Leopold II met palm en Oorlogskruis 1940 met palm (B)
? ; goedkeuring tot aannemen en toestemming voor dragen bij K.B. van 24 maart 1947
Reserve-majoor-vlieger van het Wapen der Militaire Luchtvaart

Krzyz Walecznych (PL)
? ; uitgereikt te Woensdrecht op 8 mei 1945
Squadron Leader, Royal Air Force Volunteer Reserve, R.A.F. No. 322 (Dutch) Squadron

Bron: BL/BK blz. 234 ; VK blz. 147,240 ; VHK blz. 216 ; Oorlogsvlieger van Oranje ; correspondentie met R. Vanderstok (USA) ; Overlijdensadvertentie (N.B. Van der Stok claimde zelf het VK.2 te hebben. Hier is echter tot op heden geen bewijs voor gevonden)

quote:

Op donderdag 10 november 2005 16:53 schreef hardcore-freak het volgende:
[...]

quote:

Op donderdag 10 november 2005 16:58 schreef sizzler het volgende:

[..]

Wow.

Moest hij daarna onderduiken?

quote:

09-12-2005
J.L. Boer
Ondertekenaar: Minister H.G.J. Kamp


Op 12 oktober 1998 hebben mw. P.J. van der Molen en de generaal der infanterie b.d. G.L.J. Huyser zich namens het Comité “Onderscheiding Jack Boer’” tot de toenmalige minister van Defensie de heer mr.F.H.J. de Grave gewend met het verzoek postuum de Militaire Willems-Orde (MWO) toe te kennen aan de heer Jacobus Lambertus (Jack) Boer. Het Comité is van mening dat Jack Boer als commandant van een groep Engelse militairen bij de bevrijding van ongeveer 2300 door de Indonesiërs geïnterneerde Nederlanders uit de Werfstraatgevangenis te Soerabaja op 10 november 1945, blijk heeft gegeven van daden van moed, beleid en trouw, die in lijn zijn met de criteria voor toekenning van een MWO.

Op verzoek van mijn ambtsvoorganger heeft de toenmalige voorzitter van het Kapittel der Militaire Willems-Orde de door het actiecomité overlegde documenten en verklaringen beoordeeld en hierover gesproken met mw. Van der Molen en de generaal b.d. Huyser. Het Comité heeft naar aanleiding van dit gesprek in de daarop volgende jaren aanvullende informatie en getuigenverklaringen verzameld. Nadat bevestiging van het comité was verkregen dat het dossier compleet was, heb ik op 15 februari 2005 het Kapittel der Militaire Willems-Orde om advies gevraagd.

Het Kapittel heeft vervolgens zelf feitenonderzoek uitgevoerd. Dit behelsde de door aanvragers ingediende stukken, wetenschappelijk verantwoorde historische publicaties, de archieven van het Nederlands Instituut van Oorlogsdocumentatie, van het Koninklijk Tehuis voor Oud Militairen Bronbeek, van de Corporate Memory and Analysis Branch van het Britse ministerie van Defensie, van het Imperial War Museum en van de Britse National Archives.

Vastgesteld is dat de heer Boer zich vrijwillig heeft gemeld bij de Britse strijdkrachten en werkzaamheden heeft verricht als gids en tolk in Soerabaja. Hij wordt gekenschetst als gedreven en doortastend. Met grote waarschijnlijkheid is de bevrijding van de gevangenis uitgevoerd als onderdeel van de Britse aanval op de stad die op 10 november om 06.00 uur, na het verstrijken van het ultimatum aan de Indonesiërs, is ingezet. Een aparte bevrijdingsactie tegen de gevangenis om 04.00 uur en dus vooruitlopend op de aanval, zoals vermeld in de memoires van de heer Boer, wordt niet waarschijnlijk geacht. Daarover zijn geen documenten aangetroffen.

Vast staat dat de heer Boer aanwezig is geweest bij de bevrijdingsactie. Niet bewezen is dat hierbij sprake is geweest van een door hem geleide actie met een door de Britten ter beschikking gestelde kleine groep militairen. Het zich vrijwillig beschikbaar stellen als tolk en gids en het zich met gevaar voor eigen leven begeven in de beschreven actie getuigt van moed. Door hem persoonlijk verrichte uitzonderlijke daden van moed, beleid en trouw bij de bestorming van de gevangenis zijn echter niet aangetoond. Derhalve adviseert het Kapittel dat geen sprake kan zijn van toekenning van de Militaire Willems-Orde aan de heer Boer. Ik volg dit oordeel van het Kapittel.

Vervolgens heb ik de commissie dapperheidsonderscheidingen van het ministerie van Defensie advies gevraagd of de heer Boer in aanmerking komt voor een andere dapperheidsonderscheiding. De commissie constateert dat getuigenverklaringen van geïnterneerde Nederlanders een uiteenlopend en te beperkt beeld geven van de actie. Andere documenten die overtuigend bewijs leveren ontbreken. De commissie adviseert op grond hiervan de heer Boer niet in aanmerking te brengen voor een dapperheidsonderscheiding. Ik volg het oordeel van de commissie.

Dat er onvoldoende grond is om over te gaan tot toekenning van een MWO of een andere dapperheidsonderscheiding laat onverlet dat waardering en bewondering past voor het optreden van de heer Boer, die ik bij deze namens de regering uitspreek.