Koude winter verwacht (2005-2006) #01

Brian Gazer van TWO liet in September weten dat als ie een totale winterverwachting zou moeten maken hij toch met vrij grote zekerheid zou gokken op een koude. Hij gaf aan dat we na relatief zachte winters weer langzaam richting normaal gaan. De winterse taferelen van de afgelopen jaren zouden gezien kunnen worden als voorbodes dat 'er iets in de lucht hangt'.

Nog een dooie mus, van het TWO forum: de temperatuurverhoudingen tussen de verschillende maanden sinds het begin van deze zomer komen vrijwel exact overeen met... die van 1962. Nou ja, als je bewust patronen gaat zoeken kom je altijd overeenkomsten tegen.

Hier nog de forecast voor de USA:
http://wwwa.accuweather.com/promotion.asp?dir=aw&page=winterfrcst

Dat je elke herfst hoort dat het koud gaat worden klopt ten dele. Kranten en publiek doen misschien aan wishfull thinking, meteorologen gaan hun integriteit niet in de waagschaal zetten. Je hoort nu vanuit elke hoek dezelfde (voorzichtige) verwachtingen met een dikke nadruk op 'kans'. Het weer mag chaotisch zijn, maar ontwikkelingen volgen wel bepaalde patronen. Op grote schaal heb je patronen zoals bijv. de zonnevlekcyclus, de fluctuerende warme golfstroom, de oscillaties in luchtstromen, zelfs het simpele feit dat je om de zoveel jaar een koude winter om je oren krijgt. Dit wil nog niks zeggen over de aanstaande winter, maar er zijn nu verdomde veel aanwijzingen dat er iets bijzonders staat te gebeuren. Vandaar dit topic. Het blijft derhalve een kans en iemand die beweert het nu al zeker te weten jokt.

Afgelopen winter kwamen de voorspellingen (voor Nederland) niet uit. Het zou toen inderdaad ook goed kunnen gaan winteren, maar door een blokkade van hogedruk boven de Britse eilanden kwamen we telkens net niet aan de beurt. Dat terwijl het (onverwachts) totaan de middellandse zee stevige winterde. De polar lows van Maart waren puur toeval, het zijn kortstondige lokale events die nooit op lange voorhand te voorspellen zijn. Was de koers iets anders geweest dan hadden we geen vlok gezien. Bij ons in Brabant heeft het die dag trouwens amper gesneeuwd. Snif.

1978 was raar. Ik logeerde bij m'n grootouders zoals elke kerstvakantie en het was saai grauw weer. Op een dag viel er wat motsneeuw, maar de verwachtingen waren dat het saai grijs weer zou blijven. Daags voor oudejaar werd het noorden ineens getrakteerd op een onverwachte sneeuwstorm en kelderden de temperaturen bij stormachtige wind. De meteorologen daar (De Jong, Pelleboer) volgden de ontwikkelingen op de voet en probeerden het KNMI in te lichten, maar de Bilt deed in eerste instantie niet open. Terwijl er sneeuwduinen werden opgejaagd was het officiele weerbericht nog steeds dat het typisch Hollands winterweer zou zijn. De nacht voor oudejaarsdag was het zuiden aan de beurt. Die ochtend wist ik niet wat ik zag als 9-jarige, met sneeuw die bijna tot m'n knieen kwam. Buitenspelen was leuk voor even, het was stervenskoud met een snijdende wind en de sneeuw plakte helemaal niet lekker. Het was wel mooi met een asgrauwe lucht boven een bijna onherkenbaar landschap.

Nou ja, de verdere winter bleef dooilucht en diepvrieslucht boven ons land om de eer strijden. We hadden in feite een ijzige kwakkelwinter te pakken. Een aantal keren ijzelde het stevig en kon je gaan schaatsen op straat. Al eerder geschreven. Een bijzondere winter was het terwijl ik de typische jaren-80 winters toch meer als 'winter' heb ervaren. Toen stevige sneeuwval, lange tijd diepvriestemperaturen, 11 stedentochten.

Ach, de laatste winter van betekenis is alweer tien jaar geleden en die was heel saai. Het mag wel weer een keer.

Op een ander forum kwam iemand ook met de opmerking dat de zomer warm zou moeten zijn geworden volgens de prognoses, maar dat het tegenviel, en dat 'dus' de prognoses niet klopten.

Prognoses worden uitgedrukt in kansen en de kans op een warme zomer was groter dan de kans op een frisse. En was de zomer fris? Er werd verder even aan voorbijgaan dat we in Juni een aantal dagen tegen de 35 zaten, ongekend hoog. Er gaan jaren voorbij dat de 30 amper gehaald wordt. Juli en Augustus verliepen welliswaar vrij normaal, maar we hebben tot eergisteren (voor Nederlandse begrippen) regelmatig bijna zomerse temperaturen gehad. Het afgelopen zomerseizoen mag je best als 'warm' bestempelen. De prognoses klopten redelijk.

Tja. Seizoensverwachtingen zijn experimenen, nooit een eenduidige voorspelling of verwachting. Het publiek is wel geneigd om het als zodanig op te pakken. En dan is het alles of niets, terwijl de heetste zomers en koudste winters perioden van normaal weer kennen.

Vorig jaar viel de winter niet zo streng uit als verwacht door een blokkerend hoog bij de UK dat voor ons net iets te dichtbij lag, terwijl zuid-Belgie en Frankrijk bijv. veel sneeuw kregen en er zelfs sneeuw op de palmbomen bij de middellandse zee lag. Bij ons alleen even serieus winterweer begin Maart. Voor sommigen betekent dat dan dat de prognoses complete onzin waren. Hetzelfde dus als met zomerprognoses en mensen die gewend zijn geraakt aan een bijna subtropisch klimaat.

Nogmaals, voor de criticasters onder ons: in de huidige winterprognoses is er 1/3e kans dat de komende winter normaal tot zacht gaat verlopen. Pin je anders daarop vast. Prognoses komen altijd wel een beetje uit. Het gaat over kansen en we hebben op dit moment 2/3 kans op een koude winter. Een kans op basis van alle data en kennis die we hebben. Vandaar de topictitel 'koude winter verwacht'. Het is een behoorlijke kans. Geen claim.

Een animatie van de sneeuw- en ijsbedekking van de afgelopen 31 dagen:
http://www.ssd.noaa.gov/PS/SNOW/DATA/asia-1mo-loop.html

Mooi om te zien hoe zeeen dichtvriezen en hoe een tapijt sneeuw wordt neergelegd.

Dit is het kaartje van begin Maart:


En dit van gisteren:


Archief afgelopen jaar:
http://www.ssd.noaa.gov/PS/SNOW/ARCHIVE/EuAsia/

Er is wel iets over te zeggen. Kansen. Daar gaat het om.

Meteorologie is naast emperische wetenschap een heel stuk kansberekenen. Supercomputers op de instituten doen niet anders. En er zijn wel degelijk globale patronen en verbanden. Een weerbericht op 3 november met "op 7 januari in de ochtend nog nevelig en koud, in de middag kans op sneeuwbuien' zul je niet horen. Maar er is best te zeggen of de kans groter dan normaal is dat we een koudere winter krijgen in Europa. En ook dan kan het zijn dat het bij een paar weken diepvries blijft (target gehaald) terwijl we de rest van de tijd bijna in T-shirt buitenlopen.

Bij een opbouw van een standvastige hogedruk boven Skandinavie-Rusland is de kans groot dat ie nog wel even zal blijven hangen, de kans is kleiner dat zo'n ding in een klap van de kaart wordt geveegd. Dat weten we uit het verleden. En zo zijn er tal van zaken die welliswaar geen uitsluitsel geven, maar wel iets zeggen over de kansen. Vervolgens heb je de meest uiteenlopende methoden om de kans plus een marge vast te stellen.

De Easton cyclus bestaat, tenzij het een ongelofelijk toeval is. En ja, het kan zomaar toeval wezen. Er is een verband tussen zonnevlekken en weerbeeld. Ook dat kan toeval wezen. Er is geen verband aangetoond tussen Easton en zonnevlekken. Het is namelijk niet duidelijk wat er achter de Eastoncyclus zit. Als het uberhaupt bestaat.

Wat oktobers betreft, van de tien warmste oktobers werden er drie gevolgd door barre winters. De meeste overige winters mochten er ook wezen. In tegenstelling tot de tien koudste Oktobers waar vrijwel alleen zachte winters op volgden. Ook dat kan toeval wezen. Je hoort mij geen verband leggen tussen Oktobertemperatuur en winterverloop. De kans dat je sterke afwijkingen krijgt in zo'n eeuwtabel is vele malen groter dan bijv. dat winters zich eeuwenlang houden aan een Eastoncyclus.

Ik ben sowieso meer geinteresseerd in wat meteorologen te zeggen hebben. Mensen die ervoor gestudeerd hebben en jarenlange ervaring hebben opgebouwd. Roepen vanaf de zijlijn dat het allemaal onzin is is wel heel gemakkelijk. Seizoensvewachtingen zijn het nattevingerwerk ontgroeid en de uitkomsten kloppen de laatste jaren heel aardig. Kan ook niet anders wanneer je weerpatronen uit gaat zetten tegen kansen. Helemaal als je nagaat dat verschillende instituten nog wel eens met verschillende prognoses willen komen. 'Het kan vriezen, het..' Maar de hoofdmoot van de mainstream blijkt aardig te kloppen. Vorige winter, afgelopen zomer, het orkaanseizoen.

En kortere termijnverwachtingen? Die gaan wel iets verder dan 3 dagen, het is geen 1970 meer. Maar het blijven kansen. Woon je op de speldenknop Nederland dan kan het weer totaal anders dan verwacht uitpakken terwijl het een paar kilometer over de grens wel klopt. Zelfs in ons land kunnen enorme verschillen optreden. Kijk naar afgelopen winter. Sneeuwstorm bij Enkhuizen, in Eindhoven slechts anderhalve vlok.

Het kan vriezen, het kan dooien. Maar er is best wat te zeggen over de kans. Zeker weten doe je pas achteraf Maar dat maakt het m.i. niet minder interessant.

Intussen ook tegengeluiden van het meteorologische front:
Wolfgang Roeder in Berlijn verwacht een normale tot zachte winter. Roeder heeft in het verleden laten zien dat ie het redelijk vaak bij het rechte eind heeft. Roeder voorspelt overheersende luchtdrukafwijkingen t.o.v. normaal over langere periodes.

Metcheck UK kwam vandaag met een forecast.

quote:

Significantly colder than average : 5%
Slightly colder than average : 20%
Average : 30%
Slightly warmer than average : 40%
Significantly warmer than average : 5%

http://www.metcheck.com/V40/UK/FREE/winter.asp

En tot slot toch nog een paar dooie winterkoninkjes: de poolzeeen zijn twee weken eerder dan vorig jaar dezelfde tijd weer gaan bevriezen. Verder is het zeewater bij IJsland veel kouder dan normaal. Dit kan theoretisch beter een hogedruk in het gebied in stand houden. Weer verder naar het noorden is het water veel 'warmer' dan normaal, hetgeen tot het ontstaan van 'poolstoringen' kan leiden. Dat alles zou weer goed kunnen zijn voor winterweer hier: polar lows die naar onze streken gestuurd worden. (Een polar low veroorzaakte de extreme sneeuwval begin Maart en jaren geleden in 1978) Doe er een mooi H-tje bij die schommelt tussen Rusland en Skandinavie en we hebben een aardige winter te pakken. Roet in het eten zou een hogedruk boven/vlakbij de UK zijn, net als vorig jaar. Of natuurlijk een trein aan diepe oceaandepressies en een verdomde Azoren-H.

PS, ook van Metcheck: Een kaartje dat de zomersneeuwbedekking laat zien op het continent. De sneeuw die er in Juli en Augustus ligt. Het loopt terug door de globale opwarming, maar kijk eens naar de jaartallen met pieken. 1978 - 1987 - 1996 - .... ? ;-)

Mensen die niet van kou houden: morgen kan het weer 20 graden worden. Helaas wel met wind en buien, dus zonnen op een terrasje zit er niet in.

Nog even een dooie winterkoning m.b.t. Roeder. De Berlijnse meteoroloog zelf is gestopt met seizoensprognoses, collega's maken nu gebruik van z'n methode en zijn minder succesvol gebleken.