Cultuur & Historie in het nieuws

quote:

Archeologische
vondsten in
museum vernield
IN MUSEUM De Dubbelde Palmboom
aan de Voorhaven in Rotterdam-
Delfshaven zijn woensdagmiddag
een aantal archeologische
vondsten vernield. Enkele potten,
kannen en kruiken, gevonden bij
bodemonderzoek in Rotterdam,
zijn zwaar beschadigd. Wel kan
het merendeel van de stukken volgens
een woordvoerder van het
museum gerestaureerd worden.
Personeel van het museum ontdekte
de vernieling na een bezoek
van een schoolklas. De politie onderzoekt
nog wie het materiaal
kapot gemaakt heeft. Ook is nog
onduidelijk of er kwade opzet in
het spel is. De vondsten hebben
geen grote financiële waarde,
maar zijn volgens de woordvoerder
historisch gezien wel van
groot belang. Het tableau waarin
de spullen tentoongesteld lagen,
wordt aangepast. “Dat zorgt ervoor
dat in de toekomst de tentoonstelling
bijvoorbeeld met glas
beter wordt afgesloten. Maar dat
is wel jammer.” ANP

quote:

'Schatten van Amsterdam' duiken op bij bouw metrolijn

Uitgegeven: 19 oktober 2005 20:14
Laatst gewijzigd: 19 oktober 2005 23:43

AMSTERDAM - Bij de bouw van de Noord-Zuidlijn op het Damrak in Amsterdam hebben archeologen de afgelopen weken tal van bijzondere spullen opgegraven. De vondsten gaan terug tot de 14e eeuw en variëren van scheepsgereedschap, een hele verzameling messen, aardewerk, een bijzondere tabaksdoos en een opvallende insigne van tin.

De komende twee weken verwacht stadsarcheoloog en leider van het onderzoek in de bouwput J. Gawronki nog vroegere opgravingen te doen, mogelijk zelfs uit de 12e eeuw of ouder. Dat zei hij woensdag tijdens een tussentijdse presentatie van de gevonden voorwerpen.

Startschacht

Op het Damrak, een van de oudste plekken van de hoofdstad, vlakbij het Centraal Station wordt momenteel de startschacht gebouwd voor de boor die de metrotunnel onder de stad moet graven.

De betonnen bak gaat zo'n 15 meter de grond in en bevindt zich momenteel op 7 meter diepte. Hoewel tot nu toe al veel unieke spullen boven water zijn gekomen, verwacht de archeoloog de komende dagen pas echt bij "de schatten van Amsterdam" aan te komen. Hoe dieper ze namelijk de riviergrond in kunnen, hoe ouder de vondsten.

Speuren

Een team van archeologen spit overdag met behulp van een grote zeef de afgevoerde grond door en gaat 's avonds hoogstpersoonlijk onder de grond om te speuren naar bijzondere vondsten.

Tijdens de presentatie toonde een filmpje hoe de archeologen bemand met lampen op het hoofd en waterdichte pakken afdalen in de "enige grot die Amsterdam momenteel rijk is". "Een zeer eigenaardige werkomgeving, modderig, vochtig en donker met kruip-door-sluip-door-gangen", omschreef Gawronski de omstandigheden.

Messen

Een van de opvallendste opgravingen tot nu toe zijn volgens de archeoloog de enorme hoeveelheid messen, zo'n zestig à zeventig. Deze komen allemaal uit de middeleeuwen, zo rond de 15e eeuw. Dat kan erop duiden dat er op de Nieuwe Brug mogelijk net als op de Pontevecchio in Florence winkeltjes zaten, vermoedt Gawronski. "Mogelijk zat er een werkplaats waar messen werden verhandeld of gemaakt."

Zoals verwacht vinden de archeologen veel scheepsgereedschap en voorwerpen die met de vaart te maken hadden. Op de plek waar nu het Damrak is, zat namelijk vroeger een haven aan de monding van de Amstel. Of de komende weken nog een Romeins schip boven water komt, de grootste wens van de archeologen, betwijfelt Gawronski. "Maar het zou al mooi zijn als we nog wat uit de vroege middeleeuwen ontdekken."

quote:

Oudste stenen huis Nederland gevonden in Nijmegen

Uitgegeven: 14 oktober 2005 14:25
Laatst gewijzigd: 14 oktober 2005 14:25

NIJMEGEN - Archeologen hebben bij graafwerkzaamheden in het centrum van Nijmegen funderingen aangetroffen van het tot nu toe oudste stenen huis van Nederland. In de bouwput aan de St. Josephhof zijn tevens antieke dakpannen en siervoorwerpen aangetroffen, wat er volgens de archeologen op duidt dat het gebouw kort na het begin van de jaartelling door zeer vooraanstaande mensen moet zijn gebruikt.

Nijmegen viert dit jaar het 2000-jarig bestaan. Dat de stad echt de oudste van Nederland is, is aan het eind van de vorige eeuw onomstotelijk vastgesteld na het vinden een gedeelte van een Romeinse godenpijler uit 14 na Chr. De funderingen van het nu aangetroffen gebouw dateren ongeveer uit 40 na Chr.

De gemeente wist volgens een woordvoerder wel bijna zeker dat er bij de bouwactiviteiten op de St. Josephhof Romeinse resten gevonden zouden worden. De vondst van het stenen huis heeft de stadsarcheologen toch verrast, omdat dit er op wijst dat Oppidum Batavorum, zoals Nijmegen in de Romeinse tijd heette, nog veel aanzienlijker moet zijn geweest dan tot nu toe aangenomen.

Tufsteen

De vondst van het unieke stenen gebouw vormt volgens stadsarcheoloog H. van Enckevort een belangrijke uitbreiding in de kennis van de geschiedenis van de oudste stad van het land. Van Enckevort vermoedt dat het gebouw veel groter is geweest dan hij nu op de St. Josephhof kan blootleggen.

"Er is tufsteen gebruikt en dat was tot in de late Middeleeuwen een geliefd bouwmateriaal. Het Romeinse gebouw is in later eeuwen vermoedelijk afgebroken, om de stenen elders opnieuw te kunnen gebruiken. Ook zijn delen van de bodemschat beschadigd toen in het begin van de vorige eeuw kelders onder de aangrenzende huizen zijn aangelegd", zegt hij.

De vondst van de gebruikte dakpannen is een nieuwe uitdaging voor archeologen, zegt Van Enckevort. "We wisten al dat de Romeinen zelf dakpannen bakten in Berg en Dal, vlak bij Nijmegen. Maar dit zijn andere dakpannen. Onderzoek moet uitwijzen of ze afkomstig zijn uit het Duitse Xanten, waar ook een nederzetting was, of dat er ergens bij Nijmegen nog een andere steenbakkerij moet zijn geweest."

Appartementen

Nijmegen bouwt op de St. Josephhof een complex van ongeveer honderd woningen en appartementen. Architect F. Houben heeft bij het ontwerp van het complex al rekening gehouden met archeologische opgravingen. "Ik heb een ruime binnenhof getekend, waar de resten op de een of andere manier zichtbaar zullen worden gemaakt. Op de plek waar de fundering is gevonden wordt gebouwd, maar misschien kunnen we de stenen in de binnenhof gebruiken", zei zij vrijdag.

De archeologen hebben nog tot 1 april volgend jaar de tijd om het terrein af te graven. Van Enckevort verwacht nog veel meer Romeinse resten bloot te leggen. Architect Houben vult haar bouwplan pas definitief in nadat de archeologen klaar zijn, zodat ze de belangrijkste vondsten de beste plaats kan geven.

quote:

erfenis van 1830

24 september 2005 t/m 8 januari 2006
Nederland en België: een bijzondere relatie. We zijn buren van elkaar, in zekere zin zelfs familie. We delen een gemeenschappelijke geschiedenis en voelen ons cultureel verwant. We komen graag en veel bij elkaar op bezoek. Maar zelfs in de beste families gaat het wel eens mis: Broedertwist!


Ooit vormden Nederland en België één koninkrijk: het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Het is dit jaar precies 175 jaar geleden dat deze staat uiteen viel. In 1830 kwamen De Belgen in opstand tegen koning Willem I en scheidden zij zich af van het Noorden. Nederland en België gingen als twee onafhankelijke staten verder. Dit jubileum is een mooie aanleiding om terug te blikken op de tumultueuze oorsprong van beide staten. En het biedt de gelegenheid te laten zien hoe België en Nederland na 1830 op zoek gingen naar hun eigen identiteit.

Gespiegelde tentoonstelling
Broedertwist: België en Nederland en de erfenis van 1830 toont voor het eerst zowel de Belgische als de Nederlandse kijk op de gebeurtenissen rond 1830. Beide visies worden ‘gebroederlijk’ gepresenteerd: Belgisch wapengekletter tegenover Nederlands kanongedreun, Belgische oorlogspropaganda tegenover schilderijen met Nederlandse propaganda. En Belgische helden zoals kanonnier ‘Charlier met het houten been’, tegenover de Nederlander Van Speijk (‘dan liever de lucht in’) die zijn schip opblies om het niet in Belgische handen te laten vallen.

Nationaal elan
De tentoonstelling beperkt zich niet tot de Revolutie. Voor de Belgen betekende 1830 een nieuw begin en ook de gekrenkte Nederlanders hadden behoefte aan een nieuw nationaal elan. Het eigen verleden werd de belangrijkste bron van nationale trots. De expositie toont dat in een spectaculaire eregalerij met ‘grote vaderlanders’ uit beide landen: Egmond tegenover Willem van Oranje, Rubens tegenover Rembrandt. Daarnaast blijkt de nationale trots uit de statige vorstenportretten, dramatische historiestukken, theatrale ontwerpen voor nationale monumenten, uniformen, vlaggen en vaderlandse relieken. De bezoeker kan patriottische poëzie beluisteren en er klinken nationale hymnen en vaderlandslievende liederen.

Actueel
Broedertwist laat zien hoe Belgen en Nederlanders in de 19de eeuw zichzelf en elkaar zagen. Dat dit thema nog niets aan actualiteit heeft ingeboet blijkt uit de nog steeds gangbare stereotypen over Bourgondische of domme Belgen en over zuinige of betweterige Nederlanders. Een reden te meer om op de expositie ook op de hedendaagse beeldvorming in te gaan!

quote:

Tweehonderd jaar geleden schudde Europa op zijn grondvesten. In Frankrijk was de revolutie uitgebroken. Napoleon Bonaparte, sinds 1804 keizer van Frankrijk, beheerste tot 1812 het vasteland. Op zee echter werd zijn vloot in 1805 verslagen door de Britse admiraal Nelson in de befaamde zeeslag bij Trafalger.

Behalve korte perioden van vrede was Europa van 1792 tot 1815 in oorlog. Voor vele soldaten betekende deze periode een leven lang oorlog voeren. Ook tienduizenden Nederlanders vochten voor Napoleon. Het Legermuseum in Delft belicht dit deel van onze geschiedenis in de tentoonstelling Voor Napoleon. Hollanders in oorlogstijd, 1792-1815. Eén van de topstukken is de uniformjas van Napoleon, die hij in 1815 droeg, het jaar van de Slag bij Waterloo. Het is afkomstig uit het Paleis Fontainebleau en was nog nooit eerder in Nederland te zien. Het jasje laat niets onverhuld van de omvang die zijn drager destijds gehad moet hebben: de keizer blijkt een kleine man met een dik buikje en een brede nek.

Voor Napoleon, Hollanders in oorlogstijd 1792-1815
Tienduizenden Nederlandse soldaten vochten voor Napoleon. Niet alleen in Nederland, maar ook in België, Spanje, Duitsland, Polen en Rusland. Tijdens de Russische veldtocht van 1812 kwamen velen om het leven. In 1814 werd Napoleon gedwongen af te treden maar hij keerde in 1815 in Frankrijk terug. Tijdens de daaropvolgende Slag bij Waterloo vochten Nederlanders zowel voor de Nederlandse koning Willem I als voor Napoleon.

Bezoekers aan de tentoonstelling Voor Napoleon. Hollanders in oorlogstijd, 1792-1815 ontmoeten hier enkele van die Nederlanders, elk met hun eigen verhaal. Individuele kabinetten vormen mini-exposities met uniformen, prenten, egodocumenten en eigendommen, aan de hand waarvan hun ervaringen in deze Franse tijd worden verteld. Zou de jonge kadet Hendrik Jacob t Hart de barre veldtocht naar Duitsland in 1804 overleven? Wie was Valentijn Amende die 27 jaar als kwartiermeester de regimentsboeken bijhield en in 1804 de dienst moest verlaten omdat hij gesjoemeld zou hebben? Lukte het Adriaan Blussé om zich in 1813 conform het kleedvoorschrift te melden: de pels donkergroen, gevoerd met wit flanel; de overslagen en kraag geborduurd, de kraag en opslagen der mouwen zwart bont? En kon de Nederlandse chirurgijn Verhoef in de barre Russische kou van 1812 nog iets voor de gewonden betekenen? Het zijn enkele voorbeelden van Hollanders die een rol speelden in die roerige oorlogstijd.

Behalve gewone Hollandse militairen zijn ook de Oranjes vertegenwoordigd: Willem Georges Frederik van Oranje-Nassau en zijn neef Willem II. De laatste is beter bekend als de held van Waterloo, die in 1815 gewond raakte bij de Slag van Waterloo. Diens paard Wexy, die het onbezonnen gedrag van zijn ruiter daarbij niet overleefde, is ook op de tentoonstelling te zien. Hij werd destijds uit eerbetoon opgezet en wordt voor deze speciale gelegenheid vanuit de Koninklijke Stallen overgebracht naar Delft.

Naast Wexy weet het Legermuseum ook andere spectaculaire bruiklenen bijeen te brengen uit o.m. Sint-Petersburg, Versailles, Brussel, Wenen en Londen. Prominent aanwezig zijn Napoleons uniform van kolonel van de Nationale Garde uit Fontainebleau en zijn steek. Het Legermuseum zelf beschikt over een omvangrijke collectie uniformen, wapens, ooggetuigenverslagen, dagboeken, brieven en memorabilia. Samen met deze internationale bruiklenen vormen ze een uniek geheel dat nog nooit eerder aan een groot publiek kon worden getoond.

De historische context van de tentoonstelling wordt geschetst in afbeeldingen en schilderijen. Hierin wordt ook de in de 19e eeuw ontstane Napoleontische en Orangistische mythevorming verbeeld. Zo hangen enkele indringende etsen uit Los Desastres de la Guerra van Goya tegenover Keizer Napoleon I in kroningsgewaad (F. Gerard) en Willem II bij Waterloo (J.B. van der Hulst). Deze beide kanten van oorlogstijd - de realiteit en de grandeur - krijgen gestalte in Voor Napoleon. Hollanders in oorlogstijd, 1792-1815.

Voor Napoleon. Hollanders in oorlogstijd, 1792-1815

Looptijd 14 oktober 2005 - 2 april 2006

Publicatie
Bij de tentoonstelling verschijnt het rijk geïllustreerde boek Voor Napoleon. Hollanders in oorlogstijd, 1792-1815.

Redactie: Mark van Hattem e.a.
Uitgeverij: Uitgeverij Thoth
Pagina's: ca 128 pp.
Illustraties: rijk geïllustreerd, full colour

quote:

Kom naar de geschiedenismarathon!
Non-stop geschiedenisles van boeiende vertellers
Geschreven door Reinard Maarleveld donderdag 27 oktober 2005

Het Nationaal Archief nodigt heel Nederland uit voor zijn Geschiedenismarathon. Bevlogen historici en auteurs, boeiende vertellers, geven non-stop geschiedenisles over het vaderlands verleden vanaf de oudheid tot nu. Bezoekers kunnen op elk moment binnenstappen en op elk moment de zaal weer verlaten.

Echte liefhebbers verschijnen aan de start om zaterdagmorgen 10.00 uur voor het verhaal van Fik Meijer ("Keizers sterven niet in bed" en "Gladiatoren") over de oudheid en de vaderlandse geschiedenis.

De geschiedenismarathon wordt om 16.15 afgesloten met een quiz voor het publiek. De winnaar van de quiz gaat naar huis met de reproductie van een belangrijk archiefstuk.

Tussen de bedrijven door is er:
-de Nationaal Archief boekenmarkt: Historische uitgaven voor spotprijzen
-een restauratiedemonstratie en diverse rondleidingen achter de schermen met bezoek aan een archiefdepot.
-een VOC-rondleiding voor kinderen van kinderboekenschrijfster Lizette de Koning.
-De Verdieping van Nederland met hoogtepunten uit de Nederlandse geschiedenis

Het Nationaal Archief ligt naast het Centraal Station van Den Haag. Een routebeschrijving kunt u vinden op www.nationaalarchief.nl

Programma Geschiedenismarathon

10.00 – 10.45 uur: prehistorie tot vroege middeleeuwen (1305)
Fik Meijer, hoogleraar in Amsterdam, vertaler en schrijver van onder meer ‘Paulus zeereis naar Rome’ en ‘Keizers sterven niet in bed’, vertelt over Nederland in de vroegste tijd: Romeinse tijd, Christendom en riddertijd.

10.45 – 11.30 uur Periode 1305 – 1555
Han van der Horst, historicus en auteur van ‘De lage hemel, Nederland en de Nederlanders verklaard’ en ‘Het beste land ter wereld’ heeft het over de nadagen van de middeleeuwen en het begin van de nieuwe tijd. Nederlanders als calvinisten én als Bourgondiërs.

11.30 – 12.15 uur Periode 1555 – 1614
Thomas von der Dunk, cultuurhistoricus en auteur van ‘Tweeduizendjarige wandeling door de vaderlandse geschiedenis’ neemt u mee naar de Opstand en het ontstaan van Nederland als zelfstandige staat. Tegen wie was de Opstand bedoeld en hoe kwam het dat die uitmondde in de republiek? Wat was de internationale context van deze gebeurtenissen?

12.15 – 13.00 uur Periode 1614 – 1780
Luc Panhuysen, historicus en auteur van onder andere ‘De ware vrijheid. de levens van Johan en Cornelis de Witt’, vertelt over Nederland in de Gouden eeuw: oorlog met Spanje, de zeemacht en de groeiende wetenschap.

13.00 – 13.45 uur Periode 1780 – 1848
Gerard Hooykaas, auteur van het boek “Thorbecke, een leven in brieven’, behandelt Nederland als Koninkrijk, de positie van de Oranjes en Nederlands grootste staatsman Thorbecke in zijn jonge dagen.
13.45 – 14.30 uur Periode 1848 – 1914

Dineke Stam, historica en publiciste over vrouwengeschiedenis en de Tweede Wereldoorlog vertelt aan de hand van het levensverhaal van Aletta Jacobs over de thema’s in deze periode: arbeid, armoede, ziekte, kiesrecht en emancipatie van de (Joodse) burgerij en vrouwen.

14.30 – 15.30 uur Periode 1914 – 1945
Chris van der Heijden, historicus en auteur van ‘Grijs verleden, Nederland en de Tweede Wereldoorlog’, belicht Nederland en de 30 jarige oorlog van 1914 tot 1945 met het accent op de Nederlandse uitzonderingspositie in de jaren 20 en 30 op het internationale toneel, het Nederlands zelfbeeld en politiek beleid, de schrik van de oorlog en de jaren erna.

15.30 – 16.15 uur Periode 1945 – 2005
Gerrit Valk, historicus, publicist over de Tweede Wereldoorlog, de pest, oproeren en Picasso en oud - Tweede Kamerlid voor de PvdA van 1989 tot 2002, zal vertellen over de wederopbouw en het begin van het betaald voetbal in de jaren vijftig, jongeren in de periode 1960 – 1980, de nieuwe politiek en de verharding van de samenleving na 1980.

16.15 – 16.45 Geschiedenisquiz
Gerrit Valk presenteert de Geschiedenisquiz, laat zien wat u weet en win een mooie reproductie van een belangrijk archiefstuk.

quote:

Plaatsen van herinnering, of waarom de canon op straat ligt

Overal om ons heen liggen sporen van het verleden. Aan historici de taak die plaatsen te laten bijdragen aan het geschiedenisbesef, zegt Wim van den Doel.

Reeds geruime tijd wordt bij tijd en wijle gezucht over het gebrek aan historische kennis onder de Nederlandse bevolking. Dit gezucht bracht a! in 1997 staatssecretaris Netelenbos ertoe een zogeheten Commissie geschiedenisonderwijs in te stellen, hetgeen weer werd gevolgd door het in het leven roepen van een 23-koppige commissie-De Rooy, die begin 2001 met haar rapport kwam over het geschiedenisonderwijs.

Nu is er de 'canon commissieVan Oostrom', die op zoek gaat naar het 'Verhaal Nederland' en in september 2006 klaar zal zijn met haar werkzaamheden, met andere woorden precies negen jaar na de instelling van de Commissie geschiedenisonderwijs.

Als er iets hoort bij de moderne Nederlandse identiteit, dan lijken het wel de trage besluitvormingsprocessen te zijn en de vele commissies die daartoe worden ingezet. Dit wil echter nog niet zeggen dat met betrekking tot de geschiedenis overheden, organisaties en burgers stil hoeven te zitten.

Sporen van ons verleden bevinden- zich immers rondom ons. Op het platteland, in dorpen en steden zijn vele plaatsen van herinnering die aanleiding geven een geschiedenisverhaal te vertellen.

Het is zaak deze plaatsen van herinnering voor het bredere publiek te ontsluiten en daarmee dienstbaar te maken aan de versterking van ons historisch besef. Want historische kennis blijft nu eenmaal van belang om in te zien hoe een samenleving zich kan ontwikkelen en veranderen, hoe de geschiedenis wordt gebruikt en misbruikt in maatschappelijke debatten en de politiek, en simpelweg om de wereld om ons heen te kunnen begrijpen.

Het is daarom een gelukkige zaak dat bijvoorbeeld de gemeente Leiden in haar stad een historische wandelroute - de Leidse loper heeft gemaakt met veel aandacht voor het verleden, het nationaal archief op zijn website virtuele informatie geeft over plaatsen van herinnering en de Amsterdamse uitgever Bert Bakker vanaf vandaag een boekenreeks onder deze titel publiceert.

Wordt over onze kennis van het verleden geklaagd, paradoxaal genoeg is de vraag naar historische kennis de afgelopen jaren alleen maar toegenomen - mede omdat de Nederlandse samenleving sterk van karakter is veranderd en de Europese eenwording en de globalisering door sommigen als bedreigend worden ervaren. Hierbij blijft ons onderwijssysteem in gebreke en schrijven officiële commissies rapporten. Het is maar goed dat lokale overheden, organisaties en particulieren het heft in handen nemen!

Voor sommigen houdt overigens de hernieuwde aandacht voor ons eigen verleden een groot gevaar in zich. Zij zien de wereld in het algemeen en Europa in het bijzonder opnieuw in de greep komen van het nationalisme. Ideologieën die het leven tussen de Russische revolutie en het einde van de Koude Oorlog hebben bepaald, zijn verdwenen. De globalisering van de economie, de Europese eenwording en de opkomst van het islamitische terrorisme maken ons daarbij angstig. Versterking van de nationale identiteit lijkt dan de weg voorwaarts - een remedie tegen de angst voor de wereld om ons heen en voor de toekomst. Dat die versterking kan leiden tot het ontstaan van een gevaarlijke vorm van nationalisme, lijkt daarbij niet te worden beseft, zeker niet door historici die vrolijk discussiëren over een canon van de vaderlandse geschiedenis.

Deze kritiek op het versterken van de nationale identiteit en de rol van historici daarin moet serieus worden genomen. Is de professionele geschiedschrijving immers niet een kind van hét 19de-eeuwse nationalisme en hebben ook later historici zich niet graag voor de nationale zaak ingezet?

Er moeten echter twee vragen worden gesteld. Allereerst: hebben critici gelijk wanneer zij stellen dat in Europa het gevaarlijke nationalisme herleeft? En in de tweede plaats: kan het inderdaad kwaad na te denken over een canon van de vaderlandse geschiedenis en deze vervolgens vast te stellen?

Het antwoord op de eerste vraag ligt natuurlijk in de toekomst, maar is tevens onze eigen verantwoordelijkheid. Zolang politici en opiniemakers spreken over Europese of westerse waarden als het respect voor het individu en voor de menselijke vrijheden, rechten en waardigheid, het principe van solidariteit, de rechtsstaat, de bescherming van minderheden, democratische instituties, scheiding der machten, en respect voor privé-bezit en ondernemerschap, lijkt er wat mij betreft weinig aan de hand. Er is een duidelijk verschil tussen het stimuleren van burgerschap en het aanwakkeren van nationalisme, een verschil tussen Balkenende en Milosevic.

Ook kan het geen kwaad te spreken over een canon van de Vaderlandse geschiedenis. Het getuig slechts van intellectuele luiheid een dergelijke discussie uit de weg te gaan. Maar ook hier is het onze eigen verantwoordelijkheid ervoor te kiezen deze geschiedenis te verbinden met de geschiedenis van Europa en de rest van de wereld.

De Nederlandse geschiedenis is nu eenmaal een onderdeel van de wereldgeschiedenis, waarin mensen,goederen, ideeën en diensten altijd internationaal zijn uitgewisseld.

Indien, met andere woorden, de Nederlandse geschiedenis in het kader van een canon wordt verbonden met de geschiedenis van de rest van de wereld, is er geen gevaar dat Vaderlandse geschiedenis het ontstaan van een nieuw soort nationalisme zal bevorderen.

Zo moeilijk is dat overigens niet. De Nederlandse geschiedenis is immers ook de geschiedenis van immigranten, buitenlandse geleerden met nieuwe, buitenlandse ideeën, handelscompagnieën, slavernij, kolonialisme en Europese eenwording. Zolang de buitenlandse invloed op en bijdrage aan de Nederlandse geschiedenis en de Nederlandse invloed op de geschiedenis van andere delen van de wereld, maar naar behoren wordt belicht, kan het niet anders of het door sommigen gevreesde nationalisme wordt buiten de deur gehouden.

Wim van den Doel is hoogleraar algemene geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Dit is de verkorte versie van zijn toespreek bij de aanbieding, donderdag, aan prins Willem-Alexander van het eerste deel van Plaatsen van herinnering (uitgeverij Bert Bakker)..' .

quote:

Frauenkirche in Dresden opnieuw ingewijd
Nieuws

(28 oktober 2005) De Frauenkirche in Dresden, die tijdens de Tweede Wereldoorlog werd vernietigd, zal zondag opnieuw worden ingewijd. Dat het gelukt is de kerk weer op te bouwen, is vooral te danken aan de duizenden donaties die in binnen- en buitenland werden verzameld. President Horst Köhler, kanselier Gerhard Schröder en zijn opvolger Angela Merkel zullen bij de openingsceremonie aanwezig zijn.

door de redactie

De Frauenkirche in Dresden werd in de nacht van 13 op 14 februari, tijdens het verwoestende bombardement van de geallieerden op Dresden, vernietigd. In de jaren daarna, tijdens de DDR-tijd, werden andere gebouwen die in die nacht getroffen waren, weer opgebouwd, zoals de Zwinger en de Semperoper. De Frauenkirche bleef echter een ruïne. Het opbouwen van een kerk paste niet in de seculiere boeren- en arbeidersstaat.

In februari 1990 schreef de theoloog en dominee Karl-Ludwig Hoch samen met de trompettist Ludwig Güttler en enkele anderen de 'Ruf aus Dresden', een oproep om de kerk weer op te bouwen en er een "christelijk wereldvredecentrum in het nieuwe Europa" van te maken. De kosten voor de bouw werden destijds geschat op 250 miljoen D-Mark en men hoopte een derde deel daarvan door inzamelingsacties en donaties op te kunnen brengen. Uiteindelijk leverden de donaties ruim honderd miljoen euro op, meer dan de helft van de totale bouwkosten van 179 miljoen euro. Zoveel is nooit eerder voor de wederopbouw van een gebouw ingezameld.

De honderdduizenden donaties kwamen zowel uit binnen- als buitenland. Zo leverde de in de Verenigde Staten wonende Nobelprijswinnaar Günter Blobel zijn prijzengeld in en gaf de Engelse koningin Elizabeth II geld uit haar privebezit. Na haar staatsbezoek in Duitsland in 1992 richtte ze bovendien de Dresden-Trust op. De Britse kunstsmid Alan Smith, wiens vader als piloot Dresden in februari 1945 gebombardeerd heeft, restaureerde het kruis voor de koepel van de kerk.

Een jaar eerder dan gepland is de kerk nu klaar. Veel van de oorspronkelijke stenen, die uit de 22 duizend kubieke meter ruïneresten werden geselecteerd, zijn in de nieuwe kerk gebruikt, zo veel mogelijk ook op de oorspronkelijke plaats. De oorspronkelijke bouwtekeningen van George Bähr, die met de bouw van de kerk in 1726 begon, zijn daarvoor gebruikt. Ook een aantal bouwtechnieken die in die tijd gangbaar waren, hebben de huidige vaklieden opnieuw aangeleerd.

In Dresden werd het herbouwen van de kerk met groot enthousiasme gevolgd. Bij elke tussentijdse mijlpaal, zoals toen de kerkklokken door de gieterij opgeleverd werden, kwamen ze met duizenden tegelijk kijken. Aanstaande zondag, bij de officiële openingsceremonie, worden meer dan honderdduizend mensen verwacht. De ZDF zendt de ceremonie live uit op de Duitse televisie.

quote:

Duitse archeologen restaureren antiek Babylon

BERLIJN - Het Duitse Archeologische Instituut (DAI) neemt het voortouw bij de restauratie van de antieke stad Babylon, die door de Amerikaanse bezettingsmacht in Irak zwaar is beschadigd. Dit heeft het DAI woensdag in Berlijn laten weten.

De Amerikanen waren met militaire voertuigen door de 3000 jaar oude ruïnes gereden en hadden er landingsbanen en tankstations aangelegd. Ook hadden ze materieel uit Babylon gebruikt om zandzakken mee te vullen.

Het DAI zal eerst in opdracht van de VN-cultuurorganisatie Unesco de schade in kaart brengen. Het antieke Babylon was bijna honderd jaar geleden opgegraven door de Duitse archeoloog Robert Koldewey.

Nu.nl

quote:

Poland official opens Warsaw Pact archives

By RYAN LUCAS
ASSOCIATED PRESS WRITER

WARSAW, Poland -- Poland's defense minister signed an order Friday that will give researchers access to most of the Warsaw Pact's top-secret archives, including decisions related to the 1968 invasion of Czechoslovakia.

The document, signed by Radek Sikorski at a press event, will make almost all the 1,700 volumes of files, currently held at the Defense Ministry archives, available through the state Institute of National Remembrance early next year.

Sikorski said he will have to decide whether or not to declassify "a few" documents that may still be significant to Poland's security.

Led by the Soviet Union, the Warsaw Pact was formed in the Polish capital in 1955 as the East bloc's counterbalance the West's military alliance, NATO. The Warsaw Pact was dissolved in 1991 after the fall of communism.

"We will be able to see now how the Warsaw Pact worked, how Poland was made dependent on the big neighbor," Sikorski said in reference to the Soviet Union.

As an example of the documents on file, Sikorski showed a 1979 map detailing potential Warsaw Pact targets in case of a nuclear war with NATO - among them Brussels, Belgium, and the German cities of Munich and Cologne.

Poland recently opened its communist-era secret police files, leading to allegations of past collaboration behind the Iron Curtain. In one case, a priest who worked closely with Polish-born Pope John Paul II was accused of collaborating with communist authorities. A Roman Catholic investigator later concluded the priest spoke too loosely about the inner workings of the Vatican but was not an informer.

Also, in Germany, numerous public figures have been discredited by the files of East Germany's secret police, the Stasi, which were opened after reunification in 1990.

The Warsaw Pact files, however, are mostly about military matters.

Sikorski, who saw the files at a military archive near Warsaw on Thursday, said they include documents "concerning the infamous invasion of Czechoslovakia."

Gen. Wojciech Jaruzelski, Poland's last communist leader, was the defense minister at the time of the invasion of Czechoslovakia. He has expressed regrets over his role in sending Polish troops to join other Warsaw Pact armies.

The files will be handed over to the state institute, which makes old documents available to researchers. It also has prosecutors to investigate Nazi and communist crimes against Poles.

The institute's head, Leon Kieres, said the opening of the files will help clarify Poland's communist-era history.

"Every person has the right to know the history of his life and every nation has the right to know how its fate was decided," he said.

quote:

British warship sunk during war with US may hold lost treasures of White House
The wreck of HMS 'Fantome', sunk in 1814, is at the mercy of plundering divers off the coast of Nova Scotia
By David Usborne in New York
Published: 27 November 2005

Nearly two hundred years after the almost forgotten War of 1812 between Britain and the then fledgling United States, a new skirmish has broken out over the fate of a British warship wrecked off the coast of Nova Scotia and believed to contain precious artefacts hauled from the sacked White House in Washington.

American divers sparked the dispute after they recently located the wreck of what many believe is HMS Fantome, a British Navy brig that led a convoy of ships from Washington to Halifax after British troops stormed the American capital and burned down the White House.

A Halifax-based documentary film-maker and marine explorer, John Chisolm, has launched a campaign to petition the Canadian provincial government in Nova Scotia to rescind the permit it has given to a Massachusetts marine exploration company to explore the wreck, on the grounds that its divers are plundering important treasures.

Under Nova Scotian law, anyone can explore wrecks such as the Fantome and, provided they pay 10 per cent royalties on their finds to the government, they can make off with whatever booty they find.

Experts have long assumed that the Fantome and the other vessels in the doomed convoy lie on the dangerous shoals in the relatively shallow waters just outside Halifax harbour.

The ships went down during a vicious storm on 24 November 1814, only weeks after the British burned the White House. They were bound for what was then the most important garrison in British North America.

What treasures lay in the hold has never been established, but it is believed that gold was among them. Adding to the mystery, Mr Chisolm last week told The Independent on Sunday that someone had stolen the relevant documents in the Nova Scotian archives that might have answered that and many other questions about the Fantome.

He said he now plans to travel to London to continue the search for information about the Fantome's cargo in the records of the Admiralty.

In the meantime, he is pessimistic that the Nova Scotian government will cancel the permit it gave Chameau Explorations Ltd to visit the wreck.

He says that only in recent days has he learnt that a variety of treasure-hunters over many years have already lifted a good deal of material from the wreck, including gold bullion.

Mr Chisolm argues that before anything else is taken, he or someone else should be authorised to visit the wreck and properly photograph it and determine what remains.

"We are not asking for the moon," he said. "We are just saying that before some silverware or other artefacts from the White House turn up on eBay we should stop for a second and figure out what we should be doing with the wreck."

If he gets no answer soon from the Nova Scotian government, Mr Chisolm intends going to the site himself to start work on exploring the wreck before nothing is left. Never mind, he says, that the gathering winter weather makes things "a little nutty out there right now".

The existing White House was built to replace the one that the British set alight. Only two items were saved for certain from the conflagration, according to historians. One was a painting of George Washington rescued by the then First Lady, Dolly Madison. The other was a jewellery box given to President Franklin Roosevelt in 1939 by a Canadian who said that one of his forebears had taken it from Washington.

While no one has yet said for sure that the wreck is the Fantome, it seems increasingly likely. "I am convinced from the findings that they do have a vessel from that period and that it's a British military vessel," said David Christianson, of the Nova Scotia Museum of Natural History, who issued the permit to the American company diving there.

"If it is the Fantome, it certainly is significant to our history."

Nearly two hundred years after the almost forgotten War of 1812 between Britain and the then fledgling United States, a new skirmish has broken out over the fate of a British warship wrecked off the coast of Nova Scotia and believed to contain precious artefacts hauled from the sacked White House in Washington.

American divers sparked the dispute after they recently located the wreck of what many believe is HMS Fantome, a British Navy brig that led a convoy of ships from Washington to Halifax after British troops stormed the American capital and burned down the White House.

A Halifax-based documentary film-maker and marine explorer, John Chisolm, has launched a campaign to petition the Canadian provincial government in Nova Scotia to rescind the permit it has given to a Massachusetts marine exploration company to explore the wreck, on the grounds that its divers are plundering important treasures.

Under Nova Scotian law, anyone can explore wrecks such as the Fantome and, provided they pay 10 per cent royalties on their finds to the government, they can make off with whatever booty they find.

Experts have long assumed that the Fantome and the other vessels in the doomed convoy lie on the dangerous shoals in the relatively shallow waters just outside Halifax harbour.

The ships went down during a vicious storm on 24 November 1814, only weeks after the British burned the White House. They were bound for what was then the most important garrison in British North America.

What treasures lay in the hold has never been established, but it is believed that gold was among them. Adding to the mystery, Mr Chisolm last week told The Independent on Sunday that someone had stolen the relevant documents in the Nova Scotian archives that might have answered that and many other questions about the Fantome.

He said he now plans to travel to London to continue the search for information about the Fantome's cargo in the records of the Admiralty.

In the meantime, he is pessimistic that the Nova Scotian government will cancel the permit it gave Chameau Explorations Ltd to visit the wreck.

He says that only in recent days has he learnt that a variety of treasure-hunters over many years have already lifted a good deal of material from the wreck, including gold bullion.

Mr Chisolm argues that before anything else is taken, he or someone else should be authorised to visit the wreck and properly photograph it and determine what remains.

"We are not asking for the moon," he said. "We are just saying that before some silverware or other artefacts from the White House turn up on eBay we should stop for a second and figure out what we should be doing with the wreck."

If he gets no answer soon from the Nova Scotian government, Mr Chisolm intends going to the site himself to start work on exploring the wreck before nothing is left. Never mind, he says, that the gathering winter weather makes things "a little nutty out there right now".

The existing White House was built to replace the one that the British set alight. Only two items were saved for certain from the conflagration, according to historians. One was a painting of George Washington rescued by the then First Lady, Dolly Madison. The other was a jewellery box given to President Franklin Roosevelt in 1939 by a Canadian who said that one of his forebears had taken it from Washington.

While no one has yet said for sure that the wreck is the Fantome, it seems increasingly likely. "I am convinced from the findings that they do have a vessel from that period and that it's a British military vessel," said David Christianson, of the Nova Scotia Museum of Natural History, who issued the permit to the American company diving there.

"If it is the Fantome, it certainly is significant to our history."

quote:

donderdag 01 december 2005
Stuk van Romeinse mijlpaal in Rijswijk gevonden

RIJSWIJK (ANP) - Archeologen hebben tijdens graafwerkzaamheden een groot stuk van een mijlpaal uit de Romeinse Tijd gevonden in Rijswijk (Zuid-Holland). Dat liet de gemeente donderdag weten. Waar de paal precies ligt, wil een woordvoerder niet kwijt. ,,In verband met schatgravers.'' Mijlpalen zijn in Nederland uiterst zeldzaam. Volgens de gemeente zijn er tot op heden in heel het land slechts acht (inclusief deze) gevonden. In 1963 werd al eerder een Romeinse mijlpaal in Rijswijk aangetroffen.

De Mijlpalen stonden langs de belangrijkste wegen van het Romeinse Rijk. Op zo'n zuil stond de naam van de keizer en de afstand naar de eerstvolgende stad. De paal die nu is gevonden dateert uit de regeringsperiode van keizer Caracalla, uit het begin van de derde eeuw na Christus.

Het fragment is ruim 70 centimeter lang en 45 centimeter in doorsnede. Het bevat een tekst van zesregels die in rode zandsteen is uitgehakt, liet de gemeente weten.

Enkele jaren geleden werden vier mijlpalen gevonden op de bouwlocatie Wateringsveld in Den Haag. ,,De palen stonden langs een weg waarvan eveneens resten zijn gevonden.'' Volgens de gemeente is de mijlpaal die nu is gevonden van groot belang ,,voor de reconstructie van de loop van deze weg''. De weg was de verbinding van het zuiden naar de stad Forum Hadriani (het huidige perk Arentsburgh in Voorburg).

De gevonden paal werpt bovendien een ander licht op de eerder gevonden mijlpaal in Rijswijk. Die kwam uit 250 na Christus en draagt de naam van keizer Decius. ,,De paal werd gevonden in gestorte grond. De herkomst kon niet worden vastgesteld. Met de ontdekking van de nu gevonden mijlpaal is dat wel mogelijk. De Romeinen plaatsten dergelijke palen immers bij elkaar.''

quote:

Schatten VOC-schip De Rooswijk in Nederlandse handen

Nederland is enkele culturele 'schatten' rijker. Staatssecretaris Wijn (Financiën) ontving zondag in het Engelse Plymouth zilverstaven, gouden munten en enkele gebruiksvoorwerpen afkomstig van het VOC-schip De Rooswijk dat in 1740 bij Zuid-Engeland verging.

Het wrak is eerder dit jaar geborgen en het in goede staat gebleven erfgoed komt na bestudering beschikbaar voor Nederlandse musea. De overdracht vond zondag plaats op het Nederlandse fregat Hr. Ms. De Ruyter dat bij Plymouth ligt. Staatssecretaris Wijn toonde zich trots met de verkregen schatten. "De vondsten zijn bijzonder voor het Nederlandse culturele erfgoed", zei Wijn.

De Rooswijk werd gebouwd in 1737 voor de Kamer van Amsterdam. Het schip voer tijdens de hoogtijdagen van de Verenigde Oostindische Compagnie (VOC). Tijdens zijn tweede reis op weg van Texel naar Batavia verging het onder leiding van kapitein Daniel Ronzieres op 9 januari 1740. De Nederlandse Staat eist als rechtsopvolger van de Bataafsche Republiek al het erfgoed op dat uit geborgen VOC-schepen opduikt.

Uit De Rooswijk doken allerlei gebruiksvoorwerpen op, zoals kookgerei, een kaarsendover, een bril en een mosterdpotje met de lepel er nog in.

quote:

Zilverstaven VOC ter veiling

Christie's in Amsterdam veilt op 20 december zeven baren zilver uit het in 1753 verloren VOC-schip de Bredenhof, niet te verwarren met de zilverstaven die staatssecretaris Wijn (Financiën) zondag in het Engelse Plymouth ontving. Hier ging het om schatten uit het VOC-schip De Rooswijk dat in 1740 bij Zuid-Engeland verging.

De kostbare lading van de Bredenhof, bedoeld om roepia's van te slaan in Bengalen, werd in 1986 opgedoken door een internationaal duikteam onder leiding van de Oost-Duitser Ernst Klaar. De zilveren staven zijn gemerkt met het wapen van de Middelburgse VOC-kamer en zijn geschat tussen de 1000 en 3000 euro.

De Bredenhof vertrok op 31 december 1752 en dreef een halfjaar later op een rif in het kanaal van Mozambique. Kapitein Nielsen gooide het zilver overboord om plundering te voorkomen en stuurde zijn bemanning van boord op vlotten en reddingsboten. Honderd van de oorspronkelijke 260 opvarenden zouden de Portugese nederzetting op Mozambique bereiken.

(Bron: ANP)

quote:

Kaarten koloniën op internet

AMSTERDAM - In de nasleep van de tsunami kwamen ze nog van pas, de oude koloniale kaarten van het Koninklijk Instituut voor de Tropen (KIT) in Amsterdam. Hulpverleners van Artsen zonder Grenzen sloegen er vooroorlogse kaarten op na om een weg te vinden in de weggespoelde kuststrook van Atjeh.

Vanaf vandaag zijn de oude kaarten van Nederlands-Indië, Suriname en de Nederlandse Antillen voor iedereen op internet te zien. ,,Die oude kaarten blijken behoorlijk nauwkeurig te zijn'', zegt Jeanine Tieleman, hoofd documentair cultureel erfgoed van het KIT. Het instituut is de eerste grote Nederlandse kaartenbewaarder die de historische collectie op internet zet: 11.500 kaarten uit de periode 1840-1950. Wel nodig ook, want de kaarten zijn na een opknapbeurt niet meer op de studiezaal te raadplegen door het grote publiek.

Het Tropeninstituut houdt ze nu op de juiste temperatuur en vochtigheid in een klimaatkamer. Plekken waar door scheuren en gaten kaartlezers het spoor van een weg of rivier kwijt dreigden te raken, zijn hersteld. Plakbandjes zijn van de kaarten afgepeuterd en de eigen bibliotheekstickers, die erg schadelijk bleken te zijn, zijn verwijderd.

Voor wetenschappelijk onderzoek is de kaartcollectie altijd al een must geweest. Op het symposium dat het KIT dinsdag houdt, vertelt onderzoeker Amrit Gomperts over zijn reis op Oost-Java, waar hij aan de hand van de oude kaarten in het voetspoor trad van de veertiende-eeuwse koning Hayam Wuruk. Hij stuitte daarbij op archeologische vondsten die een nieuw licht werpen op de geschiedenis van Indonesië voor Nederlanders er voet aan land zetten.

Maar autoriteiten van de voormalige koloniën raadplegen de kaarten ook nog geregeld om grensgeschillen te beslechten. Daarvoor hoeven ambtenaren vanaf vandaag niet meer van Jakarta of Paramaribo naar Amsterdam te komen. En dan zijn er nog de particulieren die in de kaarten willen grasduinen. Tieleman merkt dat er de laatste tijd een opleving is in wat zij het roots-onderzoek noemt: mensen die naar het Tropeninstituut komen om het koloniale verleden van hun voorouders in kaart te brengen. ,,Waar heeft de plantage van grootvader gestaan?''

ANP

quote:

Nijmegen wil referendum om herbouw toren uit 1152

NIJMEGEN (ANP) – Inwoners van Nijmegen kunnen in maart waarschijnlijk naar de stembus voor de herbouw van een toren die al 210 jaar geleden is afgebroken. Burgemeester en wethouders stellen de raad voor om Nijmegen tegelijk met de gemeenteraadsverkiezingen op 7 maart te laten stemmen over de herbouw. Inmiddels zijn 1720 handtekeningen binnen, voldoende voor het houden van een referendum.

De toren met de naam Donjon werd in 1152 gebouwd en ruim zeshonderd jaar later weer afgebroken wegens schaarste in bouwmateriaal. Ter gelegenheid van het 2000–jarig bestaan van de stad Nijmegen bouwden Nijmeegse bouwbedrijven dit jaar een replica van steigers met bedrukt steigerdoek. Bijna 80.000 bezoekers beklommen de toren in het jubileumjaar 2005.

De replica staat waar de oorspronkelijke toren ook stond: op het Valkhof waar keizer Barbarossa in 1152 de Valkhofburcht bouwde. Bij een eventuele herbouw van de toren krijgt de gemeente te maken met de nodige archeologische voorschriften. Zo mogen de bestaande burchtruïnes niet worden aangetast en is het onderliggende park beschermd als het oudste park van Nederland.

In het referendum wordt daarom alleen gevraagd of Nijmegenaren vinden dat de Donjon moet worden herbouwd. Hoe dat precies gebeurt blijft open. De gemeenteraad beslist tijdens de volgende vergadering op 21 en 22 december definitief of het referendum doorgaat.

quote:

15/12 Stoffelijk overschot in Mechels archief niet van Margareta van York

Recent DNA-onderzoek toont aan dat de beenderresten die al tientallen jaren bewaard worden in het Mechels stadsarchief niet van Margareta van York zijn. Met deze resultaten komt er een definitief einde aan een lange zoektocht naar het stoffelijk overschot van een 15de eeuwse vorstin, derde echtgenote van Karel De Stoute.
"Al eeuwen wordt er gezocht naar het graf en de resten van Margareta van York" zegt Stroobants, medewerker van de Mechelse stedelijke musea. "Er was geweten dat ze begraven lag in de voormalige Mechelse Minderbroederskerk, maar alle grafstenen in die kerk werden na haar dood in 1503 volledig vernield door de daaropvolgende godsdienstoorlogen. Sindsdien was men elk spoor kwijt. Toen er in 1937, na vele eerdere opgravingen, dan toch een skelet werd opgegraven van een vrouw die duidelijk rond haar vijftigste was overleden, was iedereen er meteen van overtuigd dat het om de beenderen van Margareta van York ging, alhoewel dat nooit met zekerheid bevestigd was." aldus Stroobants.
De aanleiding van het recente onderzoek is de zeer centrale plaats die Margareta van York heeft in het Mechelse cultuurevenement "Stad in Vrouwenhanden". De goed bewaarde beenderresten werden nog eens onder handen genomen en onderzocht op DNA. "Er werd een rechtstreekse afstammeling van Margareta van York teruggevonden in Canada waardoor het eindelijk mogelijk was om de waarheid achter de beenderen te achterhalen." gaat Stroobants verder. "De resultaten van de DNA-onderzoeken waren over de hele lijn negatief en komen dus niet overeen met het DNA van Margareta van York. Het gaat hoogst waarschijnlijk om een andere vooraanstaande vrouw uit dezelfde periode."

Volgens Stroobants wordt de zoektocht nu definitief afgesloten. "Alles wat er uit de grond van de oude Minderbroederskerk boven te halen viel, is doorheen de eeuwen ook boven gehaald. Er zijn dus geen plannen om verder te gaan zoeken. Waarschijnlijk is haar graf verplaatst of leeggeroofd, er zijn zoveel mogelijkheden. We kunnen Margareta van York voor eeuwig laten rusten." besluit Stroobants.
De beenderresten zullen van het stadsarchief worden overgebracht naar de Mechelse dienst voor archeologie.

quote:

843 tt-EEN 843 vr 16 dec 01:36:01

KUNSTEN 175 jaar weg van Oranje
­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­
LEUVEN VIERT ONAFHANKELIJKHEID IN 2006
­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­
De stad Leuven viert pas volgend jaar
de 175e verjaardag van de Belgische
onafhankelijkheid, onder het motto "175
jaar weg van Oranje".

Door dit een jaar later te doen dan de
rest van het land, wil Leuven wijzen op
de belangrijke rol die het speelde
tijdens de tiendaagse veldtocht waarmee
de Nederlanders ons land in augustus
1831 trachtten te heroveren.

De activiteiten in Leuven gaan op 2
februari 2006 van start. In het Stede-
lijk Museum opent dan de expo "Broe-
dertwist". In de Schouwburg wordt "De
Stomme van Portici" opgevoerd.
**************************************************

844 tt-EEN 844 do 15 dec 23:53:44

KUNSTEN 175 jaar weg van Oranje
­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­
INITIATIEF IS VOORAL INFORMATIEF
­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­
Met het initiatief "175 jaar weg van
Oranje" wil Leuven vooral informeren
over wat daar in 1831 gebeurd is. De
militaire activiteiten die toen in
Leuven plaatsvonden, staan centraal.

De Leuvense burgemeester Louis Tobback
gaf ook zijn visie op de splitsing van
Nederland en België. Volgens hem is de
Belgische revolutie van 1830 een dwaas-
heid van de Brusselaars.

"Mochten beide landen en Luxemburg
samengebleven zijn, dan hadden ze in de
huidige wereld een soort grootmacht-
status gehad en een veel belangrijkere
rol kunnen spelen dan nu", zegt Tobback

quote:

’De overheid verkwanselt haar VOC-schatten’
Van onze verslaggever
Amsterdam – De wijze waarop Nederland omgaat met VOC-schatten is desastreus, zegt de Amsterdamse stadsarcheoloog en VOC-kenner Jerzy Gawronkski.

De gang van zaken rond de Rooswijk, het VOC-schip dat deze zomer in het diepste geheim werd opgegraven, is Gawronski in het verkeerde keelgat geschoten.

Want waar waren de Nederlandse onderwater-archeologen? „De Rooswijk is opgegraven door Rex Cowan, een commerciële Britse berger. Die graaft de voorwerpen keurig op en Nederland krijgt zijn part. Maar nationaal erfgoed is meer dan een paar zilverstaven. De voorwerpen vertellen samen een verhaal. Om dat te ontrafelen, heb je Nederlandse wetenschappers nodig.”

In de jaren ’80 borg Cowan bij Vlissingen het Vliegend Hert. Toen was er al discussie over. „Iedereen beloofde beterschap. Maar we zijn terug bij nul”, constateert Gawronski. Domeinen –onderdeel van Financiën– maakt, zegt hij, slechts afspraken over de verdeling van de buit: „Onze cultuurhistorie is in handen van een centenministerie.”

Dit weekeinde nam staatssecretaris Wijn van financiën in Plymouth enkele zilverbaren uit de Rooswijk in ontvangst. Een smakeloze vertoning, vond Gawronski: „Alsof deze schepen alleen maar plekken zijn waar je goud en zilver kunt vinden.”

quote:

Piramidegetjilp is bizarre echo

Gentse ingenieur verklaart eeuwenoud mysterie in Mexico
ADVERTENTIE

Ooit gehoord van de magisch tjilpende Maya-piramide van Cancun? Ze bestaat echt, en het was een Gentse wetenschapper die haar eeuwenoude mysterie ontsluierde.
Je moet het gezien en gehoord hebben om het te geloven: als de toeristen voor de Maya-piramide van Chichén Itza nabij Cancun in de handen klappen, krijgen ze als echogeluid het getjilp van de quetzal, een prachtige metaalgroene Mexicaanse vogel. Echte en pseudo-wetenschappers breken zich al eeuwen het hoofd over het fenomeen, maar het is onderzoeker Nico Declercq van de Gentse universiteit die het geheim ontrafeld heeft.

,,Volgens de lokale bevolking is er magie in het spel, want de quetzal is een goddelijke vogel. Maar ik heb die mensen moeten teleurstellen, want het gaat om een puur akoestisch fenomeen'', zegt Declercq.

,,Bij een gewone echo wordt het geluid quasi onvervormd weerkaatst. Maar op de trappen van deze piramide wordt het geluid in alle mogelijke richtingen gekaatst. Slechts een fractie keert terug naar de afzender. Het zijn net die frequenties die samen het tsjilpgeluid vormen.''

Declercq heeft op basis daarvan een simulatie op papier gezet waarmee je kan voorspellen hoe de echo van een bepaalde geluidsbron zal klinken. Bij een recent bezoek ontdekte hij trouwens dat de piramide nog een andere intrigerende echo uitstuurt.

,,Toen ik aan de voet wat zat uit te rusten, hoorde ik voortdurend regendruppels in een emmer water plonzen. Het was nochtans snikheet en er viel geen druppel water uit de lucht. Ook dat is perfect verklaarbaar met mijn simulatie, want het was de echo van de voetstappen op de piramidetreden.''

Declercq is intussen vaste gast op internationale congressen en zijn bevindingen haalden ook al de toonaangevende tijdschriften Nature en National Geographic . ,,Wereldwijd zijn er tientallen dergelijke fenomenen, maar de meeste zijn al verklaard. Het bekendste is wellicht het pagode-effect in de boeddhistische tempels op Sri Lanka en India. Daar hoor je soms perfect wat een bezoeker tien meter verder vertelt, terwijl je de mensen naast je amper verstaat.''

,,Denk vooral niet dat ik mij op dit soort rariteiten wil toeleggen'', zegt Declercq. ,,Ik hou me vooral bezig met het onderzoek van ultrasone, niet hoorbare, geluidsgolven. Die zijn bij het grote publiek vooral bekend door hun toepassingen in de geneeskunde, zoals de echografie, de bestrijding van kankergezwellen en het stelpen van bloedingen.''

(wdb)

quote:

Muren van vesting in Breda ontdekt

BREDA (ANP) – Bij opgravingen in Breda is onlangs een 30 meter lange muur van de vestingwerken van deze stad ontdekt. Dat heeft de gemeente woensdagmiddag bekendgemaakt.

Volgens de archeologische dienst van de gemeente gaat het om goed bewaarde muurresten van de verbeterde verdedigingslinie waaraan in 1682 begonnen is. In 1672 werden de Nederlanden opgeschrikt door een inval van de Fransen. Om de beveiliging van de zuidgrens te verbeteren, werden de vestingwerken in Breda fors uitgebreid.

De muur is ontdekt bij de sloop van het voormalig klooster van de Franciscanessen van de van de Heilige Elisabeth. Op die plaats zullen appartementen gebouwd worden met daaronder een parkeerkelder. De muur, die daarvoor moet wijken, is drie meter diep en zeker twee meter breed met brede steunberen. Zij stond eertijds in het water van de verdedigingsgracht.

Archeologe Ria Berkens zegt dat verbeterde vestingwerken rond Breda deel uitmaakten van het Nieuw–Nederlands stelsel. Dat wordt toegeschreven aan Menno van Coehoorn. Hij ontwierp een aangesloten systeem van vestingsteden, onderwaterzettingen en veel kleine schansen, sluizen en dergelijke. Het werk rond Breda duurde ruim zestig jaar. In 1870 zijn de vestingwerken ontmanteld voor de uitbreiding van de stad. Daarbij zijn ook omvangrijke waterpartijen grotendeels gedempt.

quote:

Museum ‘mazzelt’ met kopie Jeroen Bosch

DEN BOSCH (ANP) – Het is een van de vele kopieën, maar wel een „heel goede". Het Noordbrabants Museum in Den Bosch heeft een 16e–eeuwse navolging van het middenpaneel van Jeroen Bosch’ drieluik Aanbidding door de Drie Koningen op de kop getikt voor het luttele bedrag van 52.000 euro. „We hebben enorm gemazzeld", zei directeur J. van Laarhoven donderdag.

De onbekende schilder maakte een „zeer nauwkeurige" kopie op ware grootte van het origineel, dat in het Prado in Madrid hangt. Het werk is afkomstig uit een particuliere collectie. Het museum kocht het op een veiling. Het schilderij moet nog worden schoongemaakt en gerestaureerd, maar is vanaf 6 januari (Driekoningen) alvast negen dagen te zien.

Het Noordbrabants Museum ziet in de kopie een belangrijke aanwinst voor zijn collectie rond de beroemde Bosschenaar. Jeroen Bosch (ca. 1450–1516) schilderde het origineel waarschijnlijk kort voor 1500 in opdracht van de Antwerpse schepen Peeter Scheijve. Ook het Rijksmuseum in Amsterdam bezit kopieën ervan.

quote:

Farao's respecteerden dwergen

De Egyptenaren uit de tijd van de farao's hadden een groot respect voor dwergen. Ze zagen dwergen ook als gewone mensen. Er waren zelfs twee dwerggoden, die beschermgoden waren van de seksualiteit en de jeugd. Dat blijkt uit een onderzoek van de Georgetown Universiteit uit de Verenigde Staten. Die onderzocht een aantal mummies en skeletten van 4.500 jaar en 2.500 jaar voor Christus.
Achondroplasia is een syndroom dat extreem korte ledematen veroorzaakt. Er komt één geval voor op elke 25.000 geboorten. In het oude Egypte konden dwergen hoog op de sociale ladder klimmen. Het beste bewijs daarvan is dat ze fabelachtig dure begrafenissen kregen.

quote:

Miljoenen jaren oude kies gevonden in Maastricht

Uitgegeven: 30 december 2005 13:43

MAASTRICHT - Amateurfossielverzamelaars hebben in de kalksteengroeve in Maastricht een 66 miljoen jaar oude kies gevonden van een buideldier. De vondst leidde tot beroering. Tot nu toe dachten wetenschappers dat het muisachtige diertje toen niet in Europa voorkwam. Dat heeft een woordvoerder van het Natuurhistorisch Museum in Maastricht vrijdag gezegd.

Het is de eerste keer dat er in gesteentelagen uit het dinosaurustijdperk in Europa resten van een buideldier gevonden zijn.


Bekend was dat het tien centimeter grote zoogdiertje ongeveer zeventig miljoen jaar geleden in het huidige Noord-Amerika voorkwam. Tot dusver dachten paleontologen dat die buideldiertjes pas in het Eoceen, ruim tien miljoen jaar ná de vorming van de Maastrichtse kalksteen, de oversteek uit Amerika hadden gemaakt.

quote:

Russen wilden Nederland veroveren

WARSCHAU (ANP) – De voormalige Sowjet-Unie wilde Nederland veroveren. Tankdivisies moesten oprukken tot de Noordzee na een aanval met kernwapens op het toenmalige West–Duitsland.

Dit blijkt uit uiterst geheime documenten die door de Poolse regering openbaar zijn gemaakt. De papieren komen uit het archief van het Warschaupact, de verdwenen communistische tegenhanger van het NAVO–bondgenootschap.

In 1979 oefende de commandostaf van het pact een atoomaanval op de NAVO. Alle grotere West–Duitse steden moesten in de as worden gelegd, meldde de Duitse televisie woensdag. Daarna zouden tankdivisies het nucleair vervuilde gebied, inclusief Nederland en België, gaan bezetten.

quote:

Sloop oud DDR-parlement wordt ’openbare executie’
door Eric Brassem
Binnenkort begint de sloop van het ’Palast der Republik’ in Berlijn, het parlement van de DDR. Tot woede van velen.

Op de resten van een tribune hinkt een mank vosje: één van de twee vossen die de kolos van beton en staal in hartje Berlijn bevolken, vertelt de gids aan de toeristen die hij rondleidt. De beesten zijn niet de enigen die het pand zullen missen. Twee decennia herbergde het niet alleen het (tandeloze) parlement van het communistische Oost-Duitsland, maar ook enkele uitgaanscentra. Zo rijk geïllumineerd was de ontvangsthal, dat het gebouw de bijnaam ’Erichs Lampenladen’ kreeg.

De ’lampenwinkel’ van DDR-leider Erich Honecker, al jarenlang onttakeld, is brandpunt van ’ostalgie’ – weemoed naar alles wat mét de Muur na 1989 verdween. De verwaarlozing staat symbool voor de onhandige omgang met het DDR-verleden. Lelijk, mooi of ’camp’: dit ’paleis’ is hoe dan ook een historisch pand. Hier besloten de afgevaardigden van het eerste (en laatste) vrij gekozen DDR-parlement tot aansluiting bij de Bondsrepubliek.

De sloop geldt óók als toonbeeld van wanbestuur. Minimaal 20 miljoen gaat het kosten. Het gevaarte rust op een (Nederlandse) betonnen bak. Als die op het grondwater gaat drijven, vallen de heipalen onder de nabijgelegen Dom en diverse musea droog. Die dreigen te verzakken.

Niemand schijnt meer te weten waarom besloten is tot sloop, en niet tot een nieuwe bestemming. Eerst komt op dit centrale stadspunt een grasweide. Over 15 jaar moet er het Berliner Schloss herrijzen. Dit slot van de Hohenzollern werd in de oorlog zwaar beschadigd. Het DDR-regime liet het slopen. Maar de 1,2 miljard euro voor de herbouw zijn nog niet gevonden.

Tegenstanders van de sloop organiseerden vele manifestaties in en rond het gebouw: exposities waaraan toonaangevende kunstenaars deelnamen, toneelvoorstellingen en ludieke manifestaties. Deze week collecteerden ze 10000 euro bij elkaar voor een advertentiecampagne.

Dat zal waarschijnlijk niet helpen. Deze maand nog moet de sloop beginnen. Het stadsbestuur laat webcamera’s plaatsen, zodat iedereen kan meegenieten. „Een openbare executie op het internet”, kankeren de critici over dit idee.
Volkspaleis in Berlijn wijkt voor herbouw slot

1973: Besluit tot bouw en eerste steenlegging

1976: Feestelijke opening van het gebouw. Daarin zijn gevestigd het parlement, een theaterzaal, publieke ontvangsthal, dertien restaurants en cafés, een disco en een kegelbaan.

1989: Val van de Muur.

1990: Het parlement besluit dat de DDR zal opgaan in de Bondsrepubliek Duitsland. Het gebouw blijkt vergeven van de asbest. Daarom wordt het gesloten.

1998: Begin van de asbest-sanering: de kolos wordt geheel van zijn interieur ontdaan. Die operatie zal vijf jaar duren.

2001: Een parlementscommissie wil het Paleis voorlopig een culturele bestemming geven.

2002: De Bondsdag besluit tot wederopbouw van het ’Berliner Schloss’ op zijn historische plek, waar nu het Paleis staat.

2003: De Bondsdag besluit tot de sloop, ondanks hoge kosten en omvangrijke protesten.

quote:

'Geheime archieven' Vaticaan op internet
Externe links bij dit artikel

* www.vatican.va

VATICAANSTAD - De "geheime archieven" van het Vaticaan zijn voortaan ook via internet te raadplegen. Ze staan op de Engelstalige startpagina van de website van het Vaticaan, onder de link 'Vatican Secret Archives'.
Je kan er onder meer een virtuele wandeling maken "tussen de documenten en fresco's". Er zijn onder meer de verslagen van het proces tegen Galileo Galileï te vinden. Voor vele landen zijn de documenten ook de oudste teksten of zelfs het begin van hun geschiedenis.

Het Vaticaan bevat naar schatting 85 kilometer archieven. De oudste bewaarde documenten uit het archief dateren uit de 8ste eeuw en vanaf 1198 is het archief vrijwel volledig. In 1881 stelde paus Leo XIII de archieven ook open voor geleerden. Onlangs begon het Vaticaan ook met de stapsgewijze vrijgave voor wetenschappers van zijn "oorlogsarchieven".

De rubriek 'Geheime Vaticaanse Archieven' is voorlopig alleen in het Italiaans en Engels beschikbaar.

quote:

Eerste Nederlandse schip wordt in Amerika herbouwd

door Egbert Stoel, ANP

Slechts een paar plaatsnamen aan de huidige Amerikaanse oostkust herinneren aan de geschiedenis van de Nederlanders in wat ooit de kolonie Nieuw Nederland was.Bijna vierhonderd jaar nadat kapitein Adriaen Block er als eerste Nederlander een volledig schip bouwde, moet een replica de verre en vergeten geschiedenis achter namen als Adriaens Landing en Block Island oppoetsen.

WEST-TERSCHELLING - Hulpeloos en kwetsbaar, zo moeten Block en zijn bemanning zich hebben gevoeld toen tijdens de winter van 1613-1614 na een ongeluk voor hun ogen het handelsschip De Tijger uitbrandde en zonk. De ontdekkingsreiziger en pelshandelaar had weliswaar goede contacten met de lokale indianenstam, maar kon geen kant meer uit. Toch bleef de bemanning niet bij de pakken neerzitten. In wat nu het zuidpuntje van Manhattan is, bouwden ze diezelfde winter nog een nieuw jacht: De Onrust.

Al te veel moeten we ons daar niet bij voorstellen, aldus G. de Weerdt, directeur-conservator van museum 't Behouden Huys op Terschelling en een van de initiatiefnemers van het replicaproject. Met een mast, twee zeilen en een lengte van ongeveer vijftien meter was De Onrust meer ,,een soort handzaam verkenningsscheepje''. De bemanning wilde de kust verder onderzoeken en wist dat in datzelfde gebied ook andere Nederlandse schepen rondvoeren.

Dat de opvarenden met wat geredde spullen en vermoedelijke hulp van indianen in een paar maanden tijd een nieuwe boot wisten te bouwen, was niet ongebruikelijk. ,,Nederlanders hadden in de 16e eeuw een scheepsbouwmethode ontwikkeld die heel pragmatisch was'', stelt De Weerdt. ,,Technisch was het niet van hoog niveau, maar de schepen waren wel razendsnel klaar. Die productiesnelheid zat de Nederlandse ontdekkingsreizigers in de vingers.''

Pronkstukken
In mei moet in Albany, hoofdstad van de staat New York, de kiel gelegd worden van het 350.000 dollar (bijna 300.000 euro) kostende vaartuig. Als alles volgens plan verloopt, wordt het schip uiteindelijk onder het oog van het publiek afgebouwd in Manhattan zelf. Het jacht moet een van de pronkstukken worden als New York in 2009 herdenkt dat het vierhonderd jaar geleden door de Engelse avonturier Henry Hudson (in dienst van de Vereenigde Oost-Indische Compagnie) werd ontdekt. Daarna gaat het dienst doen als museumschip.

Voor de vraag hoe het schip er precies uitzag - van De Onrust zijn geen resten bewaard - moeten de herbouwers niet aan de oevers van de Hudson zijn, maar bij archeologische vondsten uit de klei van de Flevopolder. ,,In hun situatie zullen ze geen luxueus statenjacht hebben gebouwd, maar een werkboot met weinig opsmuk - zoals ze die van huis kenden. We zitten er zeker niet ver vanaf'', stelt De Weerdt, die ook betrokken was bij de bouw van het VOC-schip Batavia en de Kamper Kogge, een replica van een uit 1336 stammend handelsschip.

Dat De Onrust een succesvol schip werd, blijkt uit archieven. De bemanning verkende als eerste een aantal rivieren, zoals de Connecticut River. Door de ontdekkingsreizen die Block met het schip maakte, kon hij ook de eerste gedetailleerde zeekaart van de Amerikaanse oostkust produceren.

De Weerdt vermoedt dat het schip nog jaren dienst heeft gedaan tussen Nederlandse nederzettingen langs de Hudson. Op den duur verdwijnt het schip echter uit de annalen. ,,Het zal niet meer echt opvallende daden hebben verricht.'' Waarschijnlijk was het vaartuig na verloop van tijd versleten en is het als brandhout opgegaan in rook.

,,De Nederlandse geschiedenis in het gebied is door de latere Engelse overheersing weggepoetst en grotendeels vergeten'', stelt De Weerdt. Daar moet verandering in komen, niet alleen door de bouw van De Onrust. Er zijn ook plannen voor de vestiging van een nieuw museum in zuidelijk Manhattan. Dat moet de sporen van Nederlandse kolonisten weer tot leven brengen. ,,Ze zijn met serieuze partners bezig'', stelt De Weerdt. ,,Ik geef het een goede kans.''

quote:

Type De Bie fout in de oorlog
^{lid van een Nazi-organisatie}

In een artikel in de Vlagteropper Krant van gisteravond wordt Wim de Bie ervan beschuldigd op de Nederlandse televisie jarenlang een type te hebben vertolkt, dat er in de Tweede Wereldoorlog zeer dubieuze ideeën op nahield.

Deze 'Ir. Walter de Rochebrune', zoals hij zich noemde, heeft zich zelfs aan daadwerkelijke collaboratie schuldig gemaakt - schrijft onderzoeksjournalist Deef de Latter in zijn opzienbarende artikel - want hij is lid geweest van de NJS, de Nationale Jeugdstorm, de jeugdbeweging van de NSB.

'Ik heb twee getuigen gevonden, die bij hoog en laag volhouden De Bie in het lichtblauwe uniform van de NJS te hebben gezien,' aldus De Latter, wiens boek over deze affaire 'De Bie De Sigaar' volgende week uitkomt.

De Bie wijst alle beschuldigingen van de hand.
'Belachelijke opgeklopte historie van een flutjournalist,' zegt De Bie lachend, 'ikzelf heb al in 1988 het verleden van deze figuur onthuld in het boek Schoftentuig.
De Rochebrune geeft daarin ruiterlijk toe lid te zijn geweest van de NJS en in die hoedanigheid de leider van de NSB, Ir. Anton Mussert, de hand te hebben geschud.
Maar na de oorlog heeft hij volledig afstand van zijn verleden genomen. Niet hij, maar zijn vader nam dienst in de Waffen-SS en is in 1942 gesneuveld aan het Oostfront.'

Volgens De Bie is het de eerste keer in de vaderlandse geschiedenis dat een schrijver/acteur wordt afgerekend op het verleden van een door hem gespeeld karakter.

'De twee getuigen die mij in een NSB-uniform hebben gezien, zijn haatzaaiers, of niet goed bij het hoofd,' zegt De Bie, die overweegt bij Justitie een klacht wegens smaad in te dienen.

quote:

Schokland krijgt vuurtoren
ANP


NOORDOOSTPOLDER - Het voormalige eiland Schokland in de gemeente Noordoostpolder krijgt een nieuwe vuurtoren. Dat maakte een woordvoerder van het Flevo Landschap in Lelystad gisteren bekend. De toren wordt een exacte replica van de laatste vuurtoren van Schokland.De vergunningen voor de bouw moeten nog worden goedgekeurd. De zegsman kan daardoor niet vertellen wanneer wordt begonnen met de bouw. De tien meter hoge toren komt op het noordpunt, vlakbij de oude haven van het voormalige eiland.

Het baken is een onderdeel van een project van het Flevo Landschap. Deze organisatie wil enkele historische elementen van Schokland weer zichtbaar maken. ,,Wij merken dat veel recreanten dit waarderen'', zegt de woordvoerder. ,,Daarbij is Schokland cultureel werelderfgoed dat kan worden ontwikkeld.''

Het Flevo Landschap heeft ook de zuidpunt helemaal gerestaureerd. Daarnaast is de oude begraafplaats nog aanwezig, waar een hekwerk omheen komt. Hierop komen de namen van alle Schokker families die op het voormalige eiland woonden.

De kosten voor het hele project bedragen ongeveer 550.000 euro. De financiering wordt mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van de provincie Flevoland en de gemeente Noordoostpolder.

quote:

Tudorkapel in Londense Greenwich ontdekt

Archeologen hebben in Greenwich (Londen) de resten ontdekt van de Tudorkapel.

De kapel werd oorspronkelijk door koning Hendrik VII gebouwd. Ze werd door hem en zijn opvolgers Hendrik VIII en Elisabeth I gebruikt. De kapel maakte oorspronkelijk deel uit van het koninklijk Tudorpaleis van Placentia (wat zoveel betekent als een "aangename plaats om te verblijven"). Het was de geliefde verblijfplaats van verschillende koningen uit de Tudordynastie, maar het Placentiapaleis overleefde de zeventiende eeuw niet.

Volgens de archeologen werd de kapel zo'n vier weken geleden bij graafwerken met een bulldozer ontdekt. De vondst was niet meteen een echte verrassing, omdat het bestaan van de kapel bekend was. Een team van vier archeologen van het Museum van Londen ging ter plaatse. Ondertussen werd het deel rond de oostelijke muur, met een stuk vloer met zwarte en witte tegels, blootgelegd. Wellicht stond daar het altaar.

De archeologen sluiten niet uit dat dit de plaats is waar koning Hendrik VIII met twee van zijn vrouwen - Katherina van Aragon en Anne van Cleve - huwde. Archeoloog Simon Thurly van het Museum van Londen verklaarde wel erg verbaasd te zijn dat de resten van de kapel de tand des tijds zo goed doorstonden. "Hier konden we ooit Hendrik VIII en Elisabeth I zien. We sluiten niet uit dat dit een nieuw licht werpt op de werking van het Tudorhof". Thurly spreekt van "de belangrijkste ontdekking van het Museum van Londen in tien jaar tijd".

quote:

Piramide van Cheops bijna afgebroken

KAIRO - De piramide van Cheops, de grootste van Egypte, werd twee eeuwen geleden bijna afgebroken. Men dacht er aan de stenen van het bouwwerk te gebruiken voor de bouw van een stuwdam op de Nijl.
De krant Al Ahram heeft vandaag onuitgegeven documenten gepubliceerd over de geschiedenis van de irrigatie in Egypte. Daaruit blijkt dat Mehemet Ali, die in 1805 werd aangeduid als gouverneur van Egypte, beslist had dat de piramide moest worden ontmanteld.

Ali wordt beschouwd als de stichter van het moderne Egypte. Hij was de grondlegger van modernisatieprojecten in het vervoer, onderwijs, landbouw en stedenbouwkunde.

Volgens de historische documenten had Mehemet Ali aan een Franse ingenieur gevraagd om een stuwdam op de Nijl te bouwen en daarvoor de grote stenen van de piramide van Cheops te gebruiken.

De Egyptische krant stelt dat de ingenieur, waarschijnlijk Linant, met de hulp van de Franse consul geprobeerd heeft om Ali te doen terugkomen op zijn beslissing en de piramide te sparen. De ingenieur zei dat het transport van de piramidestenen veel te duur zou zijn en dat er stenen voorhanden waren nabij de plaats waar de dam moest worden gebouwd. Mehemet Ali kon worden overtuigd en de piramide bleef heel.

Met een hoogte van 147 meter was die piramide tot de 19de eeuw het hoogste monument. Ze werd opgetrokken voor farao Cheops. Vandaag is het bouwwerk een van de belangrijkste toeristische trekpleisters van Egypte.

De stenen voor de dam van Qanatir kwamen uiteindelijk van de steengroeve van Shalkan, 25 kilometer ten noorden van Kairo.

quote:

Geven om terug te krijgen

door onze redacteur Rien van den Berg

GRONINGEN - De kloof tussen arm en rijk in de oude Romeinse wereld was enorm. Tegelijk gaven rijke Romeinen grote bedragen aan 'de publieke zaak'. Een voorloper van de christelijke armenzorg, denken sommige wetenschappers. Arjan Zuiderhoek gelooft daar niets van.Arjan Zuiderhoek promoveerde afgelopen week op het geefgedrag van de Romeinse elite in de eerste twee, drie eeuwen van de jaartelling. Hij onderzocht speciaal de regio Klein-Azië. Dat was de bakermat van het christendom, dus is het niet zo gek dat wetenschappers de vormen van vrijgevigheid met elkaar vergelijken.

In de tweede eeuw na Christus nam de weldoenerij een enorme vlucht. Schatrijke Romeinen gaven grote sommen geld voor feesten en sportevenementen, voor de bouw van gymnasia, tempels en theaters. Waarom eigenlijk? vroeg Zuiderhoek zich af. ,,De meeste wetenschappers geven een economische verklaring. De lagere overheid had zelf nauwelijks inkomen, doordat het Rijk alle belastinginkomsten wegsnoepte. De rijke stedelingen droegen de stad op hun schouders.''

Maar die verklaring deugt niet, zegt Zuiderhoek. Hij berekende eenvoudig het totale budget van een gemiddelde Romeinse provinciestad. Vervolgens rekende hij uit wat een stad maximaal aan goededoelengeld binnen kon slepen. ,,De particuliere vrijgevigheid vormt hooguit een paar procent van het jaarinkomen van een stad. Steden waren wel degelijk in staat het grootste deel van hun publieke voorzieningen te betalen uit andere inkomsten.''

Volgens Zuiderhoek betaalde de overheid het grootste deel van de publieke voorzieningen, en droegen particulieren (soms fors) bij. In zijn proefschrift noemt Zuiderhoek als voorbeeld de bouw van een tempel, waarbij een weldoener een paar zuilen voor zijn rekening nam.

Charitas
De vrijgevigheid van de Romeinen was volgens Zuiderhoek ook geen voorbode van de latere christelijke charitas en van de verzorgingsstaat, zoals sommige wetenschappers denken. Om dat duidelijk te maken legt de historicus uit hoe die vrijgevigheid in elkaar zat. ,,De steden in Klein-Azië waren van oorsprong Grieks. Het Griekse idee van politieke gelijkheid van de burgers, een soort van democratie, leefde nog sterk. Maar in werkelijkheid werden de steden steeds nadrukkelijker beheerst door een heel klein aantal schatrijke mensen. Hoe moesten die hun positie verantwoorden?''

Daar komt bij dat de sterfte in die tijd hoog en onvoorspelbaar was. Zuiderhoek: ,,Er zijn maar een paar families die echt een tijdje een dynastie konden vormen. Er moesten steeds nieuwe mensen die elite in. Als groep hadden ze toch baat bij een zekere continuïteit. Het gaat hier om een speciale groep mensen, die wilden uitstralen dat ze beter waren dan hun medeburgers.''

Dat was de reden van hun vrijgevigheid, zegt Zuiderhoek: ,,In ruil voor hun vrijgevigheid kregen ze standbeelden, ere-inscripties, status, prestige, sociale voordelen en zelfs publieke huldigingen.'' De historicus geeft aan dat de persoonsverheerlijking tamelijk extreem was. ,,Als je een Grieks-Romeinse stad binnenging, kwam je eerst door de dodenstad, waar de graven van de elite lagen, voorzien van allerlei inscripties. In de stad zelf, vooral op de marktplaatsen en bij de tempels, stonden overal standbeelden. Je wist echt onmiddellijk wie de big-shots van de stad waren. We hebben nog steeds duizenden van die ere-inscripties over. Er moeten er nog veel meer geweest zijn.''

Teruggeven
Zelfs in Klein-Azië, waar het christendom het vroegst en het sterkst opkwam, kan Zuiderhoek geen verband ontdekken met de latere christelijke charitas. ,,Ik geloof niet in een link. Antieke weldoenerij richt zich op de burgerij, niet op de armen. De giften zijn niet bedoeld om de nood van de armen te lenigen. Het zijn prestigeprojecten.''

Maar er werd toch ook wel eens geld, graan of olie uitgedeeld? ,,Ja, maar ook die uitdelingen gingen heel hiërarchisch. Als je bij de burgerij hoorde kreeg je meer. Degenen die het het hardst nodig hadden, kregen het minst. Zij konden namelijk geen tegenprestatie leveren.''

De belangeloze armenzorg is echt iets uit de joods-christelijke traditie, denkt Zuiderhoek. ,,Heidense weldoenerij gaat uit van het principe: 'ik geef iets aan iemand die iets terug kan geven'. De christelijke charitas is juist bestemd voor mensen die niets terug kunnen geven. In het heidense denken is dat een ondenkbaar model.''

Zuiderhoek vermoedt dat er juist een link ligt tussen de afloop van de heidense weldoenerij en de opkomst van het christendom. Hij heeft een heleboel inscripties geprobeerd te dateren, en daarvan een grafiekje gemaakt. Het blijkt dat in de tweede eeuw de heidense vrijgevigheid sterk opkomt, maar na het midden van de derde eeuw is het daarmee gedaan. ,,Dat is toevallig ook de tijd dat het christendom definitief opkomt. De bisschoppen nemen een centrale plaats in, de maatschappelijke orde verandert.''

Vooralsnog kan Zuiderhoek niet meer doen dan constateren dat er een korrelatie is: de heidense weldoenerij eindigt, de christelijke charitas komt op. ,,Maar het is nog te vroeg om te spreken van een causaal verband. Daar wil ik graag mijn vervolgonderzoek aan wijden.'' Zuiderhoek vermoedt dat wortels van de huidige Europese verzorgingsstaten eerder liggen in de christelijke gedachten over stads- en staatsinrichting dan in de heidense.

Amerika
Er is ook een andere vergelijking die zich opdringt. Een elite die op zoek is naar erkenning en stabiliteit, en die juist daarom grote sommen aan goede doelen geeft - dat doet modern-Amerikaans aan. Ook filmsterren komen en gaan, en hebben er dus behoefte aan om 'naam te maken'.

Zuiderhoek haalt eens diep adem. Deze vergelijking valt ver buiten zijn promotieonderzoek, en hij moet dus oppassen wat hij erover zegt. Maar de vergelijking ligt toch voor de hand? ,,Een verschil met het antieke geven is in elk geval dat de steenrijke Amerikanen ook wel degelijk aan charitas doen.''

Maar in de psychologie van de rijke gevers kon wel eens eenzelfde mechanisme spelen, erkent Zuiderhoek. ,,Een zakenman heeft vaak behoefte aan cultureel prestige. Hij richt dan bijvoorbeeld een bibliotheek op, of een kunstverzameling. Hij maakt deel uit van een onzekere groep, die op deze manier toch een vorm van legitimatie probeert te verwerven.''

Opvallender vindt Zuiderhoek dat vrijgevige multimiljonairs in Europa bijna niet voorkomen. ,,Ik heb het idee dat dit aan de verzorgingsstaat ligt. Het teruggeven van geld aan de minder bedeelden is bij ons sterk verankerd in het staatsmodel.''

Toch zijn ook hier wel restjes te zien van gebruiken uit het antieke Klein-Azië. ,,De traditie van 'eerste stenen' in gebouwen bestaat nog steeds, compleet met inscripties. De huidige cultuur is een product van het verleden.''

quote:

Vervolging Jehovah's Getuigen onbekend

ANP

VUGHT - Een onbekend hoofdstuk in de geschiedschrijving over de Tweede Wereldoorlog heet de felle vervolging van de Jehovah's Getuigen te zijn. ,,Na de Joden waren de getuigen de zwaarst getroffen geloofsgemeenschap'', memoreerde R. van den Heuvel van het Wachttorengenootschap gisteren bij de opening van een tentoonstelling over hun lot in Nationaal Monument Kamp Vught.In Duitsland kregen de Jehovah's Getuigen al snel na de machtsovername door de nazi's in 1933 te maken met vervolging. Op grond van hun geloofsovertuiging weigerden ze onder meer lid te worden van de nationaalsocialistische NSDAP, de Hitlergroet te brengen, krijgsdienst te verrichten, te werken in de oorlogsindustrie en een gelofte van gehoorzaamheid aan de staat af te leggen. ,,Die principiële houding wordt nog steeds als voorbeeldig ervaren'', aldus Van den Heuvel.

In Nederland kwamen tijdens de bezetting 93 Jehovah's Getuigen in kamp Vught terecht. Van de ongeveer vijfhonderd leden die het Wachttorengenootschap in 1940 telde, hebben de Duitsers er 456 opgepakt en 317 naar vernietigingskampen gedeporteerd. Van die laatste groep zijn er 130 omgekomen.

De expositie 'Trouw aan hun geloof', die tot en met 23 april te zien is, laat onder meer zien hoe de Jehovah's Getuigen tijdens de bezetting tegen de verdrukking in doorgingen met prediken. ,,De innerlijke drang tot verkondiging maakte het extra gevaarlijk'', zei Van den Heuvel. De Getuigen strooiden ook heimelijk pamfletten uit met teksten als 'Jahweh is het heil der vromen, niet Hitler' of plakten die 's nachts aan lantaarnpalen.

Jo Wildschut, een overlevende van Vught en Ravensbrück, sloot zich in 1941 bij de Jehovah's Getuigen aan. Dat die vervolgd werden, was voor haar juist een stimulans. ,,Ik was daar eigenlijk wel blij mee. Jezus heeft gezegd dat wie hem navolgt, vervolgd zal worden. Ik wist dus dat ik op de goede weg was'', zei ze bij de opening van de tentoonstelling.

In kamp Vught ging ze, met op haar kleren de paarse driehoek die voor Jehovah's Getuigen was gereserveerd, door met prediken. Met een zuster ging ze in de barakken van bed tot bed om het geloof te verkondigen. ,,Ik ben nooit bang geweest. We waren als schapen tussen de wolven, maar vertrouwden volledig op Jehovah.'' Het was volgens haar ook aan Jehovah te danken dat ze op een dag in Vught een Bijbel ontving die in een brood was verstopt.

Joop van der Haar, een andere overlevende, sloot zich in het kamp bij de Jehovah's aan. Hij kwam uit een gereformeerd gezin en zat als politieke gevangene in Vught. Bij de Jehovah's Getuigen kon hij terecht met de vragen die gereformeerde predikanten afwimpelden, zei hij dinsdag. Het lukte de broeders zelfs om hem in het kamp in een zinken teil te dopen.

Kamp Vught heeft bij de samenstelling van de expositie nauw samengewerkt met het Wachttorengenootschap, dat de meeste panelen heeft geleverd. De titel is ontleend aan een boek van historica Tineke Piersma uit 2005, dat het lot van de Jehovah's Getuigen in de oorlog beschrijft.