Het VBL-columnhoekje deel 6

quote:

IK WAS MAKANAKY

Mooie verrassingen op voetbalgebied blijven de liefhebber doorgaans geruime tijd bij. Sterker nog, ze kunnen de aanleiding vormen van een bepaalde voorkeur. Hoeveel mensen zijn geen fan van een club geworden na een gewonnen beker of titel? Of soms juist na een schitterende wedstrijd, die jammerlijk verloren werd. Mijn liefde voor Afrikaans voetbal ontstond inmiddels vijftien jaar geleden en ontstond ook door een verrassing.

Destijds werd in Italië het wereldkampioenschap gehouden. Ik was negen en volgde het voetbal sinds door Nederland gewonnen EK van 1988 op de voet. Ik nam alle informatie tot me, voor zover mogelijk. Op die manier wist ik dat Diego Maradona voor velen veruit de beste voetballer in de wereld was, zeker na zijn magistrale prestaties vier jaar eerder. Met zijn land Argentinië mocht hij als titelverdediger aantreden tegen Kameroen. Dit Afrikaanse land werd door niemand ook maar enige kans toegedicht. Zowel in de media als in mijn omgeving, zodat mijn klasgenootjes, vriendjes en ik er van overtuigd waren dat de Argentijnen dik zouden gaan winnen. Nulletje of vier, hoor ik de trainer op de club nog tegen een andere trainer zeggen. Van die gesprekken tussen kenners waar je als negenjarige stiekem naar luisterde en kennis uit probeerde te vergaren.

Groot was dan ook mijn verbazing toen na negentig minuten voetbal de eerste sensatie van het WK 1990 een feit was. Ik zal niet de enige zijn geweest die verrast werd door de kopbal van François Omam-Biyik, die winstgevend bleek. Het verhaal mag bekend zijn, Kameroen bleef stunten dat toernooi en werd pas in de kwartfinale gestuit door Engeland. De Afrikanen hadden toen meer verdiend, maar zorgden wel voor de beste prestatie van een Afrikaans land ooit. Roger Milla, die makkelijk de vader van mijn vriendjes en mij had kunnen zijn, werd beroemd met zijn dansje na een doelpunt en ook de andere spelers van Kameroen schopten het tot de trapveldjes waar jongetjes partijen speelden en "een voetballer waren". Sommigen bleven volharden in grote namen en waren Van Basten, Gullit, Maradona, Lineker of Schillaci. Anderen gingen mee met de verering van de ontembare leeuwen en werden Milla, Omam-Biyik of M'Bouh-M'Bouh. Ik was Makanaky.

Cyrille Makanaky, een middenvelder die destijds actief was voor Kameroen. Lang niet de opvallendste speler, maar voor mij wel de meest aansprekende. Ik vond Makanaky geweldig, hij was snel en vaardig en had bovendien een bijzonder kapsel. Desondanks was het meest fascinerende voor mij zijn naam. Die combinatie van klanken, het exotische ervan. Bij mij op het dorp kwam je er geen tegen. Kon ook niet, wie heet er nu ook Klaas Makanaky, om maar wat te noemen.



Zo werd Makanaky een jeugdheld voor me, die overigens nooit meer iets bijzonders presteerde. Bij nader inzien zal hij niet eens zo goed zijn geweest, maar dat geeft niet. Hij dreef me richting Afrikaans voetbal, dat ik sindsdien extra goed volgde. Zo was ik niet verrast toen Nigeria in 1994 een goed team bleek te hebben, zo wist ik waarom het voor topspeler George Weah als Liberiaan vrijwel onmogelijk werd een WK te halen. De toernooien om de Afrika Cup volgde ik, evenals de verrichtingen van Afrikaanse spelers in Europa. Nutteloze kennis, die soms in voetbalquizjes van pas kan komen. Als je echt wilt winnen, vraag je naar de naam van de Gabonese steraanvaller van FC Nantes in hun kampioensjaar. Weinig mensen zullen met Japhet N'Doram op de proppen komen.

De combinatie van het onbekende, het avontuurlijke, het atletisch vermogen, de technische kwaliteiten en de bijkomende verhalen van straatarme jongens die dankzij het voetbal hun hele familie onderhouden; deze is me altijd blijven boeien. Ik hoop nog steeds op een Afrikaanse wereldkampioen, al zal het feit dat we in Europa tactisch altijd net wat slimmer zijn een grote drempel blijven. Toch blijf ik hopen en denk ik dat het kan.

In 2002 bijvoorbeeld, toen Senegal eigenlijk een kopie van Kameroen was. Ook zij begonnen tegen de titelverdediger en torenhoge favoriet, Frankrijk. Niemand gaf een cent voor Senegal, zelfs ik niet. Hoe anders liep het. Op de trapveldjes waren kinderen ineens ook El Hadji Diouf of Papé Bouba Diop. Tot Turkije in de kwartfinale de droom verstoorde en we dus hoogstens volgend jaar in Duitsland een Afrikaanse wereldkampioen kunnen krijgen. In 2010 in Zuid-Afrika, twintig jaar nadat mijn liefde voor Afrikaans voetbal ontstond, zou ik nog mooier vinden. Al is het maar om weer even weg te dromen en te denken aan de tijd van toen. Urenlange partijtjes na schooltijd, ondertussen pratend over het WK. En ik was Makanaky.

quote:

ZATERDAGMORGEN, TEGEN ZEVENEN

Het is zaterdagmorgen, tien voor zeven. Arne opent het roestige hek van het sportcomplex en luistert naar het vertrouwde gepiep bij het openen. Talloze keren heeft hij het hek geopend en gesloten. Arne is materialenman bij de plaatselijke voetbalvereniging. Terreinknecht, zo u wilt. Hij doet het al een jaar of dertig. De hele week is hij in de weer voor de club, maar de zaterdag is toch wel het summum. Het is zijn dag, iedere week weer.

Zuchtend bekijkt hij het schema met wedstrijdtijden en kleedkamerindeling, dat door een goedbedoeld bestuurslid is ingevuld, maar op dit moment vier teams tegelijkertijd in dezelfde kleedkamer laat herbergen. Arne ziet in een oogopslag wat er mis is en corrigeert de fout, waarna hij zich naar de bijvelden spoedt. Over pakweg een uur zullen de F-pupillen daar hun eerste wedstrijden afwerken en dient Arne de kleine doeltjes geplaatst te hebben. Zijn race tegen de klok is soms vergelijkbaar met een spoedoperatie in het ziekenhuis, zo snel moet hij denken en handelen. Om kwart voor acht zijn de velden gereed en kan hij de belijning van het hoofdveld weer zichtbaar gaan maken.

Terwijl de dauw onder zijn gympen opdroogt, vechten geluiden van de bijvelden om een plek op de voorgrond. Arne kent ze allemaal. Jengelende broertjes en zusjes die aandacht willen van de fanatiek schreeuwende vaders en moeders, die hun kleine Van Basten richting de wereldtop willen stuwen. Alles start immers op een bijveldje. Als Arne halverwege is, vliegt hij richting kleedkamers. Elk team dient genoeg bekertjes aanmaaklimonade te hebben voor in de rust. Het lukt Arne wederom, precies op tijd. De pupillen lopen stralend terug na hun eerste helft, druk napratend over de geslaagde en mislukte acties. Een enkeling ontsnapt aan de situatie en aan de tijd, door een fladderende vlinder te volgen en zich totaal niet om de wedstrijd te bekommeren. Tot ergernis van zijn fanatieke vader, overigens. Goedkeurend bekijkt Arne enkele passerende moeders van eind twintig. Ook een terreinknecht is een man van vlees en bloed.

Zo gaat het de hele dag door. Hoe meer de dag vordert, hoe ouder worden de spelers. Als de F en E-pupillen klaar zijn, moeten de doeltjes weg. Er wordt weer op het hele veld gevoetbald. Arne kan zowel horen als ruiken welke teams er spelen. Wanneer hij de brug naar de bijvelden overloopt en hem een geur van zoete parfum tegemoet komt, is het vrijwel zeker dat er C of B-junioren spelen. Giebelende bakvissen bekijken de verrichtingen van de door een teveel aan hormonen voortgestuwde showvoetballertjes. Veel gedoe en gezeur altijd, het is Arnes minst geliefde leeftijdsgroep. Ze maken een puinzooi van de kleedkamers, hebben een grote mond en voeren niets uit. Jongens die zich misdragen hebben in een wedstrijd, moeten hem voor straf wel eens helpen. Hij heeft het liever niet. Met een lang gezicht hangen ze dan rond hem heen en komen pas tot leven als het dameselftal de kleedkamer bevolkt. Dan willen ze ineens wel thee zetten en lopen per ongeluk binnen. Nee, doe Arne de A-junioren maar. Die worden ouder en waarderen hem meer. Helpen spontaan en maken eens een praatje.

Inmiddels nadert het moment van de dag. Het wordt drukker op het sportcomplex, het eerste elftal zal zo spelen. Arne heeft inmiddels alle velden minstens drie keer bijgewerkt, talloze bekers limonade en thee ingeschonken en flink wat ballen opgepompt. Terwijl de lucht zwanger is van spanning rond de wedstrijd van het vlaggenschip van de club, staat Arne op een afstandje te kijken. Zo hoog speelt de club niet, maar toch, ieder jaar weer hoopt men op promotie. Arne kent de druk die spelers en trainers kenden, kent de verhalen die elke dorpsclub heeft en houdt altijd zijn mond. Natuurlijk, het is heerlijk om het verhaal van de voormalige spits te vertellen, die een relatie had met een ietwat deftige echtgenote van een vooraanstaand bestuurslid en na de trainingen zijn cooling down op haar uitvoerde achter de tribune. Of die speler die na een promotiefeestje te dronken was om te fietsen en in de dugout heeft geslapen. Maar al wat Arne vertelt, gaat in anonieme vorm. Zoals hij eigenlijk anoniem zijn werkzaamheden doet.

Want heel af en toe knaagt er iets aan hem. Als na het seizoen mensen worden bedankt die drie keer achter de bar hebben gestaan. Als er cadeaubonnen zijn voor mensen die vijf keer een pupillenteam hebben gereden. Als het bestuur gaat eten met alle trainers en Arne niet mee mag. Nooit krijgt hij iets. Het is zo gegroeid. Hij is er altijd en men is het normaal gaan vinden. Niemand die hem vraagt of hij een volgend seizoen weer van de partij is, dat wordt gewoon als een feit aangenomen. Arne klaagt nooit, hij houdt van de club en van zijn onbetaalde bezigheden hier. Maar toch, heel soms doet het diep van binnen een beetje pijn, als hij rond kwart over elf in de avond het roestige hek afsluit en niemand hem bedankt heeft. Dan vloekt hij inwendig en neemt zich te voor te stoppen, om bij de eerste bocht richting huis al fietsend te bedenken dat hij nooit zal bedanken. Hij zal sterven in het ballenhok, tussen de theepot en de aanmaaklimonade. Volgende week is hij er weer, zaterdagmorgen tegen zevenen.