_{Als de plaatjes het niet doen, dan staat mijn pc uit}

* François Truffaut (1932-1984)



Aanstaande donderdag (21 oktober) is het 20 jaar geleden dat François Truffaut overleed aan een hersentumor. In het kader daarvan zend de BBC volgende week drie films van hem uit. Een mooie aanleiding om de regisseur eens nader te bekijken.

Biografie
Toen François Roland Truffaut, zoals hij volledig heet, op 6 februari in Parijs geboren werd, was z'n moeder pas 17 jaar oud. Wie z'n vader is is al die tijd onbekend gebleven. Zijn moeder zou later trouwen met Roland Truffaut, wie dus zijn stiefvader werd en dus ook zijn achternaam aan te danken heeft. Tot z'n tiende woonde hij echter bij z'n grootouders, totdat z'n oma overleed. Truffaut was in z'n jeugd heel opstandig tegen elke vorm van authoriteit, dus ook z'n ouders. Hij had dus ook problemen met school. Het enige wat hem interesseerde was film. Vanaf z'n achtste ging hij stiekem naar de bioscoop, vaak zonder te betalen. Vanaf z'n 14e had hij het gehad met school en besloot voor z'n eigen educatie te zorgen. Hij probeerde elke dag drie films te kijken en drie boeken per week te lezen, een liefde die hij meegekregen had van z'n oma. Op z'n 16e richtte hij z'n eerste filmclub op, genaamd "Cercle cinémanie". Hierdoor zou hij in contact komen met onder andere Chris Marker en Alain Resnais. Onder druk van z'n stiefvader moest hij de actieviteiten van de filmclub opgeven en via z'n contacten kwam hij in 1953 bij het bekende Franse filmtijdschrift "Cahiers du cinema" terecht. Hieruit zou de Nouvelle Vague stroming ontstaan, waarvan hij één van de belangrijkste regisseurs was, naast Jean-Luc Godard, Claude Chabrol en Alain Resnais. In zijn zes jaar bij het blad publiceerde hij 170 artikelen.

Zijn werk
In 1955 maakte hij de eerste stappen richting het maken van films met de korte film Une visite. Een totale ramp naar eigen zeggen en hij heeft de film tot 1982 aan niemand laten zien. Veel meer succes haalde hij in 1957 met Les Mistons, waar hij goede reviews voor kreeg. Met dit succes op zak en geholpen door z'n huwelijk met Madeleine Morgenstern, de dochter van de baas van een belangrijke distributiemaatschappij, kon hij z'n eigen productiemaatschappij "Les Films du Carosse" opzetten, vernoemd naar de film Le Carosse d'or van Jean Renoir, één van z'n idolen. Hij was nu eindelijk klaar voor z'n eerste featurelength film, een film die de filmwereld wakker zou schudden en het begin zou betekenen voor de moderne cinema.
Les quatre cents coups was een enorm succes bij de critici en was één van de eerste films uit de Nouvelle Vague en daarom misschien wel één van de belangrijkste films ooit gemaakt, want deze stroming zien veel mensen terecht in mijn ogen als het begin van de cinema zoals we die nu kennen. Het was ook onze eerste kennismaking met Antoine Doinel, zijn alter ego. Hij zou later nog vier keer opduiken in de films van François Truffaut. Hiermee komen we ook op een centraal thema in het werk van Truffaut. In veel van z'n films is hij op zoek naar zijn verloren jeugd, welke hij op deze manier probeert in te vullen. Daarnaast komt zijn voorliefde voor films en boeken regelmatig terug.



Filmografie
1. Quatre cents coups, Le (1959)
2. Tirez sur le pianiste (Shoot the Piano Player) (1960)
3. Jules et Jim (1962)
4. Peau douche, La (The Soft Skin) (1964)
5. Fahrenheit 451 (1966)
6. Mariée etait en noir, La (The Bride Wore Black) (1968)
7. Baisers volés (Stolen Kisses) (1968)
8. Sirène du Mississippi, La (Mississippi Mermaid) (1969)
9. Enfant sauvage, L' (The Wild Boy) (1970)
10. Domicile conjugal (Bed and Board) (1970)
11. Deux anglaises et le continent, Les (Two English Girls) (1971)
12. Une belle fille comme moi (A Gorgeous Bird Like Me) (1972)
13. Nuit américaine, La (Day for Night) (1973)
14. Histoire d'Adèle H., L' (The Story of Adele H.) (1975)
15. Argent de poche, L' (Small Change) (1976)
16. Homme qui aimait les femmes, L' (The Man Who Loved Women) (1977)
17. Chambre verte, La (The Green Room) (1978)
18. Amour en fuite, L' (Love on the Run) (1979)
19. Dernier métro, Le (The Last Metro) (1980)
20. Femme d'à côté, La (The Woman Next Door) (1981)
21. Vivement dimanche! (Confidentially Yours) (1983)
^{In deze filmografie zijn alleen zijn feature-length films opgenomen.}

Interessant links
Senses of Cinema
Fok!topic Jean-Luc Godard voor meer over Nouvelle Vague

"Is the cinema more important than life?"

* Quatre cents coups, Les (1959)



De twaalf jaar oude Antoine Doinel woont samen met zijn moeder en zijn stiefvader in een piepklein appartementje in Parijs. Zijn moeder heeft een kop vol zorgen met haar zoon, geldgebrek en een minnaar op het werk. Zijn stiefvader is een vriendelijke man maar voelt weinig genegenheid ten opzichte van de jongen. Beiden zijn vaak weg van huis en geven Antoine maar weinig aandacht. Op school staat Antoine gebrandmerkt als een onruststoker; wanneer een pin-upblaadje in de klas wordt rondgegeven is het net in zijn handen wanneer de leerkracht het afneemt. Het gaat van kwaad naar erger en Antoine begint te spijbelen. Hij belandt op straat en vult zijn tijd met naar de film gaan en kattenkwaad uithalen...



Les quatre cents coups was Truffaut's debuut en was ook één van de films die de Nouvelle Vague los deed barsten. De titel wordt vaak letterlijk vertaald naar bijvoorbeeld The 400 Blows, maar daarmee verliest hij compleet de lading. De titel is namelijk afgeleidt van een Franse uitdrukking die "het losbranden van hel" betekent, verwijzend naar het rebelse karakter van Antoine Doinel, de hoofdpersoon uit de film. Dit personage vormt een rode draad door een deel van het werk van François Truffaut, want behalve in deze film is Antoine het hoofdpersonage in de korte film Antoine et Collette (1962) (Onderdeel van de film L'amour à vingt ans met verder shorts van Roberto Rossellini, Andrzej Wadja, Shinarô Ishihara en Marcel Ophüls) en de drie speelfilms Baisers volés (1968), Domicile conjugal (1970) en L'amour en fuite (1979).



Het personage Antoine Doinel is de alter ego van Truffaut in z'n films. De dingen die hij meemaakt komen veelal uit het leven van Truffaut. Zo was ook hij een rebelse jongen, die weggelopen was van school en andere verantwoordelijkheden. Jean-Pierre Léaud speelt het personage op sterke wijze. Truffaut liet hem in de dialogen vrij deze zelf in vullen om de film een realistischer karakter te geven en dat werkt erg goed. Het levert een emotionele film waarin het tragische verhaal van een jongen die zich onbegrepen voelt uit de doeken gedaan wordt. Er zijn ook momenten van vreugde; zo is de scene in de draaitrommel onvergetelijk. De film eindigt in één van de beroemdste eindshots uit de filmgeschiedenis, een freeze-frame (toen nog revolutionair) van de hoofdpersoon op het strand, een shot wat tot veel discussie leidde over de betekenis ervan.





Academy Awards 1960
Nominatie Best Writing, Story and Screenplay - Written Directly for the Screen

BAFTA Awards 1961
Nominatie Best Film from any Source
Nominatie Most Promising Newcomer to Leading Film Roles (Jean-Pierre Léaud)

Cannes Film Festival 1959
Winnaar Best Director (François Truffaut)
Winnaar OCIC Award

#48 in de Greatest Films Top 1000 samengesteld door critici en regisseurs

CC-DVD
IMDb

"I demand that a film express either the joy of making cinema or the agony of making cinema. I am not at all interested in anything in between."

* Tirez sur le pianiste (1962)



Charlie Kohler is pianist in een bar, waar zijn broer Chico heen vlucht als de laatste problemen krijgt met een tweetal gangsters. Kohler raakt verwikkeld in de problemen die de gangsters brengen, omdat hij zelf niet is wie hij beweert te zijn.



De tweede film van François Truffaut is gebaseerd op het boek Shoot the Piano Player van David Goodis. Van het boek blijft eigenlijk alleen het raamwerk van het verhaal overeind. Voor de rest heeft Truffaut veel zelf ingevuld. Truffaut was een grote fan van Alfred Hitchcock en dat is onder andere te zien aan deze film, waarin vooral The Man Who Knew Too Much resoneert.



Het levert een leuke homage op aan de film-noir en films van Alfred Hitchcock. Vanaf de openingsscene zit de film vol met trucjes die de trieste ondertoon doen vergeten. De film gaat over een man die in z'n vorige leven gevangen zit en geen uitweg ziet en neemt daarbij z'n omgeving mee. Bekende zanger Charles Aznavour zet heel goed de pianist neer die zich met z'n verleden en emoties geen raad weet. De gangsters die achter hem aan zitten voorzien de film van de nodige humor.





#195 in de Greatest Films Top 1000 samengesteld door critici en regisseurs

IMDb

"Woman is pure, delicate, fragile. Women are marvellous, women are supreme. For me women were always supreme"

* Jules et Jim (1962)



In het Parijs van 1900 zijn de Franse Jim en de Oostenrijkse Jules allebei verliefd op Catherine, die uiteindelijk besluit om met Jules te trouwen. Als ze elkaar na de Eerste Wereldoorlog in Duitsland terugzien, wordt ze echter verliefd op Jim.



De derde film van François Truffaut is één van de hoogstaangeschreven films uit de nouvelle vague periode, maar was geen commercieel succes, evenals de ongeveer gelijktijdig uitgekomen films van Godard en Chaubrol. De Nouvelle Vague leek over zijn hoogtepunt heen, maar Truffaut en de andere regisseurs weigerden dat te geloven.



Van de status die de film geniet heeft hij me niet helemaal weten te overtuigen, maar het is zeker een goede film. Alle typische elementen van de nouvelle vague zijn aanwezig, de revolutionaire editing, het verhaal gecentreerd rond een meisje en de duidelijke stempel die de regisseur op de film drukt. Hoewel het in mijn ogen niet één van de beste film uit de nouvelle vague is, heeft de film veel te bieden. Het verhaal vraagt om een epische aanpak, het gaat immers over het hele leven van twee mannen, die onder andere te maken krijgen met de Eerste Wereldoorlog. Henri-Pierre Roche, die het boek geschreven heeft waarop de film gebaseerd is, heeft er echter voor gekozen om snel door de levens heen te gaan. Dit levert een energieke film op, die door dingen weg te laten ook een soort mysterie om zich heen creëert. De vrolijke scenes staan in schril contrast met de trieste en versterken het effect.





BAFTA Awards 1963
Nominatie Best Film from any Source
Nominatie Best Foreign Actress (Jeanne Moreau)

#29 in de Greatest Films Top 1000 samengesteld door critici en regisseurs

IMDb

"They taught each other their languages; they translated poetry."

* Fahrenheit 451 (1966)



Verfilming van het gelijknamige boek van Ray Bradbury. In de toekomst zijn boeken verboden, omdat ze mensen ongelukkig maken. Het is taak van brandweermannen als Guy Montag om in beslag genomen boeken te verbranden. Montag gaat echter twijfelen aan de bedoelingen van de overheid, en besluit op een dag om de te verbranden boeken eerst te lezen.



Fahrenheit 451 is de eerste film van Truffaut die in het Engels is (meteen ook z'n laatste) en daarbij ook de eerste in kleur. De cinematografie is verzorgt door Nicolas Roeg, die later onder andere Don't Look Now, Walkabout en The Man Who Fell to Earth zou regisseren. Hoewel er nog sporen van de Nouvelle Vague in te vinden zijn, is de invloed van het studio-systeem, de film is opgenomen voor het Britse Pinewood Studios, erg groot. Truffaut voelde zich daarbinnen totaal niet op z'n gemak en was dan ook ontevreden over het resultaat. De film lag wel naar z'n hart, want hij hield erg van boeken.



Het resultaat is onevenwichtige film. Het uitgangspunt van de film is thematisch erg sterk en gedeeltelijk komt dat ook tot uiting in de film. Het is vrij ironisch dat de film een ode is aan het geschreven woord en tegelijkertijd zich met het medium wat het lezen voor veel mensen vervangen heeft amuseert, door middel van stijltrucjes. Dat de film niet geheel geslaagd is, is vooral te wijten aan de met name in het begin matige dramatische ontwikkelingen die je door de film slepen. Het tweede deel van de film is wat sterker vooral wanneer ze bij de idealisten komen die zich verzetten tegen het fascistische regime.



]

IMDb

"Some day I'll make a film that critics will like. When I have money to waste."

* Baisers volés (Stolen Kisses) (1968)



Antoine Doinel is zojuist ontslagen uit het leger en ambieert tevergeefs een carrière als detective in Parijs. Ook is hij op zoek naar een succesvolle romance, maar hij is erg schuchter in het gezelschap van vrouwen.



Baisers volés is de derde keer dat het Antoine Doinel in de films van François Truffaut opduikt. Het resulteerde in de commercieel succesvolste film uit het oeuvre van François Truffaut. Het contrast met Les quatre cents coups is groot. Waar die film een tragedie is over een jongen die zich onbegrepen voelt door de wereld, is dit een luchtige romantische comedy, die het vooral van z'n charme moeten hebben. Soms lijkt de film zelfs meer weg te hebben van een klucht.



Deze stijlbreuk met de vorige films is eigenlijk jammer. Van de geplaagde jeugd is weinig meer te merken en het karakter ontwikkelt zich niet veel verder. Hij oogt als een normale man en er is eigenlijk niets wat op het verleden wijst, terwijl Truffaut daar juist een personage in handen had waar hij veel meer mee had kunnen doen. Los van deze lichte teleurstelling staat wel een leuke en charmante romantische comedy, die helaas wat te episodisch is, maar heel onderhoudend en regelmatig een lach op het gezicht weet te toveren.





Academy Awards 1969
Nominatie Best Foreign Language Film

Golden Globes 1969
Nominatie Best Foreign-Language Foreign Film

CC-DVD
IMDb

Over mannen en liefde: "They are always beginners. The heroine is always the stronger."

* Nuit américaine, La (Day for Night) (1962)



In de jaren '70 wordt in Frankrijk de romantische film Je Vous Presente Pamela gemaakt. De mensen betrokken bij dit project hebben echter elk hun persoonlijke problemen, zo is de hoofdrolspeelster nog aan het herstellen van een instorting, en dreigt de stuntman met opstappen.



La nuit américaine is de meest succesvolle film van Truffaut als het gaat om prijzen. Naast de Oscar voor beste Foreign Language Film sleept de film ook 3 nominaties in reguliere categoriën in de wacht. Het is de meest autobiografische film uit z'n carierre, hoewel hij regelmatig inspiratie voor z'n films uit z'n eigen leven haalde (bijvoorbeeld ook voor Les quatre cents coups). Het is dus niet voor niets dat hij zelf ook de regisseur speelt in de film.



Het is overduidelijk dat dit een film gemaakt is door filmliefhebbers en dat dit ook de voornaamste doelgroep is. Het geeft een leuk kijkje in het maken van een film. Zo worden een aantal filmtrucjes uit de doeken gedaan, zoals hoe ze sneeuw maakten in de zomer en hoe "La nuit americaine" werkt, een techniek om overdag een nachtshot te filmen. In de film wordt duidelijk dat het de mensen op de set eigenlijk niet uitmaakt of de film goed wordt of niet, als ze maar om de set aanwezig kunnen zijn, want dat is hetgene wat ze het liefst doen; eigenlijk hetzelfde thema als de recentere films Ed Wood en Boogie Nights. De romances en problemen op de set worden leuk in beeld gebracht en geeft een heel ander beeld van hoe het er aan toe gaat. Veel mensen uit het filmcircuit waren ook niet zo blij met het verschijnen van deze film, want ze vonden dat het totaal een verkeerd beeld schetste.





Academy Awards 1975
Winnaar Best Foreign Language Film (1974)
Nominatie Best Director (François Truffaut)
Nominatie Best Actress in a Supporting Role (Valentina Cortese)
Nominatie Best Writing, Original Screenplay

BAFTA Awards 1974
Winnaar Best Direction (François Truffaut)
Winnaar Best Film
Winnaar Best Supporting Actress (Valentina Cortese)

Golden Globes 1974
Nominatie Best Foreign-Language Foreign Film
Nominatie Best Supporting Actress - Motion Picture (Valentina Cortese)

#285 in de Greatest Films Top 1000 samengesteld door critici en regisseurs

IMDb

"Shooting a movie is like a stagecoach trip. At first you hope for a nice ride. Then you just hope to reach your destination."

Volgende week komen er dus drie films van hem op tv. Het gaat om de volgende drie:

Dinsdag 19 oktober BBC2 1:15 uur: Les quatre cents coups
Woensdag 20 oktober BBC2 1:10 uur: Tirez sur le pianiste
Donderdag 21 oktober BBC2 1:15 uur: La Femme d'à côté

Allemaal jullie video's programmeren dus

Er is dus ook een Criterion Collection Box Set met daarin de 4 featurelength films en de short over Antoine Doinel.

Les quatre cents coups (met Antoine et Collette)

Baisers volés

Domicile conjugal

L'amour en fuite

Criterion

Vanavond komt dus de eerste en meteen ook z'n beste film, Les quatre cents coups. Zet de videorecorders maar alvast klaar.

1:15 uur op BBC 2

Heeft iemand nog Les quatre cents coups en/of Tirez sur le pianiste opgenomen of gekeken?

Vannacht dus de laatste van de drie La femme d'à Côté.

BBC 2
1:15 uur