Maarten 't Hart moet de Nobelprijs krijgen

Ik heb net zijn laatste roman Lotte Weeda uit - en allemachtig, wat is dat toch weer een fantastisch boek. Spannend, geestig, onderkoeld, beklemmend, ironisch etcetera etcetera.

Natuurlijk kom ook ik uit een gereformeerd nest, dus het is een feest der herkenning maar los daarvan vind ik het een geweldige schrijver. Ik ken vrijwel niemand die dat ook vindt overigens
Maar gelukkig vond ik deze recensie in Het Parool:

De stille kracht van Lotte Weeda

ARIE STORM

Bijna aan het eind van Lotte Weeda, de nieuwe roman van Maarten 't Hart, citeert de naamloze verteller een uitspraak van een hoogleraar wiskunde: 'Aan een verwarrende hoeveelheid mogelijkheden ligt (…) vaak één eenvoudige onderliggende structuur ten grondslag.' Ik vind dit een heel fraaie definitie van deze roman - en misschien wel van kunst in het algemeen.

Maarten 't Hart is, hoewel je tegenwoordig wel eens het tegengestelde hoort beweren, een strakke schrijver. Hij zet zijn romans gedegen in elkaar, volgt bij dat componeren een klare lijn, en leidt de aandacht van de lezer van die duidelijke structuur af door zijn personages, altijd levendige types, rond te laten dolen in een labyrint van misvattingen, schijnredeneringen en wanen. Dat laatste is zelfs het centrale issue in Lotte Weeda, getuige ook het motto: 'Enkel de waan is aan allen gegeven.' (Xenophanes)

De roman begint hilarisch. 'Kleed je maar uit,' krijgt de verteller te horen, een man van in de vijftig, alleenstaand (zijn vrouw is er met zijn beste vriend vandoor gegaan), trotse bezitter van het hondje Anders, inwoner van het dorpje Monward, en schrijver van de internationale bestseller De roekeloze buiteling - een boek over seks, zoals menig dorpsbewoner gemakzuchtig samenvat. Die opdracht krijgt hij niet te horen van de dokter of van een prostituee, maar van de lokaal gevierde kunstschilderes Molly, die bezig is met een project dat erop neer komt dat ze dorpsbewoners naakt schildert (tijdens dat schilderen zijn dus die dorpsbewoners bloot, niet de kunstenares). Er ontspint zich een geestige dialoog, met ertussendoor kenmerkend verliteratuurde en natuurgeobsedeerde Maarten 't Hart-observaties: 'Het was het weer van Emily Brontë. Hevig ruisende groene bomen. Een stevige westenwind. Voortijlende, helderwitte wolken. Geweldig gedein en gegolf van kamgras en kropaar in de montere bries.' 'Kropaar' kon ik al meteen in het woordenboek opzoeken: het is een gras-soort uit de groep der zwenkgrassen.

Het lijkt nu misschien alsof ik de draak met dit proza steek, maar dat is niet mijn bedoeling: Maarten 't Hart zuigt je zeer behendig het decor van zijn verhaal in, je komt al snel terecht in een wereld die verwant is aan de onze, maar die het op de een of andere manier toch niet echt is, of toch juist weer wel. Het is razend knap gedaan, met rode oortjes lees je verder, je bent eigenlijk al meteen definitief in de ban van dit boek wanneer Lotte Weeda ten tonele verschijnt, en dat is vrij vroeg: 'De Schepper was voor zijn doen geweldig uit zijn slof geschoten. Onwaarschijnlijk tenger was ze. Overvloedig, gitzwart haar dat in een lange vlecht onverbiddelijk naar de bilnaad werd geleid. Minstens vijftig procent genen uit de gordel van smaragd. Ze oogde als een meisje van amper duizend weken, maar met zulke griezelig gracieuze Balineesjes of Celebeesjes kun je je enorm vergissen.' Dat doet de verteller inderdaad, Lotte blijkt tweeënveertig te zijn, maar dat houdt haar niet tegen om voor enorme opschudding in het dorp te zorgen. Zij heeft namelijk zo haar eigen project: ze maakt een fotoboek waarin markante inwoners van Monward worden afgebeeld, tot zo ver niks aan de hand, maar wanneer diegenen die in het boek zijn opgenomen een voor een het loodje leggen, breekt de paniek uit.

Het is 't Hart wel toevertrouwd deze plot gedoseerd en spannend over het voetlicht te brengen. Is hier sprake van een massale waan of zijn er toch werkelijk duistere stille krachten aan het werk?

Laat ik er maar eerlijk vooruitkomen: ik ben een enorme fan van Maarten 't Hart. Eerlijk gezegd ben ik dat altijd al geweest. Een tijdlang leek het erop dat je je daarvoor een beetje moest schamen: 't Hart was wat uit de gratie geraakt bij de literaire incrowd. En nog steeds heeft hij daar last van, getuige de recensies die inmiddels verschijnen van Lotte Weeda. Die zijn overwegend positief, maar toch kunnen sommigen het niet laten om te zeggen dat 't Hart bij al het goede nieuws op stilistisch gebied nog steeds niet je van dat is. Welnu, ik wens dat ernstig te bestrijden: Maarten 't Hart heeft een volstrekt eigen toon, hij is geestig, solipsistisch en eigenheimerig, in zijn werk zitten gedreven uitstapjes naar de actualiteit (de 'waan van de dag') die hij toch weer op een volkomen natuurlijke wijze naadloos in de compositie van zijn romans weet te weven. Maarten 't Hart is op en top een vakman en Lotte Weeda is weer een topboek.

Bovendien is hij een schrijver die een geweldig beeld van Nederland weet op te roepen: de manier waarop de media hier werken, ons landschap, de politieke kwesties waarmee we ons bezighouden, de spanning tussen randstad en provincie, de manier waarop wij hier met dieren en elkaar omgaan, nou ja, alles.

Zou Maarten 't Hart een Amerikaan zijn, dan was hij al lang wereldberoemd geweest. Maar goed, er gaan sterke geruchten dat hij toch al onze eerste Nederlandse Nobelprijswinnaar wordt (in Zweden schijnt hij enorm populair te zijn).

Duimen maar.