Het chileense pensioenstelsel (voorbeeld voor de wereld)

De macht aan de arbeiders
Door Dr. José Piñera Publicatiedatum: 01-01-2001

Een groot spook bedreigt de wereld. Het is het spook van het failissement van de staatspensioenvoorzieningen.

Het omslagstelsel voor de financiering van de staatspensioenen, dat gedurende de tweede helft van deze eeuw praktisch de boventoon speelde, heeft een fundamentele zwakte, die is gebaseerd op een foute veronderstelling hoe mensen zich gedragen; het vernietigd, op het persoonlijke vlak, het belangrijke verband tussen inspanning en beloning - met andere woorden het doet de binding tussen persoonlijke verantwoordelijkheid en persoonlijke rechten te niet. En, .........wanneer dat op een grote schaal gebeurt en voor een hele lange tijd, dan is de uitkomst disastreus.

Twee invloeden van buitenaf vergroten het gevolg van die fundamentele zwakte: (1) de wereldwijde teruggang van de vruchtbaarheidscijfers; en (2) de vooruitgang van de medische wetenschap, waardoor mensen steeds ouder worden. Het gevolg is , dat steeds minder werkzamen voor steeds meer gepensionneerden moeten opdraaien. Aangezien de verhoging van de pensioenleeftijd en van de inhoudingen onvermijdelijk een bovengrens heeft, moet men in het omslagstelsel op een gegeven ogenblik de uitkeringen gaan verlagen - dit is een duidelijke aanwijzing van een failliet systeem.

Of nu de vermindering van de uitkeringen wordt bereikt door inflatie, zoals in de meeste ontwikkelingslanden, of door de wetgeving te verandeeren, de uitkomst voor de gepensionneerde blijft hetzelfde: zorgen op de oude dag veroorzaakt, pardoxaal genoeg, door de ingebouwde onzekerheden van het "sociale verzekeringssysteem".

In 1980 besloot de Chileense Regering om de koe bij de horens te vatten. Een door de Overheid beheerd pensioensysteem werd vervangen door een revolutionaire nieuwigheid: een door particulieren beheerd nationaal systeem van Pensioen Spaar Rekeningen (PSR).

Nu, na 15 jaren in bedrijf te zijn, spreken de resultaten voor zichzelf. Uitbetalingen in het nieuwe geprivatiseerde systeem zijn nu al 50 tot 100% hoger - afhankelijk of het AOW betreft, Arbeidsongeschiktheid-, of Weduwen en Wezenuitkeringen - dan onder het omslagstelsel.

De middelen, die door particuliere pensioenfondsen worden beheerd, bedragen ongeveer ƒ 50 miljard ofwel zo'n 40% van het Bruto Nationaal Product over 1995.

Door de verbetering van het functioneren van zowel de kapitaals-, als van de arbeidsmarkt blijkt de privatisering van de pensioenen één van de belangrijkste factoren te zijn, die het groeipercentage van de economie omhoogstuwde van de historische 3% naar gemiddeld 6,5% over de laatste 12 jaren.

Daarnaast is het een feit, dat de Chileense spaarfondsen zijn gegroeid tot 27% van het BNP en dat de werkloosheid is afgenomen tot 5% sinds men de verandering in werking stelde.

Maar nog veel belangrijker is, dat pensioenen geen overheidszaak meer zijn en daarmede werd een enorme sector van de economie gedepolitiseerd, waardoor de mensen veel meer greep kregen op hun eigen leven. De structurele zwakte van het pensioensysteem is verwijderd en de toekomst van de pensioenuitkering is afhankelijk van persoonlijk handelen en van het vrije marktsysteem.

Het grote succes van het Chileense Privé Pensioensysteem heeft ertoe geleid, dat drie andere Zuid Amerikaanse staten ook besloten het roer om te gooien. In de afgelopen jaren hebben Argentinië (1994), Peru (1993), en Columbia (1994) gelijksoortige veranderingen uitgevoerd. In deze vier Zuid Amerikaanse landen hebben 11 miljoen werkenden persoonlijke pensioenrekeningen.

Het Chileense experiment zou zeer instructief kunnen zijn voor vele andere landen in de wereld. Zelfs in de Verenigde Staten wordt serieus gedebatteerd over privatisering van het 60-jaar oude (staats-) pensioensysteem.

Het zij mij vergund op te merken, dat het Amerikaanse Sociale Verzekeringssyteem het grootste volledige overheids- programma is ter wereld, waarin jaarlijks meer dan ƒ 700 miljard wordt uitgegeven (Méér dan het totale defensiebudget gedurende de Koude Oorlog !)

Een voorbeeld van de kracht van vernieuwende ideeën is dat zelfs uit de Volksrepubliek China officiële afgevaardigden naar Chili zijn gekomen om het privé pensioensysteem te bestuderen.

Eén van de gevolgen is een interessant verslag van een meningsverschil waarover 'The Economist' kortelings rappor- teerde:

Er is in het algemeen meer een bitse dan een komische situatie in de langdurende tweestrijd tussen Groot Brittannië en China met betrekking tot de toekomst van Honkong. Toch zou Chris Patten - de Gouverneur van Honkong - een glimlach niet hebben kunnen onderdrukken toen zelfs China zijn plannen voor een pensioensysteem gebaseerd op het omslagstelsel, onderuit haalde. Zhou Nan, de hoofdvertegenwoordiger van Communistisch China in Honkong, mompelde dat de heer Patten als Conservatieve Brit bezig was "uiterst kostbare Euro-Socialistische" ideeën in Honkong in te voeren. (15 Februari 1995)

Het is zeer wel mogelijk, dat voor de Eenentwintigste Eeeuw ingaat, reeds meerdere andere landen, met inbegrip van alle Amerikaanse, hun pensioensysteem geprivatiseerd zullen hebben. Dat zou een enorme vergroting (terugstroom) van macht voor de burgers betekenen ten koste van de overheden, waardoor de persoonlijke vrijheid sterker benadrukt wordt. Dat op zijn beurt zal een snellere economische groei bevorderen en armoede - speciaal op latere leeftijd - ver- minderen.

"....pensioenen hebben opgehouden een overheidszaak te zijn, waardoor het politieke element uit een enorm grote sector van de economie is verdwenen en iedereen veel meer controle heeft over zijn eigen bestaan".

HET CHILEENSE PSR SYSTEEM

Onder het Chileense PSR-systeem is het bedrag, dat een werknemer gedurende zijn werkzame jaren bijeenbrengt bepalend voor de basis van zijn pensioengrondslag. Noch de werknemer, noch de werkgever betaalt sociale lasten aan de overheid. De werknemer krijgt echter geen door de overheid gegarandeerd pensioen. Gedurende zijn werkzame leven wordt daarentegen door zijn werkgever automatisch maandelijks 10% van zijn salaris op zijn persoonlijke Pensioen Spaar Rekening gestort. Dit percentage heeft alleen betrekking op de eerste ƒ 44.000,00 van zijn jaarinkomen. Zodoende gaat het "verplichte" gedeelte van het spaarbedrag naar beneden als salarissen omhoog gaan bij stijgen van de economische bedrijvigheid.

Het is een werknemer toegestaan een verdere 10% van zijn salaris per maand, die van zijn inkomstenbelasting aftrekbaar zijn, aan zijn PSR toe te voegen als een soort vrijwillig sparen. In het algemeen zal een werknemer dus meer dan de minimum 10% betalen als hij er prijs op stelt een hogere pensioenuitkering te ontvangen, dan wel eerder met pensioen te kunnen gaan.

Een werknemer heeft de keuze uit één van de vele particuliere Pensioenfonds Administratie Maatschappijen ["Administradoras de Fondos de Pensiones" ( PAM)] om zijn pensioen te beheren. Deze maatschappijen zijn niet gerechtigd andere activiteiten te ontplooien en staan onder overheidstoezicht om een laag-risico portefeuille te garan- deren en om fraude en diefstal te voorkomen.

Een aparte onafhankelijke overheidsinstelling, een uiterst technisch bekwame PAM controle-instelling, houdt het toe- zicht.

Uiteraard bestaat er geheel vrije deelnemingsmogelijkheid aan de PAM bedrijvigheden.

"Werknemers hebben het recht van PAM te veranderen. Op die manier ontstaat er concurrentie tussen de PAM's om een hoger rendement op de investeringen te kunnen aanbieden, een betere klantenservice of lagere provisies."

Werknemers staat het vrij om van de ene op de andere PAM over te gaan. Hierdoor ontstaat er tussen de verschillende maatschappijen concurrentie om bijvoorbeeld een hoger rendement te verstrekken of betere dienstverlening ofwel lagere provisies te betalen. Iedere werknemer ontvangt een PSR-kasboek en ontvangt elk kwartaal een standaard overzicht, dat hem inzicht geeft hoeveel aan zijn rekening is toegevoegd en hoe goed zijn maatschappij heeft gepresteerd. Het kasboek draagt de naam van de werknemer; het is zijn eigendom en wordt gebruikt om zijn pensioen te betalen (met een voorziening voor Weduwen-, en Wezenpensioen).

Zoals te verwachten valt verschillen de persoonlijke voorkeuren voor pensioenvoorzieningen evenveel als andere persoonlijke voorkeuren. Sommigen hebben een voorkeur hun hele leven te werken, terwijl anderen niet kunnen wachten om ermede te stoppen om van hun werkelijk roepingen of hobbies, zoals schrijven of vissen, te genieten.

Het oude omslagstelsel stond dergelijke persoonlijke voorkeuren niet toe, behalve door collectief opgelegde vervroegde uittreding, zoals bijvoorbeeld een vervroegde pensioendatum door machtige politieke kiesgroepen.

Het was een één-maat-past-iedereen systeem, waarvoor een hoge prijs werd gevraagd aan menselijk geluk.

Het PSM-systeem daarentegen opent wel mogelijkheden voor persoonlijke voorkeuren, die vertaald worden naar persoonlijke beslissingen, die het gewenste resultaat opleveren.

In de bijkantoren van vele PAM's staan gebruikersvriendelijke computerterminals, die het de werknemer mogelijk maken om de te verwachten waarde van zijn pensioen te berekenen aan de hand van het bedrag, dat op zijn rekening staat en het jaar waarin hij met pensioen wenst te gaan. Andersom kan een werknemer ook het bedrag invoeren, dat hij als pensioen wenst te ontvangen en aan de computer vragen hoeveel zijn maandelijkse inleg moet bedragen om op een bepaalde leeftijd met pensioen te kunnen gaan. Zodra hij een antwoord heeft hoeft hij eenvoudigweg aan zijn werkgever te vragen het benoigde bedrag van zijn salris in te houden en op zijn rekening bij de PAM over te maken. Natuurlijk kan hij dat bedrag gedurende de looptijd aanpassen afhankelijk van de werkelijke opbrengst van zijn gespaarde pensioenbedrag.

Het komt erop neer, dat een werknemer zelf zijn gewenste pensioen kan bepalen en zijn pensioenleeftijd net zoals hij zich een kostuum kan laten aanmeten.

Zoals hierboven aangegeven, zijn de werknemersbijdragen aftrekbaar voor de inkomstenbelasting, daarbij zijn de behaalde winsten met het PAM-systeem belastingvrij. Wanneer hij met pensioen gaat en de gelden opgenomen worden, moet er belasting worden betaald naar het dan geldende belastingtarief.

In het Chileense PAM systeem zijn zowel particuliere-, als overheidswerknemers opgenomen. De enigen, die daarvan zijn uitgezonderd zijn de Politie en het Leger welks pensioen in hun wedde en arbeidsvoorwaarden zijn opgenomen.

Naar mijn mening - maar niet volgens de hunne - zouden ook zij beter af zijn met een PSR.

Alle andere werknemers zijn verplicht een PSR af te sluiten. Zelfstandigen kunnen ook aan het systeem deel nemen als zij dat wensen, waarbij een mogelijkheid wordt geschapen voor zwartwerkers om in het officiële circuit mee te doen.

Een werknemer, die 20 jaar heeft betaald, maar bij het bereiken van zijn pensioenleeftijd onder het wettelijk vastge- stelde minimum pensioenbedrag komt, krijgt dat pensioen van de Staat zodra zijn PSR pensioen opgebruikt is.

Wat hier benadrukt moet worden is, dat niemand bij voorbaat als arm wordt beschouwd. Pas achteraf nadat zijn werkzame leven beëindigd is en zijn PSR is uitgeput, krijgt een arme gepensionneerde een Overheidssubsidie. {Zij, die niet 20 jaar aan hun PSR hebben betaald, kunnen zich aanmelden voor een soort liefdadigheidspensioen op een veel lager niveau).

Het PSR-systeem kent ook een verzekering tegen vroegtijdige dood en invaliditeit. Iedere PAM biedt zijn klanten deze mogelijkheid aan door bij particuliere verzekeringsmaatschappijen groepsverzekeringen te sluiten op het leven en invaliditeit. Voor de dekking daarvan wordt iedere werknemer extra 2,9% van zijn salaris gevraagd. Hier is de provisie voor de PAM bij inbegrepen.

Het verplichte niveau van een minimum spaarinleg van 10% werd berekend vanuit de veronderstelling van een netto-opbrengst van 4% gedurende het gehele werkzame leven, zodat een gemiddelde werknemer voldoende geld op zijn PSR zou hebben staan om een pensioen te garanderen van 70% van zijn laatstgenoten salaris.

De zogenaamde 'wettige pensioenleeftijd' is gesteld op 65 jaar voor mannen en op 60 jaar voor vrouwen. Deze pensioenleeftijden, de gebruikelijke pensioenleeftijden in het omslagstelsel, werden niet ter discussie gesteld bij de verandering naar de privatisering van het stelsel, omdat deze geen fundamenteel onderdeel meer vormden van het nieuwe systeem, want de betekenis van "pensionering" volgens het PSR-systeem is anders.

Ten eerste kunnen werknemers doorgaan met werken na hun 65ste. Doen zij dat, dan ontvangen zij het pensioen, dat hun opgespaarde gelden mogelijk maken en zij behoeven niet langer te betalen aan hun PSR.

Ten tweede kunnen werknemers, die voldoende spaargelden op hun rekening hebben om een 'redelijk pensioen' [ méér dan 50% van het gemiddelde salaris over de laatste 10 jaren] te kunnen genieten, ervoor kiezen met pensioen te gaan wanneer zij willen.

Op die manier is de 65 - 60 jaar drempel geen onwrikbaar onderdeel van het PSR-systeem. Echter, een werknemer is wel verplicht nog steeds 10% aan zijn fonds toe te voegen tot hij die gestelde leeftijden bereikt, tenzij hij ervoor koos zijn spaargeld op te nemen op een vroegere leeftijd, hetgeen niet hetzelfde is als terugtreden uit arbeidsmarkt. Daarenboven echter moet iedere werknemer de vastgestelde leeftijden bereikt hebben om aanspraak te kunnen maken op de overheidssubsidie, die een minimum pensioen garandeert.

Maar er is hoe dan ook absoluut geen verplichting om ,op welke leeftijd ook, met werken te stoppen en evenmin is er enihge verplichting om te blijven werken of te blijven sparen voor een pensioen, zodra men zichzelf heeft verzekerd van een redelijk pensioen, zoals hierboven aangegeven.

"Het PSR-systeem daarentegen, maakt het mogelijk om persoonlijke voorkeuren te vertalen naar persoonlijke beslissingen, die het gewenste resultaat opleveren."

Bij zijn pensionering kan een werknemer kiezen uit twee algemene betalingsmogelijkheden. In het ene geval kan de gepensionneerde zijn gespaarde kapitaal aanwenden om een lijfrente af te sluiten bij een particuliere levensverzekerings- maatschappij. De lijfrente garandeert een vaste maandelijkse aan de inflatie gerelateerde uitbetaling gedurende het leven, (er bestaan in Chili dergelijke obligaties op de kapitaalsmarkt, zodat de maatschap- pijen naar bevind van zaken kunnen investeren) alsook betalingen aan nabestaanden, die van de werknemer afhankelijk waren. Het is ook mogelijk voor de gepensionneerde om zijn gelden op zijn PSR te laten staan en vastgestelde bedragen op te nemen, afhankelijk van de grenzen gebaseerd op zijn levensverwachting en hen, die van hem afhankelijk zijn. In dit laatste geval vormen de overblijvende gelden zijn nalatenschap bij overlijden.

In beide gevallen kan hij zoveel van zijn kapitaal ineens opnemen dat boven het bedrag uitstijgt, dat nodig is om een lijfrente of vastgelegde uitbetaling te doen van 70% van zijn laatstgenoten salaris.

"Het PSR-systeem lost het typische problemen op dat het omslagstelsel kent met betrekking tot volkssamenstellingen: in een verouderende bevolking neemt het aantal werkenden per gepensionneerde af.

Met het PSR-systeem betalen de werkenden niet voor de gepensionneerden."

Het PSR-systeem lost inderdaad het typische probleem van het omslagstelsel op met betrekking tot de samenstelling van de ouder wordende bevolking.: Naarmate de levensduur van de bevolking toeneemt, neemt het aantal werkenden per gepensionneerde af.

Met het PSR-systeem betalen de werkenden niet voor de gepensionneerden. Daardoor - in tegenstelling tot het omslagstelsel - is de kans op een conflict tussen de generaties en een eventueel faillissement opgelost.

Het probleem waarmede vele landen geconfronteerd worden - niet door voldoende geld gedekte pensioenver- plichtingen - bestaat met het PSR-systeem niet.

In tegenstelling tot bedrijfspensioenfondsen - die in het algemeen kosten in rekening brengen aan de werknemer, die na een vastgesteld aantal jaren het bedrijf verlaat en soms zelfs resulteren in een bankroet van het werknemerspen- sioenfonds, waardoor de werknemers zowel hun baan als hun pensioen kwijt zijn, is een PSR-systeem geheel onafhankelijk van het bedrijf, dat de werknemer in dienst heeft.

Aangezien het PSR persoonsgebonden is aan de werknemer, kan deze altijd zonder kosten van werkgever veran- deren. Het probleem van bedrijfsgebondenheid wordt geheel vermeden.

Vooropgesteld, dat PSR- gelden in verhandelbare effecten belegd zijn, bezit een PSR ook een dagwaarde en is het ook eenvoudig deze van de ene naar een andere PAM over te brengen.

Door niet van invloed te zijn op de mobiliteit van de werknemer, zowel nationaal als internationaal, bevordert het PSA-systeem de flexibiliteit op de arbeidsmarkt en worden immigranten niet gesubsidieerd noch gekort.

Het PSA-systeem is ook nog veel efficiënter in de bevordering van de arbeidsmarktflexibiliteit. In feite besluiten steeds meer mensen slechts enkele uren per dag te werken of om hun werkzame leven te onderbreken - speciaal vrouwen en jonge mensen.

Onder het omslagstelsel betekent deeltijdarbeid en arbeidsonderbreking een probleem om de manco's in de te betalen sociale lasten op te vullen. Met het PSR-systeem zijn dergelijke arbeidsonderbrekingen absoluut geen probleem.

"Het probleem waar veel naties mee geconfronteerd worden - ongedekte pensioenverplichtingen - bestaan met het Pensioen Spaar Rekening systeem eenvoudigweg niet."

DE HERVORMING

Een eerste probleem is het blijvende PSR-systeem vorm te geven. Een ander - speciaal in landen, die reeds een omslagstelsel kennen - is de regeling van de overstap naar het PSR-systeem te beheersen..

Bij de overstap naar het nieuwe systeem moeten uiteraard de specifieke beperkingen van de begrotingen van iedere natie in rekening gebracht worden.

In Chili stelden wij 3 basisregels op voor de overstap:

1. De regering garandeerde aan hen, die reeds een pensioen ontvingen volgens het bestaande systeem, geen nadelige gevolgen daarvan zouden ondervinden. Deze regel was heel belangrijk want het uitkeringsorgaan van de Sociale Verzekeringen zou niet langer geld ontvangen van hen, die naar het PSR-systeem overgingen, waardoor het uitkeringsorgaan niet zou kunnen doorgaan de gepensionneerden uit haar eigen middelen te betalen. Daarenboven zou het bijzonder onredelijk zijn gepensionneerden op zo'n laat tijdstip in hun leven, te dwingen hun pensioenverwachtingen bij te moeten stellen.

"Op die manier behoefde een werknemer, die al jaren sociale lasten hed betaald, in het nieuwe systeem niet met nul te beginnen."

2. Iedere werknemer, die al aan het omslagstelsel had meebetaald kreeg de keus in het bestaande systeem door te gaan of over te stappen op het PSR-syssteem. Aan hen, die tot het laatste besloten werd een "Erkennings Obligatie" gegeven, die werd geboekt op hun nieuwe PSR. [De obligatie was geregistreerd en gaf een reeële rente van 4%]. De regering betaalde de obligatie echter pas uit als de betrokkene de wettelijke pensioengerechtigde leeftijd bereikte. Deze obligaties worden op de incourante markt verhandeld, zodat zij ook gebruikt kunnnen worden bij vervroegd pensioen.

De obligatie was een erkenning voor de werknemer, die sociale lasten had betaald volgens het omslagstelsel en op deze manier behoefde een werknemer niet geheel vanaf nul te beginnen als hij voor de PSR koos.

3. Iedereen, die voor het eerst aan het bedrijfsleven deel nam, werd verplicht aan het PSR-systeem deel te nemen. Daarmede werd het omslagstelsel opgeheven, want het was niet langer uitvoerbaar. Deze verplichting was een zekerheidsstelling, dat het omslagstelsel zou ophouden te bestaan, zodra de laatse deelnemer eraan de pensioengerechtigde leeftijd bereikte [vanaf dat moment behoefde de overheid slechts de pensioenen te betalen aan hen, die er aanspraak op hadden en dat uiteraard over een afzienbare tijd].

Deze regel is zeer belangrijk, want het is de meest effectieve manier om de omvang van de overheidbemoeienis in onze levens voorgoed terug te dringen en niet slechts gedeeltelijk te verminderen, zodat latere machthebbers deze weer in leven kunnen roepen.

"In tegenstelling met het omslagstelsel, wordt de dreiging van een generatieconflict en van een bankroet, vermeden."

Na enige maanden van nationale discussies over de voorgestelde hervormingen en vele inspanningen op het gebied van communicatie en ontwikkeling van de bevolking werd de Pensioen Hervormings Wet op 4 November 1980 aangenomen.

Om iedereen gelijke kansen te bieden om een Pensioen Administratie Maatschappij op te richten werd bij wet een periode van zes maanden vastgesteld, waarin niemand enige vorm van PAM kon beginnen, zelfs ook geen reclame maken ervoor. Aldus zijn de Pensioen Administratie Maatschappijen uniek daar zij allen eenzelfde ontwikkelings-, en aanvangsdatum hebben, namelijk 4 November 1980 en 1 Mei 1981.

In Chili, zoals in zovele landen is 1 Mei de Dag van de Arbeid. De keuze voor die begindatum was een zeer bewuste.

Voor velen is symboliek van belang in hun leven en de datum van 1 Mei geeft de arbeiders een reden om de klassenstrijd te herdenken, maar ook de dag waarop zij de vrijheid kregen voor hun eigen Sociale Verzekeringsvorm te kiezen en waardoor zij bevrijd werden van de 'boeien' van de Sociale Verzekeringssystemen van de overheid.

Tegelijk met de instelling van de PAM's werden alle bruto lonen herzien, waarbij het wergeversaandeel sociale lasten van het vroegere overheidssysteem aan het loon werd toegevoegd. (De Overhevelingstoeslag van de Werkgevers werd omgezet in een tijdelijke belasting om daarmede de kosten van de hervorming mede te helpen financieren. Toen deze belasting uiteindelijk werd opgeheven, zoals in de Pensioen Hervormings Wet was vastgelegd, namen ook de lasten vanwege het in dienst hebben van werknemers voor de werkgever af).

De pensioenpremie van de werknemers (10%) werd op het toegenomen brutoloon ingehouden. Aangezien de totale lasten lager waren dan vroegeer, gingen de werknemers netto ongeveer 5% op hun loon vooruit.

Op die manier hielpen wij het sprookje uit de wereld, dat zowel werkgever als werknemer aan de Sociale Zekerheid zouden bijdragen; een fabel, die allerlei politieke manipulaties met de percentages van de afdrachten mogelijk maakte.

Vanuit een economisch standpunt gezien betalen de werknemers praktisch de gehele loonbelasting aangezien de algemene beschikbaarheid van arbeid op de markt weinig elastisch is. Daarenboven worden alle afdrachten uiteindelijk bekostigd uit de marginale productiviteit van de werknemer. Werkgevers moeten al deze kosten - of zij nu loon worden genoemd of Sociale Lasten - meecalculeren bij het in dienst nemen van personeel en bij de loonvaststelling.

Door het werkgeversaandeel bij de juiste naam te noemen, wordt door het PSR-systeem duidelijk gemaakt, dat alle lasten door de werknemer worden betaald. Met dit systeem wordt uiteraard het werkelijk salarispeil bepaald door het vrije markt systeem. Het financieren van de hervorming is een gecompliceerde technische zaak en iedere natie zal dit probleem moeten oplossen in overeenstemming met de situatie in het eigen land.

"Aangezien de Pensioen Spaar Rekening persoonsgebonden is en niet gebonden is aan een bedrijfspensioenregeling, kan de eigenaar makkelijk van werkkring veranderen.

Ook het probleem van in dienst nemen van oudere werknemers is daardoor verdwenen."

De werkelijke schuld van het omslagstelsel in Chili werd in 1980 geschat op 80% van het BNP (World Bank, 1994)

[Het bedrag van die schuld werd verminderd door een verandering in het omslagstelsel in 1978, in het bijzonder door verbetering van het registratiesysteem, het opheffen van speciale belangengroepen en door de pensioenleeftijd te verhogen]. Een recent onderzoek van de World Bank (1994: 268) concludeerde dat: "Chili bewijst dat een natie met een redelijk concurrerend banksysteem, een goed werkende debiteurenmarkt en een redelijke macro-economische stabiliteit, in staat is grote hervormingskosten te financieren zonder de terugslag van hoge rentelasten."

Chili paste 5 methoden toe om de kortlopende belastinglasten tengevolge van de hervorming, te financieren:

1. In de Staatsbalans (waarin iedere staat haar baten en lasten dient weer te geven) werden de pensioenverplichtingen tot op zekere hoogte afgezet tegen de waarde van de staatsbezittingen en -deelnemingen en dergelijke.

Daarmede werd privatisering niet alleen een manier om de hervorming te financieren, maar gaf daarbij nog meerdere grote voordelen, zoals verhoogde efficiency, gespreid bezit en een niet verpolitiekte economie.

2. Aangezien bijdragen aan een kapitalistisch systeen van financiering van deugdelijke pensioenen in het algemeen lager zijn dan de bestaande werknemerslasten, kan een klein gedeelte van het verschil daartussen aangewend worden als een tijdelijke hervormingsbelasting zonder de nettolonen te verlagen of de personeelslasten voor de werkgever te verhogen.

3. Door een staatslening uit te geven kunnen de hervormingskosten door komende generaties medegedragen worden. In Chili werd ongeveer 40% van de kosten gedekt door staatsobligaties uit geven met een normale

rente op de markt. Deze obligaties werden voornamelijk door de PAM's gekocht als onderdeel van hun

investeringspakket en die "overbruggingsschuld" zal geheel terugbetaald zijn als de gepensionneerden van het omslagstelsel overleden zijn.

4. De noodzaak om de hervorming te financieren was een enorme stimulans om nutteloze overbestedingen van de overheid in te perken. Voor meerdere jaren kon de Minister van Financiën dit argument gebruiken om onnodige overheidsuitgaven af te wijzen of om overheidsverspilling in te perken.

5. De toegenomen economische bedrijvigheid, die door het PSR-systeem te weeg werd gebracht bevorderde substantiële belastingopbrengsten, in het bijzonder de BTW. Slechts 15 jaar na de hervorming heeft Chili grote fiscale begrotingsoverschotten.

"Op die manier bleek privatisering van het pensioensysteem niet slechts een methode om de hervorming te financieren, maar had grote bijkomstige voordelen, zoals toegenomen rendementen, gespreid bezit en een niet verpolitiekte economie."

DE RESULTATEN

De PSR's hebben nu al een opglopen investeringsfonds van ongeveer ƒ 50 miljard, een ongewoon grote voorraad kapitaal voor een zich ontwikkelend land met 14 miljoen inwoners en een BNP van ƒ 120 miljard.

Dit lange-termijn investeringskapitaal heeft niet alleen bijgedragen aan de economische groei van het land, maar heeft ook de stoot gegeven tot doelmatige kapitaalmarkten en kapitaalsinstellingen.

De beslissing om éérst het PSR-systeem op gang te brengen en pas daarna de grote staatsbedrijven te privatiseren resulteerde in 'deugdelijke gevolgen.' Het gaf de werknemers een gerede kans behoorlijk te profiteren van de enorme stijging in de productiviteit van de geprivatiseerde bedrijven vanwege hogere waarden van de aandelen, die daardoor het rendement van hun PSR's verhoogden.

Er bestaan zo'n 15 PAM bedrijven en zij vormen een heterogene groep. Sommigen vormen een onderdeel van verzekeringsbedrijven of van banken. Anderen zijn een werknemerseigendom of zijn verbonden aan vakbonds- organisaties of behoren tot bepaalde bedrijfsorganisaties. Sommigen zijn een deelnemingsvorm van internationale bedrijven, zoals de AIG, Aetna en de Banco de Santander. Enkele van de grotere PAM's worden op de Chileense Effectenbeurs verhandeld. Eén bracht recentelijk zelfs op Wall Street z.g. American Deposit Receipts uit (geholpen door de "A-" crediet status van de Chileense Obligaties).

Eén van de voornaamste resultaten van het nieuwe systeem was wel de vergroting van de economische groei van Chili. Het PSR-systeem heeft in de afgelopen 15 jaren de kapitaalmarkt doeltreffender gemaakt en haar groei beïnvloed.

De enorme fondsen, die door de PAM's worden beheerd, hebben het ontstaan van nieuwe investeringen bevorderd, terwijl bestaande, maar niet volledig ontwikkelde projecten werden gestimuleerd.

Een andere verbetering, die door Chileense pensioenhervormingen is ontstaan is een gezondere en meer doorzichtige kapitaalmarkt door de vorming van een binnenlands risico-waarderingsbedrijvigheid en een verbetering van het toezicht op het bestuur van grote bedrijven. [De PAM's benoemen een eigen commissaris in de Raden van Bestuur van bedrijven, waarin zij aandelen bezitten, waarmede de zelfvoldaanheid van vele Raden van Bestuur wordt doorbroken].

"Slechts 15 jaar na de hervorming heeft Chili overschotten op de fiscale balans."

Sinds het nieuwe systeem in werking ging op 1 Mei 1981 heeft het gemiddeld een rendement op de investering opgeleverd van 13% (meer dan drie keer zoveel dus als het verwachtte rendement van 4%). Uiteraard gaf het jaarlijkse rendement schommelingen te zien van min 3% tot plus 30% als gevolg van de bewegingen, die nu eenmaal aan het vrije marktsysteem verbonden zijn. Het belangrijkste echter is het gemiddeld rendement over de lange termijn.

De pensioenen van het PSR-systeem zijn belangrijk hoger, dan volgens het oude systeem, waarvoor een totale bijdrage van 25% van de loonsom benodigd was. Volgens een recent onderzoek door Sergio Baeza (1995) ontvangt de gemiddelde PAM pensioengerechtigde een pensioen gelijk aan 78% van zijn gemiddelde salaris over de laatste 10 jaren van zijn werkzame leven.

Zoals reeds werd opgemerkt kunnen werknemers bij hun pensionnering hun 'overschot' aan spaargelden (boven de grens van 70% van het laatste salaris) in zijn geheel opnemen. Als deze gelden werden medegerekend in de bepaling van het pensioen, dan zou dit 84% van het laatste inkomen bedragen. Zij, die recht hebben op een invaliditeitsuitkering, ontvangen gemiddeld 70% van hun laatste salaris.

Het nieuwe pensioensysteem heeft daardoor een opmerkelijke teruggang van de armoede teweeggebracht door de vergroting en zekerheid van het Ouderdomspensioen, het Weduwen en Wezenpensioen en de Invaliditeitspensioenen, vanwege de indirecte, maar bijzonder sterke invloed op de bevordering van de economische activiteiten en de werk- gelegenheid.

Het PSR-systeem heeft ook de onredelijkheid van het oude systeem opgeheven. Volgens gevestigde begrippen zou het omslagstelsel een herverdeling van het inkomen veroorzaken van de rijken naar de armen. Recent onderzoek heeft uitgewezen dat, zodra de specifieke inkomenskarakteristieken van de arbeiders en de uitwerking van politieke beslissingen in de berekeningen worden medegenomen, de overheidsregelingen juist de rijken bevoordelen en meer in het bijzonder de sterkste werknemersgroeperingen. [Baeza (1995) , World Bank (994).

"Eén van de belangrijkste effecten van het nieuwe systeem was de vermeerdering van de productiviteit van het geïnvesteerde kapitaal en daarmede van de economische groei van Chili."

CONCLUSIE

Het is absoluut niet verwonderlijk, dat het PSR-systeem in Chili zo populair blijkt te zijn en heeft bijgedragen aan de sociale en economische stabiliteit. De arbeiders waarderen de billikheid van het systeem en door hun Pensioen Spaar Rekeningen hebben zij een direct en waarneembaar deel in de economie van het land. Aangezien de particuliere pensioenfondsen (de PAM's) grote pakketten aandelen bezitten in de voornaamste Chileense bedrijven, zijn de arbeiders in feite de investeerders in de rijkdom van de natie.

Toen de PSR van start ging in 1981 konden de werknemers kiezen daaraan deel te nemen of door te gaan in het oude systeem. Een half miljoen Chileense arbeiders (een kwart van het in aanmerking komende potentieel) koos voor het nieuwe systeem door in de eerste maand van de inwerkingtreding deel te nemen (véél meer dan de 50.000 waarop men gerekend had). Heden ten dage zijn meer dan 90% van de werknemers, die nog onder het oude systeem vielen tot het PSR-systeem toegetreden. In 1995 hadden 5 miljoen Chilenen een Pensioen Spaar Rekening, hoewel niet allen tot de groep arbeiders met een volledige betrekking behoorden en dus niet elke maand op hun rekening stortten.

Het opmerkelijkste is, dat de arbeiders als zij voor de keus gesteld worden, in een overweldigende meerderheid met hun centen stemmen voor een vrije markt systeem.

Nu dat het staatspensioen geleidelijk aan verdwijnt, kunnen politici niet langer bepalen of de premies voor de sociale lasten verhoogd dienen te worden en met welke bedragen of voor welke groep van de bevolking. Pensioenen zijn daardoor niet langer meer een voornaam onderwerp voor politieke conflicten of voor mooie verkiezingsleuzen, zoals zij vroeger waren.

Iemands pensioenvoorziening is volledig afhankelijk van zijn eigen inspanningen en van een gezonde economische toestand in het land en niet meer overgeleverd aan de ingrepen van de overheid of van de druk, die door speciale groepen op de overheid wordt uitgeoefend.

Voor de Chilenen betekenen de Pensioen Spaar Rekeningen een tastbaar en zichtbaar eigendom - de voornaamste bron van zekerheid bij pensionnering.

Sterker nog.... nu, na 15 jaren in werking te zijn geweest, is het voornaamste bezit van de gemiddelde Chileense arbeider niet zijn auto of zijn (waarschijnlijk nog onder een hypotheek gebukt gaande) kleine huis, maar zijn gespaaarde bezit op zijn Pensioen Spaar Rekening.

Ten slotte. Het particuliere pensioensysteem heeft verstrekkende politieke en culturele gevolgen gehad. De overweldigende hoeveelheid Chilenen, die op het nieuwe systeem over gingen deden dit sneller, dan de Oostduitsers naar het Westen liepen na het slechten van het IJzeren Gordijn.

Deze arbeiders besloten vrijwillig om het overheidssysteem te laten voor wat het was, zelfs ondanks dat vakbondsleiders en bepaalde politieke groeperingen het ten sterkste afraadden. De gewone werknemer geeft heel veel

om zulke zaken, die directe invloed hebben op zijn leven, zoals pensioenen, opleiding en gezondheid(szorg) en neemt zijn beslissingen met zijn gezin in gedachten en niet volgens de heersende politieke normen.

Want inderdaad geeft het nieuwe pensioensysteem aan de Chilenen een persoonlijk belang bij de nationale economi- sche situatie. De gemiddelde Chileense arbeider staat beslist niet onverschillig tegenover de bewegingen op de aandelenbeurs of van rentepercentages. Instinctief weet hij, dat een slechte Minister van Finaciën de waarde van zijn

pensioenrekening kan verminderen. Zodra arbeiders voelen een deel van de natie te bezitten, niet middels vakbondsbonzen of middels een Politburo, zijn zij veel meer begaan met de vrije markt en een vrije samenleving.

Dit was een kort verhaal van een droom, die werkelijkheid werd.

De voornaamste lering, die wij daaruit kunnen trekken is dat, alleen die revoluties succes hebben, die vertrouwen stellen in de individuele mens en de wonderen, die een mens kan verrichten als hij vrij is.

Referenties

Baeza,S.(1995) "Quince Años Después: Una Mirada al Sistema Privado de Pensiones". Santiago: Centro des Estudios Públicos.

The Economist (1995) "Is Welfare unAsian?", February 11: 16-17.

Piñera, J. (1991)" El Cascabel al Gato". Santiago: Editorial Zig Zag.

Piñera, J. (1995)" Sin Miedo al Futuro". Madrid: Editorial Noesis.

World Bank (1994) "Averting the Old Age Crisis". New York: Oxford University Press.

Dr. José Piñera is President van het Internationale Centrum voor Pensioenverbeteringen en mede-Voorzitter van het Cato Project voor Privatisering van de Sociale Voorzieningen.

In Chili was hij als Minister voor Arbeid en Sociale Voorzieningen van 1978 tot 1980 verantwoordelijk voor de privatisering van het Chileense Staatspensioensysteem. Dit essay is gebaseerd op een voordracht, die hij gaf tijdens de regionale conferentie van het Mont Pelerin Genootschap te Cancun in Mexico op ,17 Januari 1996. De auteur spreekt hiermede zijn dank uit aan Edward H. Crane voor zijn hulp en voor zijn commentaar.

(Dit essay is een herdruk uit het Cato Journal, vol.15 , no.2.)

Cato's Letter #10
Copyright 1996 by the Cato Institute
Washington D.C.

Cato's Letters bestaat uit een serie indrukwekkende essays over economische politiek en openbare staatkunde.

Het Cato Institute ontleent zijn naam aan een vroegere serie, eveneens Cato's Letters geheten, over politieke vrijheid, die in de Achttiende Eeuw werden geschreven door John Trenchard en Thomas Gordon en wijd verbreid gelezen werden in de Amerikaanse Kolonieën en zo een belangrijke rol speelden door een grondslag te leggen voor de filosofische basis voor de Amerikaanse Revolutie.

accelerator	maandag 23 augustus 2004 @ 20:30
	omslagstelsel VS kapitaaldekking Onderstaande link geeft een geniale beschrijving over het Chileense pensioensysteem (kapitaaldekking) origineel (engels): http://www.cato.org/pubs/journal/cj15n2-3-1.html Het bestaat uit 3 delen: HET CHILEENSE PSR SYSTEEM - DE HERVORMING - DE RESULTATEN vertaling (nederlands): http://www.pensionreform.org/studies/cl10_dutch.html http://www.libertarian.nl/NL/archives/001104.php (zelfde inhoud, andere site, keuzevrijheid heet dat) === Mijn eigen korte samenvatting/interpretatie: Chili heeft het oude socialistische omslagstelsel afgezworen. Het had gewoon teveel nadelen: - alhoewel jij je hele werkende leven hebt betaald voor anderen is het onzeker of er wel voor jouw gewerkt wordt als je gepensioneerd bent. En zo ja dan is het te hopen dat zij net zoveel opbrengen als jij voor anderen hebt opgebracht. - onderwerp van conflict tussen allerlei belangengroepen. Denk aan politici die met allerlei mooie verkiezingsleuzen aan komen zetten. - het vernietigd het belangrijke verband tussen inspanning en beloning. We willen niet voor anderen werken!!!!!! We willen voor onszelf werken!!!!!!!!!!!! In 1980 hebben ze besloten dat gekke socialistische grapje aan de kant te zetten en kozen ze voor een volledig kapitaaldekkings-stelsel. Pensioenen zijn hierin geen overheidszaak meer. Bijna iedere werknemer is gedurende z'n hele werkzame leven verplicht (dezelfde soort verplichting als een valhelm dragen of verzekerd zijn) een deel van zijn salaris in een pensioenfonds (PF) te stoppen dat onfhankelijk is van het bedrijf waar hij voor werkt en de overheid. Iedereen werkt dus voor z'n eigen pensioen en niet voor dat van een ander. Hierdoor is iemands pensioenvoorziening volledig afhankelijk van zijn eigen inspanningen en van een gezonde economische toestand in het land en niet meer overgeleverd aan de ingrepen van de overheid of van de druk van allerlei belangengroeperingen. Er zijn meerdere PFen waardoor een werknemer kan switchen tussen PF. PFen concureren dus met elkaar op service en rendement. De PF zijn transparant zodat er geen fraude plaatsvind. De werknemer, noch de werkgever betaalt sociale lasten aan de overheid. Dit systeem is simpel, eenvoudig en duidelijk. Zodra jou inleg een bepaalde waarde vertoond mag je stoppen met werken, maar doorgaan is natuurlijk ook goed. Op maat gesneden voor wat de individuele werknemer uitkomt en niet wat de chileense Lodewijk de Waal uitkomt. Links was fel tegen maar de arbeiders waren gelukkig slim genoeg om voor keiharde kapitalisme te kiezen en niet voor de onzin van de vakbonden. Nu dat het staatspensioen geleidelijk aan verdwijnt, kunnen politici niet langer bepalen of de premies voor de sociale lasten verhoogd dienen te worden en met welke bedragen of voor welke groep van de bevolking. Mede hierdoor heeft het tot sociale en economische stabiliteit geleid. Enkele andere Z-Amer landen hebben het al overgenomen en ook China is geintereseerd _{(omslagstelsel slaat sowieso helemaal nergens op. Als je als werkende generatie nou voor de bejaarde generatie betaald of voor je "eigen generatie" maakt in principe "niks uit". De pijlen van de geldstromen lopen alleen een beetje anders.)} ==== http://www.libertarian.nl/ heeft (voor de luie mensen onder ons ) leuke quotes uitgepikt: quote: "....pensioenen hebben opgehouden een overheidszaak te zijn, waardoor het politieke element uit een enorm grote sector van de economie is verdwenen en iedereen veel meer controle heeft over zijn eigen bestaan". quote: "Het PSR-systeem lost het typische problemen op dat het omslagstelsel kent met betrekking tot volkssamenstellingen: in een verouderende bevolking neemt het aantal werkenden per gepensionneerde af. Met het PSR-systeem betalen de werkenden niet voor de gepensionneerden." quote: "Het probleem waar veel naties mee geconfronteerd worden - ongedekte pensioenverplichtingen - bestaan met het Pensioen Spaar Rekening systeem eenvoudigweg niet." quote: "Slechts 15 jaar na de hervorming heeft Chili overschotten op de fiscale balans." quote: "Eén van de belangrijkste effecten van het nieuwe systeem was de vermeerdering van de productiviteit van het geïnvesteerde kapitaal en daarmede van de economische groei van Chili." quote: Het opmerkelijkste is, dat de arbeiders als zij voor de keus gesteld worden, in een overweldigende meerderheid met hun centen stemmen voor een vrije markt systeem. [ Bericht 0% gewijzigd door accelerator op 23-08-2004 21:09:38 ]
faustkern	maandag 23 augustus 2004 @ 22:16
	Precies, en doordat politici nu niet meer naar het premie en pensioen wapen kunnen grijpen om zodoende financieele kadeautjes aan hun aanhang te geven, maakt dit schema de democratie ook nog een stuk sterker, eerlijker en gezonder. Alleen ... wie betaald de premies als je tijdelijk werkloos of ziek bent en niet kan werken?
accelerator	maandag 23 augustus 2004 @ 22:20
	quote: Op maandag 23 augustus 2004 22:16 schreef faustkern het volgende: Alleen ... wie betaald de premies als je tijdelijk werkloos of ziek bent en niet kan werken? Dat weet ik ook even niet. Kan zijn dat ik erover heen gelezen heb.
bruut	maandag 23 augustus 2004 @ 22:50
	Geweldig systeem, zouden we in Nederland ook moeten doen.
accelerator	maandag 23 augustus 2004 @ 22:58
	quote: Op maandag 23 augustus 2004 22:50 schreef bruut het volgende: Geweldig systeem, zouden we in Nederland ook moeten doen. beetje onduidelijk wat je er nu echt van vind. Humor/sarcasme komt op het internet soms lastig over.
bruut	maandag 23 augustus 2004 @ 23:10
	*zucht We hebben toch voor het overgrote gedeelte een kapitaaldekkings-stelsel. De overheid bepaalt toch al lang niet meer de pensioenpremies? We hebben er in NL wel een bodem onder gelegd, de AOW ter hoogte van het bijstandsniveau. Dat beantwoordt ook meteen de vraag wat er moet gebeuren als iemand ziek of werkloos is. Wij hebben een sociale, maar toch efficiente variant van het Chileense systeem.
faustkern	maandag 23 augustus 2004 @ 23:45
	quote: Op maandag 23 augustus 2004 23:10 schreef bruut het volgende: *zucht We hebben toch voor het overgrote gedeelte een kapitaaldekkings-stelsel. Dit is pure overheidspropaganda. The Economist Intelligence Unit had een paar maanden geleden een vergelijking geplaatst van de verschillende systemen binnen de EU. Nederland heeft dus voor 80% een pay-as-you go systeem en nog maar voor 20% een kapitaaldekkings-stelsel (vandaar die 8 maanden reserves dus). Dus we zijn nog niet zo ver als Chile (op dit gebied dan).
Kaalhei	maandag 23 augustus 2004 @ 23:58
	quote: De macht aan de arbeiders Door Dr. José Piñera Publicatiedatum: 01-01-2001 Een groot spook bedreigt de wereld. Het is het spook van het failissement van de staatspensioenvoorzieningen. Het omslagstelsel voor de financiering van de staatspensioenen, dat gedurende de tweede helft van deze eeuw praktisch de boventoon speelde, heeft een fundamentele zwakte, die is gebaseerd op een foute veronderstelling hoe mensen zich gedragen; het vernietigd, op het persoonlijke vlak, het belangrijke verband tussen inspanning en beloning - met andere woorden het doet de binding tussen persoonlijke verantwoordelijkheid en persoonlijke rechten te niet. En, .........wanneer dat op een grote schaal gebeurt en voor een hele lange tijd, dan is de uitkomst disastreus. Twee invloeden van buitenaf vergroten het gevolg van die fundamentele zwakte: (1) de wereldwijde teruggang van de vruchtbaarheidscijfers; en (2) de vooruitgang van de medische wetenschap, waardoor mensen steeds ouder worden. Het gevolg is , dat steeds minder werkzamen voor steeds meer gepensionneerden moeten opdraaien. Aangezien de verhoging van de pensioenleeftijd en van de inhoudingen onvermijdelijk een bovengrens heeft, moet men in het omslagstelsel op een gegeven ogenblik de uitkeringen gaan verlagen - dit is een duidelijke aanwijzing van een failliet systeem. Of nu de vermindering van de uitkeringen wordt bereikt door inflatie, zoals in de meeste ontwikkelingslanden, of door de wetgeving te verandeeren, de uitkomst voor de gepensionneerde blijft hetzelfde: zorgen op de oude dag veroorzaakt, pardoxaal genoeg, door de ingebouwde onzekerheden van het "sociale verzekeringssysteem". In 1980 besloot de Chileense Regering om de koe bij de horens te vatten. Een door de Overheid beheerd pensioensysteem werd vervangen door een revolutionaire nieuwigheid: een door particulieren beheerd nationaal systeem van Pensioen Spaar Rekeningen (PSR). Nu, na 15 jaren in bedrijf te zijn, spreken de resultaten voor zichzelf. Uitbetalingen in het nieuwe geprivatiseerde systeem zijn nu al 50 tot 100% hoger - afhankelijk of het AOW betreft, Arbeidsongeschiktheid-, of Weduwen en Wezenuitkeringen - dan onder het omslagstelsel. De middelen, die door particuliere pensioenfondsen worden beheerd, bedragen ongeveer ƒ 50 miljard ofwel zo'n 40% van het Bruto Nationaal Product over 1995. Door de verbetering van het functioneren van zowel de kapitaals-, als van de arbeidsmarkt blijkt de privatisering van de pensioenen één van de belangrijkste factoren te zijn, die het groeipercentage van de economie omhoogstuwde van de historische 3% naar gemiddeld 6,5% over de laatste 12 jaren. Daarnaast is het een feit, dat de Chileense spaarfondsen zijn gegroeid tot 27% van het BNP en dat de werkloosheid is afgenomen tot 5% sinds men de verandering in werking stelde. Maar nog veel belangrijker is, dat pensioenen geen overheidszaak meer zijn en daarmede werd een enorme sector van de economie gedepolitiseerd, waardoor de mensen veel meer greep kregen op hun eigen leven. De structurele zwakte van het pensioensysteem is verwijderd en de toekomst van de pensioenuitkering is afhankelijk van persoonlijk handelen en van het vrije marktsysteem. Het grote succes van het Chileense Privé Pensioensysteem heeft ertoe geleid, dat drie andere Zuid Amerikaanse staten ook besloten het roer om te gooien. In de afgelopen jaren hebben Argentinië (1994), Peru (1993), en Columbia (1994) gelijksoortige veranderingen uitgevoerd. In deze vier Zuid Amerikaanse landen hebben 11 miljoen werkenden persoonlijke pensioenrekeningen. Het Chileense experiment zou zeer instructief kunnen zijn voor vele andere landen in de wereld. Zelfs in de Verenigde Staten wordt serieus gedebatteerd over privatisering van het 60-jaar oude (staats-) pensioensysteem. Het zij mij vergund op te merken, dat het Amerikaanse Sociale Verzekeringssyteem het grootste volledige overheids- programma is ter wereld, waarin jaarlijks meer dan ƒ 700 miljard wordt uitgegeven (Méér dan het totale defensiebudget gedurende de Koude Oorlog !) Een voorbeeld van de kracht van vernieuwende ideeën is dat zelfs uit de Volksrepubliek China officiële afgevaardigden naar Chili zijn gekomen om het privé pensioensysteem te bestuderen. Eén van de gevolgen is een interessant verslag van een meningsverschil waarover 'The Economist' kortelings rappor- teerde: Er is in het algemeen meer een bitse dan een komische situatie in de langdurende tweestrijd tussen Groot Brittannië en China met betrekking tot de toekomst van Honkong. Toch zou Chris Patten - de Gouverneur van Honkong - een glimlach niet hebben kunnen onderdrukken toen zelfs China zijn plannen voor een pensioensysteem gebaseerd op het omslagstelsel, onderuit haalde. Zhou Nan, de hoofdvertegenwoordiger van Communistisch China in Honkong, mompelde dat de heer Patten als Conservatieve Brit bezig was "uiterst kostbare Euro-Socialistische" ideeën in Honkong in te voeren. (15 Februari 1995) Het is zeer wel mogelijk, dat voor de Eenentwintigste Eeeuw ingaat, reeds meerdere andere landen, met inbegrip van alle Amerikaanse, hun pensioensysteem geprivatiseerd zullen hebben. Dat zou een enorme vergroting (terugstroom) van macht voor de burgers betekenen ten koste van de overheden, waardoor de persoonlijke vrijheid sterker benadrukt wordt. Dat op zijn beurt zal een snellere economische groei bevorderen en armoede - speciaal op latere leeftijd - ver- minderen. "....pensioenen hebben opgehouden een overheidszaak te zijn, waardoor het politieke element uit een enorm grote sector van de economie is verdwenen en iedereen veel meer controle heeft over zijn eigen bestaan". HET CHILEENSE PSR SYSTEEM Onder het Chileense PSR-systeem is het bedrag, dat een werknemer gedurende zijn werkzame jaren bijeenbrengt bepalend voor de basis van zijn pensioengrondslag. Noch de werknemer, noch de werkgever betaalt sociale lasten aan de overheid. De werknemer krijgt echter geen door de overheid gegarandeerd pensioen. Gedurende zijn werkzame leven wordt daarentegen door zijn werkgever automatisch maandelijks 10% van zijn salaris op zijn persoonlijke Pensioen Spaar Rekening gestort. Dit percentage heeft alleen betrekking op de eerste ƒ 44.000,00 van zijn jaarinkomen. Zodoende gaat het "verplichte" gedeelte van het spaarbedrag naar beneden als salarissen omhoog gaan bij stijgen van de economische bedrijvigheid. Het is een werknemer toegestaan een verdere 10% van zijn salaris per maand, die van zijn inkomstenbelasting aftrekbaar zijn, aan zijn PSR toe te voegen als een soort vrijwillig sparen. In het algemeen zal een werknemer dus meer dan de minimum 10% betalen als hij er prijs op stelt een hogere pensioenuitkering te ontvangen, dan wel eerder met pensioen te kunnen gaan. Een werknemer heeft de keuze uit één van de vele particuliere Pensioenfonds Administratie Maatschappijen ["Administradoras de Fondos de Pensiones" ( PAM)] om zijn pensioen te beheren. Deze maatschappijen zijn niet gerechtigd andere activiteiten te ontplooien en staan onder overheidstoezicht om een laag-risico portefeuille te garan- deren en om fraude en diefstal te voorkomen. Een aparte onafhankelijke overheidsinstelling, een uiterst technisch bekwame PAM controle-instelling, houdt het toe- zicht. Uiteraard bestaat er geheel vrije deelnemingsmogelijkheid aan de PAM bedrijvigheden. "Werknemers hebben het recht van PAM te veranderen. Op die manier ontstaat er concurrentie tussen de PAM's om een hoger rendement op de investeringen te kunnen aanbieden, een betere klantenservice of lagere provisies." Werknemers staat het vrij om van de ene op de andere PAM over te gaan. Hierdoor ontstaat er tussen de verschillende maatschappijen concurrentie om bijvoorbeeld een hoger rendement te verstrekken of betere dienstverlening ofwel lagere provisies te betalen. Iedere werknemer ontvangt een PSR-kasboek en ontvangt elk kwartaal een standaard overzicht, dat hem inzicht geeft hoeveel aan zijn rekening is toegevoegd en hoe goed zijn maatschappij heeft gepresteerd. Het kasboek draagt de naam van de werknemer; het is zijn eigendom en wordt gebruikt om zijn pensioen te betalen (met een voorziening voor Weduwen-, en Wezenpensioen). Zoals te verwachten valt verschillen de persoonlijke voorkeuren voor pensioenvoorzieningen evenveel als andere persoonlijke voorkeuren. Sommigen hebben een voorkeur hun hele leven te werken, terwijl anderen niet kunnen wachten om ermede te stoppen om van hun werkelijk roepingen of hobbies, zoals schrijven of vissen, te genieten. Het oude omslagstelsel stond dergelijke persoonlijke voorkeuren niet toe, behalve door collectief opgelegde vervroegde uittreding, zoals bijvoorbeeld een vervroegde pensioendatum door machtige politieke kiesgroepen. Het was een één-maat-past-iedereen systeem, waarvoor een hoge prijs werd gevraagd aan menselijk geluk. Het PSM-systeem daarentegen opent wel mogelijkheden voor persoonlijke voorkeuren, die vertaald worden naar persoonlijke beslissingen, die het gewenste resultaat opleveren. In de bijkantoren van vele PAM's staan gebruikersvriendelijke computerterminals, die het de werknemer mogelijk maken om de te verwachten waarde van zijn pensioen te berekenen aan de hand van het bedrag, dat op zijn rekening staat en het jaar waarin hij met pensioen wenst te gaan. Andersom kan een werknemer ook het bedrag invoeren, dat hij als pensioen wenst te ontvangen en aan de computer vragen hoeveel zijn maandelijkse inleg moet bedragen om op een bepaalde leeftijd met pensioen te kunnen gaan. Zodra hij een antwoord heeft hoeft hij eenvoudigweg aan zijn werkgever te vragen het benoigde bedrag van zijn salris in te houden en op zijn rekening bij de PAM over te maken. Natuurlijk kan hij dat bedrag gedurende de looptijd aanpassen afhankelijk van de werkelijke opbrengst van zijn gespaarde pensioenbedrag. Het komt erop neer, dat een werknemer zelf zijn gewenste pensioen kan bepalen en zijn pensioenleeftijd net zoals hij zich een kostuum kan laten aanmeten. Zoals hierboven aangegeven, zijn de werknemersbijdragen aftrekbaar voor de inkomstenbelasting, daarbij zijn de behaalde winsten met het PAM-systeem belastingvrij. Wanneer hij met pensioen gaat en de gelden opgenomen worden, moet er belasting worden betaald naar het dan geldende belastingtarief. In het Chileense PAM systeem zijn zowel particuliere-, als overheidswerknemers opgenomen. De enigen, die daarvan zijn uitgezonderd zijn de Politie en het Leger welks pensioen in hun wedde en arbeidsvoorwaarden zijn opgenomen. Naar mijn mening - maar niet volgens de hunne - zouden ook zij beter af zijn met een PSR. Alle andere werknemers zijn verplicht een PSR af te sluiten. Zelfstandigen kunnen ook aan het systeem deel nemen als zij dat wensen, waarbij een mogelijkheid wordt geschapen voor zwartwerkers om in het officiële circuit mee te doen. Een werknemer, die 20 jaar heeft betaald, maar bij het bereiken van zijn pensioenleeftijd onder het wettelijk vastge- stelde minimum pensioenbedrag komt, krijgt dat pensioen van de Staat zodra zijn PSR pensioen opgebruikt is. Wat hier benadrukt moet worden is, dat niemand bij voorbaat als arm wordt beschouwd. Pas achteraf nadat zijn werkzame leven beëindigd is en zijn PSR is uitgeput, krijgt een arme gepensionneerde een Overheidssubsidie. {Zij, die niet 20 jaar aan hun PSR hebben betaald, kunnen zich aanmelden voor een soort liefdadigheidspensioen op een veel lager niveau). Het PSR-systeem kent ook een verzekering tegen vroegtijdige dood en invaliditeit. Iedere PAM biedt zijn klanten deze mogelijkheid aan door bij particuliere verzekeringsmaatschappijen groepsverzekeringen te sluiten op het leven en invaliditeit. Voor de dekking daarvan wordt iedere werknemer extra 2,9% van zijn salaris gevraagd. Hier is de provisie voor de PAM bij inbegrepen. Het verplichte niveau van een minimum spaarinleg van 10% werd berekend vanuit de veronderstelling van een netto-opbrengst van 4% gedurende het gehele werkzame leven, zodat een gemiddelde werknemer voldoende geld op zijn PSR zou hebben staan om een pensioen te garanderen van 70% van zijn laatstgenoten salaris. De zogenaamde 'wettige pensioenleeftijd' is gesteld op 65 jaar voor mannen en op 60 jaar voor vrouwen. Deze pensioenleeftijden, de gebruikelijke pensioenleeftijden in het omslagstelsel, werden niet ter discussie gesteld bij de verandering naar de privatisering van het stelsel, omdat deze geen fundamenteel onderdeel meer vormden van het nieuwe systeem, want de betekenis van "pensionering" volgens het PSR-systeem is anders. Ten eerste kunnen werknemers doorgaan met werken na hun 65ste. Doen zij dat, dan ontvangen zij het pensioen, dat hun opgespaarde gelden mogelijk maken en zij behoeven niet langer te betalen aan hun PSR. Ten tweede kunnen werknemers, die voldoende spaargelden op hun rekening hebben om een 'redelijk pensioen' [ méér dan 50% van het gemiddelde salaris over de laatste 10 jaren] te kunnen genieten, ervoor kiezen met pensioen te gaan wanneer zij willen. Op die manier is de 65 - 60 jaar drempel geen onwrikbaar onderdeel van het PSR-systeem. Echter, een werknemer is wel verplicht nog steeds 10% aan zijn fonds toe te voegen tot hij die gestelde leeftijden bereikt, tenzij hij ervoor koos zijn spaargeld op te nemen op een vroegere leeftijd, hetgeen niet hetzelfde is als terugtreden uit arbeidsmarkt. Daarenboven echter moet iedere werknemer de vastgestelde leeftijden bereikt hebben om aanspraak te kunnen maken op de overheidssubsidie, die een minimum pensioen garandeert. Maar er is hoe dan ook absoluut geen verplichting om ,op welke leeftijd ook, met werken te stoppen en evenmin is er enihge verplichting om te blijven werken of te blijven sparen voor een pensioen, zodra men zichzelf heeft verzekerd van een redelijk pensioen, zoals hierboven aangegeven. "Het PSR-systeem daarentegen, maakt het mogelijk om persoonlijke voorkeuren te vertalen naar persoonlijke beslissingen, die het gewenste resultaat opleveren." Bij zijn pensionering kan een werknemer kiezen uit twee algemene betalingsmogelijkheden. In het ene geval kan de gepensionneerde zijn gespaarde kapitaal aanwenden om een lijfrente af te sluiten bij een particuliere levensverzekerings- maatschappij. De lijfrente garandeert een vaste maandelijkse aan de inflatie gerelateerde uitbetaling gedurende het leven, (er bestaan in Chili dergelijke obligaties op de kapitaalsmarkt, zodat de maatschap- pijen naar bevind van zaken kunnen investeren) alsook betalingen aan nabestaanden, die van de werknemer afhankelijk waren. Het is ook mogelijk voor de gepensionneerde om zijn gelden op zijn PSR te laten staan en vastgestelde bedragen op te nemen, afhankelijk van de grenzen gebaseerd op zijn levensverwachting en hen, die van hem afhankelijk zijn. In dit laatste geval vormen de overblijvende gelden zijn nalatenschap bij overlijden. In beide gevallen kan hij zoveel van zijn kapitaal ineens opnemen dat boven het bedrag uitstijgt, dat nodig is om een lijfrente of vastgelegde uitbetaling te doen van 70% van zijn laatstgenoten salaris. "Het PSR-systeem lost het typische problemen op dat het omslagstelsel kent met betrekking tot volkssamenstellingen: in een verouderende bevolking neemt het aantal werkenden per gepensionneerde af. Met het PSR-systeem betalen de werkenden niet voor de gepensionneerden." Het PSR-systeem lost inderdaad het typische probleem van het omslagstelsel op met betrekking tot de samenstelling van de ouder wordende bevolking.: Naarmate de levensduur van de bevolking toeneemt, neemt het aantal werkenden per gepensionneerde af. Met het PSR-systeem betalen de werkenden niet voor de gepensionneerden. Daardoor - in tegenstelling tot het omslagstelsel - is de kans op een conflict tussen de generaties en een eventueel faillissement opgelost. Het probleem waarmede vele landen geconfronteerd worden - niet door voldoende geld gedekte pensioenver- plichtingen - bestaat met het PSR-systeem niet. In tegenstelling tot bedrijfspensioenfondsen - die in het algemeen kosten in rekening brengen aan de werknemer, die na een vastgesteld aantal jaren het bedrijf verlaat en soms zelfs resulteren in een bankroet van het werknemerspen- sioenfonds, waardoor de werknemers zowel hun baan als hun pensioen kwijt zijn, is een PSR-systeem geheel onafhankelijk van het bedrijf, dat de werknemer in dienst heeft. Aangezien het PSR persoonsgebonden is aan de werknemer, kan deze altijd zonder kosten van werkgever veran- deren. Het probleem van bedrijfsgebondenheid wordt geheel vermeden. Vooropgesteld, dat PSR- gelden in verhandelbare effecten belegd zijn, bezit een PSR ook een dagwaarde en is het ook eenvoudig deze van de ene naar een andere PAM over te brengen. Door niet van invloed te zijn op de mobiliteit van de werknemer, zowel nationaal als internationaal, bevordert het PSA-systeem de flexibiliteit op de arbeidsmarkt en worden immigranten niet gesubsidieerd noch gekort. Het PSA-systeem is ook nog veel efficiënter in de bevordering van de arbeidsmarktflexibiliteit. In feite besluiten steeds meer mensen slechts enkele uren per dag te werken of om hun werkzame leven te onderbreken - speciaal vrouwen en jonge mensen. Onder het omslagstelsel betekent deeltijdarbeid en arbeidsonderbreking een probleem om de manco's in de te betalen sociale lasten op te vullen. Met het PSR-systeem zijn dergelijke arbeidsonderbrekingen absoluut geen probleem. "Het probleem waar veel naties mee geconfronteerd worden - ongedekte pensioenverplichtingen - bestaan met het Pensioen Spaar Rekening systeem eenvoudigweg niet." DE HERVORMING Een eerste probleem is het blijvende PSR-systeem vorm te geven. Een ander - speciaal in landen, die reeds een omslagstelsel kennen - is de regeling van de overstap naar het PSR-systeem te beheersen.. Bij de overstap naar het nieuwe systeem moeten uiteraard de specifieke beperkingen van de begrotingen van iedere natie in rekening gebracht worden. In Chili stelden wij 3 basisregels op voor de overstap: 1. De regering garandeerde aan hen, die reeds een pensioen ontvingen volgens het bestaande systeem, geen nadelige gevolgen daarvan zouden ondervinden. Deze regel was heel belangrijk want het uitkeringsorgaan van de Sociale Verzekeringen zou niet langer geld ontvangen van hen, die naar het PSR-systeem overgingen, waardoor het uitkeringsorgaan niet zou kunnen doorgaan de gepensionneerden uit haar eigen middelen te betalen. Daarenboven zou het bijzonder onredelijk zijn gepensionneerden op zo'n laat tijdstip in hun leven, te dwingen hun pensioenverwachtingen bij te moeten stellen. "Op die manier behoefde een werknemer, die al jaren sociale lasten hed betaald, in het nieuwe systeem niet met nul te beginnen." 2. Iedere werknemer, die al aan het omslagstelsel had meebetaald kreeg de keus in het bestaande systeem door te gaan of over te stappen op het PSR-syssteem. Aan hen, die tot het laatste besloten werd een "Erkennings Obligatie" gegeven, die werd geboekt op hun nieuwe PSR. [De obligatie was geregistreerd en gaf een reeële rente van 4%]. De regering betaalde de obligatie echter pas uit als de betrokkene de wettelijke pensioengerechtigde leeftijd bereikte. Deze obligaties worden op de incourante markt verhandeld, zodat zij ook gebruikt kunnnen worden bij vervroegd pensioen. De obligatie was een erkenning voor de werknemer, die sociale lasten had betaald volgens het omslagstelsel en op deze manier behoefde een werknemer niet geheel vanaf nul te beginnen als hij voor de PSR koos. 3. Iedereen, die voor het eerst aan het bedrijfsleven deel nam, werd verplicht aan het PSR-systeem deel te nemen. Daarmede werd het omslagstelsel opgeheven, want het was niet langer uitvoerbaar. Deze verplichting was een zekerheidsstelling, dat het omslagstelsel zou ophouden te bestaan, zodra de laatse deelnemer eraan de pensioengerechtigde leeftijd bereikte [vanaf dat moment behoefde de overheid slechts de pensioenen te betalen aan hen, die er aanspraak op hadden en dat uiteraard over een afzienbare tijd]. Deze regel is zeer belangrijk, want het is de meest effectieve manier om de omvang van de overheidbemoeienis in onze levens voorgoed terug te dringen en niet slechts gedeeltelijk te verminderen, zodat latere machthebbers deze weer in leven kunnen roepen. "In tegenstelling met het omslagstelsel, wordt de dreiging van een generatieconflict en van een bankroet, vermeden." Na enige maanden van nationale discussies over de voorgestelde hervormingen en vele inspanningen op het gebied van communicatie en ontwikkeling van de bevolking werd de Pensioen Hervormings Wet op 4 November 1980 aangenomen. Om iedereen gelijke kansen te bieden om een Pensioen Administratie Maatschappij op te richten werd bij wet een periode van zes maanden vastgesteld, waarin niemand enige vorm van PAM kon beginnen, zelfs ook geen reclame maken ervoor. Aldus zijn de Pensioen Administratie Maatschappijen uniek daar zij allen eenzelfde ontwikkelings-, en aanvangsdatum hebben, namelijk 4 November 1980 en 1 Mei 1981. In Chili, zoals in zovele landen is 1 Mei de Dag van de Arbeid. De keuze voor die begindatum was een zeer bewuste. Voor velen is symboliek van belang in hun leven en de datum van 1 Mei geeft de arbeiders een reden om de klassenstrijd te herdenken, maar ook de dag waarop zij de vrijheid kregen voor hun eigen Sociale Verzekeringsvorm te kiezen en waardoor zij bevrijd werden van de 'boeien' van de Sociale Verzekeringssystemen van de overheid. Tegelijk met de instelling van de PAM's werden alle bruto lonen herzien, waarbij het wergeversaandeel sociale lasten van het vroegere overheidssysteem aan het loon werd toegevoegd. (De Overhevelingstoeslag van de Werkgevers werd omgezet in een tijdelijke belasting om daarmede de kosten van de hervorming mede te helpen financieren. Toen deze belasting uiteindelijk werd opgeheven, zoals in de Pensioen Hervormings Wet was vastgelegd, namen ook de lasten vanwege het in dienst hebben van werknemers voor de werkgever af). De pensioenpremie van de werknemers (10%) werd op het toegenomen brutoloon ingehouden. Aangezien de totale lasten lager waren dan vroegeer, gingen de werknemers netto ongeveer 5% op hun loon vooruit. Op die manier hielpen wij het sprookje uit de wereld, dat zowel werkgever als werknemer aan de Sociale Zekerheid zouden bijdragen; een fabel, die allerlei politieke manipulaties met de percentages van de afdrachten mogelijk maakte. Vanuit een economisch standpunt gezien betalen de werknemers praktisch de gehele loonbelasting aangezien de algemene beschikbaarheid van arbeid op de markt weinig elastisch is. Daarenboven worden alle afdrachten uiteindelijk bekostigd uit de marginale productiviteit van de werknemer. Werkgevers moeten al deze kosten - of zij nu loon worden genoemd of Sociale Lasten - meecalculeren bij het in dienst nemen van personeel en bij de loonvaststelling. Door het werkgeversaandeel bij de juiste naam te noemen, wordt door het PSR-systeem duidelijk gemaakt, dat alle lasten door de werknemer worden betaald. Met dit systeem wordt uiteraard het werkelijk salarispeil bepaald door het vrije markt systeem. Het financieren van de hervorming is een gecompliceerde technische zaak en iedere natie zal dit probleem moeten oplossen in overeenstemming met de situatie in het eigen land. "Aangezien de Pensioen Spaar Rekening persoonsgebonden is en niet gebonden is aan een bedrijfspensioenregeling, kan de eigenaar makkelijk van werkkring veranderen. Ook het probleem van in dienst nemen van oudere werknemers is daardoor verdwenen." De werkelijke schuld van het omslagstelsel in Chili werd in 1980 geschat op 80% van het BNP (World Bank, 1994) [Het bedrag van die schuld werd verminderd door een verandering in het omslagstelsel in 1978, in het bijzonder door verbetering van het registratiesysteem, het opheffen van speciale belangengroepen en door de pensioenleeftijd te verhogen]. Een recent onderzoek van de World Bank (1994: 268) concludeerde dat: "Chili bewijst dat een natie met een redelijk concurrerend banksysteem, een goed werkende debiteurenmarkt en een redelijke macro-economische stabiliteit, in staat is grote hervormingskosten te financieren zonder de terugslag van hoge rentelasten." Chili paste 5 methoden toe om de kortlopende belastinglasten tengevolge van de hervorming, te financieren: 1. In de Staatsbalans (waarin iedere staat haar baten en lasten dient weer te geven) werden de pensioenverplichtingen tot op zekere hoogte afgezet tegen de waarde van de staatsbezittingen en -deelnemingen en dergelijke. Daarmede werd privatisering niet alleen een manier om de hervorming te financieren, maar gaf daarbij nog meerdere grote voordelen, zoals verhoogde efficiency, gespreid bezit en een niet verpolitiekte economie. 2. Aangezien bijdragen aan een kapitalistisch systeen van financiering van deugdelijke pensioenen in het algemeen lager zijn dan de bestaande werknemerslasten, kan een klein gedeelte van het verschil daartussen aangewend worden als een tijdelijke hervormingsbelasting zonder de nettolonen te verlagen of de personeelslasten voor de werkgever te verhogen. 3. Door een staatslening uit te geven kunnen de hervormingskosten door komende generaties medegedragen worden. In Chili werd ongeveer 40% van de kosten gedekt door staatsobligaties uit geven met een normale rente op de markt. Deze obligaties werden voornamelijk door de PAM's gekocht als onderdeel van hun investeringspakket en die "overbruggingsschuld" zal geheel terugbetaald zijn als de gepensionneerden van het omslagstelsel overleden zijn. 4. De noodzaak om de hervorming te financieren was een enorme stimulans om nutteloze overbestedingen van de overheid in te perken. Voor meerdere jaren kon de Minister van Financiën dit argument gebruiken om onnodige overheidsuitgaven af te wijzen of om overheidsverspilling in te perken. 5. De toegenomen economische bedrijvigheid, die door het PSR-systeem te weeg werd gebracht bevorderde substantiële belastingopbrengsten, in het bijzonder de BTW. Slechts 15 jaar na de hervorming heeft Chili grote fiscale begrotingsoverschotten. "Op die manier bleek privatisering van het pensioensysteem niet slechts een methode om de hervorming te financieren, maar had grote bijkomstige voordelen, zoals toegenomen rendementen, gespreid bezit en een niet verpolitiekte economie." DE RESULTATEN De PSR's hebben nu al een opglopen investeringsfonds van ongeveer ƒ 50 miljard, een ongewoon grote voorraad kapitaal voor een zich ontwikkelend land met 14 miljoen inwoners en een BNP van ƒ 120 miljard. Dit lange-termijn investeringskapitaal heeft niet alleen bijgedragen aan de economische groei van het land, maar heeft ook de stoot gegeven tot doelmatige kapitaalmarkten en kapitaalsinstellingen. De beslissing om éérst het PSR-systeem op gang te brengen en pas daarna de grote staatsbedrijven te privatiseren resulteerde in 'deugdelijke gevolgen.' Het gaf de werknemers een gerede kans behoorlijk te profiteren van de enorme stijging in de productiviteit van de geprivatiseerde bedrijven vanwege hogere waarden van de aandelen, die daardoor het rendement van hun PSR's verhoogden. Er bestaan zo'n 15 PAM bedrijven en zij vormen een heterogene groep. Sommigen vormen een onderdeel van verzekeringsbedrijven of van banken. Anderen zijn een werknemerseigendom of zijn verbonden aan vakbonds- organisaties of behoren tot bepaalde bedrijfsorganisaties. Sommigen zijn een deelnemingsvorm van internationale bedrijven, zoals de AIG, Aetna en de Banco de Santander. Enkele van de grotere PAM's worden op de Chileense Effectenbeurs verhandeld. Eén bracht recentelijk zelfs op Wall Street z.g. American Deposit Receipts uit (geholpen door de "A-" crediet status van de Chileense Obligaties). Eén van de voornaamste resultaten van het nieuwe systeem was wel de vergroting van de economische groei van Chili. Het PSR-systeem heeft in de afgelopen 15 jaren de kapitaalmarkt doeltreffender gemaakt en haar groei beïnvloed. De enorme fondsen, die door de PAM's worden beheerd, hebben het ontstaan van nieuwe investeringen bevorderd, terwijl bestaande, maar niet volledig ontwikkelde projecten werden gestimuleerd. Een andere verbetering, die door Chileense pensioenhervormingen is ontstaan is een gezondere en meer doorzichtige kapitaalmarkt door de vorming van een binnenlands risico-waarderingsbedrijvigheid en een verbetering van het toezicht op het bestuur van grote bedrijven. [De PAM's benoemen een eigen commissaris in de Raden van Bestuur van bedrijven, waarin zij aandelen bezitten, waarmede de zelfvoldaanheid van vele Raden van Bestuur wordt doorbroken]. "Slechts 15 jaar na de hervorming heeft Chili overschotten op de fiscale balans." Sinds het nieuwe systeem in werking ging op 1 Mei 1981 heeft het gemiddeld een rendement op de investering opgeleverd van 13% (meer dan drie keer zoveel dus als het verwachtte rendement van 4%). Uiteraard gaf het jaarlijkse rendement schommelingen te zien van min 3% tot plus 30% als gevolg van de bewegingen, die nu eenmaal aan het vrije marktsysteem verbonden zijn. Het belangrijkste echter is het gemiddeld rendement over de lange termijn. De pensioenen van het PSR-systeem zijn belangrijk hoger, dan volgens het oude systeem, waarvoor een totale bijdrage van 25% van de loonsom benodigd was. Volgens een recent onderzoek door Sergio Baeza (1995) ontvangt de gemiddelde PAM pensioengerechtigde een pensioen gelijk aan 78% van zijn gemiddelde salaris over de laatste 10 jaren van zijn werkzame leven. Zoals reeds werd opgemerkt kunnen werknemers bij hun pensionnering hun 'overschot' aan spaargelden (boven de grens van 70% van het laatste salaris) in zijn geheel opnemen. Als deze gelden werden medegerekend in de bepaling van het pensioen, dan zou dit 84% van het laatste inkomen bedragen. Zij, die recht hebben op een invaliditeitsuitkering, ontvangen gemiddeld 70% van hun laatste salaris. Het nieuwe pensioensysteem heeft daardoor een opmerkelijke teruggang van de armoede teweeggebracht door de vergroting en zekerheid van het Ouderdomspensioen, het Weduwen en Wezenpensioen en de Invaliditeitspensioenen, vanwege de indirecte, maar bijzonder sterke invloed op de bevordering van de economische activiteiten en de werk- gelegenheid. Het PSR-systeem heeft ook de onredelijkheid van het oude systeem opgeheven. Volgens gevestigde begrippen zou het omslagstelsel een herverdeling van het inkomen veroorzaken van de rijken naar de armen. Recent onderzoek heeft uitgewezen dat, zodra de specifieke inkomenskarakteristieken van de arbeiders en de uitwerking van politieke beslissingen in de berekeningen worden medegenomen, de overheidsregelingen juist de rijken bevoordelen en meer in het bijzonder de sterkste werknemersgroeperingen. [Baeza (1995) , World Bank (994). "Eén van de belangrijkste effecten van het nieuwe systeem was de vermeerdering van de productiviteit van het geïnvesteerde kapitaal en daarmede van de economische groei van Chili." CONCLUSIE Het is absoluut niet verwonderlijk, dat het PSR-systeem in Chili zo populair blijkt te zijn en heeft bijgedragen aan de sociale en economische stabiliteit. De arbeiders waarderen de billikheid van het systeem en door hun Pensioen Spaar Rekeningen hebben zij een direct en waarneembaar deel in de economie van het land. Aangezien de particuliere pensioenfondsen (de PAM's) grote pakketten aandelen bezitten in de voornaamste Chileense bedrijven, zijn de arbeiders in feite de investeerders in de rijkdom van de natie. Toen de PSR van start ging in 1981 konden de werknemers kiezen daaraan deel te nemen of door te gaan in het oude systeem. Een half miljoen Chileense arbeiders (een kwart van het in aanmerking komende potentieel) koos voor het nieuwe systeem door in de eerste maand van de inwerkingtreding deel te nemen (véél meer dan de 50.000 waarop men gerekend had). Heden ten dage zijn meer dan 90% van de werknemers, die nog onder het oude systeem vielen tot het PSR-systeem toegetreden. In 1995 hadden 5 miljoen Chilenen een Pensioen Spaar Rekening, hoewel niet allen tot de groep arbeiders met een volledige betrekking behoorden en dus niet elke maand op hun rekening stortten. Het opmerkelijkste is, dat de arbeiders als zij voor de keus gesteld worden, in een overweldigende meerderheid met hun centen stemmen voor een vrije markt systeem. Nu dat het staatspensioen geleidelijk aan verdwijnt, kunnen politici niet langer bepalen of de premies voor de sociale lasten verhoogd dienen te worden en met welke bedragen of voor welke groep van de bevolking. Pensioenen zijn daardoor niet langer meer een voornaam onderwerp voor politieke conflicten of voor mooie verkiezingsleuzen, zoals zij vroeger waren. Iemands pensioenvoorziening is volledig afhankelijk van zijn eigen inspanningen en van een gezonde economische toestand in het land en niet meer overgeleverd aan de ingrepen van de overheid of van de druk, die door speciale groepen op de overheid wordt uitgeoefend. Voor de Chilenen betekenen de Pensioen Spaar Rekeningen een tastbaar en zichtbaar eigendom - de voornaamste bron van zekerheid bij pensionnering. Sterker nog.... nu, na 15 jaren in werking te zijn geweest, is het voornaamste bezit van de gemiddelde Chileense arbeider niet zijn auto of zijn (waarschijnlijk nog onder een hypotheek gebukt gaande) kleine huis, maar zijn gespaaarde bezit op zijn Pensioen Spaar Rekening. Ten slotte. Het particuliere pensioensysteem heeft verstrekkende politieke en culturele gevolgen gehad. De overweldigende hoeveelheid Chilenen, die op het nieuwe systeem over gingen deden dit sneller, dan de Oostduitsers naar het Westen liepen na het slechten van het IJzeren Gordijn. Deze arbeiders besloten vrijwillig om het overheidssysteem te laten voor wat het was, zelfs ondanks dat vakbondsleiders en bepaalde politieke groeperingen het ten sterkste afraadden. De gewone werknemer geeft heel veel om zulke zaken, die directe invloed hebben op zijn leven, zoals pensioenen, opleiding en gezondheid(szorg) en neemt zijn beslissingen met zijn gezin in gedachten en niet volgens de heersende politieke normen. Want inderdaad geeft het nieuwe pensioensysteem aan de Chilenen een persoonlijk belang bij de nationale economi- sche situatie. De gemiddelde Chileense arbeider staat beslist niet onverschillig tegenover de bewegingen op de aandelenbeurs of van rentepercentages. Instinctief weet hij, dat een slechte Minister van Finaciën de waarde van zijn pensioenrekening kan verminderen. Zodra arbeiders voelen een deel van de natie te bezitten, niet middels vakbondsbonzen of middels een Politburo, zijn zij veel meer begaan met de vrije markt en een vrije samenleving. Dit was een kort verhaal van een droom, die werkelijkheid werd. De voornaamste lering, die wij daaruit kunnen trekken is dat, alleen die revoluties succes hebben, die vertrouwen stellen in de individuele mens en de wonderen, die een mens kan verrichten als hij vrij is. Referenties Baeza,S.(1995) "Quince Años Después: Una Mirada al Sistema Privado de Pensiones". Santiago: Centro des Estudios Públicos. The Economist (1995) "Is Welfare unAsian?", February 11: 16-17. Piñera, J. (1991)" El Cascabel al Gato". Santiago: Editorial Zig Zag. Piñera, J. (1995)" Sin Miedo al Futuro". Madrid: Editorial Noesis. World Bank (1994) "Averting the Old Age Crisis". New York: Oxford University Press. Dr. José Piñera is President van het Internationale Centrum voor Pensioenverbeteringen en mede-Voorzitter van het Cato Project voor Privatisering van de Sociale Voorzieningen. In Chili was hij als Minister voor Arbeid en Sociale Voorzieningen van 1978 tot 1980 verantwoordelijk voor de privatisering van het Chileense Staatspensioensysteem. Dit essay is gebaseerd op een voordracht, die hij gaf tijdens de regionale conferentie van het Mont Pelerin Genootschap te Cancun in Mexico op ,17 Januari 1996. De auteur spreekt hiermede zijn dank uit aan Edward H. Crane voor zijn hulp en voor zijn commentaar. (Dit essay is een herdruk uit het Cato Journal, vol.15 , no.2.) Cato's Letter #10 Copyright 1996 by the Cato Institute Washington D.C. Cato's Letters bestaat uit een serie indrukwekkende essays over economische politiek en openbare staatkunde. Het Cato Institute ontleent zijn naam aan een vroegere serie, eveneens Cato's Letters geheten, over politieke vrijheid, die in de Achttiende Eeuw werden geschreven door John Trenchard en Thomas Gordon en wijd verbreid gelezen werden in de Amerikaanse Kolonieën en zo een belangrijke rol speelden door een grondslag te leggen voor de filosofische basis voor de Amerikaanse Revolutie.
faustkern	dinsdag 24 augustus 2004 @ 00:36
	Kaalhei: bedankt voor de post. Prachtig voorbeeld van hoe een fascisitische dictatuur innoverend kan zijn op fiscaal-economisch gebied. Pensioenvoorzieningen zijn voor de meeste EU landen de grootste post op hun jaarlijkse begroting. De vraag is waarom leeft dit onderwerp dus niet meer bij de EU-burger? Dit onderwerp raakt iedereen, met name jongeren.
PJORourke	dinsdag 24 augustus 2004 @ 01:40
	Klinkt als een Friedman-hervorming
Joost-mag-het-weten	dinsdag 24 augustus 2004 @ 01:42
	Geweldig, Pinochet zal nog lang kunnen genieten van zijn welverdiende pensioen :d
PJORourke	dinsdag 24 augustus 2004 @ 01:47
	quote: Op dinsdag 24 augustus 2004 01:42 schreef Joost-mag-het-weten het volgende: Geweldig, Pinochet zal nog lang kunnen genieten van zijn welverdiende pensioen :d Dat heeft waarschijnlijk een tweede gewelddadige revolutie voorkomen.
bruut	dinsdag 24 augustus 2004 @ 08:29
	quote: Op maandag 23 augustus 2004 23:45 schreef faustkern het volgende: [..] Dit is pure overheidspropaganda. The Economist Intelligence Unit had een paar maanden geleden een vergelijking geplaatst van de verschillende systemen binnen de EU. Nederland heeft dus voor 80% een pay-as-you go systeem en nog maar voor 20% een kapitaaldekkings-stelsel (vandaar die 8 maanden reserves dus). Dus we zijn nog niet zo ver als Chile (op dit gebied dan). heel fijn als je hier even een link zou kunnen vermelden. Ik lees elke week de Economist mar dit komt me absoluut onbekend voor.
ExtraWaskracht	dinsdag 24 augustus 2004 @ 10:30
	Een gedekt stelsel lijkt me best prima. Verder vind ik het ook goed dat een discussie omtrent pensioenen gedepolitiseerd is. Wel een ding: wat gebeurt er als een pensioenfonds failliet gaat? Is dat het risico van de klant?
accelerator	dinsdag 24 augustus 2004 @ 10:58
	quote: Op dinsdag 24 augustus 2004 10:30 schreef ExtraWaskracht het volgende: Wel een ding: wat gebeurt er als een pensioenfonds failliet gaat? Is dat het risico van de klant? Zo'n pensioenfonds belegd heel gespreid. Je zou kunnen zeggen dat de kans dat zo'n pensioenfonds failliet gaat net zo klein is als de kans dat een bank failliet gaat. Hoe zit dat eigenlijk in NL. Wat zou hier gebeuren als een pensioenfonds failliet gaat? Misschien dat ze in Chili hetzelfde doen.
bruut	dinsdag 24 augustus 2004 @ 20:22
	quote: Op maandag 23 augustus 2004 23:45 schreef faustkern het volgende: [..] Dit is pure overheidspropaganda. The Economist Intelligence Unit had een paar maanden geleden een vergelijking geplaatst van de verschillende systemen binnen de EU. Nederland heeft dus voor 80% een pay-as-you go systeem en nog maar voor 20% een kapitaaldekkings-stelsel (vandaar die 8 maanden reserves dus). Dus we zijn nog niet zo ver als Chile (op dit gebied dan). Net andersom dus, 82% doet mee aan private pensioenfondsen (in 1994, dat percentage zal gestegen zijn omdat nu ook mensen onder de 25 pensioen kunnen opbouwen). Link: http://www.census.gov/ipc/prod/ipc95-2/ipc95_2f.pdf met op de laatste pagina een verhaal over hoe Chili een voorbeeld kan zijn voor ontwikkelingslanden waar ze bijna nooit aan kapitaaldekkings-stelsels doen. Ofwel, TS pleit voor iets dat we al (lang) doen in Nederland.
accelerator	dinsdag 24 augustus 2004 @ 20:49
	@ Bruut: mag je hier ook eerder stoppen of langer doorgaan met werken wanneer je dat zelf wil? Volgens mij niet (niet in iedere sector iig). Dat chileense systeem is toch echt wel iets verder geevolueerd dan wat we hier hebben.
bruut	dinsdag 24 augustus 2004 @ 21:00
	quote: Op dinsdag 24 augustus 2004 20:49 schreef accelerator het volgende: @ Bruut: mag je hier ook eerder stoppen of langer doorgaan met werken wanneer je dat zelf wil? Volgens mij niet (niet in iedere sector iig). Dat chileense systeem is toch echt wel iets verder geevolueerd dan wat we hier hebben. Nu hebben we het echt over de details he, als dat het verschil moet uitmaken Het verschilt inderdaad per sector, daar onderhandelen werknemers (vakbonden) en werkgevers over. In my line of work kan je er op je 55e gebruik van maken. Dat doet bijna niemand, dus het lijkt me niet echt een belangrijke beperking in de praktijk. Dat zal niet in alle takken zo zijn, maar gelukkig staat het werknemers vrij om een andere baan te kiezen met betere pensioenvoorzieningen mochten ze het echt een belangrijk punt vinden.....
faustkern	woensdag 25 augustus 2004 @ 20:03
	quote: Op dinsdag 24 augustus 2004 20:22 schreef bruut het volgende: [..] Net andersom dus, 82% doet mee aan private pensioenfondsen (in 1994, dat percentage zal gestegen zijn omdat nu ook mensen onder de 25 pensioen kunnen opbouwen). Link: http://www.census.gov/ipc/prod/ipc95-2/ipc95_2f.pdf met op de laatste pagina een verhaal over hoe Chili een voorbeeld kan zijn voor ontwikkelingslanden waar ze bijna nooit aan kapitaaldekkings-stelsels doen. Ofwel, TS pleit voor iets dat we al (lang) doen in Nederland. Bizar, want hoe kan het dan dat we dan alleen een paar maanden reserve hebben in het AOW fonds? Als we inderdaad al een stelstel hebben dat voor 80% gedekt zouden we het minstens een jaartje of 10-12 meedraait zonder nieuwe contributies? Zeker als we dit stelstel als sinds 1994 zouden hebben. Dit rijmt niet met het artikel uit de Economist. Als ik tijd heb, zal ik het proberen op te zoeken want ik wil dit toch wel uitgezocht hebben.
faustkern	woensdag 25 augustus 2004 @ 20:13
	Ik snap hem al: de AOW is puur pay-as-you-go maar werkende Nederlanders hebben meestal toegang tot een prive pensioen plan wat wel onder het kapitaaldekkingsstelsel valt. De AOW heeft sinds 1988 blijkbaar ook een reservefunds (codewoord for "I owe U" van de Nederlandse staat) wat dus op die paar maanden slaat. Dus al de AOW ook gehervormd wordt zoals in Chile dan zijn we er. Zie ook: http://www.aegon.com/download/20030507_kappelle.pdf http://www.google.com/search?hl=en&lr=&ie=UTF-8&q=related:www.polwiss.fu-berlin.de/people/ried/Comparison%2520Pension.pdf http://www.estellejames.com/presentations/europe.ppt
accelerator	woensdag 25 augustus 2004 @ 20:21
	quote: Op woensdag 25 augustus 2004 20:13 schreef faustkern het volgende: Dus al de AOW ook gehervormd wordt zoals in Chile dan zijn we er. Nou nog de rest van onze mede EU-lidstaten. Die italianen zijn echt nog niet zo ver hoor.
faustkern	woensdag 25 augustus 2004 @ 21:20
	quote: Op woensdag 25 augustus 2004 20:21 schreef accelerator het volgende: [..] Nou nog de rest van onze mede EU-lidstaten. Die italianen zijn echt nog niet zo ver hoor. Waarschijnlijk wachten onze mede-EU lidstaten op een mooie dag als alle pensioenfondsen in een algemeen EU-fonds gestort gaan worden. Laten we met zijn allen hopen dat-ie mooie dag nooit aanbreekt.
accelerator	woensdag 25 augustus 2004 @ 21:54
	quote: Op woensdag 25 augustus 2004 21:20 schreef faustkern het volgende: [..] Waarschijnlijk wachten onze mede-EU lidstaten op een mooie dag als alle pensioenfondsen in een algemeen EU-fonds gestort gaan worden. Laten we met zijn allen hopen dat-ie mooie dag nooit aanbreekt. dat zou dus niet kunnen want die pensioenfondsen zijn niet van de overheed en de overheid heeft daar dus niks over te zeggen.
faustkern	maandag 4 oktober 2004 @ 18:59
	Om nog even op deze discussie terug te komen. In de Economist van afgelopen week staat een interessant artikel dat onderzoek (IMF ?) uitwijst dat het persoonlijke pensioen rekeningen systeem niet overal even succesvol is. In Argentinie blijkt de fondsenmanager met name in Argentijnse staatsobligaties te hebben geinvesteerd waar men al bijna jaar 3 geen rente meer over ontvangt ivm default. In andere landen bedraagd de dekking van het systeem maar 10% tot 20% van de werkend bevolking te parteciperen ivm absurd hoge kosten van de fonden en de niet reele spaarquote (vaak 10% voor 20 jaar). Met andere woorden er moet nog aardig wat aan dit systeem gesleuteld worden (minder politieke invloed investeringsbeleid, lagere kosten, flexibelere spaarquota, etc).
accelerator	dinsdag 5 oktober 2004 @ 10:02
	faustkern: De bedoeling is natuurlijk dat zo'n pensioenfonds gespreid belegd. Bij dat argentijnse pensioenfonds krijg ik het idee dat de politiek directe invloed uitoefent (absoluut niet de bedoeling) op het pensioenfonds om maar in de argentijnse economie te investeren. Dat is dus geen garantie voor succes.
accelerator	zaterdag 30 oktober 2004 @ 17:22
	In Chili hebben ze al dat gedoe waar wij nu last van hebben niet. Hier bemoeit echt iedereen zich er mee.
CherrymoonTraxx	zaterdag 30 oktober 2004 @ 19:56
	Chili is sowieso een gidsland!
DiegoArmandoMaradona	maandag 1 november 2004 @ 01:01
	quote: In Argentinie blijkt de fondsenmanager met name in Argentijnse staatsobligaties te hebben geinvesteerd waar men al bijna jaar 3 geen rente meer over ontvangt ivm default. Die niet uitbetaalde rente is niet het probleem maar het probleem is dat Kirchner 35% van iedere geinvesteerde dollar gaat uitbetalen. Dit treft naast Argentijnen ook Italianen die veel van die staatsopbligaties gekocht hebben.
DiegoArmandoMaradona	maandag 1 november 2004 @ 01:56
	Een relavant artikel over de staatsschuld in Argentinie: Door Claudia Korol* (Adital) 13-02-2004 -------------------------------------------------------------------------------- Argentinië: de onbetaalbare buitenlandse schuld en de urgentie van het sociale tekort Dezer dagen wordt de krachtmeting tussen de regering, het Internationaal Monetair Fonds (IMF), de Wereldbank (WB) en de buitenlandse schuldeisers voortgezet om te komen tot de vaststelling van het bedrag aan buitenlandse schuld dat de Argentijnse regering bereid is te betalen zonder de flinterdunne scheidslijn te overschrijden die wordt bepaald door de dramatische sociale situatie. Die wordt gekenmerkt door werkloosheid en honger, ondanks de aankondiging van economische wederopleving de dagelijkse werkelijkheid voor miljoenen Argentijnen. Bij dit getouwtrek botsen twee logica’s eerder dan twee tegengestelde projecten: die van degenen die weten dat ze een, weliswaar niet letterlijk maar wel materieel, door de aanpassingsmaatregelen geruïneerd land moeten besturen (met een volk dat eveneens materieel en niet slechts symbolisch alle tekenen vertoont dat het geduld ten einde is) en degenen die blijven speculeren met hoeveel superwinst ze zichzelf kunnen bevoordelen door dit land, rijk aan grondstoffen, aan voedselproductie en aan arbeidscapaciteit uit te persen, zonder dat het ze wat kan schelen dat de koe van de overvloed, na uitgemolken te zijn, uitgeput neervalt, zieltoogt of sterft. In een communiqué van de Coinar (koepel van Werkgeversorganisaties van Argentinië - PG) wordt berekend dat het overschot van 3% van het BNP (dat, zoals eerder werd vastgesteld door de nationale overheid bestemd is voor de aflossing van de buitenlandse schuld) driemaal zoveel bedraagt als de begroting van het plan ‘Jefas y Jefes’, d.w.z. het bedrag dat bestemd is voor de leniging van de ergste nood van de werklozen met het miserabele bedrag van $ 50 per maand. Het is ook bijna viermaal zoveel als de uitgaven voor gezondheidszorg in een tijd dat de gezondheidssector in het hele land op de been is vanwege de kortingen op de begroting die rechtstreeks gevolgen hebben voor de overlevingskans van een aantal ziekenhuizen en behandelcentra. Een paar dagen geleden werd in een brief aan president Kirchner van het Nationale Forum ter Verdediging van de Gezondheidszorg, dat organisaties van medici, vakbonden, organisaties voor de mensenrechten en assemblees bundelt, kritiek uitgeoefend op de aankondiging van een nieuwe overeenkomst met de Wereldbank door de Minister van Gezondheid, Ginés González García. Die overeenkomst houdt in dat een incomplete ziektekostenverzekering ‘op z’n Noord-Amerikaans’ in het leven wordt geroepen in ruil voor nieuwe leningen, die de buitenlandse schuld zullen vergroten en bestemd zijn voor de herfinanciering van het private deel van de gezondheidszorg. De overeengekomen som van 3% van het BNP is ook ongeveer even groot als de investering in het onderwijs en ongeveer het twintigvoudige van wat bestemd is voor wetenschap en techniek. En dan hebben we het over hetgeen de regering al besloten heeft te betalen en nog niet over wat de schuldeisers vorderen, voor wie dit bedrag beduidend lager is dan wat zij eisen. In september 2003 heronderhandelde Argentinië met de internationale instellingen de betaling van 40% van een schuld van 170 miljard dollar en over de resterende 60%, in handen van private crediteuren en institutionele investeerders, stelde het een kwijtschelding voor van 75% van de nominale waarde. De schuld is onbetaalbaar. En dat is geen dweperige kreet, maar een realiteit die tot stand is gekomen door jaren ongeremde financiële speculatie, die is geresulteerd in een sociaal panorama dat een bedreiging betekent voor elke regering die van plan is de schuldeisers te bewilligen ten koste van nog meer offers van de bevolking. De ministers van Economische Zaken die in de afgelopen jaren deze situatie het hoofd moesten bieden, produceerden steeds vluchtiger en onrealistischer cijfers. José Luís Machinea, minister onder De La Rua, bedacht de ‘blindering’ van de schuld die zijn eigen ministersperiode niet overleefde, gevolg door Domingo Cavallo, bedenker van de ‘Megaruil’ (ruil van schuldpapieren tegen schuldpapieren met latere vervaldatum, waardoor op de korte termijn minder hoefde te worden afgelost, maar de nominale schuld en de langetermijnrente fors toenamen - PG). Het is dan ook ongelooflijk dat uitgerekend deze Domingo Cavallo vandaag (13 februari) uitgenodigd is om als speciale genodigde op de Columbia Universiteit een lezing te houden over ‘Ontwikkelingsstrategieën in Latijns Amerika’. (In de uitnodiging wordt speciaal benadrukt dat hij professor is aan de Universiteit van Harvard.) De referentie aan deze publieke interventie is noodzakelijk omdat we het hebben over een van de belangrijkste verantwoordelijken voor de structurele schuldensituatie van het land. Domingo Cavallo, minister van Economische Zaken onder Menem en De La Rua, was in 1982 door de militaire junta benoemd tot President van de Centrale Bank. In die hoedanigheid consolideerde hij de overdracht van een omvangrijk deel van de schulden van de private sector bij internationale banken naar de staat, waarmee hij de buitenlandse staatsschuld enorm vergrootte. Vanaf 1991 gaf hij als minister van Economische zaken van Menem leiding aan het privatiseringsproces. Dezelfde lokale economische groepen, die bevoordeeld waren doordat de staat hun buitenlandse schulden had overgenomen, verwierven zich zo in associatie met internationale holdings en banken de staatsbedrijven. Om de deur voor deze kapitalistische overheersing open te zetten was het wel nodig 30.000 van onze kameraden uit te roeien. Om hun project verder te kunnen verwezenlijken creëerden ze vervolgens het personage van de ‘sociale vermiste’: de werklozen. Daarom spreken de organisaties voor de mensenrechten ook heldere taal als ze een verband leggen tussen de aflossing van de buitenlandse schuld en de genocide onder de dictatuur. De genocide is de voorwaarde geweest om een politiek te kunnen voeren die de staat en de soevereiniteit vernietigt en de uitbuiting van de arbeidskrachten, de uitsluiting en de armoede tot ongekende hoogte opvoert. Hierin wortelt de onwettigheid van de oorsprong van de buitenlandse schuld. Vanwege de toename van de buitenlandse schuld zijn er verschillende juridische processen tegen Cavallo en de medeplichtigen aan de ‘Megaruil’ aangespannen, maar na een korte rechtsgang ontsloeg de federale rechter Jorge Ballestero de vroegere minister van Economische Zaken ‘bij gebrek aan bewijs’ van rechtsvervolging. Ver van de rechtbank lijken de ‘verdiensten’ van Cavallo hoog gewaardeerd te worden, zoals blijkt uit de uitnodiging van de Columbia Universiteit, wat nog maar weer eens de aandacht vestigt op de belangen van een academicus die zich medeplichtig heeft gemaakt aan de onderdrukking, die steunt en verdedigt. Economen, die in deze zelfde academies gevormd zijn, maken deel uit van de staf van het IMF, de Wereldbank en de multinationale ondernemingen. Daarom eisen ze zonder blikken of blozen meer betalingen van het land. In zijn reactie op de verklaringen van president Kirchner, waarin deze de betaling van de vervallen termijnen afhankelijk stelde van duidelijke signalen van het IMF dat het in zou stemmen met herziening van de doelstellingen, waarschuwde de woordvoerder van het IMF, Thomas Dawson, de regering dat ‘het Fonds geen goedkeuring kan hechten aan een lening zolang er nog van achterstallige betalingen sprake was’. Daarbij benadrukte hij dat Argentinië de betaling van 3.152 miljoen dollar, die op 9 maart a.s. vervalt, dient te verrichten alvorens er sprake kan zijn van herziening van de overeenkomst tussen IMF en het land. In de loop van de volgende week arriveert een nieuwe missie van het Fonds in Buenos Aires, die als inspecteurs van de kroon zullen onderzoeken of aan de voorwaarden voldaan wordt om over te gaan tot de tweede herziening van het akkoord en een uitkering van 3.1 miljard dollar mogelijk te maken die de aflossing van het land zou compenseren. Dawson benadrukte dat de technische missie die naar Buenos Aires gaat in het bijzonder de schuld van de bancaire en financiële sector zal analyseren en de tarieven in de sector van de publieke diensten. Dit thema is intussen onderwerp van forse druk geworden. Een aanpassing van de tarieven, zoals die geëist wordt door de private bedrijven die deze diensten leveren, zal ook een flinke aanpassing betekenen voor de bevolking. Als onderdeel van de drukmiddelen hebben verschillende van deze bedrijven de energie- en watervoorziening gesaboteerd, waarmee ze gevoelens van onzekerheid en instabiliteit in de samenleving hebben teweeg gebracht. Met het doel positieve signalen af te geven aan de schuldeisers omtrent de beslissing van Argentinië om de schuld af te lossen, maakte minister Roberto Lavanga de vorming van een consortium van banken bekend met als opdracht het tot stand brengen van een nieuwe ‘megaruil’ van de schuld voor waardepapieren, die in principe de globale kwijting van 75% zouden bevatten. Het consortium wordt gevormd door de Noordamerikaanse banken Barclays Capital en Merrill Lynch en de Zwitserse UBS Warburg. Volgens de minister hebben de drie banken ‘belangrijke deelname in opkomende markten en behoren zij in Latijns Amerika tot de tien belangrijkste beleggers' in buitenlandse schuldtitels. Maar aangezien niets eenvoudig is als het gaat om de inspanningen ten koste van alles schulden af te lossen, werd tegen deze beslissing bezwaar aangetekend door de afgevaardigde Mario Cafiero, die in een interpellatie van minister van Economische Zaken Roberto Lavagna wilde weten waarom Merrill Lynch, dezelfde bank die enkele maanden voor de ‘default’ van 2001 door Domingo Cavallo was uitgekozen om de schuldenruil te effectueren, nu was aangezocht voor de nieuwe herstructurering van de schuld. Cafiero wees erop dat Merryll bepaald geen onberispelijke staat van dienst heeft in Argentinië. ‘Zij was betrokken bij het schandaal van de BCCI (groot internationaal fraudeschandaal bij de Bank of Credit and Commerce International, waar o.a. Argentinië het slachtoffer van werd – PG), nam actief deel aan de privatiseringen van ENTEL, Aerolineas en Aeropuertos; was een van de grote verstrekkers van schuldenpapieren, waarin de schandalige clausule was opgenomen dat geen aanspraak zou worden gemaakt op immuniteit, waardoor buitenlandse rechters nu beslag kunnen leggen op Argentijnse activa in het buitenland.’ Tot slot zei afgevaardigde Cafiero ‘te hopen dat president Néstor Kirchner deze benoeming herziet, want in plaats van de bankiers die het land zo in de schulden hebben gestort in de beklaagdenbank te zetten, zou Lavagna hen nu belonen door ze enkele miljoenen dollars aan commissie te gaan betalen .’ Hij herhaalde het voorstel van een aantal afgevaardigden om de Banco Central en de Banco Nacional op te dragen de schulden te herstructureren en zo de betaling van commissies te voorkomen. Het strategische probleem van de regering is uiteindelijk om de beslissing de buitenlandse schuld te gaan betalen verenigbaar te maken met het sociale conflict dat zich aandient als ze doorgaat op deze weg, die juist leidt tot besluiteloosheid over tal van achterstallige sociale problemen. De protesten gisteren van duizenden piqueteros herinneren ons eraan, dat deze bewegingen ontstonden en blijven ontstaan als antwoord op een situatie die niet opgelost zal worden, zolang het overschot naar het buitenland blijft vloeien: het gebrek aan werk. *Claudia Korol is redactiesecretaris van América Libre en correspondent van Adital in Argentinië. Vertaald uit het Spaans in het Nederlands door Peter Gelauff (Noticias)
#ANONIEM	maandag 1 november 2004 @ 04:12
	quote: Op zaterdag 30 oktober 2004 19:56 schreef CherrymoonTraxx het volgende: Chili is sowieso een gidsland! Mjah, moordende regimes en corrupte regeringsleiders...maar wel rechts dus dan is het goed want de kogels die van rechts komen zijn beter [ Bericht 0% gewijzigd door #ANONIEM op 01-11-2004 04:12:42 ]
accelerator	maandag 1 november 2004 @ 10:39
	quote: Op maandag 1 november 2004 04:12 schreef Tijger_m het volgende: [..] corrupte regeringsleiders Heb je hier een bron van?
Frenkyboy	maandag 1 november 2004 @ 11:07
	quote: Op woensdag 25 augustus 2004 20:21 schreef accelerator het volgende: [..] Nou nog de rest van onze mede EU-lidstaten. Die italianen zijn echt nog niet zo ver hoor. Italie is genaaid als ze op de huidige koers doorgaan: Pensionen bijna volledig door overheid betaald, aankomende vergrijzingsgolf en een geboortecijfer < 2. Dan is het in Nederland stukken beter met een privaat pensioenstelsel dat het grootste deel van de werkende bevolking dekt, PLUS een AOW die ook de niet werkenden dekt. In Chili ben je nog altijd genaaid als je geen baan hebt (met een werkeloosheid van 8.5%). Chili gids-land... ahem.
accelerator	maandag 1 november 2004 @ 11:13
	quote: Op maandag 1 november 2004 11:07 schreef Frenkyboy het volgende: [..] Italie is genaaid als ze op de huidige koers doorgaan: Pensionen bijna volledig door overheid betaald, aankomende vergrijzingsgolf en een geboortecijfer < 2. Dan is het in Nederland stukken beter met een privaat pensioenstelsel dat het grootste deel van de werkende bevolking dekt, PLUS een AOW die ook de niet werkenden dekt. In Chili ben je nog altijd genaaid als je geen baan heb En wat weet jij over het sociale systeem in Chili. quote: (met een werkeloosheid van 8.5%). Chili gids-land... ahem. Bron? Altijd nog beter dan Frankrijk met z'n 10% (staat waarschijnlijk ook in jouw bron )
Frenkyboy	maandag 1 november 2004 @ 12:54
	quote: Op maandag 1 november 2004 11:13 schreef accelerator het volgende: [..] En wat weet jij over het sociale systeem in Chili. [..] Bron? Altijd nog beter dan Frankrijk met z'n 10% (staat waarschijnlijk ook in jouw bron ) Oh Joy, een "Bron?" roeper Mijn bronnen: http://www.ourfuture.org/(...)s/readarticle391.cfm en de good-ol' CIA World Factbook. Overigens heeft Frankrijk grotendeels niet-overheids pensioensysteem en drukken de toekomstige pensioensuitgaven niet zo zwaar op de begroting...
accelerator	maandag 1 november 2004 @ 14:12
	quote: Op maandag 1 november 2004 12:54 schreef Frenkyboy het volgende: [..] Oh Joy, een "Bron?" roeper Mijn bronnen: http://www.ourfuture.org/(...)s/readarticle391.cfm en de good-ol' CIA World Factbook. Niks over dat werkloosheid percentage. Ik vind verder dat ze op die site verkeerde dingen aan het vergelijken zijn. Ze moeten de adm. kosten van een chileens pensioenfonds vergelijken met de adm kosten van de chileense overheid. Verder hebben ze het over risico maar juist risico kan je spreiden. Ook is het onduidelijk of het alleen over pensioenen gaat of over de hele sociale zekerheid.
TheGreatDictator	maandag 1 november 2004 @ 21:52
	quote: Op maandag 1 november 2004 12:54 schreef Frenkyboy het volgende: Overigens heeft Frankrijk grotendeels niet-overheids pensioensysteem en drukken de toekomstige pensioensuitgaven niet zo zwaar op de begroting... Ik zou even je bronnen controleren. Frankrijk kent een omslagstelsel en nogal ruimhartig ook.
faustkern	dinsdag 2 november 2004 @ 22:33
	quote: Op maandag 1 november 2004 21:52 schreef TheGreatDictator het volgende: [..] Ik zou even je bronnen controleren. Frankrijk kent een omslagstelsel en nogal ruimhartig ook. Italie mag dan wel over 40 jaar in diepe economische problemen raak zonder drastische aanpak, maar Frankrijk zit in hetzelfde schuitje, net als Spanje. En tezamen vertegenwoordigen deze land ruim 1/3 van de EU economie en bevolking. Fijn vooruitzicht.
DiegoArmandoMaradona	woensdag 3 november 2004 @ 01:30
	Ik heb toch nog wat vragen 1: Wie betaalt de overheidsuitkering(pensioen) als je eigen opgebouwde pensioen niet voldoende is? 2: Kunnen alleen mensen hiervan gebruik maken die een 'officiele' baan hebben? Ik ken de situatie in Chili vrij redelijk maar er is naast een grote groep werkelozen ook een behoorlijke groep die haar geld verdient in het informele circuit. Worden die dus uitgesloten van het pensioenfonds? 3: Wie regelt het pensioen voor de mensen die nooit of weinig pensioen hebben opgebouwd? 4: Worden Chilieense pensioenfondsen verplicht te investeren in haar eigen economie? 5: Als iemand overlijdt voor de pensioengerechtigde leeftijd hebben zijn erven dan recht op het gespaarde geld?
accelerator	woensdag 3 november 2004 @ 08:19
	Om te beginnen. 1 is eigenlijk dezelfde vraag als 3. Ik zou zeggen dat bij 5) dat j eiets van een testament kan opmaken waarin staat waar het pensioen naar toe gaat bij je overlijden. Voor de rest weet ik de antwoorden eigenlijk niet.
DiegoArmandoMaradona	donderdag 11 november 2004 @ 21:17
	Ik weet niet zeker of dit al gezegd is in deze topic Maar ook grote broeder Spanje wil het Chilieense pensioensysteem overnemen
dvr	dinsdag 28 december 2004 @ 23:15
	Op deze pagina tref je zeer negatieve geluiden over hoe het Chileense pensioenstelsel, 25 jaar na zijn invoering, dreigt uit te pakken voor de Chilenen..: http://www.larouchepub.co(...)2cenda_chile_ss.html
Nickthedick	dinsdag 28 december 2004 @ 23:43
	Is logisch, dit systeem kan alleen werken als de gemiddelde loonstijgingspercentage + koopkrachtdalingspercentage < rendement op de pensioenfondsen.
DiegoArmandoMaradona	woensdag 29 december 2004 @ 01:05
	Toch is Chili een gidsland en het is jammer dat er bij de Oosterburen nog mooiere meiden rondlopen dan in Chili
DiegoArmandoMaradona	woensdag 29 december 2004 @ 01:11
	Ik heb effe snel het artikel gelezen maar volgens mij is de conclusie in het kort: Mensen die 20 jaar pensioen op hebben gebouwd bouwen minder pensioen op dan iemand die langer pensioen opgebouwd heeft en iemand heeft niet genoeg verdient in zijn leven om een goed pensioen te hebben. In beide gevallen geldt: Een systeem kan er niet meer uithalen dan er ingestopt wordt
accelerator	woensdag 29 december 2004 @ 09:59
	quote: Op dinsdag 28 december 2004 23:15 schreef dvr het volgende: Op deze pagina tref je zeer negatieve geluiden over hoe het Chileense pensioenstelsel, 25 jaar na zijn invoering, dreigt uit te pakken voor de Chilenen..: http://www.larouchepub.co(...)2cenda_chile_ss.html Het is vooral de overgangsregeling die wordt aangevallen en niet zozeer het pensioensysteem zelf. Dat is nog steeds een goed systeem. Dat zeggen ze ook zelf. Zoals Diego zegt, je kan er niet meer uit krijgen dan je er in stopt. [ Bericht 2% gewijzigd door accelerator op 29-12-2004 10:12:44 ]
DiegoArmandoMaradona	woensdag 29 december 2004 @ 16:38
	Ik zou graag een vergelijking zien met buurlanden Argentinie, Peru en Bolivia