De Wereld verandert in een snelle tempo in Woestijn

quote:

AMSTERDAM - Het tempo waarin land in woestijn verandert is sinds de jaren '70 verdubbeld, ondanks internationale inspanningen om dat tegen te gaan. Volgens de Verenigde Naties dreigt de woestijnvorming miljoenen mensen op de vlucht te jagen, op zoek naar groenere landen.

Een derde van het aardoppervlak loopt volgens de VN risico. Bijna een derde van Spanje dreigt in woestijn te veranderen, terwijl China sinds de jaren '50 92.100 vierkante kilometer vruchtbaar land is verloren - een gebied met de omvang van Portugal.

"Het is een catastrofe die zich sluipend voltrekt", zegt Michel Smitall, woordvoerder van de VN-organisatie die toezicht houdt op de naleving van akkoord dat woestijnvorming wereldwijd had moeten tegengaan. "Hele delen van de wereld kunnen onbewoonbaar worden."

De VN staan stil bij het feit dat het akkoord, de Conventie ter Bestrijding van Woestijnvorming, tien jaar geleden werd aangenomen. Met een ceremonie donderdag in het Duitse Bonn en een vijfdaagse conferentie, volgende week in de Braziliaanse hoofdstad Brasilia, hopen de VN aandacht te krijgen voor het probleem.

Onrustbarende feiten zijn er genoeg. Per jaar verandert tegenwoordig wereldwijd bijna 3.500 vierkante kilometer grond in woestijn. In de jaren '70 was dat nog 1.560 vierkante kilometer. In 2025 is tweederde van het vruchtbare land in Afrika verdwenen, net als eenderde van dat van Azië. Zo'n 135 miljoen mensen - evenveel als de bevolking van Frankrijk en Duitsland samen - dreigen door deze ontwikkelingen op de vlucht te worden gejaagd.

Een van de oorzaken is bevolkingsgroei. Dit leidt vooral in de Derde Wereld tot een te grote druk op het land waarvan de bevolking leeft: grasland wordt leeggegraasd, complete bossen worden omgehakt, akkers worden overbebouwd en raken uitgeput, water wordt schaarser en vervuilder.

Moderne technologie

Moderne technologie maakt het probleem niet zelden erger. in Australië pompen irrigatiesystemen zout water naar boven, waardoor landbouwgrond langzaam maar zeker verzilt en onbruikbaar raakt. In Saudi-Arabië trekken herders niet langer van oase naar oase nu ze de beschikking hebben over tankwagens met water. De kuddes blijven op één plaats, worden groter en eten alles op wat groen is. In landen als Spanje, Portugal, Italië en Griekenland slorpen vakantieoorden aan de kust het water op dat voorheen het land vochtig hield.

Experts zoals Richard Thomas van het in Syrië gevestigde Internationaal Centrum voor Landbouwonderzoek in Droge Gebieden vergelijken het probleem met huiduitslag: op diverse plaatsen ontstaan aangetaste plekken. "Het is niet zo dramatisch als een overstroming of een aardbeving", zegt Thomas. "Er zijn plaatsen waar de situatie beter wordt en plaatsen waar de situatie slechter wordt. Maar over het algemeen is de trend er een van toenemende verslechtering."

Nieuw is de ontwikkeling niet. Ooit waren Noord-Afrika en het Midden-Oosten groene gebieden. De Sahara was een savanne. Oeroude schilderingen op rotswanden, nu omringd door niets dan zand, laten de giraffes, olifanten en koeien zien die er vroeger leefden. Wel gaat de woestijnvorming nu veel sneller. De wereldwijde stijging van de temperaturen verergert het probleem. "De meeste ecosystemen hebben een kritiek punt", zegt Thomas. "Zodra je dat voorbij bent, gaat het bergafwaarts.