Het verhaal van Marco Schikhof uit Leiden
De uitdaging van nieuwe partijen: “Een nieuwe politieke partij bij voorbaat mislukt.”
Stelling: de kans dat je je doelen bereikt met een nieuwe partij is nihil.
Logica achter een partij:
Nederland moet op een of andere manier beter worden. Vervolgens wordt er een keuze gemaakt om verbetering te gaan bewerken via het overheidsbeleid. (Je zou ook gewoon lokaal wat mensen kunnen gaan beinvloeden). Met de oprichting van een partij wordt geprobeerd overheidsbeleid te veranderen via parlementaire macht. Dit doe je door zetels te winnen en het electoraat tot een stem op jou te verleiden. Je maakt jezelf bekend en aantrekkelijk bij de kiezers (dat verleiden gaat via een partij die je moet oprichten en in stand houden, je bouwt dus aan een organisatie die kandidaten stelt en campagnes voert. Hierbij komt zoveel kijken dat die kans nihil is dat je clubje daadwerkelijk zoden aan de dijk zet. Het actief zijn in een partij neemt problemen mee. Die problemen zijn cumulatief. Eenmaal een probleem overwonnen dient zich een volgend probleem aan.
Bij interne problemen gaan mensen vaak bij zichzelf te rade op zoek naar een oorzaak. Het is nog maar de vraag of dat verstandig is.
Het begin:
- grote concurrentie tussen mini's
- geen aandacht van de media
maar optimisme blijft. Je hebt immers iets nodig dat je boven het grut uit doet drijven. Hierbij heb je kwalitatief en kwantitatief te maken met diverse interne en externe problemen. Het aantal problemen is vooral een kwantitatief gegeven, de grootte of diepgang van de problematiek vereist een kwalitatieve omgang. Gezien diverse problemen weer andere problemen oproepen kunnen de problemen die op je afkomen zeker als cumulatief worden aangemerkt.
Je onderscheidt je door:
- uitwerking en presentatie van je ideeën.
- het claimen en overnemen van programmapunten
- zware kritiek van de gevestigde orde
- de tegenstelling nieuw tegen oud i.p.v. links tegen rechts aan te zetten
- aantrekking van ontevreden kiezers
- toetreding ongewenste lieden
- overspanning van de club, werkdruk
Succes is echter in staat je van vleugels te voorzien. De voorwaarde hiervoor is dat je op een of andere manier de aandacht van de pers vangt.
Standaard kritieken op een opkomende partij:
- de partij is van geen betekenis
- het programma is vaag
- het programma is inconsistent
- je hebt irreële wensen. Wat je wilt kan niet
- opportunisme, exploiteren van onderbuikgevoelens
- de partij bestaat uit mislukkelingen en weglopers
- de partij is eng en gevaarlijk (demoniseren). De gevestigde orde zal verbanden proberen te leggen tussen de opkomende partij en iets waarmee niemand geassocieerd wenst te worden. Zo is Fortuyn voortdurend met extreem rechts en fascisme geassocieerd door de gevestigde orde om de man en zijn ideeën in kwaad daglicht te stellen
Dergelijke kritiek biedt de nieuwkomer natuurlijk ook perspectieven omdat het vanzelf een tegenstelling tussen bevestigden en buitenstaanders creëert. Je wint er wat ontevredenheidsstemmers mee. Helaas leidt dit ook tot toetreding van ongewenste lieden. Avonturiers proberen bijvoorbeeld hun graantje mee te pikken. Hiertegen werkt slechts screening en een deugdelijke administratie. Leden moeten immers vlot antwoord krijgen.
Bij een vlotte opkomst in de polls word je helemaal gek. Mensen zullen eerder kritiek willen leveren dan helpen opbouwen. Zolang je stijgt in de polls en je eventueel regeringskandidaat bent dan heb je succes en mensen met succes kunnen veel aan. Bij meer succes zijn er twee mogelijkheden. Gevestigde partijen gaan je omhelzen. (ineens verlies je dan je eigen identiteit. Dit gebeurde D66 met de PvdA en gebeurde DS70 toen het in een rechts kabinet aantrad). Een alternatief is de heksenjacht. De gevestigde orde ziet je als te gevaarlijk. Alle geëigende middelen worden ingezet om je te stoppen. Zo werd destijds de CD als verpersoonlijking van het kwaad afgeschilderd. Er was sprake van vrijheidsberoving, fraude infiltratie en onderscheppen van post. Als het zover komt loop je zelf gevaar en wordt je functioneren in andere contexten als bijvoorbeeld je werk of je familie bemoeilijkt omdat je deel uitmaakt van de club die men een verpersoonlijking van het kwaad toeschrijft.
Wanneer succes stokt ontstaat er binnen de nieuwe partij een aanpassingsdilemma (effectiviteit versus identiteit) anti-systeem of in-systeem, links of rechts?
Wie wat wil moet gaan samenwerken en compromissen sluiten.
Conformeren versus compromitteren
In zo’n geval treden er wat dilemma’s op. Welke drijfveren zetten aan tot welk handelen? Hierbij spelen sociale prikkels, financiele prikkels en machtspolitieke aspecten een rol. Bij conformeren lopen er kiezers weg en word je minder interessant
- de partij die onderdeel wordt van een systeem, onderscheidt zich niet meer
- gebrek aan onderscheid leidt tot verlies van kiezersaanhang
- gebrek aan aanhang leidt tot verlies van macht en invloed
Zo ontstaat een vicieuze cirkel van er-niet-toe-doen, geen factor van betekenis zijn. Hieruit volgt doorgaans een interne discussie inzake hoe het tij te keren
Interne spanning loopt op
Vanuit de discussie over strategie en presentatie komt doorgaans de partijleider onder druk. Deze is echter te machtig geworden omdat veel leden en sympathisanten juist voor deze persson die op de TV kwam naar de partij zijn toegetrokken. In zon’n situatie zie je
- 'baantjesjagers' vertrekken
- niet betalende leden, ongeduldige schuldeisers en een dreigend faillissement
- blijvers zoeken beloning voor inspanning en proberen nu ook wel eens te scoren. Dit uit zich in een gevecht om de mogelijke buit van die paar kamerzetels die mogelijk gehaald zouden kunnen worden, een wethouderschap of een anderszins betalende baan als gevolg van het partijlidmaatschap.
- Frustratie en teleurstelling van achterblijvers gaan een boventoon voeren.
Typisch bij nieuwe partijen: Het gaat de leden en sympathisantenom om de idealen die de partij uitdraagt en niet om de partij zelf die maar als middel wordt gezien die eventueel kan worden ingeruild.
De partij verpulvert
- de verkondigde eerlijkheid en openheid die de partij aan haar aanhang hielp werkt tegen de partij zodra het tij is gekeerd
- de radicale democratie (eigen partij is van de leden en niet van de leiding maar men moet ene bepaalde klus klaren) klinkt fantastisch maar echte radicale democratie is een ideologie van wantrouwen. Mensen met macht zijn gevaarlijk dus is er fundamenteel wantrouwen jegens ieder die boven het maaiveld uitsteekt.
- dogmatici, drammers en theoretisch pragmatismatischen (kritisch rationalisten) staan op en moeten op één lijn gebracht zien te worden. Dat zal niet meevallen. Probeer er maar eens gezamenlijk uit te komen wat er mis is gegaan nadat het misging.
- Botsende karakters kunnen elkaar niet ontlopen in de nieuwe partij. (In een grote partij van de gevestigde orde is een zeur weg te promoveren naar een prachtige burgemeesterspost)...
- Langzaam maar zeker treedt er een steeds verdere uitputting van middelen op.
- De mooie idealen worden vergeten, overgenomen door andere partijen of verkracht
Als ik vanavond of vannacht thuiskom volgen wat subjectieve kanttekeningen bezien in het kader van een oprichting van een eventuele partij uit de verhalen van Paul Gerbrands (club van 10 miljoen) en Marianne Thieme (Partij v.d. Dieren).
Niets is dommer te censureren dan hetgeen men niet begrijpt.