Lissabon

Hierbij mijn reisverslag, misschien heb je er wat aan.

LISSABON
_{9 - 13 december 1999}

Donderdag 9 december
Vlucht Schiphol - Lissabon, 13.45 - 16.45. Geen bijzonderheden. Bij aankomst blijken meer Nederlanders gebruik te hebben gemaakt van dezelfde aanbieding, dus ook hetzelfde hotel (gedurende de rest van het verblijf in Lissabon kom ik ze gelukkig niet meer tegen). In de hal wacht iemand van het hotel om ons met busje daar naartoe te brengen. De uitgangshal van het vliegveldgebouw is een grote, hoge, moderne hal. Wit met groen glas, een beetje Richard Meier-achtig. Merkwaardig: je moet speciaal achterom kijken om de mooie gevel te zien. De vertrekhal is daarentegen veel lelijker, en die zie je ook als je niet extra oplet.
Hotel is heel redelijk.
Hotelkamer is op de vijfde verdieping, uitzicht op de straat. Bij het verlaten van het hotel word je geacht de sleutel bij de balie achter te laten. Dat leer je echter snel af; het personeel is ontzettend traag, het kost iedere keer een minuut of tien om de sleutel op te halen of af te geven.

In een reisgids een restaurant opgezocht dichtbij het hotel: O Funil. Volgens de gids genoemd naar de enige decoratie; een grote koperen trechter (= funil), en bacalhau die hele gezinnen naar dit etablissement lokt. Restaurant makkelijk gevonden, het is niet erg druk. Inderdaad een manshoge koperen trechter in de hoek, verder eenvoudig ingericht: tegelvloer, wit linnen, stoelen met rode bekleding en spiegels aan de muren. Bediening die nauwelijks Engels spreekt.
De bacalhau o funil dus besteld, plus biertje ('Super Bock'). Volgens diverse bronnen zouden de porties in Portugal enorm moeten zijn, maar dat valt mee; de portie is ruim voldoende voor één persoon, maar zeker onvoldoende voor twee. De bacalhau is inderdaad erg lekker, maar ik heb weinig vergelijkingsmateriaal. Als nagerecht maar iets willekeurigs geprikt; 'doce de casa' (=toetje van het huis). Blijkt een schaaltje te zijn met een erg zoete drab (wel lekker), zo te proeven een mengsel van honing, karamel en nootjes. Uiteindelijk tamelijk goedkoop gegeten; zo'n 2.650 escudos.

Na het eten verder naar het zuiden gelopen, naar Saldanha. Volgens een reisgids moet hier een modern bioscoopcomplex zitten, maar ik kan het niet vinden. Wel staat er een groot, wit, nieuw gebouw. Drie lagen winkels, negen lagen kantoren, met een enorm atrium in het midden; 'Atrium Saldanha';, ontworpen door Bofill. Mooi winkelcentrum, vooral van binnen. Er achter staat nog een wit winkelcentrum, zo te zien met woningen erboven. Ook niet onaardig. Terug op Saldanha is er ook nog een bruinrood gebouw, waarin nog een winkelcentrum zit. Hier blijkt ook het bioscoopcomplex in ondergebracht te zijn, maar het is ondertussen al te laat om nog een film te gaan zien. Dus teruggelopen naar het hotel.

Vrijdag 10 december
Na het opstaan de traditionele foto's gemaakt van het uitzicht vanuit de hotelkamer. Daarna om Campo Pequeno heen gelopen. Opmerkelijk bouwwerk, wel in erg slechte staat. Het stierenvechtseizoen is afgelopen en het gebouw wordt nu ontsierd door grote lichtreclame voor 'Magic Circus'.
Verder noordoostelijk gelopen naar metrostation Roma. De wandeling duurt langer dan gedacht, en de buurt is niets bijzonders. Ook het metrostation hoort duidelijk niet tot de mooiste van de stad. Onderweg uitgestapt bij halte Martim Moniz. Het station zelf treft me niet als bijzonder mooi of interessant, het plein is wel aardig, al werken de fonteinen niet en is het gros van de kiosken gesloten. De aangrenzende bebouwing verschilt nogal, maar het merendeel is erg vervallen.
Terug de metro in en door naar halte Rossio, uitgang Praça de Figueira. Hier bij de Carris kiosk een Passe Turistico gekocht (1680 escudos, voor vier dagen gebruik van alle OV in de stad). Dit zou een mooi plein moeten zijn, maar is tot aan de trottoirs toe opengebroken, en afgezet met schuttingen. Het is me niet duidelijk geworden waarom. Ook het Rossio valt me tegen; geen spectaculaire bebouwing, en nogal chaotisch ingericht.
Door de Rua Augusta naar het Praça de Commercio gelopen. Ondertussen in een zijstraatje verrast door de aanblik van de Elevadore de Santa Justa. Ook in het echt een indrukwekkend ding. Praça de Commercio is wel mooi; een klassiek plein met een poort, gele gebouwen met galerijen, en beeld van man op paard. Er staat ook een grote kerstboom, die zo'n perfecte kegelvorm heeft dat ik me afvraag of het ding wel echt is.

Belém
Vanaf dit plein tram 15 genomen naar de hoofdbestemming van deze dag: Belém. Het oude trammetje is vol, het kraakt, rammelt en schokt. Eenmaal in Belém zijn de befaamde 'pasteis de Belém' snel gevonden in de straat waardoor de tram al kwam. De zaak is kleiner dan verwacht. Het loopt tegen twaalven en het is hier erg druk, dus koop ik een doosje met zes stuks, en wandel verder naar het park tegenover het klooster, waar ik de helft opeet.
Verder doorgelopen naar de kust, naar het monument van de ontdekkingen. Dat is vrij klein, ruim vijftig meter hoog, maar desondanks is het uitzicht naar alle kanten bijzonder fraai. Met name ook op de windroos op het voorplein.

Dan langs de kust verder gelopen naar de Torre de Belém. Zittend op een bankje de rest van de pasteis opgegeten. Nog iets verder gelopen. Daar staat in een vijver een groot modern sculptuur. Het blijkt een monument te zijn voor de Portugese soldaten die sinds 1955 gesneuveld zijn. Op de drie muren rondom de vijver staan alle namen vermeld. Vreemd dat ik hierover nergens iets gelezen heb.
Dan de toren. Ik had er van tevoren niet teveel van verwacht, maar dat valt erg mee. Mooie gewelven in de kelder, langs een steile wenteltrap de sober ingerichte vertrekken en kapel bereikt, en tenslotte het dak. Het uitzicht is hier minder spectaculair dan vanaf het monument. Uitkijkend vanaf het balkon op het 'dek' waan je je de leider die een toespraak voor zijn mannen beneden houdt. Leuk zijn de torentjes met bankjes: in ieder uitkijktorentje is namelijk een stenen bankje of stoeltje gemaakt. Die zien er op het eerste gezicht hard en oncomfortabel uit. Als je erop gaat zitten merk je echter dat de verhoudingen ergonomisch precies kloppen, zodat je hier waarschijnlijk zonder problemen urenlang op de uitkijk kunt zitten.

Over de loopbrug (ook wel aardig; een erg iel ontwerp) naar de overkant van de (spoor)weg. Dan naar de felgekleurde gebouwen die vlak naast de loopbrug staan. Deze hebben kleuren die overal in Lissabon gebruikt worden, alleen niet in deze intensiteit. Hier wordt een aspect van de Portugese architectuur sterk uitvergroot; een karikatuur zo je wilt. Of het nou mooi of lelijk is, origineel is het wel. En het detoneert nergens mee; de gebouwen worden begrensd door een achterafstraatje, grasveld en snelweg. Kennelijk zijn deze gebouwen pas gerenoveerd, een deel is nog niet in gebruik.
Door naar een ander modern gebouw; het Centro Cultural de Belém. Bij de afbeeldingen vooraf had ik het idee dat ik dit waarschijnlijk geen erg mooi gebouw zou vinden. Het uitzicht vanaf het monument versterkte dat idee nog. Als ik er doorheen slenter blijkt dat juist heel erg mee te vallen. Het complex kent leuke binnenpleinen, trappen, tuinen en winkeltjes. De architectuur is soms Rossi-achtig, vergelijkbaar met het Bonnefantenmuseum in Maastricht. Groot, symmetrisch, maar toch vriendelijk.
Schuin tegenover het culturele centrum staat dan het klooster. Het moet een meesterwerk zijn van de Manuelijnse stijl, maar ik vind de Torre veel mooier. Het klooster is kleiner dan gedacht, vrij sober en nogal vervuild. Je moet het gezien hebben, maar ik was er snel uitgekeken.

Tenslotte nog wat 'kleine dingetjes' gedaan in Belém: paleis van de president bekeken, postzegels, kaarten, fotorolletjes gekocht, gezocht naar restaurant voor 's avonds en een fles port gekocht bij naar verluidt de beste wijnhandel van Lissabon (en dus van Portugal) in het cultureel centrum.

Met een moderne tram nog even naar het hotel, en weer terug. Gegeten bij Sao Jeronimo. Uitstekend restaurant in de straat naast het klooster. Volgens de ene reisgids met een sfeervol modern interieur, volgens de andere juist met een jaren 30 interieur. Hoe dan ook: inderdaad een sfeervol, strak interieur met veel hout in warme kleuren. Tot mijn verbazing spreekt niet alleen vrijwel elke ober op zijn minst een paar woorden Engels, maar krijg ik zelfs een Engelse menukaart aangereikt. Op de Portugese kaart buiten had ik al tamboril zien staan, en ik wist dat dat zeeduivel is - erg lekker. Maar op de Engelse kaart zie ik 'sting ray with peaches' staan; pijlstaartrog dus, waar kun je dat nou bestellen? Dus wordt het 'duck pate with green peppers', gevolgd door de rog, en tenslotte 'a piece of pumpkin pie' en koffie. Bij voor- en hoofdgerecht genietend van een halve fles witte wijn. Dit restaurant is wel flink duurder dan dat van gisteren - in totaal ben ik zo'n 6.500 escudos kwijt - maar de kwaliteit is er ook naar.

Eenmaal weer buiten loopt het al tegen elven. Naar wat ik opmaak uit de dienstregeling rijden er geen trams meer, maar net als ik me verdiep in de buslijnen komt er toch nog een oud trammetje aangieren. Ik stap in en we rijden met een noodgang naar het centrum. De tram is volledig gevuld met uitbundige jongeren, die een gettoblaster mee hebben genomen, alle ramen hebben opengeschoven en daar half uithangen. Ik stap uit bij metrostation Case de Sodre (mooi station - tegeltjes met afbeeldingen van enorme konijnen en een originele fontein) en reis vanaf daar verder. Wat aan de metrostations nog opvalt zijn de mooi vormgegeven vuilnisbakken.
Uitgestapt bij metrostation (naam?) en vanaf daar gelopen naar winkelcentrum Amoreiras. Dit zou tot middernacht geopend moeten zijn. Dat blijkt ook zo te zijn, al zijn verreweg de meeste winkels al gesloten tegen de tijd dat ik er ben (kwart over elf). Ik kan nog wel een fotorolletje kopen en nog even rondwandelen om het interieur te bekijken. Dat valt wat tegen, vergeleken met foto's die ik gezien had en met de winkelcentra bij Saldanha.
Vanaf Amoreiras gelopen naar metrostation (naam?). Onderweg kom ik nog langs een stuk aquaduct. Aan de andere kant van de bogen ligt een mooi pleintje, met bomen die allemaal verlicht zijn. Terug naar het hotel.

Zaterdag 11 december
Vroeg uit het hotel weggaan lukt niet. Tijdens het aankleden krijg ik een bloedneus, en net als het een beetje gestold lijkt moet ik niezen...
Met de metro naar het beginpunt van de rode lijn, en vanaf daar op elk station uitgestapt. Het eerste station (naam?) is meteen al een verassing. Niet zozeer het station, maar wel de omgeving boven. Een imposant langgerekt plein, dat eindigt tegen een heuvel, waar een grote fontein tegenaan gebouwd is. Boven op de heuvel zitten oude mannetjes onder de bomen een of ander spel te spelen. Het volgende station (naam?) moet wel het meest bijzondere van de stad zijn; een enorm hoge ruimte bij de perrons, met grote kolommen en felle kleuren. Een hal met gekleurde lampen, vele patronen, en allerlei heldere kleuren. Een bijzonder station, erg mooi. De daarop volgende stations zijn over het algemeen niet onaardig, maar lang niet zo bijzonder. Behalve station Oriente natuurlijk, en daarmee ben ik aangekomen bij het hoofddoel van deze dag: het Expo-terrein.

Expo
Begonnen met het station uitgebreid te bekijken. Erg mooi. Vervolgens het winkelcentrum 'Vasco da Gama'. Daar ook geluncht in het restaurant op het hoogste niveau, met een mooi uitzicht op de rest van het centrum. Vervolgens 's middags over de noordelijke helft van de Expo gewandeld. De gebouwen zijn over het algemeen wel aardig, maar zeker geen juweeltjes. Het dak van het Portugese paviljoen is wel extreem dun, en de fonteinen en parkjes zijn heel aardig. Uitgekomen bij het Oceanium. Erg mooi, wel kleiner dan verwacht. Toch twee uur doorgebracht. Als ik buitenkom is het al donker aan het worden. Snel nog even de zuidelijke helft van het terrein bekeken. Het heeft geen zin meer om nog de kabelbaan of de toren in te gaan; het is donker en veel valt er waarschijnlijk dus toch niet te zien.

Opnieuw een poging om een film te gaan zien. Weer naar Saldanha, en een kaartje gekocht voor 'Fight Club'. Vervolgens nog een half uur de tijd om iets te eten te halen voor de film begint. Zou geen probleem, moeten zijn, er zijn drie winkelcentra in de buurt en alle hebben een foodcourt. Daar blijkt het echter stuk voor stuk heel erg druk. Terug naar de bioscoop, wat snoepgoed gekocht om de ergste honger te stillen, en het na de film nog maar eens proberen.
De film begint goed, zakt dan wat in, maar is al met al wel de moeite waard. Hij is echter pas om kwart over twaalf afgelopen, wat betekent dat alle foodcourts dicht zijn, evenals de McDonald's in de straat. Daar worden wij niet vrolijk van. Bovendien blijkt de metro niet meer te rijden, terwijl ik de hele dag al heb gelopen (later blijkt dat de metro nog wel om deze tijd rijdt, maar dat veel ingangen na 21.30 sluiten). Schuin tegenover het hotel zit een benzinestation. Dat heeft een winkeltje dat nog open is, zodat een paar broodjes toch nog een avondmaal vormt.

Zondag 12 december
De laatste volledige dag, en deze is bedoeld om het centrum te verkennen, plus de aangrenzende oude wijken. Eerst met de metro naar Restauradores (onderweg nog eventjes uitgestapt bij de halte Avenida om de Avinida Liberdade te zien). Als eerste binnendoor gelopen naar station Rossio en de slanke kapconstructie bekeken. Vervolgens het plein Restauradores, waar vooral het Eden-gebouw opvalt. Eén van de mooiste gebouwen die ik in Lissabon heb gezien en één van de weinige Art Deco gebouwen.
Zuidelijk gelopen, naar de hoofdingang van station Rossio. Van buiten mooi, maar de hal is verschrikkelijk lelijk (verbouwd in de jaren 70 zo te zien). Doorgelopen naar de Elevadore de Santa Justa. Daar blijkt dat 'due to safety reasons' (lees: het ding is zwaar gestut en staat waarschijnlijk op instorten) de uitgang boven naar Chiado niet gebruikt kan worden. Wel is het mogelijk om het uitzichtplatform te bereiken. Er is echter geen personeelslid te bekennen en bovendien is het grauw, miezerig weer, zodat het uitzicht waarschijnlijk toch weinig voorstelt. Dus dan maar geen Elevadore.
Door de Rue do Carmo Chiado in. Langs deze straat staan een aantal panden die recent verbouwd zijn tot winkelcentrum. Eén ervan staat op de hoek met Rue Garrett en is pas nieuw. Hier in de foodcourt iets gegeten bij Casa des Sandes, en daarna ergens anders een stuk chocoladetaart gehaald. Jummie.

Verder Chiado in door de Rue Garrett. Leuke winkels, sommige helaas gesloten (het is zondag, niet zo slim gepland). Een mooi binnen plaatsje aan de linkerkant van de straat. En natuurlijk 'A Brasiliera', erg mooi interieur, maar te druk om er lang te blijven. Verder geslenterd. Onder meer langs een aantal kerken, café Targus (gesloten, door het raam gegluurd, maar interieur valt erg tegen), twee theaters en het hoofdbureau van politie. Daar staan een aantal agenten voor de poort. Zo te zien is er een mooie binnenplaats. Ik vraag of ik binnen mag kijken, en een vriendelijke agent loopt mee naar binnen om de binnenplaats te laten zien. Inderdaad mooi. Foto's maken mag helaas niet.
Vlakbij is een halte van tram 28. Als ik instap moet ik voor het eerst laten zien dat ik een geldig vervoersbewijs heb. Met de tram naar de Sé en de kerk van de heilige Antonius. De eerste is zoals verwacht groot, grauw en sober. De laatste een charmante kerk met mooie tegeltableaus en crypte.
Weer een stukje verder met de tram, tot aan een gebouw in de Rue de Graça dat een oud station of iets dergelijks lijkt. Een grote hal, met een gevel die veel imposanter is dan van de omliggende pandjes. Achter de poort zijn een paar stalletjes, en verder achterin een supermarkt. Doorgelopen naar de hoek van Rue de Graça en Rue (naam?), waar een modern gebouw gebouwd wordt, en waar al enkele aardige gebouwen staan. Met de tram verder tot aan het eindpunt: Martim Moniz. Dit keer werken de fonteinen wel, wat het plein meteen een stuk aardiger maakt.

Het is inmiddels al halfvijf en ik wil nog naar het kasteel. Vanaf het plein kan ik het zien liggen. Het is niet ver weg, maar ligt wel veel hoger. Ik heb al de hele dag rond gesjouwd en de klim is niet erg aanlokkelijk. Dus dan maar een taxi aanhouden. De chauffeur spreekt geen Engels, dus ik moet op mijn kaart aanwijzen waar ik heen wil. Vijf minuten later, en maar 500 escudos armer, ben ik bij het kasteel.
Dit blijkt een goede tijd om het kasteel te bezoeken. Het schemert nu en de lichtjes in de stad gaan één voor één aan, een mooi uitzicht vanaf de diverse torens. Na een uurtje is het volledig donker. Het begint nu gevaarlijk te worden. De smalle, steile trappen zijn glad geschuurd door eeuwenlang gebruik, glad door de regen van eerder op de dag en voor zover hekjes al aanwezig zijn reiken die niet veel hoger dan mijn knie. Daarbij komt dat de verlichting schaars is. Het dwalen door een donker, verlaten ruïne is wel sfeervol, maar het wordt toch tijd om heel voorzichtig weer naar beneden te gaan. Daar nog even in een portwinkel gekeken (waar de prijzen oplopen tot ruim 80000 escudos voor een Vintage uit 1940).
Ik loop tot aan de dichtst bijzijnde halte van tram 28, en wacht op de tram richting Martim Moniz. Die komt niet. De tram rijdt nog wel, er komen regelmatig trams voorbij, echter allemaal in de verkeerde richting. Als ik de vijfde tram in de andere richting zie naderen neem ik die maar. Stap uit in de buurt van het Praça Commercio en loop door de Rua Augusta richting het metrostation op Praça Figueira. In de Rua Augusta kan ik de verleiding niet weerstaan en koop nog een doosje gebak.

Na een korte stop in de hotelkamer doe ik het programma van de vorige avond, zoals het eigenlijk bedoeld was: eerst naar de McDonald's (misschien een vreemde gewoonte, maar ik wil in het buitenland graag even kijken hoe de verschillen op dit punt zijn - in dit geval zijn die er vrijwel niet) aan de Avenida Republica, dan naar de bioscoop aan Saldanha voor de film 'the Straight Story'. Tamelijk goede film, maar dat is meestal zo bij David Lynch.

Maandag 13 december
De laatste ochtend. Om half een vertrekt het transferbusje naar het vliegveld. Nog genoeg tijd om de Avenida de Berna af te lopen en als eerste een bezoek te brengen aan de Fatima-kerk. Een witte kerk uit de jaren 30, van buiten een fraai, modern ontwerp met Art Deco lampen bij het ingangshek. Van binnen wat traditioneler, wel met moderne glas-in-lood ramen. Dit is duidelijk geen toeristische trekpleister van de eerste orde, maar zeker de moeite waard. Gelukkig stond dit wel in een reisgids vermeld, anders had ik het nooit geweten.
Een stuk verder langs de Avenida de Berna ligt dan de Gulbekian Foundaçion. Ik had geen tijd om binnen te kijken, maar ben wel het hele park door gelopen. Een erg mooi beeldenpark. Ook het museum voor moderne kunst ziet er van buiten erg fraai uit. Het Gulbekian Museum is een strakke betonnen doos, niet echt bijzonder.
Ik loop terug, en dan nog een stukje verder, tot aan het nieuwe trein- en metrostation Entre Campos. Dit is architectonisch wel bijzonder, maar ik weet nog steeds niet of ik het nou mooi vind. In ieder geval origineel zijn de roltrappen; aan de zijkant met glas bekleed, zodat het mechanisme mooi zichtbaar is.
De laatste activiteit is het bezoek aan een pasteleira om nog wat te eten voor vertrek. Ik koop een lekker, en erg goedkoop, roombroodje (130 escudos). Dan terug naar het hotel. Tas pakken, sleutel inleveren, rit in het busje, en op naar het vliegveld.

Op het vliegveld het laatste muntgeld opgemaakt aan nog wat Portugese delicatessen; een blikje tonijn- en een blikje sardientjespaté (!). Tenslotte de vlucht terug. Om te beginnen al een vertraging van twintig minuten, vervolgens na aankomst heeft de bagage vertraging door een probleem met het laadplatform.

[Dit bericht is gewijzigd door k_man op 03-07-2001 15:51]

quote:

---

Op dinsdag 03 juli 2001 17:44 schreef schwa78 het volgende:
O ja, die Tore de Belem is NIET de moeite waard om helemaal naar toe te gaan. Het is gewoon een toren als elk ander en bovendien ver uit het centrum gelegen.

---

Die toren is trouwens wél bijzonder.

quote:

Op woensdag 3 mei 2006 21:31 schreef DutchTrain het volgende:
Er is ook nog een oud topic, met daarin het reisverslag van k-man, die wat minder positief was...