Ede Staal

Biografie

Ede Ulfert Staal werd geboren op 2 augustus 1941 in Warffum, Groningen
Al op zijn vijfde begon Ede met het maken van muziek op een mondorgeltje, in bed onder de dekens. Zijn grootvader was dirigent van de dorpsfanfare in Leens, het dorp waar Ede opgroeide. Ede speelde zelf vijf jaar lang trompet bij de dorpsfanfare en ging ieder jaar mee naar het muziekconcours.

Toen Ede medicijnen ging studeren in Groningen ging de trompet voor lange tijd de kast in. Omdat zijn affiniteit met taal groter was, wisselde hij van studierichting en ging Engels studeren. Ede werd leraar Engels aan verschillende onderwijsinstellingen in de provincie Groningen. Zijn omgeving kende hem als een sympathieke maar introverte, en hyper-gevoelige man. In zijn vrije tijd schreef hij teksten voor liedjes en STER-spots, componeerde amusementsmuziek, werkte voor de AVRO en sprak Engels commentaar in bij promotiefilms. Maar het liefst maakte hij liedjes, meest Engelstalig.
"Help me through the night" vind ik persoonlijk één van zijn mooiste nummers

In 1974 bracht platenmaatschappij Phonogram een single van hem uit met Engelstalige liedjes, getiteld "I'm in the blues". Het plaatje werd niet echt een succes, en Ede had de commerciële platenwereld inmiddels voor gezien verklaard. "De schijnwereld van de platenbusiness staat me tegen. In zo'n muzikale legbatterij, waar ik de grootste eieren moet leggen, kan ik niet werken. Bij muzikale rui, als het niet allemaal gaat zoals zij het willen, wacht je het lot van de soepkip.", aldus Ede in een interview in 1984.

In de jaren die volgden was het muzikaal wat stiller rond Ede Staal. In zijn vrije tijd eigende hij zich talen toe als het Deens en het Oostfries; later toonde hij zelfs belangstelling voor het Chinees. Hij schreef, componeerde, zong hele en halve liedjes en fragmenten van ideeën in op de band, maar vergat ze weer snel omdat hij het niets vond. Zijn muzikaliteit was aanzienlijk groter dan zijn zelfvertrouwen.
Ook schreef hij gedichten, maar veel van zijn poëtische invallen en liedjes werden door hem zelf met doos en al weggegooid. Zijn eerste succes met Groningse teksten en liedjes was bij een jubileum van de rederijkerskamer "Oldambt".

In 1981 ontdekt Engbert Gruben (hoofd gevarieerde muziek van Radio Noord) via Klaas Staal (vriend van Ede, geen familie) het materiaal van Ede en realiseerde zich dat het iets zeer bijzonders was. In 1982 werd "Mien Toentje" de herkeningsmelodie van de moestuinrubriek op Radio Noord. Het grappige liedje werd razend populair en al snel werd "Ede" de volkszanger van Groningen, met Engbert Gruben als grootse fan. De aanvragen voor optredens stoomden binnen maar Ede ging er zelden op in. In 1984 kwam er een plaatje met vier liedjes uit, getiteld: "Man, man, man, wat n boudel". Zijn weinige optredens werden grote successen.

In december 1984 kwam bij Mollebone Music Ede's eerste LP uit, "Mien Toentje", met twaalf Groningse liedjes. De plaat was een ongelofelijk succes. Het oplagecijfer rees naar het niveau van dat van een landelijk topsucces. In januari 1985 moest Ede Staal een zware operatie ondergaan en stond derhalve geruime tijd op non-actief. Pas in november dat jaar zou hij weer succesvol optreden op het Mollebone-liedjesfestival in Delfzijl. Begin 1986 kreeg Ede een vaste column in het Radio Noordprogramma "Sloaperstil". Zijn "vertelstertjes" werden wekelijks uitgezonden op zondagochtend, en een aantal van hen zijn verschenen in het blad "Toal en Taiken"

Echter, de operatie bleek geen blijvend herstel te hebben opgeleverd. Op 22 juli 1986 overleed Ede Staal, na een korte maar zeer succesvolle artistieke carrière, in zijn boerderij aan de Farmsumerweg onder Delfzijl. In die plaats werd hij ook begraven.

Op 4 oktober 1986 kwam de tweede LP uit ("As vaaier woorden"). Ede had in de laatste maanden van zijn leven nog een belangrijk aandeel gehad in de voorbereidingen. Bij de uitreiking van het eerste exemplaar aan zijn vrouw Fieke, werd tevens een prijs ingesteld (fl. 5.000) die tweejaarlijks zal worden toegekend aan iemand die zich -niet beroepsmatig- bijzonder verdienstelijk heeft gemaakt voor de streektaal in relatie tot de radio. Diezelfde dag werd de K. ter Laanprijs (van stichting t Grunneger Bouk) posthuum aan Ede Staal toegekend. De tweede LP werd net zo'n groot succes als de eerste.
(bron: http://www.cpedu.rug.nl/groningen/ede/biografie.html )
___________________________________________________________

Zijn er misschien nog meer bewonderaars van Ede Staal?

[Dit bericht is gewijzigd door ilona-scuderia op 05-10-2003 00:00]