Californië wil gouverneur via referendum dumpen

quote:

---

Schwarzenegger staat voor Herculestaak

NEW YORK - Arnold Schwarzenegger is dinsdag tot gouverneur van Californië gekozen. Wat hij van plan is, weten de kiezers niet. Zij stemden vooral tégen het wanbeheer in Sacramento.

Een stralende Arnold Schwarzenegger dankte 'alle Californiërs voor dit geweldige vertrouwen' nadat hij dinsdagavond tot nieuwe gouverneur van de Golden State was gekozen. Blind vertrouwen is het. Door zijn gebrek aan politieke ervaring en zijn weigering om over inhoud en beleid te praten, weet niemand wat Schwarzenegger van plan is met de noodlijdende staat.

Bovendien gaven verre van 'alle' Californiërs hun ja-woord. Meer kiezers stemden tegen de afzetting van Gray Davis dan vóór de man die graag bij zijn voornaam wordt genoemd. Maar wat kon het Arnold schelen? Uiteindelijk steunde 55 procent de recall, voor het eerst in de geschiedenis van de staat. Het ancien régime moet weg, en de beroemde, populistische buitenstaander krijgt een kans als 38ste leider van Amerika's bevolkingsrijkste staat.

De opkomst was met 60 procent hoger dan bij de gouverneursverkiezing van vorig jaar (51 procent), maar lager dan bij de presidentsverkiezingen van 2000 (72 procent). De directe democratie mag, volgens veel kenners, op hol geslagen zijn in Californië, maar mensen nemen hun bestuur wel serieus. Ook als het een bodybuilder annex actieheld is die belooft 'het huis schoon te vegen'.

Als alle stemmen in november geteld zijn en de overdracht rond is, wacht Schwarzenegger een Herculestaak. De vijfde economie ter wereld is een puinhoop. De begroting van bijna 100 miljard dollar kent een tekort van 38 miljard. Volgens 83 procent van de dinsdag gepeilde kiezers is de staat van de economie 'niet goed' tot 'slecht'. Hun stem tegen Davis was vooral een motie van wantrouwen over zijn mislukte pogingen om het schip vlot te trekken.

'Ik heb niet alle antwoorden. Zo slim ben ik niet', heeft Schwarzenegger gezegd. Dat was eerlijk. Maar gevoegd bij kreten als 'laten we ze in Sacramento een schop onder de kont geven' is er weinig reden voor vertrouwen.

De voormalige Mister Universe is een Republikein. Zijn winst valt op, omdat de staat een solide Democratische meerderheid heeft. Maar conservatief valt Schwarzenegger nauwelijks te noemen. Hij is voor het recht op abortus, voor homorechten, voor wettelijke beperkingen van wapenbezit, voor milieubescherming. Bezuinigingen zijn onvermijdelijk, maar van het onderwijs blijft hij af, zegt Schwarzenegger. Hier spreekt een Democraat of een zeer gematigde Republikein. Een Republikeinse voorverkiezing zou hij op deze manier nooit hebben gewonnen; de partij wordt momenteel beheerst door de conservatieve vleugel. President Bush hield zich afzijdig van het recall-avontuur in Californië .

Vermoedelijk trok Schwarzeneggers gematigdheid de meerderheid van de kiezers over de streep. Zelfs een kwart van de Democraten zocht en vond de langste naam op het stembiljet met 135 kandidaten. Ook veel vrouwen en latino's achtten Schwarzenegger onweerstaanbaar. De recente, deels toegegeven onthullingen over zijn gerotzooi met meisjes tijdens filmopnamen, had nauwelijks invloed op de uitslag. Zijn anti-immigratieretoriek evenmin.

De Los Angeles Times bracht het nieuws woensdag paginabreed. De verkiezing was dan ook historisch. Het is slechts de tweede keer in de Amerikaanse geschiedenis dat een gouverneur tussentijds wordt weggestemd, en de eerste maal dat een kandidaat zijn nieuwe science-fictionfilm (Terminator 3) gebruikte als campagnewapen.

Schwarzenegger heeft wel een tienpuntenplan gepresenteerd. Hij wil de uitgaven bevriezen, de begroting onder extern toezicht stellen, het tekort wegwerken en de staatsschuld 'herstructureren'. De vraag is alleen hoe. De details over wetten of begrotingen interesseren hem (en de kiezers) niet, zei Schwarzenegger. Daarom verscheen hij op de late night talkshow van Jay Leno, bij Oprah Winfrey, het entertainmentprogramma Access Hollywood en Larry King Live van CNN. Maar nauwelijks in de serieuze media.

Het bleek een goede zet te zijn. Voor Schwarzenegger was de campagne een verkooptruc. Het product was hijzelf, de klanten waren de kiezers. 'Ik ben goed in verkopen', zei hij in de Los Angeles Times. 'Ik doe het al mijn hele leven '

De inwoners van Californië zijn sinds 1978 meer dan zeshonderd keer naar de stembus gegaan voor referenda en andere verkiezingen. Geen enkele andere staat in de VS gaat zo ver, maar een aantal staten kent wel de recall. De gouverneurs aldaar maken zich zorgen. De Californische vonk kan wel eens overslaan.

De gevolgen voor de presidentiële race van 2004 zijn nog niet duidelijk. Howard Dean, de leidende Democraat voor 2004, ziet een kans voor buitenstaanders zoals hijzelf. De Republikeinse Partij ziet ook mogelijkheden. De 54 felbegeerde kiesmannen zijn binnen bereik, nu een Republikein de staat gaat leiden.

De vergelijking met een voorganger wordt veel gemaakt; Schwarzenegger zou een nieuwe Ronald Reagan zijn. Ook Reagan beloofde als aspirant-gouverneur geen nieuwe belastingen (en brak die belofte). Maar het presidentschap kan de geboren Oostenrijker voorlopig vergeten. Dat sluit de Amerikaanse grondwet uit. Maar de Senaat overweegt een amendement. Dat zou buitenlanders die meer dan twintig jaar staatsburger zijn het recht geven president te worden. Schwarzenegger is ruim twintig jaar Amerikaan.

http://www.volkskrant.nl/buitenland/1065589675121.html

---

quote:

---

Schwarzenegger wil geld van Bush

AMSTERDAM - Arnold Schwarzenegger, de nieuw gekozen gouverneur van Californië, zegt dat de financiële problemen van de staat nog groter zijn dan al bekend was. Hij zal een beroep doen op president George W. Bush om bij te springen, zei hij gisteren bij zijn eerste persconferentie als governor-elect.

Het begrotingstekort in Californië van 38 miljard dollar, dat een belangrijke factor was bij het heenzenden van gouverneur Gray Davis, leidt tot een gat in de begroting van volgend jaar van acht miljard dollar, werd tot dusver aangenomen.

Maar volgens Schwarzenegger is het inmiddels al tien miljard en dreigt het nog verder op te lopen. ''Vanochtend ben ik erachter gekomen dat het in het slechtste geval wel kan uitkomen op twintig miljard dollar.'' Hij herhaalde echter zijn belofte de belastingen niet te zullen verhogen en bevestigde dat zijn eerste maatregel zal zijn de nieuwe belasting op auto's te schrappen. Dat kost de staat een extra vier miljard dollar aan inkomsten.

Schwarzenegger gaat ervan uit dat hij zijn 'goede relatie' met president Bush te gelde kan maken. De president feliciteerde hem gisteren met zijn verkiezingsoverwinning en kondigde aan volgende week een bezoek te brengen aan Californië. Volgens Schwarzenegger heeft de staat recht op meer geld uit de federale kas. ''De president heeft me beloofd dat hij alles zal doen om Californië te helpen,'' aldus Schwarzenegger. ''Dus ik ga hem om heel veel gunsten vragen.''

Het zal overigens naar verwachting tot half november duren voordat de officiële uitslag bekend is en pas dan zal Schwarzenegger worden beëdigd. De acteur zei zijn filmcarrière te zullen stopzetten om zich volledig te wijden aan de politiek. ''Ik zal Californië niet teleurstellen,'' beloofde hij.

Schwarzenegger zal in Californië's hoofdstad Sacramento moeten samenwerken met een Democratische meerderheid, die hem na de recall-procedure tegen gouverneur Davis niet bij voorbaat vriendelijk gezind is. Ook zijn relatie met loco-gouverneur Cruz Bustamante, die in de verkiezingen zijn belangrijkste Democratische concurrent was, zal de nodige problemen oproepen.

Schwarzenegger probeerde gisteren al een handreiking aan zijn politieke tegenstanders te doen, door een vriendschappelijk telefoongesprek te voeren met Senaatsvoorzitter John Burton, een Democratische veteraan. Schwarzenegger, die het gesprek vanaf zijn hometrainer voerde, kreeg van Burton te horen dat hij zich moet afvragen of hij zijn belofte de belastingen niet te verhogen, wel kan handhaven. Hij voorspelde dat 'hevige gevechten' in het verschiet liggen, maar zei erbij dat Schwarzenegger wel eens meer moeilijkheden zou kunnen krijgen met zijn Republikeinse partijgenoten dan met de Democraten.

Burton gaat er eigenlijk vanuit dat Schwarzenegger er niet aan zal ontkomen de belastingen te verhogen, waarna zijn Republikeinse vrienden hem 'zullen verslinden'.

Gouverneur Davis heeft beloofd mee te werken aan een soepele machtsoverdracht, maar bekrachtigde gisteren nog snel honderd benoemingen en zette 279 wetsvoorstellen in werking.

http://www.parool.nl/artikelen/NIE/1065694234984.html

---

quote:

---

Verkiezingen VS / Voorstel13 is veilig bij The Terminator
door Frank Kools

Californiërs komen voortdurend in opstand tegen hun gekozen vertegenwoordigers. Dat draagt bij tot wanbestuur, wat dan weer via een nieuw volksinitiatief moeten worden aangepakt. Met de verkiezing van 'The Terminator' lijkt deze 'mars van de referenda' gewoon door te gaan.

,,Om het volk te laten winnen, moet het gewone politieke bedrijf verliezen'', juichte Arnold Schwarzenegger op zijn overwinningsfeest dinsdagavond. Het klonk zo logisch: de kiezers hadden de macht teruggepakt van de politici die hun vertrouwen hadden beschaamd met slecht bestuur. Maar in de praktijk heeft de Californische kiezer dat wanbestuur voor een belangrijk deel zelf gecreëerd. Een regen aan referenda dwingt bestuurders zich in onmogelijke bochten dwingen en heeft het lange-termijndenken ontmoedigd.

De kiezersrevolte begon in 1978 met een volksinitiatief, dat bekend staat als Voorstel13. Miljoenen huiseigenaren, woedend over de alsmaar stijgende onroerend-goedaanslagen gaven het een ruime meerderheid. Belastingsbetalers kregen niet alleen het grootste deel van hun geld terug, voortaan werd de belasting in feite bevroren op het niveau van 1975. Ook beperkte het voorstel de macht van de (lokale) overheid om nieuwe belastingen in te stellen: daarvoor is tweederde van de stemmen in gemeenteraad of Congres nodig.

De weerslag van dat besluit is enorm. De lokale besturen in Californië zijn van een grote bron van inkomsten beroofd en dus in feite van hun daadkracht. Voor grote uitgaven moeten ze de hand in de hoofdstad Sacramento ophouden. In slechte tijden zoals nu, waarin Sacramento hard bezuinigt, krijgen lokale besturen de eerste en de hardste klappen.

De geest van Voorstel13 is in de hele Golden State waar te nemen. Ooit was Californië het lichtend voorbeeld voor de rest van Amerika. De staat werd bewonderd om de kwaliteit van zijn onderwijs, van zijn wegen en sociale voorzieningen. Maar nu worden wegen verwaarloosd, het onderwijs op de openbare scholen blijft achter bij het landelijk gemiddelde. De grootste en rijkste economie van Amerika komt nu pas op de 30ste plaats (van de vijftig staten) wat betreft uitgaven voor lager en middelbaar onderwijs en infrastructuur.

Maar spijt hebben de Californiërs niet van Voorstel13. Het geldt intussen als onschendbaar in. Toen een adviseur van Schwarzenegger tijdens de campagne opperde om er nog eens naar te kijken omdat de staat inkomsten nodig heeft, werd hij direct teruggefloten. De acteur beloofde: ,,Voorstel13 is veilig bij mij.''

Om de onvoorziene gevolgen op te lossen, kwamen er nieuwe initiatieven. Voorstel98, uit 1988, legde vast dat veertig procent van alle algemene middelen voortaan voor lager en middelbaar onderwijs moest worden gebruikt. Schwarzenegger zelf leidde vorig jaar een initiatief om geld te reserveren voor naschoolse opvang. En om de infrastructuur te redden, konden de kiezers deze week stemmen over een vast minimum voor zulke uitgaven. Dit laatste voorstel redde het niet.

Gevolg van al die reparatiereferenda is wel dat intussen zeventig procent van de algemene middelen (die viervijfde van de begroting uitmaken) vastliggen. De Californische kiezers eisen van hun bestuur dat het wendbaar is en snel handelt als de economie omslaat, maar door eigen dictaten hebben de gouverneur en het Congres amper bewegingsruimte.

Zeker omdat voor de begroting een tweederde meerderheid nodig is. De Republikeinse partij hield dit jaar maanden de begroting op om Davis zo veel mogelijk te beschadigen.

Om te voorkomen dat beroepspolitici vastplakten aan hun zetel, legden de kiezers voor gekozen vertegenwoordigers strikte termijnen vast. Dat heeft er niet toe bijgedragen dat hun politici visies voor de lange termijn ontwikkelen. Lobbyisten, vaak oud-politici, en ambtenaren hebben grote macht in Sacramento. Maar hun inbreng is aan het publieke oog onttrokken.

Sinds 1980 hebben kiezers zich over 120 referendumvragen kunnen buigen, waarvan er vijftig zijn goedgekeurd. Maar tot grote betrokkenheid bij het bestuur leidden ze niet. De opkomst bij verkiezingen neemt af. De meeste initiatieven leken erop gericht de overheid weg te houden bij het volk. Of om immigranten op een afstand te houden. In 1994 werd een initiatief goedgekeurd dat sociale diensten en scholen verbood illegalen te helpen of in te schrijven. De rechter haalde de uitslag later weer onderuit: gezondheidszorg en scholing waren algemene rechten.

Of de boosheid van de Californiërs over is nu ze het hoofd van Davis op een schaal hebben, is de vraag. Schwarzenegger beloofde in zijn campagne niet te bezuinigen op onderwijs, geen belasting te verhogen, maar wel de verhoging van de autobelasting terug te draaien. Het begrotingstekort wordt daarmee nog eens vier miljard groter, terwijl het grootste deel van de begroting voor hem onaantastbaar is.

Als de volksvertegenwoordiging in Sacramento, waar de Democraten in de meerderheid zijn, zijn zin niet doet, dan weet de acteur een oplossing. Dan trek hij direct naar de kiezer, zo beloofde hij. De 'mars van de referenda' kan zo onverdroten doorgaan. En als Schwarzenegger tegenvalt, kan de bevolking hem toch gewoon weer afzetten.

http://www.trouw.nl/nieuwsenachtergronden/artikelen/1065763262273.html

---