https://tweakers.net/nieu(...)-werkende-chips.htmlquote:Reuters: China test eigen euv-machine, maakt mogelijk in 2028 werkende chips
Imre Himmelbauer | 17 december 2025
Chinese wetenschapers zijn erin geslaagd een prototype van een euv-machine te produceren, meldt Reuters op basis van twee bronnen die bekend zijn met het project. De productie van het prototype zou begin dit jaar voltooid zijn. De machine wordt nu naar verluidt getest.
Reuters meldt dat de machine is gebouwd door voormalige ingenieurs van ASML. Zij zouden de euv-machines van het Nederlandse bedrijf hebben gereverse-engineerd. De machine is operationeel en produceert extreem ultraviolet licht, maar hij maakt nog geen werkende chips, zeggen de betrokkenen.
China zou het prototype onder meer hebben gebouwd met behulp van tweedehandsonderdelen van oudere ASML-machines. De overheid heeft als doel gesteld dat de machine tegen 2028 werkende chips produceert. Mensen die nauw bij het project zijn betrokken, zeggen dat 2030 realistischer is. China staat volgens Reuters nog voor 'grote technische uitdagingen', met name bij het repliceren van de optische systemen die westerse leveranciers produceren.
De Verenigde Staten proberen de verkoop van geavanceerde lithografiemachines aan China sinds 2018 te blokkeren. Sinds 2024 geldt naast een verbod op de export van euv-machines ook een exportverbod op bepaalde duv-machines van het bedrijf. China probeert daarom chips zonder westerse technologie te produceren. Onlangs begon de Chinese chipmaker SMIC met de massaproductie van zijn 5nm-procedé N+3.
oef, spannend.
het artikel noemt dat voormalige ASML ingenieurs betrokken zijn bij de chinese machine. de grootste asset van de nederlandse techsector zijn dus niet de machines zelf, maar de mensen. als die kennis vertrekt (of wordt weggekocht) brokkelt de voorsprong af
"bluffen" is misschien een groot woord, maar optimistisch framen doen ze zeker. het prototype is er, maar EUV-licht genereren is maar de helft van het werk. een werkende chip etsen vereist een precisie die ze nog (lang) niet hebben
verder gebruiken ze tweedehands ASML-onderdelen en onderdelen van de "grijze markt", dus ze hebben niet echt een toeleveringsketen. het lijkt, van wat ik uit het bericht kan opmaken, eerder op een frankenstein-experiment: hij werkt, maar is niet schaalbaar voor massaproductie
in china noemt de overheid dit hun manhattan project (serieus).
ik zou maar goed oppassen bij Carl Zeiss SMT - dat bedrijf is zo'n beetje de belangrijkste schakel in de ASML keten, en waar de chinezen maar al te graag van willen afkijken. EUV is eigenlijk geen licht meer, maar een soort natuurkundig monster dat alleen ASML en Zeiss tot nu hebben weten te temmen
ik heb het wennink rapport doorgenomen en hij zegt terecht dat we onze welvaart als vanzelfsprekend beschouwen, en dat moet veranderen. de nederlandse tech sector berust sowieso teveel op ASML, dus er moet zsm worden gediversifieerd
[ Bericht 0% gewijzigd door gwn_een_user op 17-12-2025 21:32:19 ]
Dat doet een EUV machine van ASML toch ook niet?quote:Op woensdag 17 december 2025 21:20 schreef gwn_een_user het volgende:
De machine is operationeel en produceert extreem ultraviolet licht, maar hij maakt nog geen werkende chips, zeggen de betrokkenen.
Hoe bedoel je? Loop je pedant te zijn?quote:
[..]
Dat doet een EUV machine van ASML toch ook niet?
ASML’s EUV-machines produceren al jarenlang chips op commerciële schaal bij klanten zoals TSMC, Samsung, Intel, SK Hynix en Micron.
Standaard EUV-systemen (low-NA, zoals NXE:3400 en NXE:3800) worden gebruikt voor high-volume productie van geavanceerde nodes zoals 5nm, 3nm en 2nm. TSMC leidt met massaproductie van 2nm-chips in 2025, terwijl Intel en Samsung EUV inzetten voor hun nieuwste processen.
De nieuwere High-NA EUV-systemen (EXE:5000 en EXE:5200B) zijn sinds 2023 geleverd voor R&D en worden in 2025 geïnstalleerd voor productie; Intel en SK Hynix testen ze al. High-volume manufacturing met High-NA start naar verwachting in 2027-2028
liever spioneer je op hun raffinage - china een bijna-monopolie op het gebied van chemische scheidingstechniekenquote:
Wat mij betreft infiltreren met spionnen daar en de machine weer onklaar maken. Die chinezen moeten eens ophouden met alles jatten
Het EUV belichten van de wafer is een stap in het productieproces, maar er komen geen werkende chips uitrollen. Daar heb je nog een hoop andere processen voor nodig.quote:
[..]
Hoe bedoel je? Loop je pedant te zijn?
ASML’s EUV-machines produceren al jarenlang chips op commerciële schaal bij klanten zoals TSMC, Samsung, Intel, SK Hynix en Micron.
Standaard EUV-systemen (low-NA, zoals NXE:3400 en NXE:3800) worden gebruikt voor high-volume productie van geavanceerde nodes zoals 5nm, 3nm en 2nm. TSMC leidt met massaproductie van 2nm-chips in 2025, terwijl Intel en Samsung EUV inzetten voor hun nieuwste processen.
De nieuwere High-NA EUV-systemen (EXE:5000 en EXE:5200B) zijn sinds 2023 geleverd voor R&D en worden in 2025 geïnstalleerd voor productie; Intel en SK Hynix testen ze al. High-volume manufacturing met High-NA start naar verwachting in 2027-2028
China produceert jaarlijks ongeveer 1,4 tot 1,5 miljoen ingenieurs
Creativiteit is wat anders.
Ah, je bent pedant op autistisch niveau.quote:
[..]
Het EUV belichten van de wafer is een stap in het productieproces, maar er komen geen werkende chips uitrollen. Daar heb je nog een hoop andere processen voor nodig.
Tja dat jij alleen maar snapt hoe je moet koken en alles wat technisch is meteen autistisch noemt...quote:
[..]
Ah, je bent pedant op autistisch niveau.
En er zullen mensen verleid worden met zakken geld en die gaan informatie lekken.
LOLquote:
[..]
Tja dat jij alleen maar snapt hoe je moet koken en alles wat technisch is meteen autistisch noemt...
pedant en kleinzielig
Probleem begint pas als je met de know how op het zelfde niveau zit, en creatief moet zijn om verder te komen omdat je de informatie niet meer kan gappen.quote:Op woensdag 17 december 2025 21:44 schreef Lospedrosa het volgende:
Uiteindelijk kunnen ze het toch wel.
En er zullen mensen verleid worden met zakken geld en die gaan informatie lekken.
Dus:
quote:Een EUV-machine (Extreme Ultraviolet Lithografie) is een uiterst complexe chipmachine, voornamelijk van ASML, die met extreem ultraviolet licht patronen op siliciumwafers 'print' om de meest geavanceerde computerchips te maken, zoals voor smartphones en AI, door gebruik te maken van spiegels in een vacuüm (want EUV-licht absorbeert lucht en glas), een tin-druppel en krachtige lasers om het licht te genereren.
Je AI vergist zichquote:
Fijn zo'n artikel zonder uitleg waar het eigenlijk over gaat.
Dus:
[..]
Lucht en glas absorberen EUV
Oh nou ik kreeg in elk geval een idee waar dit over ging.quote:
[..]
Je AI vergist zich
Lucht en glas absorberen EUV
En chinezen verbieden bij asml en suppliers te werken.quote:
Wat mij betreft infiltreren met spionnen daar en de machine weer onklaar maken. Die chinezen moeten eens ophouden met alles jatten
Maar in den haag zitten zachte heelmeesters met een naïeviteitsgeest.
Dus, 1,5 miljoen nieuwe ingenieurs per jaar en er zit er niet 1 tussen die verder kan denken dan wat hij op school heeft geleerd? Zijn het apen of zo?quote:
Nog een jaar of 10 en China is op alle technologische gebieden gelijk of verder dan Europa en de VS. Hun onderwijssysteem poept alsof het noro virus heeft
China produceert jaarlijks ongeveer 1,4 tot 1,5 miljoen ingenieurs
Creativiteit is wat anders.
Ja, daarom gebeurt de meeste high-tech productontwikkeling tegenwoordig in Shenzhen ...quote:
Alweer? Die kunnen het echt niet hoor; moeten ze zelf nadenken.
Zonder voldoende middelen, institutionele capaciteit en organisatorische samenhang resteert in internationale machtsverhoudingen slechts marginaliteit: men wordt gereduceerd tot een voetnoot in de statistieken (het boeit niet of 10.000, 100.000 of 1 miljoen doden vallen). Historisch gezien illustreert dit zich duidelijk in de asymmetrische confrontaties tussen steentijdgemeenschappen en georganiseerde militaire eenheden die beschikten over metalen wapens. Een vergelijkbaar patroon was zichtbaar in de negentiende eeuw, toen traditionele agrarische samenlevingen structureel in het nadeel waren ten opzichte van geïndustrialiseerde maatschappijen.
SPOILERHalfgeleiders staan waarschijnlijk aan de vooravond van de volgende technologische transitie(s), samen met synthetische biologie, biotechnologie en andere veelbelovende domeinen waar mijn kennis als domme gans tekortschiet om nader bij stil te staan. In 2023 is het technologiedossier onttrokken aan het niveau van een minister en via de CSTC en Ding Xuexiang verheven tot een hoger echelon binnen de Chinese politieke hiërarchie. Ding Xuexiang, die sinds maart 2023 de technologieportefeuille onder zich heeft (termijn maart 2023-maart 2028: komt daar de 2028 vandaan?), beschikt hoogstwaarschijnlijk over directe toegang tot Xi, mogelijk zelfs zonder formele aankondiging (kan zonder aankondiging direct zijn kamer binnenlopen), waardoor beleidsbeslissingen en de toewijzing van middelen sneller kunnen plaatsvinden. Hun relatie gaat verder dan een collegiale verhouding; het betreft vertrouwelingen. Deze persoonlijke band is naar alle waarschijnlijkheid minder sterk bij Yin Hejun, die in termen van directe toegang en persoonlijke nabijheid duidelijk verder van Xi afstaat.
Ik heb de afgelopen jaren meerdere keren gelezen dat EUV-machines extreem ingewikkeld zijn en tot de meest complexe machines behoren die ooit commercieel zijn gebouwd. Volgens diezelfde bronnen is EUV het resultaat van intensieve internationale samenwerking op het hoogste technologische niveau, en niet het product van één enkel land of bedrijf.
Ik vraag mij af of Xi tegen de tijd dat zo’n machine daadwerkelijk geschikt is voor massaproductie überhaupt nog aan het hoofd van het land zal staan. Mijn inschatting is dat hij rond 2032 of 2033 het leiderschap zal overdragen aan een opvolger. In de periode tussen 2027 en 2032 zal hij waarschijnlijk actief gaan zoeken naar een geschikte opvolger om het stokje over te nemen. Naarmate hij de tachtig nadert, zal dit vraagstuk onvermijdelijk een steeds grotere rol gaan spelen.
Bovendien lijkt het mij onwaarschijnlijk dat dit het enige traject is waarop wordt ingezet. Het ligt meer voor de hand dat men parallel ook andere technologische routes verkent om deze ‘chokehold’ te omzeilen dus met andere woorden: wedden op meerdere paarden.
https://www.bloomberg.com(...)ip-sector-incentives
SPOILERWat meldt Reuters precies (tussen haakjes komt niet van Reuters)?
Volgens Reuters kregen de ingenieurs die voor het programma werden gerekruteerd valse namen, identiteitsdocumenten en zware beveiliging (vermoedelijk om te voorkomen dat zij eenvoudig door de CIA of MI6 konden worden gelokaliseerd en vervolgens door middel van een ‘ongeluk’ uitgeschakeld). Daarnaast ontvingen zij een directe tekenbonus van minimaal 420.000 tot 700.000 dollar, evenals subsidies voor de aankoop van een woning. Burgers van andere landen kregen bovendien Chinese paspoorten en mochten hun dubbele nationaliteit behouden, wat formeel niet is toegestaan, maar voor deze groep expliciet als uitzondering werd geregeld. Het Chinese prototype is ruw en primitief in vergelijking met de EUV-machines van ASML, maar voldoende operationeel om tests mee uit te voeren, aldus de geheimzinnige bron van Reuters. Aan door de overheid gelieerde onderzoeksinstituten is het toegestaan aanzienlijke salarissen en bonussen van tonnen aan te bieden om talent voor het lithografieprogramma aan te trekken.
(De 81-jarige Ren Zhengfei (foto's) (engineer, hij is geen politieke leider, maar de werelden zijn in elkaar samengesmolten de afgelopen jaren door externe omstandigheden) informeert volgens een van de bronnen de Chinese leiders over de voortgang. Hij heeft duidelijk de charisma van een oude Chinese leider als je het mij vraagt. Geen wonder dat die het goed kan vinden met Xi en Co. Grofweg dezelfde generatie, achtergrond, jeugdervaringen en jaren).
(Hij geeft ook honderden miljoenen dollars uit aan luxe en uitgebreide kantoren voor zijn werknemers maar aan de andere kant eist heel veel van ze. $1.5 miljard voor de Ox Horn Campus (standplaats voor 20.000 werknemers) in Dongguan en nog eens $1.4 miljard voor Lianqiu Lake R&D Campus (standplaats voor 35.000 werknemers) in Shanghai. 3 miljard dollar aan bouw- en inrichtingskosten voor twee woon- en standplaatsen voor zijn werknemers. Tja. Het programma geniet duidelijk persoonlijke aandacht en het volledige groene licht van de absolute Chinese politieke top).
[ Bericht 11% gewijzigd door Peppert op 19-12-2025 00:54:50 ]
Daarnaast weet iedereen in de techniek dat een prototype niet het probleem is, juist in techniek maakt de laatste 5 procent het verschil. Overigens kun je wel reverse engineeren, maar dat betekent nog niet dat je in de toekomst ook koploper kunnen zijn.
Daarnaast mag er straks ook wel kritisch gekeken worden naar eventuele overtreding van gebruik van patenten.
Ze moeten in China stoppen met het jatten van technologie en met denken dat ze alles zelf kunnen doen. Neem een voorbeeld aan de Koreanen. Die werken ook hard, hebben uitstekende ingenieurs en wetenschappers, maar doen wel alles volgens het boekje. … en innoveren.
Concurrentie is prima, maar dit is ongezond.
Creativiteit, als ik naar de 3d printers, electrische autos en drones welke verder ontwikkeld in china zijn kijk zie ik hierin stukken meer innovatie, waarschijnlijk wel ontstaan door creativiteit.quote:
Nog een jaar of 10 en China is op alle technologische gebieden gelijk of verder dan Europa en de VS. Hun onderwijssysteem poept alsof het noro virus heeft
China produceert jaarlijks ongeveer 1,4 tot 1,5 miljoen ingenieurs
Creativiteit is wat anders.
Alsof china hier niet al jaren geleden mee begonnen isquote:
De optische systemen zijn zo'n beetje de allermoeilijkst te maken componenten die de industrie kent. Succes ermee om dat binnen een paar jaar voor elkaar te krijgen.
Welke? Productontwikkeling is heel wat anders dan een EUV machine maken.quote:
[..]
Ja, daarom gebeurt de meeste high-tech productontwikkeling tegenwoordig in Shenzhen ...
Ze hoeven geen fundamenteel onderzoek te doen, daar hebben ze die ex-ASML'ers voor.quote:
[..]
Welke? Productontwikkeling is heel wat anders dan een EUV machine maken.
Als het zo makkelijkquote:
[..]
Ze hoeven geen fundamenteel onderzoek te doen, daar hebben ze die ex-ASML'ers voor.