Derk Sauer (72) overleden

quote:

Journalist en mediaondernemer Derk Sauer is donderdagmiddag overleden aan de gevolgen van een zeilongeluk. Dat heeft zijn familie bekendgemaakt. Zijn boot liep begin deze maand onverwacht op een rots. Sauer kwam ongelukkig ten val en liep zwaar lichamelijk letsel op.

Sauer (72) is bekend van televisie, waar hij vaak commentaar gaf over Rusland. En als oprichter van The Moscow Times, de krant die hij in 1990 begon en die hij drie jaar geleden in Nederland in veiligheid bracht. Maar er is natuurlijk veel meer te vertellen, schrijft Hans Nijenhuis, die hem 30 jaar kent als vriend, waarvan twee jaar ook als baas.

Derk Sauer mailde nooit. Of toch, maar dan heel kort: ‘Bel me even als je tijd hebt.’ Mailen leidt maar tot misverstanden, vond hij. Het is veel beter elkaar te spreken. Zelfs nadat WhatsApp voor veel mensen het bellen verving, had je als er een appje kwam altijd eerst een oproep gemist. Voor Derk Sauer was persoonlijk contact de beste manier om iets te bereiken.

‘Lekker over de krant lullen’
Neem de overname van NRC in 2010, samen met investeringsmaatschappij Egeria. Hij nodigde groepjes redacteuren bij hem thuis uit om ‘lekker over de krant te lullen’. Dan spreidde hij pagina’s uit over de vloer en vroeg er van alles over. Zijn informele stijl werd als een verademing ervaren. Zijn eten dan weer niet. De president-commissaris van NRC Media deed niet aan vijfgangendiners, wel aan yoga. Hij bestelde voor iedereen vegetarisch bij het eethuisje om de hoek.

Derk Sauer was dus no-nonsense. Hem hoorde je niet over ‘targets’ of ‘KPi’s’ (kritieke prestatie-indicator). In een toespraak bij de uitreiking van de Tegel, de journalistieke jaarprijzen, bekende hij wat zijn sleutelwoorden wél waren: fun & profit. Als je plezier hebt, lever je een beter product. En als je een beter product levert, maak je meer winst. En dat leidt weer tot plezier.

Actiegroep voor de Wereldvrede
Talent vond-ie ook interessanter dan hiërarchie. Misschien omdat hij zelf als rebel was begonnen. Op zijn 14de richtte hij de ‘Actiegroep voor de Wereldvrede’ op, organiseerde demonstraties en verklaarde zichzelf maoïst. Als 19-jarig broekie ging hij voor de VPRO de ‘troubles’ in Noord-Ierland verslaan. Hij werd actief in de vakbond van dienstplichtige militairen. Daarna hoofdredacteur bij Nieuwe Revu. Formule: socialisme, seks, sensatie. En vooruit, onderzoeksjournalistiek.

Bij dat weekblad ontmoette hij ook zijn vrouw, journaliste Ellen Verbeek. Zij werd later in Moskou de drijvende kracht achter verschillende tijdschriften en een graag geziene gast in de Moskouse society. Als ze er al niet het middelpunt van was. Ellen sprak al snel vloeiend Russisch, hij zou het blijven leren.

In 1989 waren de Sauers met hun zeven maanden oude zoontje op verzoek van uitgever VNU namelijk naar Rusland verhuisd om daar een glossy te beginnen. Het land was onder Michail Gorbatsjov radicaal aan het veranderen.

Startte krant in Rusland
Eenmaal ingeburgerd zag Sauer dat het land allereerst betrouwbare journalistiek nodig had. Hij stelde zijn bazen voor een krant op te richten. Toen die daar niets in zagen - de glossy Moscow News was intussen jammerlijk mislukt - deed hij het zelf, met hulp van investeerders.

De tijdschriften kwamen later alsnog en die brachten het grote succes. De Russische Cosmopolitan, met Ellen Verbeek als hoofdredacteur, had op het hoogtepunt een oplage van meer dan 1 miljoen. In 2005 verkochten Sauer en zijn partners de hele onderneming voor 142 miljoen euro terug aan VNU, dat inmiddels was overgenomen door het Finse Sanoma.

Alleen: Rusland bleef veranderen. Na de openheid onder Gorbatsjov en het wildwestkapitalisme onder Jeltsin draaide Poetin de duimschroeven aan. Sauer nam in 2017 de inmiddels verlieslatende The Moscow Times weer terug en maakte er een onlineplatform van. Niet om geld te verdienen, zei hij, maar om de Russen van betrouwbare informatie te voorzien.

Verklaard tot ‘buitenlands agent’
Na de inval in Oekraïne in 2022 werden Sauer en zijn journalisten door het Kremlin tot ‘buitenlands agent’ verklaard. Hij bracht de redactie onder in het gebouw van DPG Media, uitgever van deze site. Andere Russische media volgden. Het lot van deze tientallen ballingen, vertelde hij, hield hem voor het eerst in zijn leven ‘s nachts uit z’n slaap.

Terug naar dat talent: Catherine Belton van de Financial Times en auteur van het veelgeprezen boek Putins People (de mannen van Poetin, red.) is begonnen bij The Moscow Times. Evan Gershkovich, de journalist van The Wall Street Journal die in 2023 en 2024 in Rusland gevangen zat: idem. Ook bij andere bekende media werken talloze journalisten die hun eerste kans kregen bij Derk Sauer. Zijn zoon Pjotr trouwens ook, die schrijft inmiddels voor The Guardian.

Hij vulde het begrip ‘talent scouten’ liefst zo radicaal mogelijk in. Zo daagde hij in Moskou alle personeelsleden uit een plan te schrijven en het anoniem in te dienen, het beste zou worden uitgevoerd. Het winnende plan kwam van een vertaalster. Zij volgde hem later op als topvrouw van de hele onderneming.

In Amsterdam had hij zijn persoonlijk assistent gestimuleerd om op zijn kosten een MBA-diploma te halen. Ook zij leidt inmiddels onderdelen van de operatie. Ze is nog geen 30 jaar.

Zijn dat de geheimen van zijn succes? Zelf zei hij altijd dat er flink wat mazzel bij kwam kijken. En niet alles wat hij aanraakte, veranderde in goud. Zijn tv-zender Het Gesprek hield het slechts drie jaar vol. En dan was er nog dat goud dat hij níet aanraakte, omdat hij het niet zag. Zo stelde een Russische ondernemer hem voor samen een Russische variant van Facebook te beginnen. VKontakte werd uiteindelijk een miljardenbedrijf, maar Sauer was niet ingestapt.

Langdurige vriendschappen
Dus nee, Derk Sauer had niet altijd geluk. Hij was wel heel gelukkig: al meer dan veertig jaar met dezelfde vrouw, hij onderhield vele langdurige vriendschappen, was al jaren columnist bij Het Parool en bleef tegelijkertijd zichzelf vernieuwen. Zo zou hij voor deze site binnenkort podcasts gaan maken.

Maar altijd geluk? Niet op die fatale dag begin deze maand op de Middellandse Zee. Zijn zeilboot liep onverwachts op een rots. Niet hard: Ellen, die in de kuip zat, viel niet eens. Derk, die net was opgestaan, viel wél. En kwam buitengewoon ongelukkig terecht.

Hij is uiteindelijk donderdagmiddag in hun huis in Zeeland overleden, 72 jaar oud, in zijn eigen bed in het bijzijn van wat hij altijd het allerbelangrijkste is blijven vinden: zijn vrouw en drie zoons.