quote:
Wat betekent de term 'woke' nou eigenlijk echt?Woke is niet alleen vier-letterig woord, maar een begrip met een achterliggende ideologie – de betekenis is afhankelijk van wie je ernaar vraagt. Sommigen zien woke als een gevaar, als een bedreiging voor de rechtsstaat. Voor anderen staat het juist voor bewustwording. Letterlijk vertaalt betekent het 'wakker', maar daarmee heb je de betekenis absoluut nog niet te pakken. Dus wat is woke en waar komt de term vandaan?
De oorsprong van het woord 'woke'
Het woord woke kent een lange geschiedenis, maar werd pas in de twintigste eeuw op een andere manier gebruikt dan de letterlijk de vertaling van het woord. In de jaren dertig gebruikte zwarte Amerikanen het als slang om elkaar alert en 'wakker' te houden voor structureel racisme. In 1962 kreeg het pas een politieke lading, toen zwarte burgerrechtenbewegingen het woord gebruikte en The New York Times het woord toevoegde aan een woordenlijst met 'zinnen en woorden die je vandaag de dag in Harlem kan horen.'
Jarenlang werd het woord voornamelijk binnen Afro-Amerikaanse gemeenschappen gebruikt. Tot zangeres Erykah Badu in 2008 de woorden I stay woke gebruikte in haar nummer Master Teacher en de term daarmee ook bekend maakte buiten die gemeenschap. In 2011 werd de hashtag #staywoke pas voor het eerst op Twitter (nu X) gebruikt met een ander doel dan de letterlijke betekenis.
In de jaren daarna zijn zowel het woord woke als de uitdrukking Stay Woke een eigen leven gaan leiden. Samenvallend met (soms dodelijk) geweld van de politie tegen Afro-Amerikanen, de opkomst van Black Lives Matter en een groeiend gevoel van racistisch onrecht in de VS, werd woke een proclamatie van bewustzijn. Woke werd een woord dat erkende dat het politieke systeem niet eerlijk is. Erykah Badu gebruikte Stay Woke zelfs in een Tweet ter ondersteuning van de Russische feministische dissidenten Pussy Riot.
Het woord 'woke' wordt veelal gezien als een negatief politiek trendwoord
In de hedendaagse, gepolitiseerde context wordt woke nu door de Oxford English Dictionary gedefinieerd als 'oorspronkelijk: goed geďnformeerd, up-to-date. Nu vooral: alert op raciale of sociale discriminatie en onrechtvaardigheid'. Urban Dictionary omschrijft woke als 'je bewust zijn van en weten wat er in de gemeenschap gebeurt (gerelateerd aan racisme en sociale onrechtvaardigheid)'.
Woke is in beginsel dus een staat van zijn waarin je alert bent op raciale vooroordelen en discriminatie, maar tegenwoordig staat woke vooral bekend als een negatief politiek buzzword dat wordt gebruikt om alles te beschrijven dat als té liberaal of té progressief wordt gezien.
Het is in het algemeen taalgebruik een negatief begrip geworden en wordt als scheldwoord gebruikt. Zo noemde onze minister van Justitie en Veiligheid Dilan Yeşilgöz 'wokisme een bedreiging van de staat'. Nogal paradoxaal, want mensen die zogenoemd 'anti-woke' zijn begaan hiermee zelf een uitsluiting, en dat is precies waar ze 'woke' van beschuldigen.
Woke dan ook vaak verward met extreme aspecten van de cancelcultuur. Mensen die zichzelf anti-woke noemen, zijn in beginsel niet tegen het begrip woke, waarvan ze vaak niet de precieze betekenis kennen, maar tegen de de geëscaleerde cancelcultuur. Daar moet woke los van gezien worden.