[Breaking]KABINET GEVALLEN

quote:

Een hoogoplopend conflict over asiel is Ruttes vierde kabinet te machtig gebleken: de coalitie van VVD, D66, CDA en ChristenUnie is gevallen. Nadat VVD-premier Mark Rutte woensdag zelf de discussie verder op de spits dreef, was het onderlinge vertrouwen totaal weggeslagen. De breuk was onvermijdelijk.

Na maanden van kabbelend overleg over asiel raakte de discussie deze week in een stroomversnelling die vervolgens totaal ontspoorde. Het was premier Mark Rutte zelf die de gesprekken onder hoogspanning zette tijdens spoedberaad woensdagavond op zijn ministerie van Algemene Zaken.

Rutte vroeg daar vrij plotseling om nog strengere regels rond de gezinshereniging van oorlogsvluchtelingen die hier een verblijfsvergunning krijgen. VVD, D66, CDA en ChristenUnie spraken al maandenlang over het thema migratie en beperking van de asielinstroom, maar Rutte zelf -onder druk van zijn VVD-achterban- zette extra druk op de ketel met die eisen.

Rutte zou een quotum van 200 personen per maand hebben voorgesteld, terwijl D66 en ChristenUnie (CU) al hadden aangegeven dat zo'n 'kinderquotum' voor gezinnen van oorlogsvluchtelingen veel te ver gaat. Deze coalitiepartijen zouden een gezamenlijke 'rode lijn' trekken op dit punt.

Toen CU weigerde in te stemmen, zei Rutte woensdag dat hij het alsnog wilde afdwingen door er in de ministerraad hoofdelijk over te stemmen. Dat is een uitzonderlijke route en sloeg direct een onherstelbare deuk in het onderlinge vertrouwen.

Niet alleen bij ChristenUnie, maar ook D66 en CDA waren verbaasd over die VVD-manoeuvre, zeggen betrokkenen. Zij spreken van een 'lompe' zet van Rutte. ,,Wij krijgen dit door de strot geduwd. Waar is Rutte mee bezig?", vroeg een ingewijde zich af.

Voor de VVD was echter een 'maximaal resultaat' op het terugdringen van het aantal asielaanvragen tegelijk broodnodig. Zowel Rutte zelf als fractieleider Sophie Hermans heeft de VVD-achterban de afgelopen maanden meermaals resultaat beloofd, niet alleen met migratiedeals in Afrika, maar ook met nieuwe maatregelen voor Nederland. Een Tunesiëdeal is niet genoeg, klonk het bij de liberalen.

Andere partijen vragen zich wel af waarom de VVD uitgerekend nu de crisissfeer forceerde. Vorig jaar sliepen er asielzoekers buiten in het gras bij Ter Apel, maar dit jaar valt de asielinstroom mogelijk wat lager uit dan de 70.000 personen waar eerder rekening mee was gehouden. De echte hitte lijkt van het asieldossier af.

Mede daarom vermoeden bronnen van de andere partijen dat de kansen bij nieuwe verkiezingen een rol spelen bij de VVD-verrassing. De VVD staat er minder slecht voor dan de rest van de coalitie. CDA wacht momenteel een slachting als er nieuwe verkiezingen komen, D66 zou ook fors inleveren. Maar de VVD zou mogelijk nog de grootste kunnen blijven. Zeker als de liberalen erin slagen om een campagne te voeren dit thema onder de noemer: 'Wij wilden strengere asielregels, de rest niet'.

Voor Rutte is het de derde keer (van zijn vier kabinetten) dat zijn ploeg de rit niet uitzit. Rutte IV heeft het zo'n anderhalf jaar volgehouden. Nu het kabinet gevallen is komen ook grootse plannen mogelijk knarsend tot stilstand. Hieronder zijn in ieder geval de doelen voor stikstofreductie, net als een groot deel van het klimaatfonds.