sigme’s omtuinplan: een voedselbosje

In 2008 kozen we een stuk van ons land om te gaan gebruiken als moestuin. Een stuk van ongeveer 100m2, met een brede strook gras er omheen. Later verdubbelden we de moestuin.

Nu zijn we zoveel moestuin wel een beetje zat. Een paar dingen zijn leuk of bijzonder lekker om zelf te verbouwen of echt vers te eten, maar 200m2 is een beetje veel daarvoor. De kleine helft daarvan is ook wel genoeg.

Maar op extra maaiwerk zitten we ook niet te wachten. Geen leuk werk, en ook niet echt ergens goed voor, zo'n grasveld in de verre hoek. Dus... wat dan? Nou, een voedselbos!
We gaan een poging doen de helft van de huidige moestuin, plus aangrenzende grasstrook, om te tuinen. De herfst en winter zijn een goede tijd voor het planten van bomen en struiken, dus we willen komende maanden toch wel echt wat concrete poten in de modder. Dus echt een en ander aanplanten wat we daarna laten uitgroeien tot ons eigen heuse voedselbos.

Wat is een voedselbos, vroeg @Claudia_x . Goeie vraag
Om dit topic te kunnen maken heb ik nog maar weer wat meer rondgelezen op the internetwebs. Úren studie zit er inmiddels wel in, dus ik ben nu wel expert denk ik

Ten eerste is een voedselbos gebaseerd op de principes van de permacultuur, dus je moet eerst wel even weten wat permacultuur eigenlijk is. Aangezien daar een soort gereformeerde godsdienstoorlogen over uitgevochten worden laat ik dat even achterwege en beperk ik me tot de uitkomsten:
• niet ploegen/spitten
• geen braakliggende grond
• geen/weinig eenjarigen
• geen pesticiden/kunstmest en andere duivelse zaken

Goed, dat is dus de basis, maar op die basis kan je een ook prima een kniehoog siertuintje maken. Er moeten dus nog extra regels bij om een voedselbos te beschrijven. Dit is wat ik ongeveer ervan maak na al die studie:
• meerdere 'lagen', waaronder bomen
• planten met een nutswaarde
• benut het terrein

Over die lagen; een illustrerend plaatje.

Op dit plaatje worden er zeven genoemd. Soms worden er ook wel 9 gespot. In een voedselbos wordt je geacht minstens 5 lagen wel te hebben. Eigenlijk 'moet' er Grote Boom in, maar om het behapbaar te houden gaan de rekkelijken akkoord met Kleinere Boom als hoogste laag voor de kleinere voedselbospostzegelachtertuin.

Over die nutswaarde; er wordt nogal veel waarde gegeven aan planten waarvan je thee kan zetten, of blaadjes door de sla kan doen. Ook kan een plant veel nut hebben omdat bijen, vlinders of gevederde vrienden ervan houden. Desnoods is een plant nuttig omdat andere planten het leuk vinden en in het uiterste geval omdat de natuur nu eenmaal blijkbaar van braam en brandnetel houdt.

Om een terrein te benutten voor een voedselbos, moet je een idee hebben van water, wind, zon, bodemgesteldheid. In onze contreien wil je zon optimaal benutten, water wat kunnen bufferen maar ook afvoeren, en wind speelt bij ons niet zo'n rol.

Het idee is dat je met deze uitgangspunten een stuk land inricht met planten waar je zelf van kan oogsten, niet veel onderhoud vergt, robuust is, en ook aan veel fauna onderdak biedt. Uiteindelijk zou het op een bosrand moeten lijken, niet op een bos.
Onkruid moet je omarmen als nuttig deel van het al, maaien zou uitzondering moeten zijn. Snoeien is wel toegestaan.
Zoals altijd; kosten gaan voor de baat uit enzo; de eerste jaren zal er toch flink gearbeid moeten worden, maar na het zuur komt het zoet.

Kortom, appeltje eitje.
Nu nog even een plattegrondje en een lijstje met aan te schaffen boompjes, struiken, heersters, klimmers en kruipers en dan staat dat voedselbos als een huis. Dat heb ik alleen allemaal dan nog net niet. Maar met een topic heb ik in elk geval een stok achter de deur.

@possetje, dank voor de tip! Maar we hebben al heel veel wat we zelf lekker vinden, er komt zo een post aan met een opsomming. Dus we kunnen op zoek naar redelijk exotische aanvullingen .

@yinu, fijn om nog een echte expert te treffen. Input is sowieso heel welkom!

We hebben al behoorlijk wat bomen en struiken staan met eetbare oogst, in de boomgaard en rond de moestuin. Ik denk dat het handig is als ik de lijst even opsom. Dit staat er dus allemaal al en hebben we niet speciaal méér van nodig.

SPOILER: lange lijst bomen & struiken

Om spoilers te kunnen lezen moet je zijn ingelogd. Je moet je daarvoor eerst gratis Registreren. Ook kun je spoilers niet lezen als je een ban hebt.

Ik heb maar eens een plattegrondje getekend van de huidige situatie.


Het stuk met de grijze stroken is de huidige moestuin. Die is 24 meter breed, en 9 meter diep.
Daarvan wil ik dus een deel in gebruik houden als moestuin, dat heb ik een lijntje erom gegeven en 'nieuwe moestuin' genoemd. Dat is dus 21x9meter. Ik noem die meters er even bij voor een idee van de schaal, want ik ben dus vergeten dat op de tekening erbij te zetten.

Het stuk 'onder' de moestuin kan dus heringericht worden.
Dat beslaat dus die strook van 24x4½ m die nu nog moestuin is, plus de strook daaronder, waar de honingbessen, mispel en (kolom)appel staan.

Bovendien neem ik een stukje meet van de bovenste helft van de huidige moestuin, de 2 bedden onder de walnoot. Daar zit ook al aardpeer.

Op mijn wenslijst staan nu als mogelijke kleine bomen/flinke struiken:
kan 4 à 5 m hoog worden
pawpaw


augurkenstruik


kaki


1 tot 2m hoge struiken
buffelbes


welriekende sumak/limonadeboom

Wat betreft klimmers denk ik dat we een en ander aan hekwerk gaan zetten om de klimmers te ondersteunen.
Dus niet per se tegen een boom aan klimmen. Dat is natuurlijk wel veel natuurlijker en dus permacultuurderiger dan een hekwerk, maar zo ver ben ik nog niet los van m'n cultuurlandschap denk ik.

Qua klimmers denk ik aan framboos/frambraam/braamboos als redelijk bekende opties.
Kiwibes vind ik ook wel aanlokkelijk, en de chocoladerank ook.

Chocoladerank (aka schijnaugurk)

Lage struikjes / kruipers denk ik aan
Cranberry
Vossebes
Kruipbraam
Kruipframboos

Die kruipbraam & kruipframboos dan van een type dat niet wintergroen is, dat lijkt me wat minder snel ons hele land onderwoekeren.

quote:

Op donderdag 15 oktober 2020 00:17 schreef Claudia_x het volgende:
Wat ik er lastig aan vind is hoe je een bos kunt rijmen met het planten van allerlei eetbaars, want zulke beplanting heeft in de regel zon nodig (toch?). En bomen houden zon tegen (toch?). Misschien dat het met een lange, smalle strook als jullie hebben wel goed te doen is als je de hoge boom of bomen strategisch neerzet.

Nou ja, het idee is dus dat je je voedselbos goed 'richt' (fysiek) op de geografische omstandigheden. In Nederland is dat dan dus inderdaad voornamelijk zó richten dat je maximaal zon vangt. Onder een boom valt aan de zuidkant vaak best wat zon, genoeg voor een kleinere boom of struik die daar dan strategisch staat.

En wat ik al zei: wat je uiteindelijk krijgt, lijkt, zegt men, meer op een bosrand dan op een bos.

quote:

Op donderdag 15 oktober 2020 00:17 schreef Claudia_x het volgende:
Ik zou zelf graag een tamme kastanje willen, alleen worden kastanjebomen zo groot.

En bovendien moet je 2 tamme kastanjebomen hebben (of er moet in elk geval een 2e staan binnen een straal van 70 meter), anders krijg je geen kastanjes.
Bij de boompjes die ik in m'n voedselbosje gepland heb (pawpaw, augurkenstruik) is dat ook zo, die ga ik dan denk ik maar met 2 of 3 vlak bij elkaar planten.

Kerrie heb ik trouwens in Spanje staan, doet het daar heel goed.

Afgelopen week heb ik wat kwekers benaderd, want wat ik wil hebben lijkt nergens op voorraad.
Ik wil kaki, augurkenstruik en pawpaw erg graag dit seizoen planten, want die doen er nogal even over om zo groot te groeien dat ze vruchten geven (of je moet honderden euro's per boom betalen en dat ga ik niet doen).

Vandaag wat contact gehad met een kweker in Boskoop.
Geënte pawpaw's had hij geen goede leverancier meer voor, maar jij had wel zaailingen staan. Dat is voor mij niet ongunstig, die schijnen mooier vertakt uit te groeien en (elkaar) beter te bestuiven. Maar hoe de vruchten smaken is dan wel een gok. Ik heb gelukkig geen idee hoe een pawpaw smaakt, dus ik kan bijna niet teleurgesteld zijn. Eerste vruchten worden pas na 6 jaar verwacht, en voor de bestuiving schijn je aasvliegen aan te moeten trekken, dus euh.. wie dan leeft wie dan zorgt.

Kaki's durft hij niet meer in de winter in te kopen, want na verkoop blijken de bomen te vaak bij nader inzien dood te zijn. Dus hij verkoopt enkel nog kaki's waarvan je kan zien dat ze leven, kortom, met blad. Die zijn er vanaf april. Goed argument om te wachten tot april dunkt mij.

Augurkenstruik heeft ie.
Kruipbraam en kruipframboos ook, maar die wil hij niet opsturen, z'n inpakker weigert . Die komen niet heel over en ze versturen geen plantjes om ze onderweg te laten vermoorden.

Frambramen/Braambozen zijn blijkbaar steviger, hij heeft 3 rassen en die gaat 'ie me sturen.

Als het goed is komt er dus binnenkort een zending binnen met 2 pawpaw, 3 braambozenframbramen en 1 augurkenstruik.

Verder hebben we besloten om de hele moestuin maar uit te faseren, dat is ook makkelijker met loslopende kippen . Dus hebben we wat meer ruimte voor boompjes, en dat komt goed uit want we willen nog een appelboompje erbij. Een Ambro, een ras dat we al hebben maar die boom is ziek. Ambro's kennen we maar 1 leverancier van, die heb ik vorige lente hier al eens over benaderd en die heeft vast wel wat staan. Toen kwam het er niet van want corona brak uit en toen dachten we even te wachten tot dat overgewaaid was .

Vandaag de twee pawpaws, een augurkenstruik en drie brambozen/frambramen geplant. En een kardoen.
Tijd voor een volgende bestelling. Poolbramen en nog een augurk denk ik.

quote:

Op zaterdag 20 februari 2021 21:47 schreef Lucky_Strike het volgende:

[..]

Klinkt goed. Heb je een meerjarige augurk?

Euh, het is geen komkommerachtige. Het is een boom.



De vruchten doen wat augurkig aan ofzo.

In het Engels zagen ze er geen augurken in:

quote:

known commonly as dead man's fingers