quote:
Buitengewoon interessant, al bekijk ik het met een zekere voorzichtigheid.
Het interessante zit hem er voor mij in dat in grote lijnen het karakter van de God wordt beschreven die ik vanuit het christelijk geloof ook ken. Het
'Be mine, be for me, as you are in me' rond 4:40 in het filmpje komt op mij duidelijk over als een echo uit de Bijbel, van de woorden van Jezus zelf -
Remain in me, as I also remain in you (Johannes 15:4). Ook de mystiek van de alomtegenwoordigheid van God wordt erg mooi weergegeven zo rond de 1:50 in het filmpje, als de verschillende zintuigen worden beschreven. Inderdaad kan ik me inleven in God, dat Hij op zo'n manier kijkt naar de mens - op alle mogelijke manieren probeert Hij zich kenbaar te maken, met alle zintuigen, maar mensen luisteren niet naar Hem en snappen Hem niet.
Wat ik tot slot nog héél erg interessant vind is het stukje
'Let us go hand in hand; Let us enter the presence of Truth.' Op bijna onislamitische wijze wordt hier erkend dat het mogelijk is dat de spreker, die zich presenteert als God, samen met degene tot wie gesproken wordt binnengaat in de aanwezigheid van God. Ik heb altijd de indruk dat dergelijke filosofische zienswijzen erg conflicteren met het islamitische concept 'tawhid', de ondeelbaarheid van God. Binnen een christelijke context zou zo'n zienswijze al veel logischer zijn; Jezus de Zoon die je naar God de Vader leidt. Toch is de auteur, Ibn Arabi, ontegenzeggelijk een moslim. Dat vind ik fascinerend.
Het voorzichtige zit hem in een aantal factoren. Ik ben natuurlijk geen groot fan van de islamitische godsdienst als geheel, daar ben ik eerlijk in en heb ik ook wel een aantal keren vrij stevige discussies over gehad op dit forum. Maar de wijze waarop gesproken wordt over God in dit gedicht doet zeker niet uitgesproken islamitisch aan, zoals gezegd (als je had gezegd dat het door een bahá'í was geschreven had ik het ook geloofd). Ibn Arabi was natuurlijk ook een soefist, een spirituele moslim die veel meer bezig was met de 'inner jihad' dan de 'outer jihad'. (In dit kader wel interessant: soefisme is niet zozeer een stroming, maar is aanwezig binnen alle denominaties binnen de islam.) Ik kan me voorstellen dat voor iemand die meer met geloofsbeleving dan met dogma bezig is de verschillen tussen de godsdiensten een stuk minder worden of zelfs voor een groot deel wegvallen.
Het doet denken aan die aloude en gecompliceerde vraag, 'aanbidt een moslim dezelfde God als een christen'? De meeste diepgelovige christenen zullen die vraag met 'nee' beantwoorden, en inderdaad zitten er tussen de dogma's van beide geloofssystemen onoverbrugbare verschillen. Toch is bij een moslim, zeker een spirituele moslim, wel vaak een zeer sterk godsbesef aanwezig, en dat is ook logisch. In dat godsbesef kunnen we elkaar vinden en elkaar respecteren. Niet voor niets worden moslims ook bij naam genoemd in de katholieke catechismus, en wordt benadrukt dat Gods heilplan ook bedoeld is voor hen, en dat ze aan het geloof van Abraham vasthouden.
Maar als ik de boodschap die in de tekst wordt geuit los beschouw van de islamitische godsdienst zitten er wel een paar dingen in die ik gek vind. Wat me bijvoorbeeld de wenkbrauwen doet fronsen zijn frasen als
'I am the parts and the whole'. Theologisch gezien neigt dit naar pantheďsme en ik proef tussen de regels door hier en daar wat 'new age' gedachtengoed. Een abrahamitische monotheďst, of deze nu christen, moslim, jood of bahá'í is, beschouwt de creatie en de schepper als twee duidelijk verschillende dingen. Het vereenzelvigen van de creatie met de schepper is een vorm van afgoderij - of, om met een islamitisch woord te spreken,
shirk. Natuurlijk kan het zijn dat het niet zo was bedoeld, maar ook de zin
Though you are not even aware of it vind ik gek. Hoe kun je je niet bewust zijn van je eenheid met God, als die er is? Misschien is God dichtbij je en heb je daar geen besef van, maar dan is er geen eenheid. Ook dit komt wat pantheďstisch over.
Verder vind ik de keuze voor de beelden op de achtergrond heel vreemd. Het is veelal nogal psychedelisch, waar niet per se iets mis mee is, maar er wordt ook een boeddha en een yin-yangsymbool getoond. Ik weet niet hoe Ibn Arabi tegenover de oosterse godsdiensten stond, maar als zijn houding vergelijkbaar is met die van christelijke heiligen, dan draait hij zich nu om in zijn graf.
Toch vind ik het al met al geen vervelend gedicht. Het boeit me, het raakt me ook wel, en het heeft ervoor gezorgd dat ik net een Bijbel, een catechismus, een vijftal Wikipedia-artikelen en nog een aantal andere bronnen heb opengeslagen om een uur lang een analyse erover te typen. Dat kan sowieso geen kwaad.