Nederlandse spionnen gaven Britten cruciale hulp tijdens Falklandoorlo

quote:

Nederlandse spionnen gaven Britten cruciale hulp tijdens Falklandoorlog

Geheime afluisterdienst
Een betrekkelijk onbekende Nederlandse afluisterdienst hielp de Britten tijdens de Falklandoorlog om Argentijnse codeberichten te ontsleutelen. Dit was mogelijk dankzij deelname aan een geheime Europese alliantie.

Arjen van der Ziel 27 mei 2020, 11:28
Nederlandse spionnen hebben een bijzondere rol gespeeld in de Falklandoorlog. Dat onthult Bart Jacobs, hoogleraar computerbeveiliging aan de Radboud Universiteit, in een artikel in het wetenschappelijk tijdschrift Intelligence and National Security. Volgens Jacobs reisde een Nederlandse expert in 1982 naar Londen om de Britten te helpen bij het ontsleutelen van gecodeerde communicatie van de Argentijnse marine en diplomatieke dienst. Het lezen van die berichten zou voor de Britten cruciaal zijn geweest bij het heroveren van de Falklandeilanden.

De Argentijnen gebruikten destijds versleutelingsapparatuur van het toen gerenommeerde Zwitserse bedrijf Crypto AG. Die firma oogde neutraal, maar was in het geheim eigendom van de Duitse buitenlandse inlichtingendienst BND en de Amerikaanse CIA. Deze diensten hadden ervoor gezorgd dat ze de berichten van de Zwitserse apparatuur konden decoderen. En omdat de Duitse BND deze expertise had gedeeld met het Technisch Informatie Verwerkingscentrum (TIVC), een relatief onbekende Nederlandse afluisterdienst, konden de Nederlanders de Argentijnse communicatie ook lezen.

Geheime alliantie, tot nu
Toen de Falklandoorlog in 1982 uitbrak, werd duidelijk dat de Britse afluisterdienst GCHQ Argentinië had verwaarloosd; de Britten konden de Argentijnse berichten niet lezen. Onder grote druk verzocht Londen bondgenoten om hulp. Daarop reisde een Nederlandse TIVC-expert naar Groot-Brittannië om uit te leggen hoe de berichten konden worden ontsleuteld.

Volgens hoogleraar Jacobs had Nederland de expertise van Duitsland gekregen omdat beide landen lid zijn van een geheime Noordwest-Europese afluisteralliantie die Maximator heet, naar een biermerk in Beieren, waar tot 2017 het hoofdkwartier van de BND gevestigd was. Ook Denemarken, Zweden en Frankrijk doen hieraan mee.

Het hoofdkantoor van Crypto AG in het Zwitserse Steinhausen. De firma oogde jarenlang gerenommeerd en neutraal, maar was in het geheim eigendom van de Duitse buitenlandse inlichtingendienst BND en de Amerikaanse CIA. Beeld EPA
Deze tot nu toe geheim gebleven alliantie werd in de jaren zeventig opgezet om de kosten van het bespioneren van satellietcommunicatie te delen, en om knowhow uit te wisselen en effectiever te worden. De TIVC ging later op in de Joint Sigint Cyber Unit, een samenwerking van de veiligheidsdienst AIVD en zijn militaire tegenhanger MIVD, maar de Maximator-alliantie functioneert nog steeds.

Verkeerde inschatting
De toenmalige Argentijnse junta bezette de Falklandeilanden voor de kust van het Zuid-Amerikaanse land in 1982, om in te spelen op nationalistische emoties en om de aandacht af te leiden van economische malaise. De generaals hoopten dat de Britse regering, die ook kampte met economische problemen, het erbij zou laten zitten. Maar premier Margaret Thatcher gebruikte de inval om haar land te verenigen en Britse troepen heroverden de eilanden binnen drie maanden. Het conflict kostte aan Britse zijde 258 doden en aan Argentijnse zijde 649.

In de loop van de oorlog kregen de Argentijnen door dat hun berichten werden gelezen. Omdat ze niet zo snel nieuwe apparatuur in gebruik konden nemen, besloten ze hun encryptiesleutel elk uur te veranderen, in plaats van elke drie dagen, waardoor decoderen veel lastiger werd.

Hoe de Argentijnen erachter kwamen dat hun communicatie was gecompromitteerd, is onduidelijk. De meest gangbare verklaring is dat de Zuid-Amerikanen het ontdekten doordat een Britse parlementariër in het Lagerhuis zei dat de Britten de Argentijnse diplomatieke berichten konden lezen. Maar volgens Jacobs doet in Nederlandse inlichtingenkringen het verhaal de ronde dat het kwam door een Britse piloot die werd neergeschoten door de Argentijnen. Die zou informatie bij zich hebben gehad die hij alleen kon hebben dankzij gecompromitteerde communicatie.