Constructeur AZ-stadion: “ Iedereen schiet weer in die reflex en koopt zijn eigen subjectieve onderzoekje” Om alles betaalbaar te houden werd de constructie van het dak van het AZ stadion bij de detail-engineering uitgekleed tot op het bot . Maar hij voldeed wel aan de eisen, bezweert hoofdconstructeur Andries Broersma. Hij vindt het onbegrijpelijk dat de voetbalclub na de instorting zaterdag hem niet heeft ingeschakeld maar aanklopte bij HaskoningDHV. “
Op zoek naar een zondebok proberen ze het direct van zich af te spinnen.” Ja, Andries Boersma is boos. Dat is een understatement. De Haagse constructeur ziet het als een motie van wantrouwen dat voetbalclub AZ een dag na de instorting van een deel van het stadiondak naar HaskoningDHV stapte. “Het is toch gek dat ze niet naar de hoofdconstructeur stappen? Ik had ze zo kunnen helpen. Ik ken alle ins en outs van het ontwerp. Zie meteen wat er fout is gegaan. Maar dan moeten ze me er wel bij halen en niet achter mijn rug om een ander benaderen.”
Vijf jaar is hij met het AZ stadion bezig geweest vertelt hij aan de telefoon. Hij verzorgde het complete constructief ontwerp in opdracht van de voetbalclub. Totdat aannemer Midreth aan boord kwam. Die kwam uit bij staalbouwer Hardstaal uit Lemmer die voor de staalconstructie een eigen constructeur meenam: Romkes. De gemeente Alkmaar stond er echter op om een aanspreekpunt te houden voor de constructie en dat bleef Bureau Broersma. Het ontwerp van de staalconstructie die zaterdag bezweek is dus van Romkes. Maar voor de publiekrechtelijke goedkeuing zorgde Broersma. Dat de verhoudingen even duidelijk zijn.
Dat ontwerp deugt. Daar steekt hij zijn hand voor in het vuur. “Het was scherp, tegen de rand aan, maar voldeed aan de wet. Zo gaat het in de bouw. Daar hebben we met zijn allen een soort nationale sport van gemaakt. Je maakt eerst een ontwerp zoals je vindt dat het zou moeten. En als dan het grote schrapen begint om tegemoet te komen aan budget en maakbaarheid ga je met de wet en de normen in de hand kijken wat eraf kan. Zo is dat bij het AZ stadion niet anders gebeurd. Het resultaat was een uiterst ranke staalconstructie met een zogeheten unity check van 1,0. Precies het wettelijk minimum dus.”
Het ontwerp was scherp, maar voldeed precies aan de wetDe unity check geeft de marge van een constructie weer ten opzichte van het wettelijk minimum. Een waarde van 0,8 geeft constructeurs een comfortabeler gevoel. Dat zitten ze safe. Daar streeft een constructeur altijd naar. Maar zodra een ontwerp boven de 1,0 komt betekent dat volgens Broersma niet dat de constructie meteen instort. Dat heeft te maken met de veiligheidsfactoren die constructeurs hanteren. “Ze stapelen veiligheid op veiligheid. Belastingen worden hoger ingeschat dan ze in zich in de praktijk voordoen, terwijl aan de andere kant materialen en bouwdelen juist een veel kleinere sterkte krijgen toegekend bij de berekeningen. Een ontwerp dat in de fictieve wereld van de constructeur op een unity check van 1,0 komt, zit in de werkelijke wereld al gauw op de helft. Er zit dus een behoorlijke reserve in elke constructie.”
Dat geldt volgens Broersma in principe ook voor de kapconstructie van het AZ stadion in Alkmaar. “Door het later aanbrengen van de zonnepanelen op het dak is de waarde waarschijnlijk boven de wettelijke 1,0 gekomen. Misschien wel richting de 1,1. Maar daarmee is er normaliter nog niets aan de hand. In de werkelijke wereld zit je dan dus nog steeds op een flinke veiligheid. Pas als je richting de 1,6 gaat moet je je echt zorgen gaan maken. Dan dreigt een constructie te bezwijken.”
Een constructie als deze moet normaal gesproken waarschuwenHet moet in de ogen van de Broersma een fatale cocktail van omstandigheden geweest die de constructie zaterdag deed bezwijken. Als hij naar de foto kijkt van het ingestorte stadion valt hem op dat het deel van het dak als één geheel naar beneden is gestort. Er is nauwelijks iets meegesleurd of verwrongen. Dat wijst er op dat er waarschijnlijk met een verbinding iets fout is gegaan. “Normaliter zou een constructie als deze waarschuwen. Maar dat lijkt allemaal niet gebeurd. Daar heb ik in elk geval nog niets over gehoord.”
In 2015 zijn meer dan 1700 zonnepanelen aangebracht op het dak van het AZ Afas stadion
Over bouwer Hardstaal, die kort na de oplevering van het AZ stadion failliet ging is Broersma niet negatief. Het Friese staalbedrijf behoort niet tot de grote bekende staalbouwers, maar was volgens de hoofdconstructeur serieus met het vak bezig en kwam samen met Romkes met slimme oplossingen op de proppen. Bijvoorbeeld met een penverbinding bij wat Broersma noemt de kraanvogelpoten aan de achterkant, buiten het stadion. Pen-gatverbindingen worden meer toegepast in de werktuigbouw dan in de gewone bouw. Maar ze concentreren de krachten mooi en architect Moshe Zwarts, van Zwarts en Jansma was er ook van gecharmeerd, omdat het mooie slanke knopen opleverde.
Pennen in plaats van bouten waren opmerkelijk. Ze voldeden welDe bouwers kozen voor pennen was waarschijnlijk omdat de montage veel sneller gaat. “Je hebt een spant klaarhangen in de kraan boven een kolom, slaat er een paar pennen doorheen en hebt meteen een maatvaste solide verbinding. We hebben de verbinding vooraf nog laten onderworpen aan trekproeven bij een gespecialiseerd bedrijf in de Rotterdamse haven. Ze stonden ruimschoots hun mannetje.”
De pengat verbindingen zijn ook niet de onderdelen die zaterdag bezweken weet Broersma. Ze illustreren vooral de manier waarop het kleine Hardstaal te werk ging en hoe goed de gemeente Alkmaar met haar neus op de werkzaamheden zat.
Misschien is er een bout gaan wringen, misschien een staaf tijdelijk verwijderd
Aan de buitenkant van het stadion, waar de pen-verbindingen zaten, is niet veel gebeurd bij de instorting zaterdag. De verbindingen die naar alle waarschijnlijkheid zijn geknapt zijn boutverbindingen waarmee de spanten op de kolommen zijn bevestigd. Broersma: “Misschien zat er een bout scheef die is gaan wringen? Misschien is er een staaf uit een vakwerk tijdelijk verwijderd door een installateur omdat die even in de weg zat en is hij vervolgens vergeten om hem terug te plaatsen. Wie zal het zeggen?” Vreemd vindt hij dat de constructie blijkbaar niet gewaarschuwd heeft. Dat is heel zeldzaam. Ook dat wijst wat Broersma richting het plotseling bezwijken van een verbinding.
Discussie over brandveiligheid van de kap is onzinEen onzin discussie is wat Broersma betreft de discussie over de brandveiligheid van de kap, die kort na de instorting zaterdag werd aangezwengeld door Ynso Suurenbroek. Hij heeft het rapport van deze Twentse brandveiligheidsexpert nooit gezien, omdat het zover hij begrijpt door bouw en woningtoezicht terzijde is geschoven. En dat verbaast hem ook niet. “Natuurlijk was de brandwerendheid van die kap hoger geweest als er dikker staal zou zijn toegepast, zoals Suurenbroek stelt. En de constructie was er ook robuuster van geworden. Maar een open dakconstructie dimensioneren op een uur brandwerendheid is niet gebruikelijk. Dat is volgens mij bij geen enkel stadion gebeurd, is peperduur en ook nergens voor nodig. Ten eerste is er geen brandlast op een tribune. Je hebt mensen, stoeltjes en een paar spandoeken, grotendeels in de open lucht. De kans dat zich zoveel warmte ontwikkelt onder het dak dat het daardoor bezwijkt is dus nihil. En mocht er toch iets gebeuren dan is het noodplan er op gericht dat bezoekers snel via noodroutes op het veld komen en via één van de uitgangen het stadion veilig kunnen verlaten. Onder de tribune zijn wel verblijfsruimten, kleedkamers en keukens waar de kans op brand groter is. Maar daar is een brandscheiding van een of twee uur aangebracht. De dikte van het staal van de kap is wat mij betreft een theoretische discussie en ik blijf er bij dat het ontwerp in Alkmaar aan de voorschriften voldeed. Hoe krap de marge ook was. Het lijkt er eerder op dat er in de uitvoering iets is fout gegaan in combinatie met die andere, eerder genoemde gebreken en de harde storm. Een instorting is immers nooit te wijten aan één fout, maar aan een keten van factoren.”
Onbegrijpelijk dat AZ naar HaskoningDHV is gestaptBlijft over dus die frustratie dat AZ geen contact met hem heeft gezocht. Wat hem weerhoudt om zelf de telefoon te grijpen kan hij niet precies zeggen. Misschien iets van gekrenkte trots, misschien toch vooral het onbehaaglijke gevoeld dat de voetbalclub het ongeval ‘wegspint’ op zoek naar een zondebok.
“En waarom?” vraagt hij zich openlijk af? “Anders dan bijvoorbeeld bij de ingestorte parkeergarage in Eindhoven valt er in dit geval lastig geld te halen bij derden. De aannemer is failliet, de staalbouwer ook en een constructeur is nooit verantwoordelijk voor meer dan twee keer zijn honorarium. Daar heb je bij lange na geen nieuwe kap voor, als dat nodig zou zijn.” Terwijl de combinatie van storm, een bouwfout volgens hem genoeg ingrediënten zijn om de zaak met succes te verhalen op de stormverzekeraar.
Bang voor een scenario à la parkeergarage EindhovenBroersma maakt zich zorgen dat zich een scenario à la Eindhoven voltrekt. Daar zijn in zijn ogen vreemde dingen gebeurd. “Uiteindelijk is daar één uniek detail als boosdoener aangewezen. Terwijl de constructie al maanden tevoren waarschuwde dat hij bezig was te bezwijken met excessieve scheuren en plasvorming. In het hele rapport van de OVV was dat ook niet veel meer dan een voetnoot en is bijvoorbeeld met geen woord gerept over het ontbreken van een tweede draagweg. Ook zoiets geks.”
Cynisch geworden over de vermeende onafhankelijkheid van rapporten“Een instorting is immers nooit te wijten aan één fout, maar altijd terug te voeren op een reeks van factoren”, benadrukt de constructeur nog maar eens. “Ik ben bang dat iedereen weer in de bekende reflex schiet en rapporten gaat opstellen die hemzelf vrijpleiten. Want vergis je niet he, onafhankelijke rapporten bestaan niet in Nederland. Ook niet van de OVV. Die is volgens mij opgericht om de overheid in de luwte te stellen. Als je verstandig bent zet je zodra er iets instort of anders mis gaat zet je alle betrokkenen bij elkaar, zoek je uit wat er mis is gegaan en herstelt het. Maar de praktijk is dat iedereen een rapport bestelt en daarmee een voor hem gunstige conclusie koopt. Zo cynisch ben ik na veertig jaar werken als constructeur wel geworden.”
https://www.cobouw.nl/bou(...)et-approve-cookies=1Hier wordt een doofpot gebouwd die zijn weerga niet kent
Dirk en gemeente blijven buiten schot gefailleerde aannemer krijgt alle schuld
Poldermodel heet zoiets