'VS is op gebied natuurrampen een derdewereldland' De oostkust van de Verenigde Staten bereidt zich voor op de komst van orkaan Florence. In hoeverre kunnen Amerikanen zich überhaupt wapenen tegen dit soort natuurrampen? En waarin verschilt hun beleid met dat van Nederland?
New Orleans, Houston, New York; heel veel grote Amerikaanse steden kregen de afgelopen jaren te maken met de gevolgen van natuurrampen. De schade bedraagt doorgaans tientallen miljarden dollars.
Soms vallen er veel slachtoffers (zoals in New Orleans), soms ligt een stad dagenlang plat (New York) en soms worden belangrijke industrieën zwaar getroffen (Houston). Historisch gezien zijn de meeste Amerikaanse steden niet goed voorbereid op dit soort natuurgeweld. Opvallend, gezien het grote aantal metropolen dat in het risicogebied voor orkanen ligt.
Maar Piet Dircke, directeur waterbescherming van Arcadis, ziet wel een kentering. Het Nederlandse ingenieursbureau geldt als een van de autoriteiten als het om waterinfrastructuur gaat.
Onderhoud van sluizen en dijken heeft geen prioriteit
"Het probleem van Amerika is dat het een enorm grondgebied dat door heel veel verschillende natuurrampen getroffen kan worden beslaat", legt hij uit. "Nederland is een relatief klein landje dat eigenlijk met maar één factor van belang rekening moet houden: het water."
Bovendien hebben investeringen in dijken of sluizen nooit echt prioriteit gehad in de VS. "Lage belastingen genieten over het algemeen de voorkeur boven het uitgeven van veel geld aan het beheer en onderhoud van iets waar je niet direct het effect van ziet", legt hij uit. "Die trend zie je ook in het vernieuwen van wegen en bruggen. Grote delen van de infrastructuur stammen uit de jaren dertig van de vorige eeuw. Het gebeurt ook regelmatig dat er een brug, dam of dijk bezwijkt."
VS zet zich schrap voor komst orkaan Florence VS zet zich schrap voor komst orkaan Florence
De primaire strategie van Amerikanen is: evacuatie
Dat beaamt Ira Helsloot, hoogleraar veiligheidsbeleid aan de Radboud Universiteit. "De primaire strategie van Amerikanen in dit soort gevallen is: evacuatie", legt hij uit. "In dat opzicht is Amerika toch een beetje een derdewereldland. Huizen en dijken zijn minder stevig gebouwd dan bij ons. Dus de enige oplossing als zich een natuurramp aandient, ís ook evacuatie."
Een perfecte strategie is dit overigens niet, voegt Helsloot daar meteen aan toe. "Je merkt dat mensen minder alert worden als de overheid iets te vaak voor niets evacueert. Veel Amerikanen nemen liever de gok, timmeren een paar platen voor hun ramen en gaan binnen zitten hopen en bidden tot de storm voorbij is."
Het is niet eens per se moedwil van de federale overheid om niet daadkrachtiger op te treden als het om preventie gaat, stelt de hoogleraar. "Staten zijn als de dood om macht uit handen te geven, dus de macht van de federale overheid is op dit soort vlakken zeer beperkt. Het is met 17 miljoen mensen ook een stuk eenvoudiger om de afspraak te maken flink wat belastinggeld in sterke dammen en dijken te steken dan met 300 miljoen mensen. Hun democratie is nog veel ingewikkelder dan die van ons."
Onderzoeksvliegtuig gaat oog orkaan Florence binnen Onderzoeksvliegtuig gaat oog orkaan Florence binnen
Het bedrijfsleven toont steeds meer eigen initiatief
Daarom nemen steeds meer steden en bedrijven het heft in eigen hand als het om natuurrampen die ieder moment kunnen toeslaan gaat. De belangrijkste Amerikaanse klant van Arcadis is de US Army Corps of Engineers, het Rijkswaterstaat van de Verenigde Staten.
Maar de laatste jaren weet ook het Amerikaanse bedrijfsleven Arcadis steeds beter te vinden. "Sandy zorgde er in 2012 voor dat New York wekenlang niet helemaal functioneerde", rekent Piet Dircke voor. "De schade bedroeg tientallen miljarden. Grote bedrijven hebben geen zin om te gaan wachten tot de federale overheid eindelijk een plan heeft gemaakt en heeft bedacht of er geld kan worden vrijgemaakt om de stad bestendiger te maken tegen dat soort orkanen."
'In Nederland is de bescherming veel beter geregeld'
Het voorkomen van natuurrampen is onmogelijk, beklemtoont de ingenieur. "En omdat het land zo groot is, moet je kiezen wat je precies wilt beschermen in voorkomende gevallen", legt hij uit. "Het is echter wel mogelijk om speciale voorzieningen te treffen om ervoor te zorgen dat maatschappelijke basisbehoeften als elektriciteit, water, mobiele communicatie, zorg en politie blijven functioneren. Dat heet 'disaster resilience': dat de burger, zelfs al loopt zijn huis onder water, weet dat de overheid niet meteen lam ligt en bescherming en zorg kan garanderen."
Op lange termijn zou de VS op federaal niveau echter wezenlijk meer aandacht aan het belang van beheer en onderhoud van dijken en dammen moeten gaan besteden. "In Nederland is dat allemaal veel beter geregeld", legt de Arcadis-man uit. "Het is core business van Rijkswaterstaat en de waterschappen om alle dijken, sluizen en gemalen goed in de gaten te houden. De waterschappen hebben een eigen budget en kunnen dat gebruiken voor het onderhoud om het ontstaan van zwakke plekken te voorkomen."
Nederland heeft ook geen keus, omdat een cruciaal deel van het land onder zeeniveau ligt. "Bij waterwerken denken we vaak aan prestigeprojecten als de Afsluitdijk of de Deltawerken. Maar de duizenden mensen die elke dag in stilte werken aan het beheer en onderhoud van de dijken verrichten minstens net zulk belangrijk werk."