AD:Fok! is het walhalla voor de ware kantoorhumor.

Internethumor nationale kantoorsport

door Erik van Wijk

Wat is de overeenkomst tussen Nijntje, het gevallen kabinet Balkenende en IKEA? Wie het antwoord weetop deze vraag, heeft gevoel voor humor. Internethumor, welteverstaan.

Balkenende, Bos, Halsema en Marijnissen...

Op internet wemelt het van de plaatjes die een draai geven aan de actualiteit. Het doormailen van deze plaatjes met een hoog `moet je dit zien' gehalte naar collega's is inmiddels verworden tot de `nationale kantoorsport nummer een'. Voor de ontvanger is het een bron van ergernis of een niet te missen dagelijks gniffelmoment.

Vorige week waren het plaatjes over de bommen bij IKEA die zich razendsnel via de e-mail door de kantoren verspreidden, de week daarvoor was dat de `balkonscene' van Michael Jackson en zijn baby. De 'humorhoudbaarheidsdatum' van deze internetgrappen is over het algemeen kort. Hooguit twee à drie dagen, dan is deze vaak alweer vervlogen in cyberspace.

Maar waar moet een goede internetgrap eigenlijk aan voldoen? Volgens Dr. Theo Meder, verbonden aan het Meertens Instituut in Amsterdam, is er niet zoveel verschil met elke andere vorm van humor: ,,In de plaatjes moet een verrassing zitten, een omkering zoals de clou van een mop. Humor gaat veel over hete hangijzers of een taboe. Er moet daarbij liefst lichtelijk een morele of ethische grens worden overschreden. Een grap, ook op internet, is vaak een pilletje voor de pijn, hoe groter de pijn hoe meer pijnstillers er nodig zijn. Hoe ingrijpender de ramp, des te meer grappen.''

Als wetenschapper die zich bezighoudt met de verhaalcultuur, waaronder het vertellen van moppen, heeft ook de internethumor inmiddels zijn interesse gewekt. Anders dan bij het vertellen van moppen hoeft de internethumorist niet over de gave van het woord te beschikken: ,,Een mop goed doorvertellen is een kunst. Digitale moppen en grappige plaatjes worden in principe onveranderd doorgestuurd, met dezelfde typfouten er nog in, bij wijze van spreken. Het gaat ook razendsnel, de IKEA grappen werden op dezelfde dag al in roulatie gebracht.'' Na de elfde september is het rondsturen van digitale humor in de vorm van plaatjes pas echt populair geworden, zegt Meder. ,,De VS lagen onder vuur, dus werden er veel plaatjes van Bin Laden verstuurd. Kenmerken van deze plaatjes waren dat ze veel beeldtaal bevatten met weinig teksten, begrijpelijk voor de Westerse wereld. In Nederland kreeg dit een vervolg met plaatjes over het drankgebruik van André Hazes en Ron Brandsteder, Pim Fortuyn in de politiek met grappen over het Paarse kabinet, Prins Claus en dus recent de IKEA bommen.''

Wie veel rondsurft op internet kan door de jaren heen de verschillende trends in internethumor onderscheiden. Zogeheten `cultsites' van de gebrekkig Engels sprekende Turkse vrijgezel Mahir ('My hobbie is to take foto-camera from nice nude models and peoples') en de quasi stoere DJ Super Greg zijn alweer een beetje achterhaald. En met plaatjes van moddervette vrouwen, grappen over George Bush en Microsoft logo's scoor je tegenwoordig ook niet meer.

Niet elke vorm van humor wordt ook door iedereen begrepen, aldus Meder. ,,In de VS zijn sites te vinden vol advocatenmoppen (lawyer-jokes), die het bij ons in Nederland eigenlijk niet doen vanwege de verschillen in beide landen. De populaire Ben-grappen zoals die van Michael Jackson als Zwarte Piet met baby op de arm, `Ben kindervriend', als grap over zijn vermeende pedo-neigingen worden door niet-Nederlanders weer minder goed begrepen. De context is teveel die van een Nederlandse reclame en taal.''

De laatste trend in de grappenmakerij op internet is het zogeheten 'funshoppen'. Met het programma Photoshop maakt de internetter razendsnel een plaatje dat het origineel bedrieglijk echt benadert. De SIRE-campagne van Nijntje is er een goed voorbeeld van. De herkenbare stijl van tekenaar Dick Bruna heeft veel Photoshoppers geinspireerd tot het maken van een pastiche.

Voorbeelden ervan zijn te vinden op de site van de bekende weblogger Retecool. Elke vrijdag is het daar `Photo Fuck Friday'. Funshoppers plaatsten op de site tientallen varianten van het vriendelijke konijntje en zijn vriendjes. Een waarschuwing vooraf: de beelden zijn niet geschikt voor al te jeugdige kijkers.

Wie niet zo handig of creatief is, maar toch zijn collega's in een stuip wil zien liggen, kan naar sites als Kicken.com, Onzin.com of de internetgemeenschap van Fokzine.net. Hier zijn honderden plaatjes te vinden, die wachten om doorgestuurd te worden. Het walhalla voor de ware kantoorhumorist.

------------------------------------------------------------------------