19-03-2019
Planetoïde Bennu vertoont stoffonteinen (en tal van andere verrassingen)![c32b19a1f05c42ba89245fbba1acad38.jpg]()
De kleine planetoïde Bennu, gefotografeerd op 2 december vanaf 24 kilometer afstand door ruimtesonde OSIRIS-REx. (NASA/Goddard/University of Arizona)
Op de 525 meter grote planetoïde (101955) Bennu komen mysterieuze stoffonteinen voor. De ontdekking van de stofexplosies is de grootste verrassing van het recente onderzoek van de Amerikaanse ruimtesonde OSIRIS-REx. De eerste resultaten van de missie zijn gepresenteerd op de 50e Lunar and Planetary Science Conference in The Woodlands, Texas, en gepubliceerd in een reeks artikelen in verschillende tijdschriften. Hieronder volgt een puntsgewijze opsomming van de belangrijkste resultaten.
Stoffonteinen • In totaal zijn 11 stofexplosies aan het oppervlak waargenomen. Het weggeblazen materiaal valt soms terug naar het oppervlak, maar gaat soms ook zo snel dat het in de ruimte verdwijnt. De oorzaak van de stofexplosies is nog onbekend.
Rotsblokken • Aan het oppervlak van Bennu (dat ca. 100 miljoen à 1 miljard jaar oud is) komen veel meer en grotere rotsblokken voor dan verwacht, tot afmetingen van ruim 50 meter. De rotsblokken dateren vermoedelijk uit de periode waarin Bennu losgeslagen werd van een groter 'moederlichaam'. Barsten in de rotsblokken wijzen op thermische breukprocessen.
Grindbak • De massa van Bennu blijkt 73 miljard kilogram te bedragen. Daaruit volgt dat het hemellichaam zeer poreus moet zijn. Het is zo goed als zeker een rubble pile - een soort 'vliegende grindbak'. Het oppervlaktemateriaal van Bennu is extreem donker; het weerkaatst gemiddeld slechts 4 procent van het opvallende zonlicht.
Samenstelling • Spectroscopische waarnemingen hebben het bestaan van koolstofhoudende en gehydrateerde mineralen en (o.a.) magnetiet aangetoond. Dat wijst erop dat het materiaal waaruit Bennu bestaat lang geleden de inwerking van water heeft ondervonden (zo goed als zeker toen Bennu nog deel uitmaakte van een veel groter moederlichaam).
Rotatieperiode • Bennu draait ongeveer eens per vier uur om zijn as. Door de wisselwerking van zwaartekracht en middelpuntvliedende kracht stroomt fijn materiaal naar het evenaargebied, langs noord-zuid-gerichte 'bergkammen'. Door de invloed van zonlicht neemt de rotatieperiode echter met 1 seconde per 100 jaar af, zo blijkt uit metingen. De steeds sneller wordende rotatie zal er in de toekomst mogelijk toe leiden dat de poreuze planetoïde volledig uit elkaar valt.
OSIRIS-Rex (Origins, Spectral Interpretation, Resource Identification, Security-Regolith Explorer) werd in 2016 gelanceerd, kwam begin december 2018 bij Bennu aan en beschrijft sinds 31 december een baan rond het kleine hemellichaam, momenteel op een afstand van slechts 1,6 kilometer. Het is de bedoeling om in de zomer van 2020 oppervlaktemateriaal (inclusief kiezels van een paar centimeter groot) te verzamelen dat in najaar 2023 teruggebracht wordt op aarde. Doordat het oppervlak veel meer grote rotsblokken vertoont, werken vluchtleiders momenteel aan een alternatief scenario voor die bemonstering. (GS)
(allesoversterrenkunde)