abonnement Unibet Coolblue Bitvavo
pi_159777557
'Final battle' over de vrije wil met Swaab, Lamme en Dennett
Bestaat de vrije Wil?

Knecht van ons brein of Meester over ons gedrag...

11 maart 2016, Philharmonie Haarlem

Geschreven door: Redactie Bestaat de Vrije Wil 17-12-2015


Bestaat de vrije wil? Daarover lopen sinds mensenheugenis de opvattingen uiteen. Zijn wij louter een speelbal van ons brein of zijn wij zelf verantwoordelijk voor ons gedrag? Mogen onze daden ons worden aangerekend? Wat maakt mensen tot wie zij zijn?

Op 11 maart 2016 kruisen vooraanstaande wetenschappers over deze cruciale vragen de degens met elkaar. De Amerikaanse filosoof prof. dr. Daniel Dennett (winnaar van de Erasmusprijs en auteur van bestsellers als Het bewustzijn verklaard en Gereedschapskist voor het denken) gaat rechtstreeks in discussie met hersenonderzoeker prof. dr. Dick Swaab (auteur van Wij zijn ons brein) en cognitief neurowetenschapper prof. dr. Victor Lamme (auteur van De vrije wil bestaat niet). Verder treden onder meer rechtspsycholoog prof. dr. Peter van Koppen, cognitief psycholoog prof. Marcel Veenman en psychiater prof. Hjalmar van Marle aan om de consequenties voor de rechtspraak, de psychiatrie en het onderwijs te bespreken.

In de pers hebben diverse deelnemers elkaar al te vuur en te zwaard bestreden. Zo stelde Dennet in een interview in de Volkskrant: "Geen vrije wil? Bizar! Belachelijk slecht onderbouwd! Denkfouten die je bij een student zou verwachten... Jullie hebben Dick Swaab en Victor Lamme. Ze komen voor in mijn schurkengalerij van wetenschappers die ernaast zitten."

Op 11 maart delen zij in de Philharmonie in Haarlem voor het eerst live het podium voor een 'Final Battle' over de vrije wil.

http://www.bestaatdevrije(...)ab-lamme-en-dennett/


09-02-2016

‘Zo werkt ons brein nu eenmaal’

Interview met hersenonderzoeker Dick Swaab over de vrije wil

Hersenonderzoeker Dick Swaab is ervan overtuigd dat wij geen vrije wil hebben. Op 11 maart zal hij dat standpunt verdedigen in debat met onder andere bewustzijnsfilosoof Daniel Dennett tijdens het congres Bestaat vrije wil? Zijn kant van het verhaal alvast hier in een verkorte aangepaste versie van een interview uit het magazine Psyche & Brein.

door Vittorio Busato


Neurobioloog Dick Swaab (1944) is met emeritaat, maar nog steeds zeer actief. Zo publiceert hij eind april zijn nieuwste boek Ons creatieve brein en is hij bezig, als hoogleraar aan de Zhejiang Universiteit in Hangzhou, een Chinese Hersenbank op te zetten. Naar het voorbeeld van de Nederlandse Hersenbank die hij in 1985 oprichtte om onderzoek naar hersenaandoeningen te faciliteren. Een leven vol keuzes, maar niet uit vrije wil, want zoals hij zelf stelde in zijn eerdere bestseller Wij zijn ons brein: vrije wil is een illusie.


“Dat je een keuze maakt, wil nog niet zeggen dat het een vrije keuze is.”
 Una Projectmanagement

“Dat je onbewust een beslissing neemt, wil niet zeggen dat je die beslissing niet geïnformeerd neemt. Dat is het misverstand. Neurowetenschappelijke experimenten laten zien dat je een belangrijke beslissing als het kopen van een huis prima kunt nemen op basis van je gevoel. Dat betekent niet dat je die beslissing ‘zomaar’ neemt, die is wel degelijk gebaseerd op allerlei meegewogen informatie. Maar je beslist op een onbewuste, impulsieve manier. Achteraf verzint de cortex daar een al dan niet juist verhaaltje bij. Zo werkt ons brein nu eenmaal.”

U heeft vaak het belang van hormonale factoren op de vroegste ontwikkeling van de hersenen benadrukt. Was u in de baarmoeder reeds voorbestemd arts of hersenonderzoeker te worden?

“Dat weet ik niet. Ik ben in een medische omgeving grootgebracht. Mijn vader was gynaecoloog, mijn grootvader huisarts. Als kind speelde ik vaak met de microscoop van mijn vader, kweekte ik beestjes uit slootwater. Pas later besef je hoe bijzonder je omgeving is geweest voor je ontwikkeling. Er kwamen veel medici bij ons thuis, zoals de eerste hoogleraar seksuologie en de ontwikkelaar van de anticonceptiepil. Niemand die me overigens zei dat ik arts moest worden.”

Ergens expert in worden, of dat nu hersenonderzoeker is, eminent Bach-vertolker of toptennisser, dat vereist enorm veel transpiratie. Het opbrengen van al die moeite, doen mensen dat niet uit vrije wil? Of hebben die mensen simpelweg veel geluk met hun hersenen?

“Het begint met een juiste aanleg op basis van je genetische achtergrond en vroege hersenontwikkeling. Natuurlijk breng je vervolgens de transpiratie bewust op. Maar dat is ook leuk, als je er aanleg voor hebt. De fase van het bewust langzaam en stap voor stap leren is noodzakelijk. Net zoals leren autorijden moet je door allerlei fases heen voordat je diverse vaardigheden hebt geautomatiseerd.”

“Maar neem de kunstkenner die in één oogopslag van een schilderij ziet dat het een vervalsing is. Of een dokter die direct ziet wat een patiënt mankeert. Zij zullen pas na lang nadenken wat argumenten bij elkaar rapen. Dat zij dat direct zien, komt omdat hun brein onbewust die informatie zo goed kan verzamelen. Maar je hebt inderdaad een heel lange weg te gaan voordat je zover bent.”
Ons creatieve brein dick swaab boek cover 9789045030579


Swaabs nieuwste boek Ons creatieve brein – hoe mens en wereld elkaar maken komt april 2016 uit.
 UItgeverij Atlas contact

Uw nieuwste boek heet Ons creatieve brein. Hoe definieert u creativiteit?

“Creativiteit gaat bijna altijd om dingen die in bouwstenen al bestaan, maar die dusdanig anders worden gecombineerd dat er iets nieuws ontstaat. Net als met Wij zijn ons brein wil ik duidelijk maken hoe belangrijk interactie met de omgeving is, in de vroegste ontwikkeling al, en hoe dat een impact heeft op de structuur en functie van het brein. Het boek maakt tevens duidelijk hoe het brein in staat is steeds nieuwe dingen te maken, en hoe hersenziekten daarop kunnen inwerken, ten gunste en ten ongunste. Er zijn mensen die op het randje zijn van functioneren maar buitengewoon creatief zijn.”

Wat beschouwt u als uw grootste creatieve ontdekking?

“Nou, ontdekking, meer een bijdrage. Ik denk dat het opzetten van de Nederlandse Hersenbank een bijzondere bijdrage is. Ook ik ben met experimenteel dieronderzoek begonnen, maar op een gegeven moment vraag je je toch af hoe toepasbaar de bevindingen op de mens zijn. Toen ik me begin jaren tachtig richtte op de ziekte van alzheimer, waarvan het net enigszins begon door te dringen dat het een epidemie zou worden, was er geen hersenmateriaal beschikbaar. Er was geen traditie van obductie, geen traditie van doneren. Die hele machinerie heb ik opgezet.”
Hersenensterkwater


Door de Nederlandse hersenbank kwam menselijk weefsel beschikbaar voor onderzoek.
 Wikimedia Commons

Kunt u een korte schets geven?

“Aan de Hersenbank zijn nu 32 mensen verbonden. Zo zijn er teams van vier mensen die dag en nacht klaar staan voor obducties. De gemiddelde tijd tussen het overlijden en het einde van een obductie is zes uur. Zo wordt de moleculaire samenstelling van het brein zoals die was voor het overlijden zo veel mogelijk in tact gehouden. Er moet een heel gecompliceerd protocol worden afgewerkt. Er worden honderden stukjes brein op speciale wijze geprepareerd. Sommige stukjes moeten worden ingevroren, andere stukjes op een bepaalde manier gefixeerd. Er zit een enorme organisatie aan vast.”

De oprichting van de Hersenbank is een noodzakelijke voorwaarde geweest om veel fundamenteler hersenonderzoek mogelijk te maken?

“Ja. De Hersenbank heeft ons onder meer in staat gesteld het ziekteproces van alzheimer in stadia te verdelen en in moleculaire zin te volgen. Donoren geven niet alleen toestemming voor obductie maar ook voor het gebruik van hun medische gegevens. Zo kun je ontzettend veel ontdekken over de ontwikkeling van een ziektebeeld. We hebben nu zo’n vierduizend obducties gedaan. Ons materiaal gaat de hele wereld over, naar 750 onderzoeksprojecten in 25 landen.”



Hersenweefsel van een gezond persoon (rechts) en een patiënt met alzheimer.

Als ik even persoonlijk mag worden: de ergste fase van alzheimer lijkt mij het besef dat je de ziekte hebt en dat het niet meer goed zal komen.

“Voor mij is de ergste fase niet zozeer het niet beseffen, maar alzheimer ontkennen. En het probleem ontkennen en bij de buitenwereld neerleggen zie je vaak bij hersenziekten. Maar zo glijd je wel het alzheimerproces in, en dat wil ik voorkomen. Mijn kinderen hoeven geen verpleeghuis voor mij te kiezen. Met onder meer mijn boeken en publieke voordrachten wil ik mensen stimuleren over euthanasie na te denken. Ik wil duidelijk maken dat je die keus hebt. Overigens kiezen elk jaar meer mensen voor euthanasie in een vroege fase van het dementeringsproces.”

Maar zo’n keuze voor euthanasie, is dat niet bij uitstek een keuze uit vrije wil?

“Dat je een keuze maakt, wil nog niet zeggen dat het een vrije keuze is. De vraag is of ik onder die omstandigheden net zo goed een andere keuze kan maken. Dat denk ik niet. Door mijn genetische achtergrond, de manier waarop mijn brein zich heeft ontwikkeld, door de vele patiënten en verpleeghuizen die ik heb gezien en door mijn afhankelijkheid van een goed functionerend brein voor alles wat ik interessant en fijn vind, heb ik geen andere keuze.”

Op 11 maart aanstaande gaat u in debat met de Amerikaanse filosoof Daniël Dennett. U zou in zijn ‘schurkengalerij’ voorkomen van wetenschappers die er naast zitten. Verheugt u zich op dat debat?

“Laat het hem maar toelichten waarom ik een schurk zou zijn.”


Langwerpig zonder datum slideDick swaab lachend slideDaniel dennett slide


Doet die kritiek u iets? Of denkt u dat Dennett daar zelf niks aan kan doen omdat hij toch geen vrije wil heeft?

“Haha. Nee, ik ben altijd benieuwd naar argumenten. Filosofen kunnen problemen doorgaans goed stellen, maar oplossingen komen van andere disciplines. De vraag wat leven is, is nu een moleculair onderzoeksterrein. Waar we vandaan komen, is evolutieleer. Het punt van de vrije wil is overgenomen door de neurowetenschappen. Allemaal experimentele wetenschappen. De filosofie heeft geen empirische traditie.”

U bent verklaard atheïst. Geeft het u rust dat we ‘ons brein zijn’, zoals een gelovige wellicht rust vindt in een opperwezen?

“Ja. Ik kan goed accepteren dat ik ben, zoals ik ben, en niet anders. En dat anderen ook zo zijn als ze zijn, en niet anders. Dat scheelt veel onnodige frustraties. Ik geloof absoluut niet in het maakbaarheidsidee dat je kunt worden wat je wil, als je maar je best doet. Overigens begrijp ik prima dat mensen steun ervaren bij een godsdienst. Maar voor mij eindigt de hulp van bovenaf bij mijn kruin.”

(KEnnislink)

[ Bericht 4% gewijzigd door ExperimentalFrentalMental op 09-02-2016 18:36:30 ]
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
pi_159777766
Dit is toch meer een interview dan een debat?

Wel interessant verder, al lees ik weinig zaken die niet reeds in zijn boek besproken zijn.
blablablabla
pi_159778356
Dick Swaab gaat Dennett helemaal afmaken 8-)
pi_159779382
quote:
0s.gif Op dinsdag 9 februari 2016 13:42 schreef Libertarisch het volgende:
Dick Swaab gaat Dennett helemaal afmaken 8-)
Waarom?
Jehovah=Power of God Lucifer=Light of God Satan=Love of God Jesus=Unity of God
pi_159779471
quote:
0s.gif Op dinsdag 9 februari 2016 13:42 schreef Libertarisch het volgende:
Dick Swaab gaat Dennett helemaal afmaken 8-)
Ik hoop juist andersom. >:)
A Robin Redbreast in a Cage Puts all Heaven in a Rage.
pi_159779840
quote:
0s.gif Op dinsdag 9 februari 2016 14:21 schreef laforest het volgende:

[..]

Waarom?
Omdat hij verstand heeft van het brein, en Dennett niet.

In ieder geval niet zo veel als Swaab ;)
pi_159779881
quote:
0s.gif Op dinsdag 9 februari 2016 14:41 schreef Libertarisch het volgende:

[..]

Omdat hij verstand heeft van het brein, en Dennett niet.
Mensen hebben over het algemeen heel weinig verstand van het brein, dus Dennett kan net zo goed met iets komen wat echt interessant is. :Y
Jehovah=Power of God Lucifer=Light of God Satan=Love of God Jesus=Unity of God
pi_159780702
quote:
0s.gif Op dinsdag 9 februari 2016 14:43 schreef laforest het volgende:

[..]

Mensen hebben over het algemeen heel weinig verstand van het brein, dus Dennett kan net zo goed met iets komen wat echt interessant is. :Y
Ja je hebt gelijk. Een debat waarbij een filosoof en een neurowetenschapper hun visie geven over vrije wil zal in ieder geval interessant.worden.

[ Bericht 0% gewijzigd door Libertarisch op 09-02-2016 15:37:25 ]
pi_159780977
quote:
0s.gif Op dinsdag 9 februari 2016 15:20 schreef Libertarisch het volgende:

[..]

Ja je hebt gelijk. Een debat waarbij een filosoof en een neurowetenschapper hun visie geven zal in ieder geval interessant.worden.
Kijk, neurowetenschap kan niet alles over het bewustzijn uitleggen omdat dit bewustzijn voorondersteld moet worden om überhaupt wetenschap, als mens, te kunnen bedrijven; hier komt filosofie om de hoek kijken.

[ Bericht 2% gewijzigd door laforest op 09-02-2016 15:37:02 ]
Jehovah=Power of God Lucifer=Light of God Satan=Love of God Jesus=Unity of God
pi_159783536
Zich aanmeldt. 8-)
Niet meer aanwezig in dit forum.
pi_159783550
quote:
0s.gif Op dinsdag 9 februari 2016 13:42 schreef Libertarisch het volgende:
Dick Swaab gaat Dennett helemaal afmaken 8-)
Andersom lijkt me eerlijk gezegd veel waarschijnlijker.

Ik zet mijn geld op Dennett.

Dennett is overigens tamelijk goed op de hoogte van the state of the art als het gaat om neurowetenschap. (Die, zoals gezegd, niet zo heel ver is.)
Niet meer aanwezig in dit forum.
pi_159783622
quote:
0s.gif Op dinsdag 9 februari 2016 17:23 schreef Molurus het volgende:

[..]

Andersom lijkt me eerlijk gezegd veel waarschijnlijker.

Ik zet mijn geld op Dennett.

Dennett is overigens tamelijk goed op de hoogte van the state of the art als het gaat om neurowetenschap. (Die, zoals gezegd, niet zo heel ver is.)
Dennett is waarschijnlijk veel beter getraind in debatteren dan Swaab, en Engels is zijn moedertaal.

Swaab heeft alleen het voordeel dat hij met bepaalde feiten kan aanzetten die Dennett niet kent.

Het lijkt mij in ieder geval lastig om vrije wil te verdedigen, het is wel de moeilijkere positie.
pi_159783691
quote:
0s.gif Op dinsdag 9 februari 2016 17:27 schreef Libertarisch het volgende:

[..]

Dennett is waarschijnlijk veel beter getraind in debatteren dan Swaab, en Engels is zijn moedertaal.

Swaab heeft alleen het voordeel dat hij met bepaalde feiten kan aanzetten die Dennett niet kent.

Het lijkt mij in ieder geval lastig om vrije wil te verdedigen, het is wel de moeilijkere positie.
Dat hangt er vanaf wat je precies verstaat onder 'vrije wil'.

Overigens denk ik dat de heren elkaar op dat vlak uitstekend kunnen vinden. Zover ik weet verwerpen ze beide de klassieke opvattingen daarover.
Niet meer aanwezig in dit forum.
pi_159783740
quote:
0s.gif Op dinsdag 9 februari 2016 17:30 schreef Molurus het volgende:

[..]

Dat hangt er vanaf wat je precies verstaat onder 'vrije wil'.

Overigens denk ik dat de heren elkaar op dat vlak uitstekend kunnen vinden. Zover ik weet verwerpen ze beide de klassieke opvattingen daarover.
Daar zullen ze het dan eens over moeten worden, wat vrije wil is.

Het zou zonde zijn als ze het eigenlijk eens blijken te zijn maar gewoon een verschil in definitie hanteren.
pi_159783830
quote:
0s.gif Op dinsdag 9 februari 2016 17:33 schreef Libertarisch het volgende:

[..]

Daar zullen ze het dan eens over moeten worden, wat vrije wil is.

Het zou zonde zijn als ze het eigenlijk eens blijken te zijn maar gewoon een verschil in definitie hanteren.
Volgens mij niet eens dat laatste, maar daar kan ik me in vergissen.

Sterker nog... ik zou zo gauw niet iets kunnen bedenken waarvan ik vermoed dat ze daarover echt van mening verschillen. Dus dit zou wel eens een heel saai debat kunnen worden.
Niet meer aanwezig in dit forum.
pi_159785214
Ik heb de OP aangepast met meer info ^O^
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
pi_159785257
quote:
0s.gif Op dinsdag 9 februari 2016 18:37 schreef ExperimentalFrentalMental het volgende:
Ik heb de OP aangepast met meer info ^O^
^O^

Sowieso een fraaie OP, mijn complimenten!
Niet meer aanwezig in dit forum.
pi_159787812
quote:
0s.gif Op dinsdag 9 februari 2016 17:23 schreef Molurus het volgende:
Zich aanmeldt. 8-)
Vriendin van me kwam hier een paar weken geleden mee aanzetten. Ik zei: JA, HEEN!!!

En toen zagen we de toegangsprijzen.
pi_159787933
quote:
0s.gif Op dinsdag 9 februari 2016 20:00 schreef Jigzoz het volgende:

[..]

Vriendin van me kwam hier een paar weken geleden mee aanzetten. Ik zei: JA, HEEN!!!

En toen zagen we de toegangsprijzen.
Wat kost dat?
Niet meer aanwezig in dit forum.
pi_159788159
quote:
5s.gif Op dinsdag 9 februari 2016 20:04 schreef Molurus het volgende:

[..]

Wat kost dat?
Paar honderd euro. Ja, serieus.
pi_159788226
quote:
0s.gif Op dinsdag 9 februari 2016 20:10 schreef Jigzoz het volgende:

[..]

Paar honderd euro. Ja, serieus.
:o

WTF... echt, asociaal.

Nou had ik nog niet gekeken of er kaarten zijn, ik kan er sowieso wschl niet heen. Maar man... dat is wel echt professioneel afzetten.

Ik heb Dennett inmiddels twee keer in real life gezien, maar gelukkig was dat allemaal niet zo duur. Heel schappelijk zelfs.
Niet meer aanwezig in dit forum.
pi_159788285
quote:
0s.gif Op dinsdag 9 februari 2016 20:12 schreef Molurus het volgende:

[..]

:o

WTF... echt, asociaal.

Nou had ik nog niet gekeken of er kaarten zijn, ik kan er sowieso wschl niet heen. Maar man... dat is wel echt professioneel afzetten.

Ik heb Dennett inmiddels twee keer in real life gezien, maar gelukkig was dat allemaal niet zo duur. Heel schappelijk zelfs.
Opgezocht. 395,-
pi_159788324
quote:
0s.gif Op dinsdag 9 februari 2016 20:14 schreef Jigzoz het volgende:

[..]

Opgezocht. 395,-
Is dat niet de 1 of andere louche ticket reseller ofzo? 395 euro... dat betaal je niet eens voor tickets voor Adele.

Ik kan me niet voorstellen dat ze daar een zaal mee vol krijgen.
Niet meer aanwezig in dit forum.
pi_159788355
quote:
0s.gif Op dinsdag 9 februari 2016 20:15 schreef Molurus het volgende:

[..]

Is dat niet de 1 of andere louche ticket reseller ofzo? 395 euro... dat betaal je niet eens voor tickets voor Adele.

Ik kan me niet voorstellen dat ze daar een zaal mee vol krijgen.
http://www.bestaatdevrijewil.nl/registratie/

O ja, die 395,- is exclusief 21% BTW.

[ Bericht 3% gewijzigd door #ANONIEM op 09-02-2016 20:17:01 ]
pi_159788417
quote:
0s.gif Op dinsdag 9 februari 2016 20:16 schreef Jigzoz het volgende:

[..]

http://www.bestaatdevrijewil.nl/registratie/

O ja, die 395,- is exclusief 21% BTW.
Nou... dat zal wel een heel rustig congres worden dan.
Niet meer aanwezig in dit forum.
abonnement Unibet Coolblue Bitvavo
Forum Opties
Forumhop:
Hop naar:
(afkorting, bv 'KLB')