quote:
Vooral niet vanwege het element. Wat je daar hebt is hoogstwaarschijnlijk een platenspeler met een zogeheten kristalelement. Mogelijk is dit element ook om te klappen (dubbel uitgevoerd) namelijk om zowel 78 toeren platen als 'moderne' Microgroove platen (33 en 45 toeren) af te kunnen spelen. Je mag in geen geval de 78 toeren naald gebruiken om vinylplaten af te spelen, want dan mol je de plaat gegarandeerd, dit omdat een 78 toeren naald een grotere tip heeft dan een naald die is bedoeld om vinylplaten af te spelen.
Maar dan nog, ook met het juiste kristalelement is de kans op onherstelbare beschadigingen bij het afspelen van vinylplaten groot, vooral als je niets weet over de toestand van de naald en de voorgeschiedenis van de grammofoon, dus hoe zorgvuldig er in het verleden mee om is gegaan, en hoeveel platen er in het verleden met deze naald zijn afgespeeld.
Kristalelementen waren relatief goedkoop, maar hadden dan ook een veel kortere levensduur dan de latere magnetodynamische elementen met een diamantnaald, en moesten tijdig worden vervangen om overmatige plaatslijtage te voorkomen. Vaak werd saffier gebruikt voor de naald, en dat is een veel minder hard materiaal dan diamant. Het kwam niet zelden voor dat er een minuscuul stukje afbrak van de naald omdat men de arm bijvoorbeeld een keer te ruw op de draaiende plaat had gezet, en het afspelen van platen met een dergelijke beschadigde naald was funest voor je platen. Je kunt de conditie van de naald niet met het blote oog beoordelen, daarvoor heb je een speciale naaldmicroscoop nodig.
De reden dat er vroeger vaak van kristalelementen gebruik werd gemaakt is dat deze een veel hogere uitgangsspanning gaven dan bijvoorbeeld keramische elementen, en al helemaal in vergelijking met de latere magnetodynamische elementen. Een uitgangspanning van 0,5 volt (!) is helemaal niet ongewoon, en daarmee zit je al bijna op lijnniveau. En daarmee zijn ook de banaanstekkers te verklaren: zoals hier al is opgemerkt was het de bedoeling een dergelijke platenspeler aan te sluiten op de pickup ingang van een (buizen)radio. Daarbij ging de zwarte banaanstekker in het gat dat met het symbooltje voor aarde is gekenmerkt, en de gele in het andere gat (aangegeven met
Plattenspieler op bovenstaande foto). Van de RIAA correctie had men toen nog nooit gehoord, de frequentiekarakteristiek van een kristalelement was dusdanig dat er geen verdere 'correctie' meer nodig of wenselijk was, en dat mag je hier niet opvatten als een pluspunt.
Overigens: er is nóg een reden waarom ik je af moet raden met dit ding platen af te spelen die je dierbaar zijn: het is een mono platenspeler met ongetwijfeld een mono element. Als je een 'moderne' stereo plaat afspeelt met een mono element, dan mol je de groefwanden van de stereo plaat. Dit is dan ook de reden dat men nog heel lang, tot diep in de jaren '60, vaak twee versies uitbracht van een LP, namelijk een mono versie en een stereo versie. Met een stereo element kon je ook veilig mono platen afspelen, maar het omgekeerde gold niet, met een mono element mochten geen stereo platen worden afgespeeld op straffe van onherstelbare beschadiging van de stereo plaat.