Cultuur & Historie in het Nieuws (Deel 8).

03-06-2013

Oudste Franse wijn ontdekt: 500 voor Christus was een goed wijnjaar


Deze wijn van 1985 is nog erg jong in vergelijking met de vondst in Frankrijk. © ap.

Oudheidkundigen van de universiteit van Pennsylvania (VS) hebben de eerste Franse wijn ontdekt. Bij de archeologische stad Lattara ontdekten ze een aantal oude kruiken en een wijnpers. Dankzij chemische analyses ontdekten ze dat er wijn in de kruiken had gezeten. Het onderzoek verschijnt deze week in wetenschappelijk tijdschrift PNAS.


De eeuwenoude wijnpers in Lattara, Frankrijk © Michael Py, l'Unité de Fouilles et de Recherches Archéologiques de Lattes..

Het is volgens de onderzoekers het oudste bewijs voor een Franse wijncultuur. Tegenwoordig staat Frankrijk bekend als het land waar goede wijnen vandaan komen, maar de wijntraditie begon in de oudheid bij de Grieken. Deze brachten het rond 800 voor Christus naar Sicilië, waarna het zijn weg vond door heel Italië.

De onderzoekers hebben in de handelswijk van de oude stad Lattara, bij de gemeente Lattes in het zuiden van Frankrijk, een aantal Etruskische amphora's gevonden. De Etrusken waren de voorlopers van de Romeinen en leefden tussen de zevende en vijfde eeuw voor Christus in Toscane.

In de oude flessen vonden de wetenschappers een residu dat erg op wijn leek. Dit residu konden de wetenschappers chemisch onderzoeken met allerhande moderne technieken. Ze ontdekten in alle flessen wijnsteenzuur, een belangrijke aanwijzing dat er inderdaad wijn in de amphora's zat. Daarnaast vonden de onderzoekers sporen van verschillende kruiden in de fles: de wijn bevatte tonen van rozemarijn, basilicum en tijm. Ook dennenhars was onderdeel van het brouwsel.

Wijnpers
Naast de flessen, die ongeveer 2.500 jaar oud zijn, ontdekten ze een wijnpers van 2.400 jaar oud. Deze pers was al eerder opgegraven, maar het was onduidelijk waar hij voor diende. Bij de analyse van de binnenkant van de pers werd ook wijnsteenzuur aangetroffen. Daarmee weten de onderzoekers nu dat het om een wijnpers gaat. Bovendien werden er restanten van druivenpitten gevonden.

Hoewel het zou kunnen dat het geen wijnpers, maar een olijfpers was, achten de onderzoekers dat onwaarschijnlijk. Olijven waren in 400 voor Christus namelijk nog erg zeldzaam in het zuiden van Frankrijk.

(HLN)

03-06-2013

Peru wil 17e-eeuwse Spaanse wrakken opduiken

De schade die zeevaarder Joris van Spilbergen in de 17e eeuw aan Spanje toebracht, wordt binnenkort mogelijk zichtbaar.


Peruaanse onderzoekers gaan een poging ondernemen twee wrakken van Spaanse schepen boven water te halen voor de kust van Lima.

Op 16 juli 1615 viel de Nederlander in opdracht van de VOC een vloot van 8 schepen aan. Twee Spaanse schepen, de Santa Ana en de San Francisco, zonken.

Met behulp van metaaldetectors is de locatie van de schepen bepaald. Historicus Jorge Ortiz, leider van het onderzoeksproject, verwacht niet dat er goud of zilver gevonden zal worden aan boord van het schip. ''Maar wel geschiedenislessen van onschatbare waarde.''

Peru was in de 17e eeuw een Spaanse kolonie. Er zijn nog maar weinig schepen uit die tijd overgebleven door een aardbeving en de daarop volgende tsunami in 1746.

(nu.nl)

04-06-2013

Chemische analyse van amfora's bevestigt archeologische vermoedens

De Fransen hebben het wijnmaken niet zelf uitgevonden, maar geleerd van de Italianen. Chemische analyse van antieke amfora’s levert het keiharde bewijs, schrijven Amerikaanse archeologen in PNAS.


Van links naar rechts: een Fenicische, een Etruskische en een Marseillaanse amfora.

De aardewerken kruiken zijn gevonden in de ruïnes van Lattara, niet ver van Montpellier aan de Franse zuidkust. Ze dateren uit ongeveer 500 voor Christus en hebben een vorm die typisch is voor de Etruskische cultuur, die toen bloeide in Italië. Je mag er van uitgaan dat de Etrusken ze indertijd per schip naar Frankrijk hebben geëxporteerd.

Alleen was het tot nu toe de vraag wat er in zat: olijven, olie of misschien wel wijn.

Dat laatste, weten onderzoekers van het University of Pennsylvania Museum nu zeker. Met een combinatie van Fourier transform infraroodspectrometrie (FT-IR), gas- en vloeistofchromatografie in combinatie met massaspectrometrie (respectievelijk GC-MS en LC/MS/MS), Orbitrap LC/MS en headspace solid phase micro-extraction (SPME) analyseerden ze het residu uit een aantal amfora’s. Ze troffen onder meer resten wijnsteenzuur aan, een uiterst karakteristieke biomarker voor wijndruiven.

Ze troffen tevens stoffen aan als pimaarzuur, die typisch zijn voor dennenhars. Kennelijk was die stof aan de wijn toegevoegd als conserveermiddel, zoals de Grieken nu nog doen met hun retsina.

En er werd een hele reeks terpenen aangetroffen die waarschijnlijk afkomstig zijn uit rozemarijn of basilicum, kruiden waarmee de wijn op smaak moet zijn gebracht.

Tot slot lijkt er op dat sommige amfora’s van binnen waren ingesmeerd met pek om het aardewerk minder poreus te maken. Ook dat sluit aan op de theorie dat de amfora’s voor wijn werden gebruikt: in olijfolie zou die pek zijn opgelost.

Op dezelfde plek is ook een steen gevonden die rond 400 voor Christus werd gebruikt om iets te persen. Ooit werd gedacht dat het olijven betrof, maar in de omgeving zijn geen olijfpitten gevonden en des te meer resten van wijndruiven. Bovendien lijkt de steen sterk op een afbeelding op een Griekse kruik die een wijnproductiescène uitbeeldt.

Het ligt dan voor de hand aan te nemen dat ze in Zuid-Frankrijk na korte tijd hun eigen wijngaarden zijn gaan aanleggen. Mogelijk hebben ondernemende Etrusken daar ook weer de hand in gehad - zij wisten immers hoe het moest.

bron: PNAS, BBC News

(c2w.nl)

10-06-2013

Dagboeken naaste medewerker Hitler ontdekt


Alfred Rosenberg © Bundesarchiv.

Het Amerikaanse Holocaust Memorial Museum in Washington heeft de hand weten te leggen op dagboekfragmenten van Alfred Rosenberg, een naaste medewerker van Adolf Hitler die in de Tweede Wereldoorlog een vooraanstaande rol speelde bij het beramen van de massamoord op miljoenen Joden. Dat heeft persbureau Reuters bekendgemaakt.

Rosenberg was een van de nazi-kopstukken die in 1946 tijdens de processen in Neurenberg ter dood werden veroordeeld en opgehangen. Zijn dagboeken, waarvan het Holocaust Memorial Museum circa 400 pagina's in bezit heeft, werden door de aanklagers als bewijsmateriaal gebruikt, maar bleken na de rechtszaak spoorloos verdwenen.

Rassentheorie
Rosenberg gold als een van de belangrijkste opstellers van de nazi-ideologie. Zijn hand is terug te vinden in tal van partijgeschriften, waaronder die over rassentheorie en Jodenvervolging ('Lebensraum') en over de ontaarde ('entartete') moderne kunst.

Persbureau Reuters heeft inzage gehad in een voorlopig wetenschappelijk rapport over de dagboekfragmenten dat in opdracht van de Amerikaanse regering is opgesteld. Daaruit blijkt dat Rosenbergs verslagen nieuw licht zouden kunnen werpen op de bijeenkomsten tussen Rosenberg en Hitler, en op ontmoetingen met andere vooraanstaande partijleden, onder wie Heinrich Himmler en Hermann Göring.

Vernietiging
Daarnaast zouden de aantekeningen details bevatten over de Duitse bezetting van de Sovjet-Unie en de plannen om ook daar te komen tot de grootschalige vernietiging van Joden en Oost-Europese burgers.

De onderzoekers stellen dat de dagboekfragmenten voor historici niet alleen een bron zullen vormen die de bestaande literatuur aanvult, maar ook 'ten dele tegenspreekt'. Uit het voorlopige onderzoeksverslag wordt niet meteen duidelijk op welke episodes uit de nazigeschiedenis dat betrekking heeft.

(HLN)

11-06-2013

Duitse WOII-bommenwerper uit Kanaal geborgen


De restanten van de bommenwerper Dornier Do-17. © ap.

Een Duitse bommenwerper uit de Tweede Wereldoorlog is gisteren na meerdere mislukte pogingen succesvol uit het Kanaal gelicht. De Dornier Do-17 zou nog het enigste overblijvende exemplaar van zijn type zijn, aldus het museum van de Britse RAF luchtmacht.


© ap.


© ap.

Het toestel werd zeventig jaar geleden voor de kust van Kent neergeschoten tijdens de Slag om Engeland. Sindsdien lag het 15 meter diep op de bodem van het Kanaal. In 2008 werd het ontdekt. De bergingswerken kosten volgens de BBC 345.000 pond (405.000 euro). Het is de bedoeling de bommenwerper onder te brengen in het RAF-museum. Eerdere pogingen om het vliegtuig te bergen, waren de voorbije weken mislukt.

De Dornier was oorspronkelijk ontworpen als een snel verkenningstoestel, maar door de Luftwaffe in de jaren dertig omgebouwd tot bommenwerper. Het was één van de belangrijkste toestellen uit de Duitse bommenwerpersvloot tijdens de Slag om Engeland.


© ap.

(HLN)

10-06-2013

President Lincoln was beter in wiskunde dan werd gedacht



De wiskundige prestaties van de 16de president Abraham Lincoln van de Verenigde Staten waren beter dan voorheen werd gedacht. Dit blijkt uit de vondst van een elfde bladzijde van het oudste manuscript ooit geschreven door de toen nog toekomstige president.

Tot op de dag van vandaag werd altijd gedacht dat Lincoln niet de beste was in wiskunde. Zo zijn er ‘claims’ waarin hij wordt beschuldigd van het miscalculeren van bepaalde berekeningen. Nu blijkt echter het tegenovergestelde.


De elfde bladzijde van het manuscript. Klik voor een vergroting. De foto is eigendom van Harvard University.

Manuscript
Tijdens zijn schoolperiode in Indiana van 1820 tot en met 1826 schreef de jonge Lincoln een rekenkundig manuscript. Hiervan waren tot voor kort slechts tien bladzijden bewaard gebleven. Twee professoren, Nerida Ellerton en Ken Clements, ontdekten echter een elfde bladzijde in de Houghton bibliotheek van Harvard University. Een bijbehorend document bewijst dat beide zijden van de bladzijde zijn geschreven door Lincoln, in 1825 op 16-jarige leeftijd. Hierop is te zien hoe hij verschillende wiskundige problemen oplost. Volgens de onderzoekers wist hij niet alleen wat hij deed maar begreep hij ook de wiskundige principes die hij toepaste. Daarnaast blijken bijna al zijn probleemoplossingen correct.

Abraham Lincoln
Abraham Lincoln werd geboren in Hodgenville op 12 februari 1809. In 1861 werd hij benoemd tot president en was daarmee het zestiende staatshoofd van de Verenigde Staten. Daarvoor was hij werkzaam als advocaat. Lincoln wordt beschouwd als één van de grootste Amerikaanse presidenten. Zo schafte hij de slavernij af, versterkte de nationale overheid en moderniseerde de economie. Ook wordt hij geprezen om zijn rol tijdens de Amerikaanse burgeroorlog. Op 15 april 1865 werd de wereld geschokt door zijn plotselinge dood: de toen 56-jarige president werd de dag ervoor neergeschoten in het Ford’s Theatre, een schouwburg in Washington. In het Peterson House stierf hij aan de verwondingen door de kogel in zijn achterhoofd. Met dit lot was Lincoln de eerste president die tijdens zijn ambtsperiode werd vermoord. In de jaren daarna kregen meerdere presidenten te maken met aanslagen. Een aantal overleefden dit, net zoals Lincoln, niet. U kunt dan denken aan John F. Kennedy en McKinley.

(scientias.nl)

11-06-2013

Patroongordel Jesse James onder de hamer


© Wikipedia.

Ruim 130 jaar na zijn dood gaat de patroongordel van revolverheld Jesse James onder de hamer. Veilinghuis Heritage Auctions hoopt minstens 7.500 euro voor het kostbare stuk te incasseren. De riem was een stille getuige van de schietpartij van 1882, waarbij bendelid Robert Ford hem langs achter door het hoofd schoot. Qua populariteit kan enkel Billy the Kid zich met Jesse James meten.

De beroemde outlaw van het Wilde Westen was amper 34 toen hij werd doodgeschoten. Hoewel hij moorden, bankovervallen en treinroven op zijn CV staan had, beschouwde de veelal arme bevolking van Missouri hem als een held. Zij zagen in hem een tegenstander van de gehate overheid en een vrijheidsstrijder. Ook sommige kranten verheerlijkten zijn daden. Nadat hij zo laf vermoord werd, kon zijn reputatie helemaal niet meer stuk.

"Vermoord door een verrader en lafaard, wiens naam het niet waard is hier vermeld te worden", luiden de woorden op zijn grafsteen. Gerechtigheid geschiedde tien jaar later, toen Ford zelf in een saloon doodgeschoten werd. De riem wordt op 22 juni openbaar verkocht tijdens de veiling 'Legends of the Wild West'.

(HLN)

13-06-2013

Nieuw wetenschappelijk bewijs voor hersenschade Ötzi de ijsman



Wetenschappers denken dat Ötzi de ijsman in de laatste dagen van zijn leven een vorm van hersenschade heeft gehad. Deze gegevens halen zij uit de proteïnen van het hersenweefsel van Ötzi.

Op de achterkant van het cerebrum van Ötzi bevinden zich twee donkergekleurde gebieden. In 2007 is er een CAT-scan gemaakt van de hersenen om te zien hoe dit donkere gebied is ontstaan. Waarschijnlijk heeft Ötzi een flinke klap op zijn voorhoofd gekregen, waardoor zijn brein tegen de achterkant van zijn hoofd botste. Hierdoor zijn de donkere vlekken ontstaan.

Om deze hypothese te bevestigen zijn nu de proteïnen onderzocht. En met succes. “We kunnen nu meer te weten komen over gemummificieerde mensen”, vertelt onderzoeker Andreas Tholey van de Kiel universiteit. “Een piepkleine proteïne kan antwoorden geven op grote vragen.”

Pijl
Het is nog onbekend waaraan Ötzi, een man die 5.000 jaar geleden leefde, exact stierf. Ten tijde van zijn overleden was Ötzi 45 jaar oud. Er is enorm veel onderzoek naar de IJsman gedaan, omdat Ötzi wetenschappers de zeldzame gelegenheid biedt om meer te weten te komen over de tijd waarin hij leefde. Uit één van die onderzoeken bleek dat er in de linkerschouder van Ötzi een stukje pijl zat. De conclusie was duidelijk: Ötzi was vermoord. De ijsman zou door de pijl zijn geraakt in een grote ader en in korte tijd zijn doodgebloed.

Combinatie
Toch zijn er ook twijfels, omdat er geen direct bewijs is dat de pijl belangrijke bloedvaten of zenuwen raakte. Mogelijk is de dood van Ötzi een combinatie geweest van diverse factoren: hij werd geraakt door een pijl, viel vervolgens op de grond, waarna hij een snee aan zijn oog opliep en een hersenbeschadiging. Vervolgens bloedde Ötzi dood.

(scientias.nl)

17-06-2013

Meer bewijs dat het wrak van Amelia Earharts vliegtuig is gevonden



Radarbeelden onthulden vorige maand de mogelijke locatie van het wrak van Amelia Earharts vliegtuig. Nu blijkt dat de radarbeelden niet helemaal kloppen, omdat een deel van de gegevens is weggevallen. Onderzoekers moesten de radarkaart iets uittrekken om de juiste weergave te krijgen. Hierdoor komt de afmetingen van de afwijking exact overeen met de lengte en diameter van Electra: het vliegtuig van Earhart.

“Tot onze verrassing ontdekte het bedrijf Oceanic Imaging Consultants dat onze ruwe radarbeelden niet correct waren”, meldt onderzoeksgroep TIGHAR op haar website. TIGHAR is de drijvende kracht achter de zoektocht naar het wrak van Earhart. “Normaal zendt een radar via een antenne radiogolven uit en ontvangt de door de objecten gereflecteerde radiostraling weer via een antenne. Het tempo waarmee een radarapparaat dit doet is afhankelijk van de reissnelheid. Helaas zijn er diverse reflecties verloren gegaan, waardoor er sprake is van ontbrekende data.”

Wanneer de radarbeelden worden uitgetrokken, is er een afwijking zichtbaar met een lengte tussen de 10,36 en 12,06 meter. De romp van de Lockheed Electra was 11,76 meter lang. OIC schat de hoogte van het object op 1,66 meter. Dit doet het bedrijf op basis van de lengte van de schaduw. Toevallig was de diameter van de romp van het vliegtuig van Earhart exact 1,66 meter.


De blauwe lijn is 10,36 meter lang, dit is ongeveer de lengte van de afwijking.

Over Earhart
Earhart, geboren in Atchison op 24 juli 1897, hield van vliegen. Haar carrière begon in 1921, in Los Angeles; daar nam zij vlieglessen van Neta Snook. Een paar maanden later besloot zij om haar eigen vliegtuig te kopen, van spaargeld en geleend geld. Met dit vliegtuig, een Kinner Airstar, vestigde ze in één klap het hoogterecord voor vrouwen. Vanaf dat moment werden haar prestaties alleen maar groter. Zo was zij onder meer de eerste vrouw die een intercontinentale solo-retourvlucht maakte en tevens de eerste vrouw die vliegend de Atlantische Oceaan overstak. Toen zij in juli 1936 een gefinancierde Lockheed 10E ‘Electra’ ontving, begon zij een vlucht rondom de wereld voor te bereiden.



Mysterieuze verdwijning
In juni vliegt zij samen met haar navigator Fred Noonan van west naar oost. Op dat moment hebben zij er al 35.000 kilometer op zitten, totdat het noodlot op 2 juli 1937 toeslaat. Die dag stijgen zij op vanuit Nieuw-Guinea, om aan een nieuwe etappe te beginnen. De bestemming was Howlandeiland, een reis van 2556 mijl (ongeveer 4114 kilometer). Echter arriveerden zij nooit op het eiland. Tot op de dag van vandaag is nog steeds niet zeker wat er precies met het tweetal is gebeurd. Wel zijn er een hoop hypothesen over de mysterieuze verdwijning. Zo zou Earhart in de Grote Oceaan neergestort zijn, een noodlanding hebben gemaakt op één van de Marianen-eilanden en daar gevangen zijn genomen door Japanners om vervolgens op verdenking van spionage te zijn geëxecuteerd. De meest geloofwaardige theorie is echter dat Earhart op het destijds onbewoonde eiland Nikumaroro terecht is gekomen en daar aan verwondingen of honger stierf.

Vervolgonderzoek
Meer onderzoek is nodig om vast te stellen of de afwijking op de sonarbeelden daadwerkelijk het wrak is van Earharts vliegtuig. Misschien is het de afwijking van een koraal of een gezonken vissersboot. Op dit moment probeert TIGHAR geld in te zamelen om vervolgonderzoek te doen. Wellicht dat het mysterie binnenkort geen mysterie meer is!

(Scientias.nl)

18-06-2013

Vergeten hoofdstad ontdekt
Vliegende laser ziet resten van 1200 jaar oud Khmer-bolwerk

Het gigantische Cambodjaanse tempelcomplex Angkor Wat vormt een klein onderdeel van een stadslandschap dat veel omvangrijker was dan gedacht, onthullen lasermetingen. Ze brengen ook een eerdere, lang vergeten hoofdstad aan het licht.



Angkor Wat ligt in een vierkant van twee bij twee kilometer. De grenzen van de stad lagen daar ver buiten.
Lasermetingen vanuit een helikopter laten zien dat onder de jungle van Cambodja veel meer resten van een oude beschaving schuilgaan dan archeologen tot nu toe wisten. Het beroemde tempelcomplex Angkor Wat, gebouwd in de twaalfde eeuw, maakte deel uit van een stad die minstens 35 vierkante kilometer groot was. Zo’n 30 kilometer ten noordoosten daarvan liggen de resten van wat in de achtste en negende eeuw van de jaartelling de hoofdstad was van het Khmer-rijk. Tot nu toe was het bestaan van die stad alleen bekend uit oude geschriften.

Een groot internationaal team van archeologen beschrijft deze ontdekkingen, en meer, in een artikel dat binnenkort zal verschijnen in het wetenschappelijke tijdschrift PNAS. Ze gebruikten de techniek LIDAR, waarbij een helikopter krachtige laserstralen uitzendt en weer opvangt. Daarmee kun je dwars door de begroeiing heen kijken en bodemdetails van enkele centimeters groot zichtbaar maken. Zo hebben de onderzoekers een gebied van 370 vierkante kilometer in kaart gebracht.

In een groot deel daarvan zagen ze een landschap dat ooit door mensenhanden is gevormd. Grote wegen, rechte huizenblokken en uitgestrekte waterwerken laten zien dat alle tempels rond Angkor Wat deel uitmaakten van dezelfde stadsregio. Tot nu toe werd gedacht dat dit dichtbevolkte gebied beperkt was gebleven tot een ommuurd stuk van 9 vierkante kilometer, maar dat blijkt dus niet te kloppen.


Angkor Wat
© Mark Fischer

Van Angkor Wat zijn volop foto's; van de nieuw ontdekte structuren nog niet.Minstens 35 vierkante kilometer land, maar waarschijnlijk veel meer, was in tot de vijftiende eeuw helemaal bedekt met een patroon van rechthoekige straten en/of kanalen, waartussen huizen en akkers hebben gelegen. Van de bouwsels zelf is niets over, want die waren voornamelijk van hout en ander vergankelijk materiaal, maar de verhoogde funderingen en uitgegraven visvijvers zijn met de lasertechniek duidelijk zichtbaar. Ook in weinig begroeide gebieden die al intensief door archeologen zijn bekeken zagen ze veel nieuws.

‘We concluderen hieruit dat niet alleen dicht bos, maar ook lichte begroeiing tot nu toe sporen van belangrijke archeologische overblijfselen heeft verborgen, en dat de intensiteit van het landgebruik en de uitgestrektheid van het bewoonde en bewerkte gebied in de Angkor-regio tot nu toe dramatisch zijn onderschat,’ schrijven de onderzoekers.

Nog spectaculairder, want helemaal nieuw, is de ontdekking van de verloren stad Mahendraparvata op een berghelling. De onderzoekers hebben het over ‘een heel, tot nu toe onbeschreven stadslandschap, uitgehouwen in het oppervlak van de beboste berg, inclusief snelwegen, onontdekte tempels en andere stadse elementen.’ Twaalfhonderd jaar oud, en lang vergeten.

Open stadNog iets verder ten noordoosten, zo’n 80 kilometer van Angkor Wat, ligt nog een gebied dat eens dichtbevolkt was. Menselijke bewerkingen hebben het landschap veranderd in de hele 67 vierkante kilometer die de onderzoekers daar hebben gescand. Het was een open stad, zonder duidelijke muur of andersoortige grens eromheen.

Dat gebied, de stad Mahendraparvata en de stad Angkor hadden allemaal uitgebreide waterwerken, aangelegd om fluctuaties in de regenval op te vangen. Watermanagement was wat de Khmer-beschaving in staat stelde om op te klimmen van eenvoudige boerengemeenschappen tot enorme stadscomplexen waarin een groot deel van de bevolking niet in de rijstteelt werkte.

Dat leidde uiteindelijk ook tot de instorting. In de eeuwen dat de beschaving bestond, werden steeds grotere en complexere waterwerken aangelegd, die regelmatig faalden. Maar in dichtbevolkt gebied kun je niet zomaar extra waterbekkens aanleggen. De LIDAR-beelden geven volgens de onderzoekers steun aan het steeds breder gedragen idee dat de steden van de Khmer fundamenteel instabiel waren.

Toen er in de veertiende en vijftiende eeuw een periode van grote droogte aanbrak, ging het mis. De waterwerken deden het niet meer, de bevolking kromp en nieuwe stadscentra ontstonden langs rivieren dichter bij de kust, waar veel makkelijker handel gedreven kon worden. De natuur nam het roer weer over in de oude steden, en heeft dat sindsdien vastgehouden. Precies zoals dat bij de Maya-beschaving in Amerika gebeurde.

Een journalist van de Australische krant The Age wist al voordat PNAS ermee naar buiten kwam van de ontdekkingen en ging mee op een expeditie die in de jungle een aantal nieuw ontdekte tempels bezocht. Lees en bekijk The lost city.

Damian H. Evans e.a.: Uncovering archaeological landscapes at Angkor using lidar – Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, binnenkort te verschijnen

(wetenschap24.nl)

19-06-2013

Grote Mayastad ontdekt in jungle Mexico


Foto ter illustratie © anp.

Archeologen hebben in de oostelijke jungle van Mexico ruïnes van een grote Mayastad ontdekt. De nederzetting strekt zich uit over een gebied van 22 hectare. Wetenschappers denken dat de bloeiperiode van de stad tussen de 600 en 900 na Christus plaatshad.

De nederzetting op het schiereiland Yucatán, die een paar weken geleden is ontdekt, telt talrijke resten van tempels, paleizen, woningen en velden voor het heilige balspel van de Maya's. De grootste tempel zou 23 meter hoog zijn, aldus het Nationale Instituut voor Antropologie en Geschiedenis (INAH).

Karakteristiek voor de stad zijn steenblokken met inscripties, zogeheten stèles. "Heerser K'inich B'ahlam heeft de rode (of grote) steen in 751 opgesteld", valt op een van de rijk versierde stèles te lezen.

(HLN)

24-06-2013

Unieke historische luchtfoto’s van Amelia Earharts eiland gevonden



Onderzoekers hebben 45 luchtfoto’s van het eiland Nikumaroro gevonden in het archief van het Nieuw-Zeelandse luchtvaartmuseum. Op dit moment denken de onderzoekers dat Amelia Earhart in 1937 net voor de kust van dit eiland is neergestort of geland. De foto’s zijn slechts één jaar na het ongeluk gemaakt.

De kiekjes van Nikumaroro laten wellicht sporen van menselijke activiteit op het eiland zien. Of wellicht zien de wetenschappers aangespoelde brokstukken van Amelia Earharts vliegtuig.

Over Amelia Earhart Amelia Earhart is een beroemde Amerikaanse pilote. Zo was zij onder meer de eerste vrouw die een intercontinentale solo-retourvlucht maakte en tevens de eerste vrouw die vliegend de Atlantische Oceaan overstak. In juni 1937 vloog zij samen met haar navigator Fred Noonan van west naar oost. Op 2 juli 1937 sloeg het noodlot toe. Die dag stegen zij op vanuit Nieuw-Guinea om naar Howlandeiland te vliegen. Het duo is daar echter nooit gearriveerd. Tot op de dag van vandaag is nog steeds niet zeker wat er precies met het tweetal is gebeurd. De meest geloofwaardige theorie is echter dat Earhart op het destijds onbewoonde eiland Nikumaroro terecht is gekomen en daar aan verwondingen of honger stierf.“De foto’s zijn naar ons opgestuurd”, meldt onderzoeksgroep TIGHAR op haar website. TIGHAR is de drijvende kracht achter de zoektocht naar het wrak van Earhart. “Wij hebben de negatieven vergeleken met Google Earth en kunnen inderdaad bevestigen dat het om Nikumaroro gaat.”

Negatieven
Directeur Ric Gillespie van het TIGHAR-team heeft de foto’s nader onderzocht en meldt dat de foto’s van grote waarde zijn. “De foto’s zijn op 1 december 1938 gemaakt door een Supermarine Walrus als onderdeel van een Nieuw-Zeelands onderzoek. (..) De foto’s laten delen van het eiland zien die voor ons zeer interessant zijn. En het feit dat alle negatieven nog bewaard zijn, maakt de vondst alleen maar mooier!”

Nader onderzoek
De foto’s zullen nader onderzocht worden door een forensisch team. Wellicht dat de foto’s het mysterie van Amelia Earhart kunnen oplossen.

(Scientias.nl)

quote:

Op woensdag 19 juni 2013 19:38 schreef zakjapannertje het volgende:

[..]

http://www.nrc.nl/nieuws/(...)i-nazifilm-uit-1934/

25-06-2013

Griekse democratie had vooral religieuze trekjes

Vaak wordt gedacht dat vrij en actief burgerschap zoals wij dat kennen zijn wortels heeft in de allereerste democratie: die van Athene. Maar actief burgerschap bij de oude Grieken had veel meer de kenmerken van een cultische religie, zoals die al eeuwen in gebruik was.


Modern borstbeeld van Kleisthenes van Athene (ca. 570 v. Chr ca. 507 v. Chr) bijgenaamd de vader van de Atheense democratie
wikimedia commons

In het jaar 508 voor Christus voerde Kleisthenes , een lid van de beroemde Atheense familie van Alkmeoniden, zijn beroemde hervormingen in de polis (stadsstaat) Athene door. Die hervormingen maakten van Athene s werelds eerste democratie. Vanaf toen namen alle vrije mannen, los van familieachtergrond of bezit, op gelijke voet deel aan het politieke leven in de polis. Kleisthenes verdeelde het land rond de stad Athene in tien phylai (regios) die weer onderverdeeld waren in trittyes en kleine demen (dorpsgemeenschappen).

Als je Atheense afkomst goedgekeurd was, dan werd je als vrijgeboren man ingeschreven als demotes. Dat maakte je weer lid van de trittys en de phyle, en uiteindelijk van de demos, het volk dat als collectief de macht had in Athene. Vaak wordt gedacht dat iedere vrije burger na de de hervormingen van Kleisthenes op deze manier automatisch het Atheense burgerschap bezat. Maar over rechten en plichten (onze moderne opvatting van burgerschap) hebben de bronnen uit de tijd van Kleisthenes en later het nooit.

Steeds meer historici twijfelen daarom aan deze politieke en juridische definitie van burgerschap. Een van hen is Sara Wijma, oudhistoricus aan de Rijksuniversiteit Groningen. In een artikel in het Nederlandse Tijdschrift voor Geschiedenis betoogt zij dat de belangrijkste verandering na Kleisthenes niet was dat je als Atheense man ineens burgerschap bezat, maar dat je actief burger was door actief deel te nemen aan het religieuze leven in de polis.


Offerkalender uit de deme Thorikos (ca. 440-420 v. Chr)
wikimedia commons
Demen-kalenders

Door de hervormingen van Kleisthenes werd de indeling van de Atheense maatschappij, en daarmee ook de maatschappelijke rolverdeling, radicaal omgegooid. De nieuwe indeling is onder andere terug te zien in het religieuze leven. Atheners gingen opeens als lid van een deme of phyle deelnemen aan religieuze feesten. En daarvan waren er nogal wat in Athene. Sommige bronnen vertellen dat een derde van de dagen in een jaar officiële religieuze feestdagen waren.

Dat het belang van het religieuze leven na Kleisthenes een impuls krijgt is onder andere terug te zien in zogenaamde demen-kalenders. Daarop stond welke goden de leden van een deme moesten vereren, wanneer er welke offers gebracht moesten worden en hoe duur deze moesten zijn. Die lokale culten waren vaak al eeuwenoud. Maar op de kalenders was vanaf de vijfde eeuw ook te zien hoe en wanneer de leden als deme mee moesten doen riten op polisniveau.

Het lidmaatschap van de phyle bracht na Kleisthenes ook religieuze en cultische verplichtingen met zich mee. Iedere phyle kreeg door het Orakel van Delphi tien mythologische helden gekozen die hun naam verleenden aan de nieuwe phylai. Helden, goden en gesneuvelde soldaten werden niet langer lokaal of op familiebasis herdacht, maar door de hele phyle.

Ook deelname aan sportwedstrijden ging na 508 v. Chr. steeds meer op phyle-basis. De festivals bestonden vaak al veel langer, maar Atheners namen opeens deel met hun phyle. In optocht liepen ze er samen heen, trainden samen en, als ze wonnen, deelden ze de prijs. En dan te bedenken dat deze mensen vóór 508 v. Chr. vrijwel niets met elkaar te maken hadden gehad.

Bron:
Sara Wijma, Democratie, burgerschap en religieuze participatie. Hoe de mannen van de Atheense democratie burgers leerden zijn. Tijdschrift voor Geschiedenis, 126e jaargang, nummer 2, p 170-181.

(Kennislink)

[ Bericht 82% gewijzigd door ExperimentalFrentalMental op 26-06-2013 09:11:54 ]

25-06-2013

Poep van kruisvaarders onderzocht

De hygiënische omstandigheden waren niet bijster florissant in de middeleeuwen, met alle gevolgen van dien. Uit recent bestudeerde uitwerpselen van kruisvaarders blijkt dat zij veel last hadden van darmparasieten. Deze hongerige gasten maakten extra slachtoffers in tijden van voedseltekort.


Latrine Saranda Kolones
wiki commons

Het onderzoeksgebied was fort Saranda Kolones op Cyprus. In 1191, tijdens de Derde Kruistocht, nam de Engelse koning Richard Leeuwenhart het eiland in en liet het verdedigingsfort bouwen. Na een aardbeving in 1222 verlieten de kruisvaarders het eiland en Saranda Kolones is nooit meer opgebouwd. In de 30 jaar dat het fort gebruikt is, poepten de kruisvaarders heel wat af. De aArcheologen Evilena Anastasiou en Piers D. Mitchell van de Universiteit van Cambridge vonden bijna een millennium later de resten hiervan nog in de wc’s, latrines uitgehakt in de kasteelmuren.

Handen wassen na het plassen
Dit unieke materiaal kon hen precies vertellen hoe het met de darmen van de kruisvaarders gesteld was rond 1200. In de uitwerpselen werden grote hoeveelheden dode wormeneitjes gevonden: van de zweepworm en vooral van de spoelworm. Deze wormen konden het lichaam in komen door slechte hygiëne: ongewassen handen na toiletbezoek besmetten voedsel en drinkwater en ook het eten van ongewassen planten waarop menselijke uitwerpselen waren gestrooid, zorgden voor verspreiding van de wormeneieren. Op plekken waar vandaag de dag nog menselijke uitwerpselen als mest worden gebruikt, zijn nog steeds veel mensen besmet met deze parasieten maar in Nederland komen ze nauwelijks meer voor.


Spoelworm
wiki commons

Eenmaal doorgeslikt, ontpopt het eitje zich tot een larve die zich via het bloed een weg baant naar de longen. Na flink hoesten en weer doorslikken, belante de larve in de darmen. Daar groeit het uit tot een worm van maximaal 35 centimeter. Een enkele spoelworm kan 200.000 eitjes per dag leggen en de uitwerpselen van de kruisvaarders zaten dan ook vol eitjes. De uitwerpselen zijn door de wetenschappers ter controle vergeleken met ander materiaal uit het fort. Hierin werden echter geen eitjes gevonden wat betekent dat ze alleen uit de darmen van de kruisvaarders afkomstig waren.

Geniepige moordenaars
Van een enkele worm merkten de middeleeuwse vechtjassen niets, maar wanneer iemand goed besmet was, kon hij er flink last van hebben. Maagpijn, verstoppingen, galkolieken en andere onaangenaamheden hoorde bij het dagelijks leven van wormendragers. En in situaties waarbij gezond en voldoende voedsel eerder uitzondering dan regel waren, zoals tijdens kruistochten, pikten de wormen ook nog eens de broodnodige voedingstoffen in. De edelen aten nog het best maar toch stierf 15 tot 20 procent aan ondervoeding tijdens de kruistochten. Van de gewone voetsoldaten zijn geen cijfers bekend, maar die zullen vanwege hun karige maaltijden een stuk hoger liggen. De parasieten hebben dus heel wat doden op hun geweten.

Bronnen

Evilena Anastasiou en Piers D. Mitchell, Human intestinal parasites from a latrine in the 12th century Frankish castle of Saranda Kolones in Cyprus
(International Journal of Paleopathology, 1 juni 2013)
Smithsonian Magazine

(Kennislink)