Exo-Planeten Topic #2

quote:

Op vrijdag 28 december 2012 19:52 schreef kevin33 het volgende:

[..]

Mijn complimenten voor dit topic!
Ik volg het met veel plezier!

quote:

Op dinsdag 1 januari 2013 16:10 schreef firefly3 het volgende:
Dit is ook 1 van mijn favoriete topics!

07-01-2013

Keplertelescoop vindt 461 kandidaat-exoplaneten

De Amerikaanse ruimtetelescoop Kepler heeft 461 nieuwe kandidaat-exoplaneten gevonden, meldt de NASA.

Vier van de nieuwe potentiële planeten buiten ons zonnestelsel hebben minder dan twee keer de omvang van onze Aarde en draaien in de 'levensvatbare' zone rond hun moederster. Dat betekent de zone waar er vloeibaar water op het oppervlak kan zijn.

De Kepler heeft nu al 2.740 potentiële exoplaneten rond 2.036 sterren ontdekt. Er zijn nu al 467 sterren die meer dan één kandidaat-exoplaneet hebben.

(HLN)

08-01-2013

Een op de zes zonnen heeft een aarde-achtige planeet



Een op de zes zon-achtige sterren wordt vergezeld door een planeet die ongeveer zo groot (of liever gezegd: zo klein) is als de aarde. Erik Petigura van de Universiteit van Californië in Berkeley en Francois Fressin van het Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics komen onafhankelijk van elkaar tot die conclusie op basis van een statistische analyse van de resultaten van de Amerikaanse ruimtetelescoop Kepler. Het gaat wel om planeten in kleine omloopbanen, waar de temperatuur veel hoger is dan op aarde.

Uit de analyses blijkt dat planeten talrijker zijn naarmate de middellijn kleiner is, hoewel dat verband niet langer opgaat voor de allerkleinste exemplaren: exoplaneten die even klein zijn als de aarde zijn ongeveer even talrijk als planeten die een twee keer zo grote middellijn hebben.

Verder blijkt dat vrijwel alle zonachtige sterren wel door een of meer planeten worden vergezeld, en dat kleine exoplaneten bij elk type ster ongeveer even vaak voorkomen.

De resultaten van Petigura en Fressin zijn deze week gepresenteerd op de 221e bijeenkomst van de American Astronomical Society in Long Beach. (GS)

At Least One in Six Stars Has an Earth-sized Planet (persbericht Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics)

(allesoversterrenkunde)

07-01-2013

Vrijwilligers ontdekken nieuwe exoplaneten



Vrijwilligers die deelnemen aan het Planethunters-programma hebben vijftien nieuwe exoplaneet-kandidaten ontdekt. Een van de vijftien is inmiddels bevestigd als echte planeet, door vervolgwaarnemingen met de 10-meter Keck-telescoop op Hawaii.

Via de website www.planethunters.org kan iedereen in de waarnemingsgegevens van de Amerikaanse ruimtetelescoop Kepler meezoeken naar planeten bij andere sterren. De vijftien nieuwe exoplaneet-kandidaten zijn grote reuzenplaneten die zich in de bewoonbare zone van hun moederster bevinden, waar de temperaturen zodanig zijn dat er vloeibaar water zou kunnen voorkomen.

Pas door nauwkeurige vervolgwaarnemingen kan van exoplaneet-kandidaten achterhaald worden of het inderdaad om een bona fide planeet gaat. Dat is tot nu toe voor één van de vijftien nieuwe Planethunters-vondsten gelukt. De gasvormige reuzenplaneet, PH2b genoemd (via Planethunters werd eerder ook al een planeet gevonden), zou vergezeld kunnen worden door rotsachtige manen (net zoals de planeet Jupiter in ons eigen zonnestelsel), waarop dan oceanen van vloeibaar water kunnen voorkomen.

De nieuwe ontdekkingen worden binnenkort gepubliceerd in The Astrophysical Journal. (GS)

(allesoversterrenkunde)

08-01-2013

Minstens 17 miljard planeten ter grootte van Aarde in Melkweg


© reuters.

In onze Melkweg zouden zich minstens zeventien miljard planeten die zo groot of bijna zo groot zijn als onze Aarde bevinden, zo blijkt uit een studie van een team van het Harvard Smithsonian Centrum voor Astrofysica. Dat meldt space.com.

Gezien de Melkweg zowat honderd miljard sterren telt, moeten er minimaal zeventien miljard kleine gesteente-werelden zijn, of één planeet ter grootte van de Aarde rond één op zes sterren, zo luidt het op basis van een analyse van data die de Kepler-ruimtetelescoop heeft opgeleverd.

Wellicht zijn er nog meer dergelijke planeten die op een verdere afstand rondom hun ster wentelen. Mogelijk zijn daar Aarde-achtige planeten bij die vatbaar zijn voor het leven zoals wij het kennen.

Om bewoonbaar te zijn moet een planeet zich voldoende afstand van de ster bevinden om oppervlaktetemperaturen mogelijk te maken die noch te warm of te koud zijn om vloeibaar water toe te laten.

Exoplaneten
Niet alleen het aantal exoplaneten groeit. Wetenschappers gewagen nu ook al volop van exokometen, of kometen buiten ons stelsel. Die zouden veel vaker voorkomen en gemakkelijker te vinden zijn dan voorheen gedacht, zo meldde space.com op de bijeenkomst van de American Astronomical Society in het Californische Long Beach.

Een team rond Barry Welsh van de Universiteit van Californië in Berkeley stootte met de 2,1 meter telescoop van het McDonald Observatorium in Texas op zes nieuwe exokomeetsystemen. Zo'n systeem is voor het eerst in 1987 ontdekt, waarna er nog drie andere werden waargenomen, weet space.com.

Het geldt als waarschijnlijk dat al deze tien systemen ook exoplaneten omvatten. Wat op zijn beurt suggereert dat kometen en exoplaten talloze keren samen te vinden zijn, net als in ons zonnestelsel.

Gezien er in onze Melkweg minstens 100 miljard exoplaneten zouden zijn, zouden er in ons sterrenstelsel ook miljarden exokomeetsystemen kunnen zijn. Welsh gewaagt dan ook van de "missing link" in de huidige studie naar planeetvorming.

(HLN)

08-01-2013

Exoplaneet Fomalhaut b stevent af op gordel van kometen



Nieuwe Hubble-waarnemingen van de heldere ster Fomalhaut in het sterrenbeeld Zuidervis wijzen uit dat de merkwaardige planeet die bij deze ster is ontdekt (Fomalhaut b) afstevent op een ontmoeting met een brede gordel van kleine komeetachtige objecten. Fomalhaut b werd in 2004 en 2006 voor het eerst waargenomen door Hubble als een zwak, bewegend lichtstipje binnen de ijs-, gruis- en stofschijf waardoor de ster op grote afstand wordt omgeven. Inmiddels zijn ook in 2010 en in 2012 metingen aan de planeet verricht, waardoor de baan nauwkeuriger kon worden bepaald. Het blijkt dat Fomalhaut b in een zeer excentrische omloopbaan beweegt met een omlooptijd van ongeveer 2000 jaar. De verwachting is dat de planeet over ca. twintig jaar de 'puinschijf' rond de ster begint binnen te dringen. Aangezien die schijf tal van komeetachtige objecten bevat, is het mogelijk dat er tegen die tijd botsingen met kometen gaan plaatsvinden, vergelijkbaar met de botsing van komeet Shoemaker-Levy 9 op de reuzenplaneet Jupiter in 1994. De baanhelling van de planeet is echter niet bekend; het zou ook kunnen dat hij boven of onder de komeetgordel beweegt.

Hoe de planeet in zijn langgerekte baan terecht is gekomen, is niet bekend. Mogelijk komen er meer planeten in het stelsel voor, en is er in het verleden sprake geweest van zwaartekrachtsstoringen. Een tweede planeet zou ook de structuur van de puingordel kunnen verklaren. De nieuwe Hubble-metingen uit 2012 zijn vandaag gepresenteerd op de 221ste bijeenkomst van de American Astronomical Society in Long Beach. (GS)

(allesoversterrenkunde)

10-01-2013

Mogelijk meest aardachtige exoplaneet tot nog toe ontdekt



Wetenschappers hebben met behulp van de Kepler-telescoop wellicht de meest aardachtige planeet tot nog toe ontdekt. De planeet draait om een zonachtige ster, bevindt zich in de leefbare zone en kan wel eens een uitstekende plek zijn voor het ontdekken van buitenaards leven.

Eerder deze week werd duidelijk dat de Kepler-telescoop 461 nieuwe kandidaat-planeten heeft ontdekt. Onder deze planeten bevinden zich vier exemplaren die minder dan twee keer zo groot zijn als de aarde en zich in de leefbare zone rondom hun ster bevinden. Eén van die kandidaat-planeten gaat voor nu de boeken in als de planeet die qua eigenschappen het meest bij de aarde in de buurt komt.

Voorzichtig
Hoewel dat allemaal fantastisch klinkt, is enige voorzichtigheid geboden. De planeet – die vooralsnog de naam KOI 0172.02 draagt – is nog een kandidaat-planeet. Dat betekent dat het bestaan van de planeet nog niet is bevestigd.

Hoe werkt Kepler? Kepler bestudeert sterren en het licht dat zij afgeven. Wanneer het licht dimt, zou het zomaar kunnen dat een planeet voor de ster langs beweegt. Wanneer Kepler zo’n signaal drie keer heeft waargenomen, gaat zo’n signaal de boeken in als een kandidaat-planeet. Nader onderzoek moet dan uitwijzen of het echt om een planeet gaat. Kepler heeft reeds 2740 kandidaat-planeten ontdekt. Wetenschappers hebben van 105 kandidaat-planeten inmiddels kunnen bevestigen dat het echt planeten zijn.

Overeenkomsten

Het signaal dat Kepler van de kandidaat-planeet heeft opgepikt, wijst er vooralsnog op dat deze op veel punten – veel sterker dan andere exoplaneten – op onze aarde lijkt. KOI 0172.02 heeft een straal die ongeveer 1,5 keer groter is dan die van de aarde. De kandidaat-planeet – die terug te vinden is in NASA’s Exoplanet Archive – doet er ongeveer 242 dagen over om een rondje rond zijn ster te voltooien. Onze aarde heeft daar ongeveer 365 dagen voor nodig. De afstand tussen de planeet en zijn ster is ongeveer 123 miljoen kilometer. Ter vergelijking: de afstand tussen onze planeet en de zon bedraagt gemiddeld 150 miljoen kilometer. Ook draait de planeet – in tegenstelling tot andere planeten die in het verleden een beetje aan onze aarde deden denken – rond een zonachtige ster.

Opwindend
“Dit is heel opwindend, omdat het de eerste superaarde in de bewoonbare zone rondom een zonachtige ster is,” vertelt onderzoeker Natalie Batalha. “Het is zeker belangrijk,” vindt ook astrofysicus Mario Livio. “Het is zeker een goede kandidaat voor leven,” vertelt hij aan Space.com.

Voor we meer conclusies kunnen gaan trekken over KOI 0172.02 moet eerst nog veel werk verzet worden. Zo moet bevestigd worden dat de planeet echt bestaat en zijn onderzoekers ook heel nieuwsgierig naar de samenstelling van de planeet.

(scientias.nl)

11-01-2013

Leven mogelijk op exomanen

Onder de juiste omstandigheden kan ook op manen buiten het zonnestelsel leven bestaan. Astronomen hebben onderzocht aan welke eisen zo´n bewoonbare maan moet voldoen.



Buiten ons zonnestelsel bevinden zich talloze planeten waar mogelijk bewoonbare manen omheen draaien. Dat concludeerden de Duitse astronoom René Heller en zijn Amerikaanse collega Rory Barnes. Zij onderzochten in samenwerking met Nasa aan welke voorwaarden een exomaan moet voldoen om bewoonbaar te zijn.

In de zoektocht naar bewoonbare gebieden buiten het zonnestelsel richt Nasa zich momenteel uitsluitend op planeten. Er zijn enkele vaste planeten gevonden die zich in de bewoonbare zone bevinden - het gebied rondom een ster waar water kan bestaan en dus (aardachtig) leven. Het merendeel van de 850 gevonden exoplaneten bestaat echter uit onbewoonbare gasreuzen. Heller en Barnes bewijzen met hun theorie dat rond deze gasreuzen eventueel manen kunnen draaien die wél bewoonbaar zijn.

Om leefbaar te zijn, moet de maan de juiste afstand hebben tot zijn gasplaneet. Met een theoretisch model hebben Heller en Barnes afgeleid hoe groot die afstand is. Ze moesten hiervoor rekening houden met getijdenkrachten tussen de maan en planeet. De zone die zij als leefbaar bestempelen, noemt het onderzoeksduo de ‘bewoonbare rand’. Heller en Barnes hopen dat astronomen in de toekomst hun model gebruiken om snel te beoordelen of op een maan leven kan voorkomen.

Volgens de onderzoekers zal het klimaat op een bewoonbare maan wel sterk verschillen van een planeetklimaat. Een maan heeft twee lichtbronnen: zowel het licht van de nabije ster valt op het oppervlak, als ook het weerkaatste licht van de planeet. Regelmatig verduistert de planeet echter het sterlicht, waardoor de temperatuur op de maan plots keldert. ‘Iemand die op het oppervlak van de exomaan staat krijgt daardoor een heel ander idee van dag en nacht dan wij hebben,’ oppert Heller in een persverklaring.

De Keplertelescoop, die drie jaar geleden in gebruik is genomen, is in staat manen te vinden die minimaal twee keer zo groot zijn als onze eigen maan. Nog dit jaar zal Nasa de telescoop inzetten om naast exoplaneten, ook exomanen op te sporen.

Ans Hekkenberg

(nwtonlinde.nl)

22-01-2013

Kan LOFAR 'poollicht' van exoplaneten zien?



De Nederlandse LOFAR-radiotelescoop (Low-Frequency Array) kan wellicht 'poollicht' detecteren op planeten bij andere sterren dan de zon. Dat concluderen onderzoekers van de Universiteit van Leicester in een artikel in The Astrophysical Journal.

Poollicht in de dampkring van de aarde ontstaat wanneer elektrisch geladen deeltjes van de zon in botsing komen met zuurstof- of stikstofatomen in de bovenste luchtlagen. Ook in de atmosferen van Jupiter en Saturnus is poollicht waargenomen. Het magnetisch veld van de planeet bundelt de geladen deeltjes; poollicht komt alleen in een gebied rond de magnetische noord- en zuidpool voor.

Voordat de geladen deeltjes in de dampkring terechtkomen, zenden ze echter ook radiostraling uit, doordat ze spiraalvormige bewegingen beschrijven rond de magnetische veldlijnen. Die langgolvige, laagfrequente radiostraling is in het geval van Jupiter decennia geleden al voor het eerst waargenomen.

Jonathan Nichols van de Universiteit van Leicester denkt nu dat de waargenomen laagfrequente radiostraling van sommige extreem koele dwergsterren ook op deze manier verklaard kan worden. Bovendien rekenen hij en zijn collega's in hun publicatie voor dat een vergelijkbaar proces moet optreden bij grote exoplaneten met een sterk magnetisch veld.

De verwachting is dat radiotelescopen zoals LOFAR of de Indiase GMRT (Giant Meter-wave Radio Telescope) in principe in staat moeten zijn om de laagfrequente radiostraling van dit 'exo-poollicht' te detecteren. Zulke waarnemingen kunnen extra informatie opleveren over de betreffende planeet.

(allesoversterrenkunde)

24-01-2013

Tegendraads bewegende exoplaneet heeft gezelschap


Impressie van het HAT-P-7-stelsel. KASI/CBNU/ARCSEC

Japanse astronomen hebben ontdekt dat het planetenstelsel van de ster HAT-P-7 ingewikkelder in elkaar zit dan tot nu toe bekend was. In 2008 werd bij deze ster al een Jupiter-achtige reuzenplaneet ontdekt: HAT-P-7b. En een jaar later maakten astronomen bekend dat deze planeet tegen de rotatierichting van zijn moederster in beweegt.

Die tegendraadse baanbeweging wees er al op dat er iets bijzonders aan de hand moest zijn. Het leek erop dat de omloopbaan van de HAT-P-7b was gekanteld, mogelijk door de zwaartekrachtsinvloed van een andere zware planeet of van een naburige ster. Nieuw onderzoek met de Subaru-telescoop op Hawaï heeft nu aangetoond dat het HAT-P-7-stelsel beide bevat: een tweede reuzenplaneet (HAT-P-7c) én een stellaire begeleider (HAT-P-7B).

HAT-P-7c veroorzaakt net als de eerder ontdekte planeet een schommelbeweging bij zijn moederster, maar dan trager. Dat wijst erop dat hij een wijdere omloopbaan heeft. De begeleidende ster is ontdekt op opnamen die de afgelopen jaren van HAT-P-7 zijn gemaakt.

De astronomen vermoeden dat de zwaartekrachtsinvloed van de tweede ster heeft gezorgd voor de baankanteling van HAT-P-7b. De tweede planeet heeft de baankanteling versterkt en helpt deze in stand te houden. Zonder deze beide objecten zou de tegendraadse beweging van de planeet allang weer zijn gecorrigeerd. (EE)

(allesoversterrenkunde)

30-01-2013

Aarde maar op het randje van model met leefbare planeten


© ap.

Wetenschappers zoeken in het heelal naar planeten die op de Aarde lijken, omdat daar leven mogelijk kan zijn. Een nieuw onderzoek heeft met andere berekeningen voor een nieuwe definitie gezorgd van wat leefbaar is. En wat blijkt: onze planeet bevindt zich maar op het randje van het model. De onderzoekers maken zich sterk dat de resultaten een grote invloed zullen hebben op de zoektocht naar planeten.

Met de meest recente gegevens maakte het 'Penn State Department of Geosciences' een nieuw model om te bepalen of ontdekte planeten binnen een leefbare zone vallen of niet. Een belangrijke factor is de potentiële aanwezigheid van water om leven mogelijk te maken. Maar volgens de nieuwe berekeningen bevinden de meest leefbare planeten zich veel verder van hun ster dan aanvankelijk gedacht werd. Te dicht bij de ster zou het water verdampen en te ver bevriezen. Zo omschreven de wetenschappers de zone waar de omstandigheden voor leven ideaal zijn.

Het nieuwe model maakt gebruik van verworven kennis over water en CO2, waarover het vorige model van twintig jaar geleden nog niet beschikte. Opvallend is dat onze planeet plots maar op het randje van de leefbare zone ligt. En andere exoplaneten, waarvan vermoed werd dat er leven mogelijk is, vallen zelfs buiten de zone. Het model houdt echter geen rekening met de invloed van wolken op Aarde, die straling weerkaatsen en het klimaat stabiel houden.

Intussen zijn al 2.000 systemen ontdekt waar leven mogelijk kan zijn. Met de nieuwe theorie hopen wetenschappers er de beste kandidaten uit te kunnen pikken.

(HLN)

04-02-2013

Super-aardes zijn misschien mini-Neptunussen


De aarde (links) vergeleken met een 'mini-Neptunus'.

Volgens Helmut Lammer van het ruimteonderzoeksinstituut van de Oostenrijkse Academie van Wetenschappen zijn veel van de 'super-aardes' die de afgelopen jaren bij andere sterren zijn ontdekt in werkelijkheid 'mni-Neptunussen': rotsachtige werelden die omgeven worden door een zeer dikke waterstofrijke dampkring.

Planeten die ontstaan in een gasrijke protoplanetaire schijf kunnen veel van dat gas aan zich binden door de zwaartekracht. Ook de dikke gasmantels van de reuzenplaneten in ons eigen zonnestelsel zijn op die manier ontstaan. Bij de sterren Kepler 11, Gliese 1214 en 55 Cancri blijkt dat, volgens Lammers onderzoek, echter ook het geval te zijn voor de kleinere, lichtere planeten die op zeer kleine afstand rond hun ster cirkelen. Deze exoplaneten zijn een slagje groter en een paar keer zo zwaar als de aarde, maar uit de waarnemingen blijkt dat ze door waterstofrijke gasmantels worden omgeven.

Lammer heeft nu uitgerekend dat die dikke atmosferen weliswaar in vrij hoog tempo 'verdampen', waardoor veel materie in de ruimte ontsnapt, maar dat dat proces niet efficiënt genoeg is om de gasmantels volledig kwijt te raken. Bij vergelijkbare planeten op grotere afstand van hun moederster, waar de temperatuur lager is, lukt dat dan zéker niet.

Zijn conclusie, gepubliceerd in Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, is dan ook dat veel 'super-aardes' in feite 'mini-Neptunussen' zijn - en blijven. In dat geval is de kans dat er op zo'n 'super-aarde' leven kan voorkomen veel kleiner dan tot nu toe werd gedacht. (GS)

(allesoversterrenkunde)

06-02-2013

Leefbare planeten zijn mogelijk heel dichtbij



Rode dwergsterren produceren grote uitbarstingen, maar hun eventuele planeten kunnen een beschermende atmosfeer hebben en miljarden jaren leefbaar zijn. David A. Aguilar (CfA)
Uit gegevens van de NASA-satelliet Kepler leiden astronomen af dat ongeveer één op de zestien rode dwergsterren een leefbare planeet ter grootte van de aarde heeft. Omdat rode dwergen de meest voorkomende soort sterren zijn, zou de meest nabije leefbare planeet dus wel eens heel dichtbij kunnen zijn.

Rode dwergsterren zijn kleiner, koeler en minder helder dan onze zon. Hoewel we vanaf de aarde niet één van deze sterren met het blote oog kunnen zien, wemelt het ervan. Alleen al onze Melkweg telt er naar schatting 75 miljard.

Kleine, koele sterren zijn heel geschikt voor het opsporen van planeten met behulp van de zogeheten transitmethode. Bij deze methode, waar ook de Kepler-satelliet gebruik van maakt, wordt gezocht naar de regelmatige helderheidsveranderingen die een ster vertoont wanneer een om hem heen cirkelende planeet steeds weer voor hem langs schuift. Bij een kleine ster is de hoeveelheid licht die bij zo'n planeetovergang of 'transit' wordt tegengehouden relatief groot.

Astronomen van het Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics (CfA) hebben nu vastgesteld dat 95 van de rode dwergen die door Kepler zijn waargenomen planeetovergangen vertonen. Daaruit kan worden afgeleid dat rond zeker zestig procent van zulke sterren planeten cirkelen. De meeste daarvan lijken echter in de verste verte niet op onze aarde.

Toch zijn in het onderzoek drie kandidaatplaneten opgedoken die qua temperatuur en afmetingen op onze eigen planeet lijken. Statistisch gezien betekent dit dat bij ongeveer zes procent van alle rode dwergen een leefbare planeet ter grootte van de aarde te vinden is. En omdat driekwart van alle nabije sterren een rode dwerg is, kan daaruit weer worden berekend dat de meest nabije leefbare planeet waarschijnlijk niet veel verder weg is dan dertien lichtjaar – een astronomisch kattensprongetje.

Bij temperatuur en afmetingen houden de overeenkomsten met onze aarde overigens wel zo'n beetje op. Om leefbaar te kunnen zijn, moet de afstand tussen planeet en ster veel kleiner zijn dan de afstand aarde-zon. En dat heeft weer tot gevolg dat steeds dezelfde kant van de planeet naar de ster toe is gekeerd. Alleen warmtetransport door een dichte atmosfeer of een diepe oceaan kan dan voorkomen dat de ene helft van de planeet onleefbaar heet en de andere helft onleefbaar koud is. Een stevige atmosfeer is trouwens toch al van levensbelang, omdat rode dwergsterren sterke uitbarstingen van ultravioletstraling produceren. (EE)

(allesoversterrenkunde)

07-02-2013

'Stofboog' verraadt aanwezigheid planeet bij jonge ster



Subaru-opname van de stofschijf rond de jonge ster J1604. De pijl wijst naar de ontdekte stofboog. The Graduate University for Advanced Studies/NAOJ

Een internationaal team van astronomen heeft voor het eerst een duidelijke infraroodopname gemaakt van een boog van stofdeeltjes die zich uitstrekt over het centrale 'gat' van een stofschijf rond een jonge ster. Het bestaan van de stofboog wijst erop dat er planeten aanwezig zijn in het lege gebied.

Veel jonge sterren zijn omringd door een schijf van gas en stof – een overblijfsel van de gaswolk waaruit de ster zelf is ontstaan. In zo'n schijf kunnen, door samenklontering van stof en gas, planeten ontstaan. Als dat gebeurt, ontstaan er één of meer lege zones in de schijf.

Waarnemingen met de Subaru-telescoop op Hawaï hebben nu laten zien dat het centrale deel van de stofschijf rond de jonge ster J1604 niet zo leeg is als deze op het eerste gezicht lijkt. J1604 is een zonachtige ster in een groot stervormingsgebied in het sterrenbeeld Schorpioen, op 470 lichtjaar van de aarde.

In het hart van de schijf rond J1604 is een boogvormige structuur van stofdeeltjes ontdekt. Het lijkt erop dat er stof vanuit het binnenste deel van de stofschijf naar een onzichtbaar object – waarschijnlijk een planeet – in het centrale deel stroomt. Onlangs zijn met de ALMA-submillimetertelescoop vergelijkbare structuren, maar dan van gas in plaats van stof, waargenomen bij een andere jonge ster. (EE)

(allesoversterrenkunde)