Extreme hitte voor aanstaande zondag in Nederland

Hoe extreem heet wordt het zondag?

De zomer van 2012 is tot nu toe niet een zomer geweest om over hitte te filosoferen. Maar vandaag doen we het wel en dan in het bijzonder over het komende weekend. De opbouw van warmte die nu door de verschillende modelberekeningen voor komende zondag wordt berekend, kun je namelijk met een gerust hart spectaculair noemen.

Vorige week schreven we al over de extreme hitte in Spanje en Portugal en ook over de manier waarop je kunt proberen te bepalen hoe ver de temperaturen in dergelijke omstandigheden stijgen. Vandaag laten we eenzelfde gedachte-experiment los op de temperaturen in Nederland gedurende het komende weekend. De superwarme lucht, waarin het allemaal moet gebeuren en die helemaal afkomstig is uit het nog altijd erg hete Spanje, begint vrijdag vanuit het zuiden binnen te stromen.

Hoog in de atmosfeer gebeurt dat tussen een uiterst warmbloedig hogedrukgebied boven het Europese continent en een ver naar het zuiden uitzakkend lagedrukgebied boven de Oceaan. Langs de westrand van Europa komt hiertussen hoog in de atmosfeer een langgerekte zuidelijke tot zuidwestelijke stroming te staan die de hitte vanuit Spanje onze kant op brengt.

Vuistregeltje
In het verhaal van vorige week hebben we al gezien dat warmte in de bovenlucht een belangrijke rol speelt bij het bepalen van de temperaturen die je aan het aardoppervlak kunt halen. We hebben toen een vuistregeltje geīntroduceerd dat je 15 tot 17 en in bijzondere gevallen zelfs tot 18 graden mag optellen bij de temperatuur zoals die voor een hoogte van 1500 meter wordt berekend, om de maximaal haalbare grondtemperatuur te bepalen. Ook andere factoren, zoals instraling van de zon, het gedrag van de wind en het al dan optreden van bewolking spelen een rol, evenals de vochtigheid van de grond (verdamping van water kost warmte), de hoogte van de plaats waarvoor je de temperatuur berekent en nog andere omgevingsfactoren.

In het geval van Spanje gingen we er voor het afgelopen weekend van uit dat temperaturen boven 45 graden mogelijk waren. Ook sloten we niet helemaal uit dat het warmterecord voor Spanje (47 graden uit 1946) aan het wankelen zou kunnen worden gebracht. Dat laatste is uiteindelijk niet gebeurd. Wel werd het afgelopen vrijdag in de buurt van de Zuid-Spaanse stad Cordoba 46,1 graden. Een dag later was Sevilla met 45,9 graden op een haar na net zo warm. De basis voor deze temperaturen lag in een temperatuur van 29,5 graden op 1500 meter hoogte.

Even schrikken
Als we de temperatuur voor 1500 meter hoogte bekijken, zoals die in de laatste modelberekening van het Europese centrum voor middellange termijn verwachtingen naar voren komt, dan schrik je toch wel even. Voor Midden-Nederland wordt in de loop van de avond een waarde van 22,5 graden verwacht, voor Limburg zelfs 23 tot 24 graden. Mocht dit ook echt uitkomen, want we hebben het nog steeds over een berekening, dan horen deze waarden tot de hoogste die wat dit betreft ooit in Nederland zijn voorgekomen.

Een klein archiefonderzoekje naar de warmste dagen uit het Nederlandse verleden en de atmosferische omstandigheden waaronder die temperaturen optraden, heeft in elk geval geen hogere temperaturen op 1500 meter hoogte opgeleverd dan de waarden zoals die nu voor komende zondag worden berekend. Op 23 augustus 1944, de dag waarop in het Gelderse Warnsveld de hoogste gemeten temperatuur ooit in Nederland van 38,6 graden werd gemeten, moet de 1500 meter temperatuur ook 23 graden zijn geweest.

Erg hete dagen uit het recente verleden zijn bij voorbeeld 8 augustus 2003 (Arcen 37,8 graden), 19 juli 2006 (Westdorpe 37,2 graden) en 20 augustus 2009 (Ell 37,0 graden). Op 8 augustus 2003 bedroeg de temperatuur op 1500 meter hoogte in Zuid-Nederland ongeveer 21 graden, de andere twee dagen werd de waarde van 20 graden in het zuiden nipt aangetikt of wellicht zelfs helemaal niet gehaald. Het is dan ook niet heel gedurfd om te stellen dat, mocht de voor zondag verwachte 1500 meter temperatuur echt bewaarheid worden, we iets bijzonders gaan meemaken.

Hoe warm wordt het dan?
En dan rest natuurlijk nog de uitdaging om te bepalen hoe warm het dan zondag wordt. Zou je ons vuistregeltje op de omstandigheden van die dag toepassen, dan schrik je. Want dan zouden we in het zuidoosten zo naar temperaturen tussen 39 en 42 graden kunnen doorstijgen. Dat gaat alvast niet gebeuren, het temperatuurrecord van 1944 zullen we nog maar even op zak houden. We moeten nog wat dieper graven. Zo zijn de dagen in augustus alweer wat korter dan in juni, komt de zon minder hoog en is de instraling van de zon dus ook alweer wat minder. Daarbij lijkt de warmste lucht op hoogte pas in de avond het land binnen te komen. De kans bestaat dus dat het onder de warme luchtlaag op hoogte beschikbare warmtepotentieel zondag niet helemaal opgebruikt wordt. Daarvoor moeten we nu dan ook een correctie doorvoeren.

Je kunt hiervoor corrigeren door de temperatuur op 1500 meter hoogte los te laten en je te richten op de warmte die dichtbij het aardoppervlak aanwezig is. Zo berekent het ECMWF ook een 400 meter temperatuur, een temperatuur op een hoogte van 400 meter dus. Tijdens zonnige omstandigheden, zoals aanstaande zondag, mag je daar ongeveer 6 graden bij op doen om de grondtemperatuur te berekenen. Passen we deze methode toe, dan komen we inderdaad lager uit. In De Bilt wordt zondag een 400 meter temperatuur van 28,5 graden, in het Limburgse Arcen zelfs van 30 graden berekend. Tel je daar 6 graden bij op dan zou je in de Bilt op een maximumtemperatuur van ruim 34 graden uitkomen, in Arcen op 36 graden. En dat zijn de temperatuurextremen waar we voor aankomende zondag vooralsnog van uitgaan.


Zomer wordt opgepoetst
In de verwachting, zoals die officieel voor aanstaande zondag uitstaat, zul je die hoge waarden overigens niet aantreffen. Dat komt omdat het over een verwachting voor 5 dagen vooruit gaat, waaromtrent nog steeds enige onzekerheid bestaat. Er zijn ook nog altijd berekeningen die zondag op minder hoge temperaturen uitkomen. De hoofdberekening van het Europese model is zo’n beetje de warmste die we in het hele pakket aantreffen. Voorzichtigheid is dus geboden.

Hoe het ook zij, augustus zit voor wat de zomer betreft deze week op een heel ander spoor dan de maanden die hem voorgingen. Ook al is een officiële hittegolf nog niet meteen in zicht, de verschillende warmtecijfers voor deze zomer worden de komende week wel lekker opgepoetst. Het beeld van de zomer als geheel zal er toch zeker een stuk minder bleek door worden.

Bron: Meteoconsult

Zondag dus een bijzonder hete dag.... en de vraag is ook of die hitte wordt verdreven door een verkoelend onweertje...

Nog ff afwachten tot donderdag en zien wat de kaartjes daadwerkelijk brengen... noodweer kan ook nog altijd