[JSF] #2 Als we ze ooit krijgen dan

Gebruikskosten JSF stijgen ook ruim miljard


De verwachte kosten voor het onderhoud en het gebruik van de Joint Strike Fighter (JSF) gedurende dertig jaar komen uit op 11,3 miljard euro. Dat is een stijging van 12 procent ten opzichte van de voorgaande raming. Bij dat bedrag wordt uitgegaan van 85 toestellen, die Defensie graag wil.

Dat blijkt uit een brief die minister Hans Hillen van Defensie vrijdag naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. De laatste raming was 10 miljard euro, wat al een stijging was van 3 miljard euro ten opzichte van 2002.

Eind vorig jaar werd ook al bekend dat de geraamde prijs van 85 JSF-toestellen 1,4 miljard euro hoger uitpakt dan de 6,2 miljard euro waar Defensie tot dan toe van uitging. Een besluit over de aanschaf is nog niet genomen, maar wordt aan een volgend kabinet overgelaten.

Wel wil het kabinet twee testtoestellen kopen. Daarvoor bestaat een meerderheid in de Kamer van in ieder geval VVD, CDA en PVV. De linkse oppositie wil juist dat de stekker uit het project wordt getrokken.

Nederland doet sinds 2002 mee met de ontwikkeling van de JSF en krijgt in ruil voor de investeringen van 800 miljoen euro opdrachten voor de luchtvaartindustrie terug. Defensie vindt de JSF, type F-35, de beste kandidaat om de verouderde F-16-gevechtsvliegtuigen op te volgen.

Bij de planning is altijd uitgegaan van 85 toestellen, maar Hillen schreef vrijdag dat het project om de F-16's te vervangen, wordt herzien. Hoe dat gaat gebeuren, zal hij binnenkort aan de Kamer melden, tegelijk met de brief over de grootschalige bezuinigingen die hij nu voorbereidt.

Bron: www.telegraaf.nl

hopen dat we F16's mogen leveren voor de acties in Libië, dat geeft misschien weer wat goodwill onder de bevolking wat betreft het JSF project, dat ze even weer zien waarom we die dingen nodig hebben.

quote:

Op zaterdag 19 maart 2011 00:37 schreef SeanFerdi het volgende:
hopen dat we F16's mogen leveren voor de acties in Libië, dat geeft misschien weer wat goodwill onder de bevolking wat betreft het JSF project, dat ze even weer zien waarom we die dingen nodig hebben.

Maar van de andere kant wordt er dan weer geroepen ''Zie je wel dat de JSF totaal overbodig is, onze F16s kunnen hun taken nog perfect uitvoeren''.
Dat ze bijna in de lucht uit elkaar vallen wordt voor het gemak natuurlijk maar even achterwege gelaten

Rekenkamer ziet risico rond opvolging F-16
24 mrt. 2011, 11:00

De betrokkenheid van Nederland bij de Joint Strike Fighter (JSF) neemt dit jaar verder toe zonder dat duidelijk is hoeveel de mogelijke opvolger van het gevechtsvliegtuig F-16 gaat kosten en hoeveel toestellen er nodig zijn om aan de ambities van Defensie in de toekomst te kunnen voldoen. Daaraan kleeft een risico, aldus de Algemene Rekenkamer donderdag in een jaarlijks rapport over de stand van zaken rond de vervanging van de verouderde F-16.

Het kabinet is van plan dit jaar een tweede JSF-testtoestel aan te schaffen. Een definitief besluit over de opvolger van de F-16 wordt, zo is in het regeerakkoord afgesproken, niet deze kabinetsperiode genomen. Het ministerie van Defensie acht de JSF de meest geschikte opvolger.

Binnenkort stuurt minister Hans Hillen (Defensie) een brief naar de Tweede Kamer met daarin de noodzakelijke bezuinigingen en de ambities voor de toekomst. Volgens de Rekenkamer zouden kabinet en parlement er goed aan doen eerst de balans op te maken van financiële mogelijkheden en ambities voordat verdere stappen worden gezet rond de vervanging van de F-16. Vertragingen bij het JSF-programma maken dat ook mogelijk.

Wel wijst de Rekenkamer erop dat langer doorvliegen met F-16's ook een prijskaartje heeft. Hoe hoog de extra kosten zijn, is nog niet duidelijk.

Vorige week liet minister Hillen de Tweede Kamer weten dat de verwachte kosten voor het onderhoud en het gebruik van de JSF gedurende dertig jaar oplopen tot 11,3 miljard euro. Bij dat bedrag wordt uitgegaan van 85 toestellen, zoals ooit de bedoeling was.

Eind vorig jaar werd bekend dat de geraamde prijs van 85 JSF-toestellen 1,4 miljard euro hoger uitpakt dan de 6,2 miljard euro waar Defensie tot dan toe van uitging.

Nederland doet sinds 2002 mee met de ontwikkeling van de JSF en krijgt in ruil voor de investeringen van 800 miljoen euro, opdrachten voor de luchtvaartindustrie terug.

Bron: www.telegraaf.nl

weten jullie hier iets over en of het ook speelt met de nederlandse deelname? ik heb een tijdje terug een artikel gelezen over dat de amerikanen de turken niet tegemoet kwamen over de bron code van de jsf, nu is het conflict dus een stap verder en hebben de turken hun order op standby gezet

http://www.todayszaman.co(...)hare-technology.html

Geen enkel land welk de JSF aan wil kopen krijgt toch de broncode?

quote:

Op zaterdag 26 maart 2011 08:40 schreef Cobra4 het volgende:
Geen enkel land welk de JSF aan wil kopen krijgt toch de broncode?

Israël en het VK hebben vergelijkbare verzoeken gedaan waar hetzelfde antwoord op kwam. En het bestaan van die "External flight codes" _! Hoogstens een softwarematige kill-switch en zelfs dat wordt betwist.

quote:

Op zaterdag 26 maart 2011 09:31 schreef Bolter het volgende:

[..]

Israël en het VK hebben vergelijkbare verzoeken gedaan waar hetzelfde antwoord op kwam. En het bestaan van die "External flight codes" _! Hoogstens een softwarematige kill-switch en zelfs dat wordt betwist.

wat houdt dat in dan?

dat de amerikanen wanneer ze willen op afstand het toestel kunnen uitschakelen zonder maar iets af te vuren.. dus door middel van een draadloze verbinding met elk toestel

Er zou een enorm risico voor de VS zijn als ze inderdaad een 'Kill-switch' inbouwen. Als ze dat ding één keer zouden gebruiken dan wil elk land dat ze gekocht heeft direct een financiele compensatie, en bovendien zijn ze in één klap hun status als betrouwbare defensie partner kwijt. Los daar nog van: Hoe groot is de kans dat ze dat zouden doen? De VS leveren al decennia-lang computer gestuurde wapensystemen aan de hele wereld. Hoe dacht je dat Patriot werkt? Maakt iemand zich daar druk over Kill-switches? Of de F-16 (de eerste software gestuurde fighter ter wereld), maakt iemand zich daar druk over kill-switches? Of nog eerder: het HAWK raketsysteem? Nog eerder: de radar van de F-104? Dacht je dat Nederland de software codes meelevert als we Goalkeepers verkopen?

Het is een non-issue. En voor zover de VS ze niet willen leveren: uit concurrentie overwegingen volstrekt begrijpelijk. Microsoft levert de broncode ook niet mee, en toch draait zeker de halve wereld op die software.

quote:

Op zaterdag 26 maart 2011 21:00 schreef RonaldV het volgende:
Er zou een enorm risico voor de VS zijn als ze inderdaad een 'Kill-switch' inbouwen. Als ze dat ding één keer zouden gebruiken dan wil elk land dat ze gekocht heeft direct een financiele compensatie, en bovendien zijn ze in één klap hun status als betrouwbare defensie partner kwijt. Los daar nog van: Hoe groot is de kans dat ze dat zouden doen? De VS leveren al decennia-lang computer gestuurde wapensystemen aan de hele wereld. Hoe dacht je dat Patriot werkt? Maakt iemand zich daar druk over Kill-switches? Of de F-16 (de eerste software gestuurde fighter ter wereld), maakt iemand zich daar druk over kill-switches? Of nog eerder: het HAWK raketsysteem? Nog eerder: de radar van de F-104? Dacht je dat Nederland de software codes meelevert als we Goalkeepers verkopen?

Het is een non-issue. En voor zover de VS ze niet willen leveren: uit concurrentie overwegingen volstrekt begrijpelijk. Microsoft levert de broncode ook niet mee, en toch draait zeker de halve wereld op die software.

Verschil in deze is dat we nu wel meebetalen aan de ontwikkeling en vervolgens nog niet wat eigen tweaks kunnen uitvoeren.

quote:

Op maandag 28 maart 2011 19:45 schreef icecreamfarmer_NL het volgende:

[..]

Verschil in deze is dat we nu wel meebetalen aan de ontwikkeling en vervolgens nog niet wat eigen tweaks kunnen uitvoeren.

Dat was bij de F-16 niet veel anders, en de F-104G is zelfs een compleet Europees project geweest onder leiding van Lockheed. Sorry, het argument overtuigt me niet.

quote:

Op maandag 28 maart 2011 19:45 schreef icecreamfarmer_NL het volgende:

[..]

Verschil in deze is dat we nu wel meebetalen aan de ontwikkeling en vervolgens nog niet wat eigen tweaks kunnen uitvoeren.

Waarschijnlijk wordt er gewoon een deal gesloten zoals met de Israeli's, dat er enige plug-and-play functionaliteit in zit zo dat er eigen EW systemen / wapens kunnen worden toegepast met hulp van LM. Turkijke gaat die deal sowieso niet afschieten aangezien ze zelf ook fuselages gaan bouwen.

Kamer praat over aankoop tweede test-JSF

AMSTERDAM - De Tweede Kamer debatteert woensdagavond met minister Hans Hillen (Defensie) over de aanschaf van het tweede testtoestel van de Joint Strike Fighter (JSF/F-35). Het kabinet wil dit tweede toestel voor 30 april kopen, want dan loopt de beslistermijn af die met de Amerikanen is afgesproken.

Het besluit kan rekenen op een meerderheid in de Tweede Kamer, want naast de regeringspartijen VVD en CDA is in ieder geval ook gedoogpartij PVV voorstander. De linkse oppositie is juist fel tegen en wil stoppen met het miljardenproject.

PvdA-Tweede Kamerlid Angelien Eijsink vindt het onverantwoord dat het kabinet twee test-JSF's koopt terwijl Defensie 1 miljard euro moet bezuinigen. Volgens haar was het voor die tijd ook al onverantwoord gezien de tegenslag in de ontwikkeling van het gevechtsvliegtuig en de stijgende kosten.

VVD-Tweede Kamerlid Han ten Broeke wijst er op dat alles nu volgens plan loopt en het tweede testtoestel goedkoper is dan het eerste. Volgens Eijsink staan de prijzen echter nog helemaal niet vast.

Bron: http://www.telegraaf.nl/b(...)innenland,buitenland

Opleiding voor JSF begint medio 2012

DEN HAAG - De opleiding van de eerste Nederlandse piloten voor de Joint Strike Fighter (JSF), het Amerikaanse gevechtsvliegtuig, begint naar verwachting midden volgend jaar. Rond die tijd wordt ook het eerste testtoestel van het type F-35 geleverd; in maart 2013 volgt het tweede. De operationele testfase begint vervolgens in 2014 en zal ongeveer drie jaar duren.

Dat heeft minister Hans Hillen van Defensie dinsdag in een brief aan de Tweede Kamer gemeld. Vijf vliegers, onder wie een instructeur, en twintig onderhoudsmonteurs worden opgeleid voor de JSF en zeven medewerkers zullen hen ondersteunen. De meesten van hen zullen afkomstig zijn uit F-16-eenheden. Hillen bekijkt nog of het personeel dat in de Verenigde Staten zal deelnemen aan de testfase, tijdelijk moet worden vervangen.

De JSF is de beoogde opvolger van de F-16. Dit kabinet neemt daar echter geen besluit over, maar laat dat over aan een volgend kabinet. Het ministerie van Defensie acht de JSF de geschiktste opvolger.

De Tweede Kamer debatteert woensdagavond met Hillen over de aanschaf van het tweede testtoestel. De regeringspartijen VVD en CDA en hun gedoogpartner PVV steunen die aankoop. De linkse oppositie is fel tegen en wil stoppen met het miljardenproject. Het eerste testtoestel kost ruim 113 miljoen euro en het tweede ruim 99 miljoen. De deelname aan de testfase, waaraan behalve Nederlanders ook Amerikaanse en Britse vliegers meedoen, kost 32 miljoen euro. Nederland mag er alleen aan meedoen, als het minimaal twee testtoestellen heeft gekocht, aldus Hillen.

Tijdens de gezamenlijke testen onder leiding van het Amerikaanse ministerie van Defensie zal het Nederlandse team ook specifieke Nederlandse proeven doen. Die zijn onder meer gericht op de koppeling van het informatiesysteem van de F-35 met Nederlandse informatiesystemen.

Bron: http://www.telegraaf.nl/b(...)_.html?sn=binnenland

De antwoorden op de kamervragen over de aankoop van het 2de testtoestel: http://www.defensie.nl/_s(...)tel_tcm46-181085.pdf

ik vraag mij af waarom de overheid die nieuwe en hele dure US jets ook wil hebben terwij wij van dat geld tig mensen aan een baan kunnen helpen en onze economie sterker kunnen maken...

quote:

Op woensdag 20 april 2011 16:15 schreef rubje het volgende:
ik vraag mij af waarom de overheid die nieuwe en hele dure US jets ook wil hebben terwij wij van dat geld tig mensen aan een baan kunnen helpen en onze economie sterker kunnen maken...

Ontwikkeling, defensie, internationale relaties

quote:

Op woensdag 20 april 2011 16:15 schreef rubje het volgende:
ik vraag mij af waarom de overheid die nieuwe en hele dure US jets ook wil hebben terwij wij van dat geld tig mensen aan een baan kunnen helpen en onze economie sterker kunnen maken...

Omdat aan die hele dure jet ook heel veel banen in Nederland vastzitten, en niet te vergeten: veel kennis die ook op andere gebieden toepasbaar is. En dat leidt weer tot andere banen.

Daarnaast is het een kwestie van uitwisselbaar met bondgenoten (kosten besparing door schaalgrootte op de lange termijn) en het onderhouden van goede transatlantische relaties.

'Vrees voor veiligheid JSF'

Laatst gewijzigd: 03-11-11 11:24

AMSTERDAM - De nieuwe generatie van de gevechtsstraaljager Joint Strike Fighter F-35 (JSF) is een gevaar voor piloten.

Dat stelt Michael Gilmore, hoofd wapentester van het Amerikaanse ministerie van Defensie, volgens Wired. Nederland is van plan twee JSF-vliegtuigen aan te schaffen.

In een memo van 21 oktober zou Gilmore hebben gevraagd de testvluchten met de F-35A tien maanden uit te stellen. Hierdoor zouden ontwikkelaars en testers meer tijd moeten krijgen om potentiële gebreken op te lossen.

Memo

In de memo, die in handen kwam van de waakhond Project on Government Oversight, stelt Gilmore verder dat het vliegen in een onvolledig getest vliegtuig de kans op een ongelukkige uitkomst vergroot.

De toekomstige JSF-piloten zouden deze herfst met de tests beginnen, maar volgens Gilmore zou het ontwerp van de nieuwe serie vliegtuigen niet de benodigde veiligheid bieden. De klachten van de regeringsmedewerker behelzen onvolledige vlieginstructies, niet geteste schietstoelen en een slecht functionerende generator.

De ontwikkelaars van de F-35, de Amerikaanse luchtmacht en Lockheed Martin, spreken de vrees van Gilmore tegen. Een uitstel van de testen zou mogelijk ook een uitstel van de oplevering van de toestellen kunnen betekenen.

De ontwikkeling loopt nu al vijf jaar achter. De Amerikaanse luchtmacht wil komend voorjaar dertig F-35 vliegtuigen aanschaffen, meldt Reuters.

'Onverstandig'

In augustus 2012 en maart 2013 zullen de Nederlandse toestellen naar verwachting gereed zijn. Volgens Groen Links wordt ook aan de veiligheid van deze toestellen getwijfeld. De partij roept op om te stoppen met het JSF-project.

“Het is onverantwoord vast te houden aan de geldverslindende JSF. Niet alleen in tijden van bezuinigingen is dit onverstandig maar door de haast die er blijkbaar is, kunnen vliegers ook gevaar lopen”, zegt GroenLinks Tweede Kamerlid Arjan El Fassed.

Bron: www.nu.nl

Eerste ‘vlucht’ Nederlandse JSF

Fort Worth Alsof het een echte vlucht betreft, ‘vliegt’ de eerste voor Nederland bestemde F-35A,
beter bekend als Joint Strike Fighter (JSF), op 21 oktober een gedeelte door de anderhalve kilometer lange productiehal van Lockheed Martin. Uiteraard geen vlucht op eigen kracht, maar een reis aan kabels.



Het toestel in wording verhuist van het Electronic Mate Alignment System waar de samengestelde romp en vleugels voorzien zijn van onder meer elektrische bekabeling, hydraulische leidingen en landinggestel. Bestemming is de laatste assemblagelijn waar het JSF-toestel wordt afgebouwd zodat het komend voorjaar de eerste fabriekstestvlucht kan maken.
In 2008 besloot het kabinet tot deelname aan de operationele test- en evaluatiefase van de JSF.



Om aan dit Amerikaans/Britse programma mee te mogen doen, moest Nederland twee testtoestellen aanschaffen.Het eerste toestel wordt in 2012 afgeleverd. De operationele test- en
evaluatiefase, waarin wordt gekeken hoe de JSF functioneert in de verschillende operationele scenario’s, zal in 2014 starten en in zijn geheel in de VS plaatsvinden. Midden oktober zijn door alle drie de ontwikkelde varianten van de JSF (F-35A, B en C) in totaal meer dan negentienhonderd testuren gevlogen. Begin oktober ondergingen twee F-35B’s drie weken lang een testprogramma aan boord van het amfibisch aanvalsschip USS Wasp, een ‘klein’ vliegdekschip van het Amerikaanse Korps mariniers. Onder meer de verticale landingen en
starts met een korte aanloop vonden onder grote belangstelling plaats. Inmiddels zijn in 2011 twaalf vliegtuigen door Lockheed Martin afgeleverd aan het Development Test and Evaluation team en de Amerikaanse strijdkrachten. In oktober arriveerden zelfs twee F-35A’s op de Amerikaanse luchtmachtbasis Eglin. Daar staan inmiddels zes Joint Strike Fighters die deelnemen aan de zogenoemde Operational Utility Evaluation. Als deze fase succesvol is afgerond, start de vliegopleiding van de eerste Amerikaanse vliegers, en in 2012 ook die van de eerste Nederlandse.

|| tekst Arno Marchand
|| foto’s Lockheed Martin

Bron: Defensiekrant

over de JSF heeft iemand op een ander forum hele mooie opsomming gemaakt.
Zal hem eens kopieren.

Reden Nederland deelname aan het JSF project

De belangrijkste reden, waarschijnlijke enige reden, om deel te nemen aan het JSF project was
dat Fokker over de kop was gegaan en men de divisies wilde redden die nog te redden waren.
Fokker verkocht goed, ook de Fokker 50/60 werd goed verkocht (±260 stuks), maar het bedrijf
kon het niet meer redden toen er wereldwijd een slachting ontstond in de vliegtuigindustrie.
Ook in de US gingen destijds zelfstandige bedrijven ten onder

De regering wilde de luchtvaartindustrie redden. Dat de Luchtmacht een grote voorstander was,
was meegenomen, maar feitelijk bijzaak en secundair.
Ook de vakbonden waren (en zijn) eensgezind in de keuze voor deelnemen aan het JSF project.

Alsnog deelnemen aan het Typhoon project was geen optie. De Britten en de Duitsers zouden
de opgebouwde kennisindustrie de nek omdraaien en er zou hooguit slechts marginaal misschien
nog enige vliegtuigindustrie overblijven.
Op voorhand was duidelijk dat als men zich op Europa zou richten de ondergang van de
Nederlandse vliegtuigindustrie zondermeer verzekerd zou zijn.
De laatste hoop was gericht op de Amerikanen om te redden wat er nog te redden viel.

Levelpartner(s) bij aankoop (Nederland)

o Er bestond geen mogelijkheid, vooraf deelname, inzicht te verkrijgen wat level 1 of level 3 inhield
Men had slechts twee keuzes: Het aanbod als levelpartner 2 accepteren of niet. Take it, or leave it!
- Slechts 1 land kon deelnemen als level 1 partner (10% kosten ontwikkelingsgeld)
- Max. twee landen als level 2 partner (Elk 5% kosten ontwikkelingsgeld)

o Onduidelijk is wat de beweegredenen van de US zijn geweest het ene land wel -/en het andere
land niet uit te nodigen als level partner 2 of 3?

Men kon zichzelf niet aanbieden als levelpartner, men werd uitgenodigd om toe te treden tot het JSF project
Alleen betrouwbare landen zoals Australie, Japan en Nato leden kwamen hiervoor in aanmerking
Israel was een vraagteken gezien het doorsluizen van kennis aan andere landen

o Mogelijk heeft een (destijds bewuste) keuze voor de Apache en Chinook eraan meegeholpen?
Er wordt weinig ruchtbaarheid aan gegeven. Nadien is er een flinke industrie ontstaan in Nederland
welke mee produceert aan Apaches en Chinooks
Of mogelijk de teloorgang van Fokker meegespeeld, wat er nog van over was evt. loswrikken, vookomen
van samengaan met de Eurpese vliegtuigtuig industrie?
(Fairchild had o.a. een licentie om Fokkervliegtuigen in de USA te produceren)

o Wat de verschillen zijn tussen level 2 en 3 partners is vrij weinig over bekend
Er is nauwelijks informatie over te vinden

o Als levelpartner 1, kon -/en mocht alleen de UK deelnemen
(Nauwste bondgenoot van de US, historische banden, politiek en militaire redenen, plus Engelstalig)

o Tegenstrijdig is de deelname van de UK en Italië; Men neemt deel aan twee projecten
welke concurrenten van elkaar zijn

o Enige tijd heeft het ernaar uitgezien dat ook Duitsland mogelijk deel zou nemen (200 F35’s?)
Er ontstonden fikse meningsverschillen en ging uiteindelijk niet door

Geïnvesteerd door Nederland tot dusver in het F35 project

o fl. 10 miljoen: Definitiefase (¤4,53 miljoen)
o fl. 200 miljoen: Steun aan de industrie om zich te positioneren (¤90,75 miljoen)
o ¤855 miljoen: Ontwikkelingsfase
o ¤355 miljoen: Productie fase
o ¤270 miljoen: IOT&E fase

Totaal geïnvesteerd: ¤1.575,28 miljoen = US $2.188,69 (koers: 22 okt. 2011)

Aanvankelijk vroeg de US $1,1 á $1,2 miljard voor deelname als level 2 partner aan de ontwikkelingsfase.
Nederland onderhandelde dit tot $800 miljoen = ¤855 miljoen (destijds)

Inflatie gecorrigeerd: geschat budget fl. 10 miljard (Vooraf deelname: ±1999/2000)

- 2000: ±fl.10 miljard
- 2010: fl. 12,21 miljard = ¤5,54 miljard (inflatie correctie)

Geschat budget en aantal toestellen (vooraf deelname ±1999/2000)

- Beoogd aantal toestellen: 117, maar gezien het budget niet mogelijk en werd “indien mogelijk”, 85 stuks
- Benodigd geschatte budget: fl. 10 miljard = fl. 117 miljoen per F35

- Inflatie gecorrigeerd werd de prijs per F35: Fl. 117,64 in ±2000. Destijds berekend op
vergelijkbaar in 2010: ¤64,85 miljoen per F35

(fl.117 miljoen in het jaar 2000 heeft een "koopkracht" van fl. 142,91 miljoen (¤ 64.85 miljoen
in het jaar 2010)

De toen geschatte “all in” prijs door de regering is in werkelijkheid dus gestegen naar

o 2000: In Euro’s > ¤64,85 miljoen naar (voorlopig) ¤89,41 miljoen per F35 (all in)
o 2011: In dollars > US $90,1 miljoen > US$124,22 miljoen

* Koers berekend 2010 in 2011 dollars (okt.)

De toen geschatte prijs is dus hoger dan men veelal mee schermt als men over de toegenomen prijs van de F35 debatteert.
De geschatte prijs destijds benadert dus meer de werkelijkheid dan men nu veelal doet voorkomen.

Kale prijs van de F35

Momenteel wordt de prijs van de huidige F35 door defensie en economische zaken geschat
op: ±¤59 miljoen per F35 (Midkoers: $0,83)
Zolang er nog geen duidelijkheid is of men de prijs inderdaad op $60 miljoen weet te brengen,
houdt men, momenteel, rekening met een gemiddelde kale prijs van ±¤59 miljoen per stuk ( 85 stuks), bij een
midrate dollar koers van $0,83.

Voorlopige “gemiddelde” prijs per F35 (Inbegrepen: extra kosten)

Bij een budget van ¤7,6 miljard (85 stuks) of ¤6,2 miljard (68 stuks):
Voorlopig gemiddelde prijs per F35: ¤89,41 miljoen per stuk (all in, midkoers:$0,83)

Om zicht te hebben hoe het prijsverloop is van de F35 wordt altijd een standaard aantal
van 85 F35’s gebruikt, plus een vaste dollar midkoers (¤1 = $0,83)

Het uiteindelijk te betalen bedrag voor een F35 kan dus hoger of lager uitvallen dan
de vermelde bedragen in Euro’s.
Bij aankoop van de tweede F35 afgelopen jaar leverde dit een significant lager
te betalen bedrag op dan het berekende bedrag in dollars/midkoers.

Order 2e F35, 2011: F35 block 4

o F35: $111,59 miljoen
o Bijkomende middelen: $4,48 miljoen

o Motor F135: $14,95 miljoen
o Initiële reserve delen: $4,81 miljoen

Totaal: F35 + F135 motor: $126,54 miljoen
Inclusief reserveonderdelen: $135,83 miljoen

Quote min. van defensie: Ten behoeve van Nederland is in het contract van de Amerikaanse overheid
met Lockheed Martin een F-35 toestel (Conventional Take-off and Landing, CTOL-versie) opgenomen
voor $ 111.597.711 en bijkomende middelen voor $ 4.485.076.
In het contract met Pratt & Whitney is voor Nederland een motor opgenomen voor $ 14.995.231 en
initiële reservedelen voor $ 4.816.314. Deze bedragen zijn in lopende prijzen.

* De kosten van de aanschaf van de twee test, eerste F35’s wordt gecalculeerd binnen
het totale budget als gemiddelde (all in) prijs van de aan te schaffen F35
De aanschaf van het tweede toestel viel lager uit dan de eerste bestelde F35

Globaal berekende extra kosten “bovenop” de kale aanschafprijs van een F35

Alleen de ontwikkelingskosten, productie kosten en BTW van de F35 zijn weergegeven

De ontwikkelingskosten en productiekosten van de motor staan los van de F35
Bij aankoop van een jet dient de motor, los van de fabrikant van een jet,
bij een motorproducent gekocht te worden

Nederland is in de ontwikkeling van beide motoren (F135 en F136) gestapt
Nederland zou het meeste profijt gehad hebben als de F136 was gekozen.
Achteraf is deelname aan beide projecten een goede keuze geweest
Als de plannen, samen met Italië (en Noorwegen) doorgaan, gebeurt het onderhoud
van alle motoren van de F35 voor Europa in Nederland

Men gaat ervan uit dat het zich meer richten op onderhoud, maintenance valley, in een
tijdsbestek van +40 jaar meer economisch voordeel op kan leveren dan alleen
aandeel in productiewerk.
Hiermee heeft men een vast segment in handen, terwijl bij hoofdzakelijk productiewerk
de spoeling dunner wordt naarmate meer klanten zich aandienen en mee concurreren in
productie aandeel

Ontwikkelingsgeld F35:

- In dollars:koers: 22 okt. 2011
- $800 miljoen = ¤855 miljoen (Equivalent destijds)

A. 85 stuks:
- $800 miljoen > $9,4 miljoen per F35
- ¤855 miljoen > ¤10,05 miljoen per F35

B. 50 stuks:
- $800 miljoen > $16 miljoen per F35
- ¤855 miljoen > ¤17.1 miljoen per F35 =$23,55 miljoen per F35

Productiekosten F35: ¤355 miljoen
A. 85 stuks: ¤355 miljoen > ¤4,17 miljoen per F35
B. 50 stuks: ¤355 miljoen > ¤7,1 miljoen per F35

Totaal: Ontwikkelingsgeld + Productiekosten F35
A. 85 stuks: ¤10,05 + ¤4,17 = ¤14,22 = $19,59 miljoen per F35
B. 50 stuks: ¤17,1 + ¤7,1 = ¤24,2 miljoen = $33,34 miljoen per F35

Military Sales: 3 á 4%
Niet van toepassing voor levelpartners JSF

BTW: ¤970 miljoen bij 85 stuks
- BTW (85 stuks): ¤970 miljoen > ¤11,41 miljoen per stuk
- BTW (50 stuks): ¤570,50 miljoen (50x¤11,41) > ¤11,41 miljoen per stuk

- Invoerrechten
- Vennootschapsbelasting
- Inkomsten belasting
- Overige te betalen niet bekende kosten, belastingen

Budget en werkelijke kosten F35 (Bij 85 stuks)

- Door defensie te betalen: ¤7.6 miljard (85 stuks)
- Terug in de schatkist: ¤970 miljoen BTW (85 stuks)
- Overige kosten terug in de schatkist: invoerrechten, vennootschapsbelasting + overige belastingen

In werkelijkheid betaalt de staat dus minimaal ¤1 á ¤1.5 miljard minder aan de aanschaf van een F35
¤7,6 miljard komt, voor de schatkist, in werkelijkheid uit op: ¤6,1 á ¤6,6 miljard

Berekening extra kosten per F35 "bovenop" de aankoopprijs
(Aan de hand van Ingelegd deel ontwikkelingsgeld, productiekosten en etc.)

Totaal "extra: kosten per F35 (Bij 85 stuks):

o Ontwikkelingsgeld: ¤10,05 miljoen
o Productiekosten: ¤4,17 miljoen
o BTW: ¤11,41 miljoen
o Military Sales (3 á 4%): Geen (Levelpartners zijn vrijgesteld van Military Sales)
o Invoerrechten: ?
o Vennootschapsbelasting:?
o Inkomstenbelasting ?
o Overige te betalen niet bekende kosten, belastingen ?

Totaal: +¤25,63 miljoen per F35

Totaal extra kosten per F35 (Bij 50 stuks):

o Ontwikkelingsgeld: ¤17,41 miljoen
o Productiekosten: ¤7,1 miljoen
o BTW: ¤11,41 miljoen
o Military Sales (3 á 4%): Geen (Levelpartners zijn vrijgesteld van Military Sales)
o Invoerrechten: ?
o Vennootschapsbelasting:?
o Inkomstenbelasting ?
o Overige te betalen niet bekende kosten, belastingen ?

Totaal: +¤35,92 miljoen per F35

Extra kosten level partners en niet levelpartners

- Behalve het ingelegde aandeel, betaalt Nederland geen extra ontwikkelingskosten
(en productiekosten), bovenop de hoger geworden ontwikkelingskosten van de F35
De US betaalt de later hoger geworden ontwikkelingskosten

- Niet levelpartners betalen tevens ook ontwikkelingskosten welke door de Amerikanen zijn
opgebracht, nadat de ontwikkelingskosten hoger werden

- Te betalen ontwikkelingskosten, door niet levelpartners, hangt sterk af van het aantal
te bestellen toestellen, evenals de te betalen productiekosten

- Niet levelpartners betalen tevens een percentage Military Sales, level partners zijn
daarvan vrijgesteld

- Daarentegen kunnen niet levelpartners scherpe onderhandelingen voeren, men zit niet
vast aan de gezamenlijke verplichtingen en kosten van levelpartners.
De voordelen daarvan kunnen bij aankoop van de plank een gunstig voordeel opleveren

- Niet levelpartners kunnen gebruik maken van het US Military Sales programma met
significante voordelen

- Twee landen, Israel en Japan, zijn gelieerd aan het ontwikkelingsprogramma en hebben
een bedrag bij de start van het programma betaald om o.a. gedeeltelijk geïnformeerd te worden

Of er alsnog mogelijkheden zijn voor België om op deze basis deel te kunnen nemen?

- Later bestellen levert tevens een lagere gemiddelde stuksprijs op, als wel een F35
waarvan een zeker aantal aanloop problemen inmiddels zijn opgelost en dus
een financieel voordeel betekent

Verschillen in geschatte kosten F35 per land

Berekeningen over de geschatte prijs van een F35 kunnen per land aanmerkelijk verschillen.
Enerzijds daar de situatie aanmerkelijk anders kan zijn: Belastingen, lonen, kosten brandstof en etc
Anderzijds daar er kosten in opgenomen worden welke het ene land wel berekend en andere land
niet meeberekend.

Canada bijv. calculeert tevens de aanschaf van de bewapening erin mee
De aanschaf van de Amraam C (voor de Hornet) wordt gezien als kosten voor de F35
Evenals de aanschaf van Small Diameter bombs, afreminstallaties en etc.
Nederland ziet deze kosten als kosten die men hoe dan ook moet maken, onafhankelijk van
het aan te schaffen type en is tevens nodig voor de F16.

Ook de boordcanon munitie wordt in Canada, in tegenstelling tot in Nederland, als F35
project gezien.
In Nederland ziet men dit anders. Koopt men een jachtgeweer wordt de munitie ook apart
gekocht en geen hoeveelheid erbij berekend over een flink aantal jaren als de gemiddelde totale
prijs van een jachtgeweer

Mobiele afreminstallaties moeten in Nederland vervangen worden en dienen tevens op de
zwaardere F35 afgestemd te zijn, als wel afgestemd te zijn op andere, zwaardere
typen van Nato partners en vallen in Nederland niet onder het F35 project

Hoewel men in het achterhoofd houdt dat er mogelijk minder nodig zijn als een remparachute
wordt overwogen. Dan wel, als een standaard op toekomstige blocken, ofwel zelf aan te schaffen
(Laatst bekende geschatte prijs remparachute: ±$60.000 per F35)

Aanschaf van nieuwe weapon loaders zijn in Nederland bedoeld voor zowel de F16,als wel
de F35 en valt niet onder het budget vervanging F16

De gemiddelde aanschafprijs van een F35 kan hierdoor dus sterk verschillen, vergelijkingen
per land, evt. ingeval België versus Nederland, zijn dus uiterst relatief.

Kosten per vlieguur

Slechts weinig landen hanteren een prijs welke de kosten per vlieguur van een jet werkelijk
weergeeft
België en Nederland zijn uitzonderingen en geven een beeld dat de werkelijkheid het meest
lijkt te benaderen. Beide landen hanteren hetzelfde bedrag aan kosten per vlieguur van
een F16: ¤20.000 per vlieguur

De opgegeven kosten per vlieguur van bijv. een Saab Gripen NG zijn daarmee vergeleken
dermate extreem laag dat men $3000 á $4000 niet serieus kan nemen

Toekomstige update kosten

o Als leverpartner draagt Nederland 2% bij aan ontwikkelingskosten van toekomstige updates
F35 van de levelpartners.
(Gedurende het EPAF project F16 betaalde de US ±50% van de update kosten)

o Onduidelijk is hoe dit geregeld is wat betreft niet level partners en of men toe kan treden op dat vlak
met de levelpartners?

F35: IOT&E fase

- Deelname IOT&E: ¤270 miljoen
- In dit budget zit inbegrepen, de aanschaf van twee F35’s (aanvankelijk was de bedoeling 3 stuks)
- Minimaal was verplicht de aanschaf van twee F35’s om deel te mogen nemen

De hoofdreden om de IOT&E fase deel te nemen:
- Van een eigen Nederlandse IOT&E versie werden de kosten geschat op ¤200 miljoen

- Een zelfde kwaliteit IOT&E op eigen kracht zou men de mogelijkheden niet voor hebben

- Een extra voordeel is dat men een goed inzicht heeft verkregen in de F35, voordat men
overgaat tot het plaatsen van bestellingen. Dit kan een flink voordeel zijn tijdens de
onderhandelingen bij aankoop van de F35

- Bij invoering heeft men inzicht in logistiek, onderhoud, tactische mogelijkheden en zijn een deel
van piloten en onderhoudspersoneel getraind en thuis op de F35

- Men heeft een flink aantal jaren expertise opgedaan wat betreft de tactische mogelijkheden
van de F35

- Een eigen IOT&E fase zou min. twee jaar duren nadat de eerste F35 zijn ingevoerd

- Daar men de IOT&E fase achter de rug heeft, wordt verwacht dat een eenheid van 8 F35’s
binnen een jaar volledig operationeel kan zijn en volledig inpasbaar is binnen een US en-/of
UK coalitie

- Men profiteert in een vroeg stadium van de hoogwaardige kennis van de Amerikanen en de Britten

- Een nadeel vormt het feit dat opgedane kennis niet gedeeld mag worden met een partner
Met name gezien België, als goede partner, is dit een handicap mocht België besluiten tot
aankoop van de F35
Het wiel (Belgische IOT&E fase) zal, na introductie, door België grotendeels zelf uitgevonden
moeten worden. De US verbiedt Nederland het uitwisselen van informatie.

- In Noorwegen en in Nederland zijn er voorbereidingen en benodigde aanpassingen
voor de komst van de F35 inmiddels in werking gezet.
Uit een Belgisch Kamerverslag blijkt dat men daar buiten gehouden wordt

Prijsverloop bij de aanschaf van de F16

Vaak wordt vergeten hoe het prijsverloop is en -/was in vergelijking met de F16
De F16 was aanvankelijk een vrij eenvoudig toestel met relatief weinig middelen aan boord,
maar ook hier zag men een gestaag zakkende prijs, nadat het toestel in serieproductie was gegaan.

Ter vergelijking met de F35: $220 miljoen, inmiddels gehalveerd naar het bovenstaande bedrag
(Aankoop 2e F35 block 4, pre-productie machine / Nederland)

o Voor de eerste serie van 102 F-16’s was een «not-to-exceed»-prijs van $ 6,09
miljoen overeen gekomen (prijspeil 1975)

o Uiteindelijk was de gemiddeldeprijs van de eerste serie $ 5,819 miljoen
(prijspeil 1975; Kamerstuk 1998–1999, 26 253 nr. 1)

o De gemiddelde prijs van de 111 later bestelde F-16’s bedraagt $ 3,45 miljoen
(prijspeil 1975; Kamerstuk 1986–1987, 19 700 hfst X nr. 53).

De prijs van een F4 Phantom in 1970: $2,4 miljoen
Inmiddels bedraagt de prijs van een Advanced F16 (block60): ±$90 miljoen per F16

Prijs F35

De prijs lijkt in eerste instantie hoog te zijn
Daarentegen speelt ook inflatie hierbij een flinke rol
Een geschatte prijs in 2000/2002 wordt een beduidend andere prijs dan een inflatie
prijs in 2011

Met name als men de prijs tevens relateert naar de sterk gestegen lonen en de huizenprijzen:
- Een hoekhuis in 1985 (fl. 160.000) bracht in 2003 ¤240.000 op. In 2008 een waarde van ¤270.000 (fl.595.000)
- Een loon van fl. 1200 á fl. 1300 in 1997/1998 steeg naar nu ¤1300 á ¤1400 (fl.2864 á fl.3085)

Vergeten wordt vaak dat bij de prijs van een F35 een aantal zaken, zoals bijv. pods,
inbegrepen zijn, welke bij andere typen jets extra aangeschaft dienen te worden
Dit maakt een ander type jet een stuk duurder dan de ogenschijnlijke aanschafprijs

Het vliegtuig is daarnaast geschikt voor SEAD missies (vereiste waar het toestel in het
Nederlandse eisenpakket aan moest kunnen voldoen)

Extra pods

Bij de prijs van een F35 inbegrepen en ingebouwd in het toestel, maar dient als extra pods,
bij een ander type jet, bij de totaalprijs berekend te worden:

Ingebouwd, i.p.v. met behulp van extra pods heeft tevens een aanmerkelijk voordeel in de
vliegprestaties, als wel in de kosten van het brandstof gebruik.

Kosten extra pods:

o Lantirn (Unit cost 1999):
A. Navigation Pod: $1.38 million per stuk
B. Targeting Pod: $3.2 million per stuk
* Upgrade Lantirn Pods (Denemarken):$1,5 miljoen per set

o LITENING AT Targeting-Surveillance Pod: $2 miljoen per stuk

o Een vervanger van de ALQ 131 pod: $3,5 miljoen per stuk

o RAFAEL REECELITE Pod: $6.6 miljoen per stuk

o GEC Marconi Atlantic Navigation Pod: $1,5 miljoen per stuk
(Nederland: overall cost of procurement, 60 stuks > Destijds $90 miljoen)

In de huidige F16 MLU is nauwelijks plaats meer om verdere updates aan te kunnen brengen.
Momenteel denkt men erover na dit te kunnen ondervangen door een extra pod aan te brengen
bij evt. de romp/neus sectie.
Bij de Saab Gripen NG werd dit als een fiks nadeel gezien. Er is, mee o.a. vanwege
de vergrote brandstof tank, weinig ruimte meer over voor toekomstige updates

Vliegprestaties bij gebruik van een externe tank (pods)

Hoeveel het kan schelen als er onder een vliegtuig bijv. een center line brandstof tank wordt
gehangen wordt laten de prestaties van een F16 zien: de vlieglimiet zakt in dat geval
van 9G naar 7 G

Aangezien een F16 nooit zonder extra tanks zal vliegen (missie), is 9 G trekken meer
voor demonstraties en evt. training bedoeld dan de werkelijkheid
Max. G trekken is dus relatief, evenals het mach getal. De meest Amerikaanse F15 piloten
hebben zelden meer dan mach 1.3 gevlogen.

Men kan aanvoeren de tank(s) te droppen, maar gebeurt in de praktijk alleen in een
absolute noodsituatie. De kans dat men in dat geval zonder brandstof komt is te groot.
Geen enkel land heeft voldoende extra brandstof tanks om dit veelvuldig te kunnen doen.
(De US houdt een groot aantal - stokoude - tanks in reserve, maar een flink deel daarvan is
inmiddels afgekeurd)

De snelheid moet bovendien ver terug gebracht worden om dit veilig te kunnen doen.
Vervolgens is de naverbrander nodig om weer op snelheid te kunnen komen, als wel nodig
tijdens het luchtgevecht.

Gemiddeld wordt gerekend met 50% brandstof aan boord tijdens een luchtgevecht
Bij een F15 en F18 zijn de tanks, met veelvuldig gebruik van de naverbrander, binnen 10 min.
geheel leeg (De F16 heeft een kleinere interne brandstofvoorraad en zal eerder leeg zijn dan
bij een F15 of F18)