W&T Wetenschap & Technologie
Een plek om te discussiëren over wetenschappelijke onderwerpen, wetenschappelijke problemen, technologische projecten en grootse uitvindingen.
02-05-2011
Zeldzame geboorte van een zware ster waargenomen
Een team van sterrenkundigen onder leiding van de Amsterdamse promovendus Lucas Ellerbroek heeft het - zeldzame - geboorteproces van een zware ster blootgelegd. Met de spiksplinternieuwe spectrograaf X-shooter op ESO's Very Large Telescope (VLT) in Chili is een zich nog vormende zware ster waargenomen, diep verborgen in een stervormingsgebied in het sterrenbeeld Vela (Zeilen). Aanvullende waarnemingen met een ander instrument op de VLT hebben het bestaan bevestigd van een gasschijf rond de ster, en materie blazende straalstromen loodrecht daarop.
Hoe sterren precies worden gevormd is een van de belangrijkste onopgeloste vraagstukken in de hedendaagse sterrenkunde. Met name de vorming van zware sterren (zo'n 10-100 keer zo zwaar als de zon) is een groot raadsel. Dit komt doordat zware sterren zeldzaam zijn - slechts 1 op de 10.000 sterren is een zware ster - en maar kort leven: een paar miljoen jaar tegen 10 miljard jaar voor de zon. Het vormingsproces gaat ongeveer honderd keer zo snel. Jonge zware sterren zijn bovendien slecht te vinden doordat ze zich diep in het binnenste van enorme gas- en stofwolken bevinden die zo goed als ondoordringbaar zijn voor zichtbaar licht.
Bij de vorming van een lichte ster komt het materiaal via een langzaam ronddraaiende schijf gedeeltelijk op de ster terecht; de rest verdwijnt via straalstromen uit het systeem. De vraag is of dit scenario ook van toepassing is op zwaardere sterren. De nieuwe waarnemingen lijken dit laatste te bevestigen, al gaat het er allemaal veel sneller en heftiger aan toe.
Toegevoegd door Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Zeldzame geboorte van een zware ster waargenomen
Een team van sterrenkundigen onder leiding van de Amsterdamse promovendus Lucas Ellerbroek heeft het - zeldzame - geboorteproces van een zware ster blootgelegd. Met de spiksplinternieuwe spectrograaf X-shooter op ESO's Very Large Telescope (VLT) in Chili is een zich nog vormende zware ster waargenomen, diep verborgen in een stervormingsgebied in het sterrenbeeld Vela (Zeilen). Aanvullende waarnemingen met een ander instrument op de VLT hebben het bestaan bevestigd van een gasschijf rond de ster, en materie blazende straalstromen loodrecht daarop.
Hoe sterren precies worden gevormd is een van de belangrijkste onopgeloste vraagstukken in de hedendaagse sterrenkunde. Met name de vorming van zware sterren (zo'n 10-100 keer zo zwaar als de zon) is een groot raadsel. Dit komt doordat zware sterren zeldzaam zijn - slechts 1 op de 10.000 sterren is een zware ster - en maar kort leven: een paar miljoen jaar tegen 10 miljard jaar voor de zon. Het vormingsproces gaat ongeveer honderd keer zo snel. Jonge zware sterren zijn bovendien slecht te vinden doordat ze zich diep in het binnenste van enorme gas- en stofwolken bevinden die zo goed als ondoordringbaar zijn voor zichtbaar licht.
Bij de vorming van een lichte ster komt het materiaal via een langzaam ronddraaiende schijf gedeeltelijk op de ster terecht; de rest verdwijnt via straalstromen uit het systeem. De vraag is of dit scenario ook van toepassing is op zwaardere sterren. De nieuwe waarnemingen lijken dit laatste te bevestigen, al gaat het er allemaal veel sneller en heftiger aan toe.
Toegevoegd door Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
05-05-2011
NASA-satelliet bevestigt Einsteins zwaartekrachtstheorie
De NASA-satelliet Gravity Probe B heeft twee belangrijke voorspellingen bevestigd die zijn afgeleid uit Albert Einsteins algemene relativiteitstheorie. De in 2004 gelanceerde satelliet heeft met vier uiterst precieze gyroscopen aangetoond dat het 'weefsel' van ruimte en tijd rond een hemellichaam (in dit geval de aarde) gekromd is, en bovendien door de draaiing van dat hemellichaam wordt meegesleept.
Beide effecten zijn gemeten door de satelliet tijdens zijn omlopen om de aarde heel nauwkeurig op één specifieke ster te richten. Als de zwaartekracht van de aarde de genoemde effecten niet zou veroorzaken, zouden de gyroscopen van Gravity Probe B steeds in dezelfde richting zijn blijven wijzen. Maar in plaats daarvan vertoonden zij minuscule, maar meetbare afwijkingen - precies zoals die door de algemene relativiteitstheorie werden voorspeld.
Gravity Probe B was een van de langst lopende projecten in de geschiedenis van NASA. De eerste voorbereidingen - de ontwikkeling van nauwkeurige gyroscopen - begonnen al in 1963. De satelliet sloot zijn metingen in december 2010 af. De technieken die voor het functioneren van Gravity Probe B zijn ontwikkeld, zijn ook toegepast in satellieten voor geofysisch en astronomisch onderzoek.
Gravity Probe B Data Confirms Frame-Dragging and Geodetic Effect in Support of Einstein’s General Theory of Relativity
http://www.lockheedmartin(...)011/0504_ss_GPB.html
NASA Announces Results of Epic Space-Time Experiment
http://science.nasa.gov/s(...)asa/2011/04may_epic/
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
NASA-satelliet bevestigt Einsteins zwaartekrachtstheorie
De NASA-satelliet Gravity Probe B heeft twee belangrijke voorspellingen bevestigd die zijn afgeleid uit Albert Einsteins algemene relativiteitstheorie. De in 2004 gelanceerde satelliet heeft met vier uiterst precieze gyroscopen aangetoond dat het 'weefsel' van ruimte en tijd rond een hemellichaam (in dit geval de aarde) gekromd is, en bovendien door de draaiing van dat hemellichaam wordt meegesleept.
Beide effecten zijn gemeten door de satelliet tijdens zijn omlopen om de aarde heel nauwkeurig op één specifieke ster te richten. Als de zwaartekracht van de aarde de genoemde effecten niet zou veroorzaken, zouden de gyroscopen van Gravity Probe B steeds in dezelfde richting zijn blijven wijzen. Maar in plaats daarvan vertoonden zij minuscule, maar meetbare afwijkingen - precies zoals die door de algemene relativiteitstheorie werden voorspeld.
Gravity Probe B was een van de langst lopende projecten in de geschiedenis van NASA. De eerste voorbereidingen - de ontwikkeling van nauwkeurige gyroscopen - begonnen al in 1963. De satelliet sloot zijn metingen in december 2010 af. De technieken die voor het functioneren van Gravity Probe B zijn ontwikkeld, zijn ook toegepast in satellieten voor geofysisch en astronomisch onderzoek.
Gravity Probe B Data Confirms Frame-Dragging and Geodetic Effect in Support of Einstein’s General Theory of Relativity
http://www.lockheedmartin(...)011/0504_ss_GPB.html
NASA Announces Results of Epic Space-Time Experiment
http://science.nasa.gov/s(...)asa/2011/04may_epic/
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
05-05-2011
Aarde ontsnapt eind dit jaar aan inslag van asteroïde
Een enorme asteroïde van 55 miljoen ton zal in november langs de Aarde scheren. Volgens NASA wordt dit het grootste object dat al zo dicht in de buurt van onze planeet is gekomen.
Een inslag van deze asteroïde zou het equivalent van 65.000 atoombommen zijn en zou een krater van tien kilometer breed en meer dan een halve kilometer diep maken. De asteroïde, die de naam YU55 kreeg, zal op ongeveer 320.000 kilometer van de Aarde passeren en zal zichtbaar zijn met kleine telescopen. YU55 doet er 14 jaar over om rond de zon te draaien
Aanvankelijk had NASA rekening gehouden met een inslag van de asteroïde, maar er zou nu geen gevaar meer bestaan. Er zijn momenteel 874 asteroïden die zich in de buurt van de Aarde bevinden en het potentieel hebben om gevaarlijk te worden. Deze objecten worden voortdurend in de gaten gehouden. Wetenschappers schatten dat een grote botsing met de Aarde om de enkele honderdduizenden jaren voorkomt. (gb)
(allesoversterrenkunde)
Aarde ontsnapt eind dit jaar aan inslag van asteroïde
Een enorme asteroïde van 55 miljoen ton zal in november langs de Aarde scheren. Volgens NASA wordt dit het grootste object dat al zo dicht in de buurt van onze planeet is gekomen.
Een inslag van deze asteroïde zou het equivalent van 65.000 atoombommen zijn en zou een krater van tien kilometer breed en meer dan een halve kilometer diep maken. De asteroïde, die de naam YU55 kreeg, zal op ongeveer 320.000 kilometer van de Aarde passeren en zal zichtbaar zijn met kleine telescopen. YU55 doet er 14 jaar over om rond de zon te draaien
Aanvankelijk had NASA rekening gehouden met een inslag van de asteroïde, maar er zou nu geen gevaar meer bestaan. Er zijn momenteel 874 asteroïden die zich in de buurt van de Aarde bevinden en het potentieel hebben om gevaarlijk te worden. Deze objecten worden voortdurend in de gaten gehouden. Wetenschappers schatten dat een grote botsing met de Aarde om de enkele honderdduizenden jaren voorkomt. (gb)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
09-05-2011
Stormen verwijderen gas uit sterrenstelsels
Met de Herschel-infraroodruimtetelescoop van ESA zijn zeer sterke winden waargenomen van moleculair gas dat wegstroomt uit sterrenstelsels. Het bestaan van deze winden werd al langer vermoed en ze zijn in staat om sterrenstelsels volledig te ontdoen van gas en zo een einde te maken aan de vorming van nieuwe sterren.
De winden die Herschel heeft ontdekt zijn buitengewoon sterk. De snelste heeft een snelheid van 1000 km/s. Het is voor het eerst dat dit soort gasstromen zo duidelijk zijn gezien bij een groter aantal sterrenstelsels. Dr. Eckhard Sturm (Max-Planck-Institut für extraterrestrische Physik) en zijn collega's deden het onderzoek met de Photoconductor Array Camera and Spectrometer van Herschel. Ze onderzochten 50 sterrenstelsels, maar in hun eerste artikel over dit onderzoek, gepubliceerd in Astrophysical Journal Letters, beperken ze zich tot zes. Ze concluderen dat de sterrenstelsels met de sterkste uitstroom zo'n 1200 zonsmassa's per jaar kwijt raken. Dat is genoeg om zo'n stelsel binnen 1 tot 100 miljoen jaar te ontdoen van al zijn gas waaruit het anders sterren zou kunnen vormen.
De winden worden wellicht aangedreven door de intense uitstoot van licht en deeltjes door jonge sterren, of juist door de schokgolven van supernova-explosies. Maar mogelijk speelt ook de straling een rol die afkomstig is van materiaal dat instroomt naar het centrale zwarte gat van de sterrenstelsels. De snelste winden zijn inderdaad afkomstig van sterrenstelsels met de meest actieve kernen. Wellicht verklaart deze waarneming hoe gasarme elliptische sterrenstelsels ontstaan. Het idee is dat deze ontstaan door het samensmelten van kleinere gasrijke sterrenstelsels. Hierdoor wordt veel materiaal aangeboden aan de centrale zwarte gaten, die daardoor veel actiever worden, met als resultaat dat vrijwel al het gas wordt weggeblazen uit het samengesmolten stelsel.
© Edwin Mathlener (www.dekoepel.nl)
(allesoversterrenkunde)
Stormen verwijderen gas uit sterrenstelsels
Met de Herschel-infraroodruimtetelescoop van ESA zijn zeer sterke winden waargenomen van moleculair gas dat wegstroomt uit sterrenstelsels. Het bestaan van deze winden werd al langer vermoed en ze zijn in staat om sterrenstelsels volledig te ontdoen van gas en zo een einde te maken aan de vorming van nieuwe sterren.
De winden die Herschel heeft ontdekt zijn buitengewoon sterk. De snelste heeft een snelheid van 1000 km/s. Het is voor het eerst dat dit soort gasstromen zo duidelijk zijn gezien bij een groter aantal sterrenstelsels. Dr. Eckhard Sturm (Max-Planck-Institut für extraterrestrische Physik) en zijn collega's deden het onderzoek met de Photoconductor Array Camera and Spectrometer van Herschel. Ze onderzochten 50 sterrenstelsels, maar in hun eerste artikel over dit onderzoek, gepubliceerd in Astrophysical Journal Letters, beperken ze zich tot zes. Ze concluderen dat de sterrenstelsels met de sterkste uitstroom zo'n 1200 zonsmassa's per jaar kwijt raken. Dat is genoeg om zo'n stelsel binnen 1 tot 100 miljoen jaar te ontdoen van al zijn gas waaruit het anders sterren zou kunnen vormen.
De winden worden wellicht aangedreven door de intense uitstoot van licht en deeltjes door jonge sterren, of juist door de schokgolven van supernova-explosies. Maar mogelijk speelt ook de straling een rol die afkomstig is van materiaal dat instroomt naar het centrale zwarte gat van de sterrenstelsels. De snelste winden zijn inderdaad afkomstig van sterrenstelsels met de meest actieve kernen. Wellicht verklaart deze waarneming hoe gasarme elliptische sterrenstelsels ontstaan. Het idee is dat deze ontstaan door het samensmelten van kleinere gasrijke sterrenstelsels. Hierdoor wordt veel materiaal aangeboden aan de centrale zwarte gaten, die daardoor veel actiever worden, met als resultaat dat vrijwel al het gas wordt weggeblazen uit het samengesmolten stelsel.
© Edwin Mathlener (www.dekoepel.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
12-05-2011
Dwergplaneet Haumea "glinstert" van de ijskristallen
Voorbij de baan van de planeet Neptunus licht de vijfde dwergplaneet van ons zonnestelsel op. Europese astronomen hebben donderdag bekendgemaakt dat Haumea bedekt is door ijskristallen.
De miniplaneet heeft de vorm van een rugbybal en is 2.000 km lang. Op minder dan vier uur draait het hemellichaam rond zijn as.
Dankzij de enorme VLT-telescoop van de Zuidelijke Europese Sterrenwacht ESO in Chili hebben wetenschappers vastgesteld dat Haumea bedekt is door goed geordende ijskristallen. Gezien de zonnestraling de kristallijne structuur van een ijsoppervlak vernietigt, moet er een energiebron zijn om dit te behouden, aldus Benoît Carry, die mee publiceerde in het vakblad Astronomy and Astrophysics.
Die energie komt volgens de onderzoekers van twee bronnen: enerzijds de getijdenwerking van de twee manen van Haumea, Hi'iaka en Namaka, en anderzijds de aanwezigheid binnen de dwergplaneet van radioactieve elementen zoals potassium-40, thorium-232 en uranium-238.
Haumea zou aan de uithoeken van ons zonnestelsel in botsing zijn gekomen met een ander object van gesteente, waardoor de twee manen ontstonden. De botsing kan ook de snelle rotatie van het hemellichaam en zijn vorm verklaren.
De dwergplaneet bevindt zich op meer dan 5 miljard km van de Zon, binnen de Kuipergordel. (belga/jv)
(HLN)
Dwergplaneet Haumea "glinstert" van de ijskristallen
Voorbij de baan van de planeet Neptunus licht de vijfde dwergplaneet van ons zonnestelsel op. Europese astronomen hebben donderdag bekendgemaakt dat Haumea bedekt is door ijskristallen.
De miniplaneet heeft de vorm van een rugbybal en is 2.000 km lang. Op minder dan vier uur draait het hemellichaam rond zijn as.
Dankzij de enorme VLT-telescoop van de Zuidelijke Europese Sterrenwacht ESO in Chili hebben wetenschappers vastgesteld dat Haumea bedekt is door goed geordende ijskristallen. Gezien de zonnestraling de kristallijne structuur van een ijsoppervlak vernietigt, moet er een energiebron zijn om dit te behouden, aldus Benoît Carry, die mee publiceerde in het vakblad Astronomy and Astrophysics.
Die energie komt volgens de onderzoekers van twee bronnen: enerzijds de getijdenwerking van de twee manen van Haumea, Hi'iaka en Namaka, en anderzijds de aanwezigheid binnen de dwergplaneet van radioactieve elementen zoals potassium-40, thorium-232 en uranium-238.
Haumea zou aan de uithoeken van ons zonnestelsel in botsing zijn gekomen met een ander object van gesteente, waardoor de twee manen ontstonden. De botsing kan ook de snelle rotatie van het hemellichaam en zijn vorm verklaren.
De dwergplaneet bevindt zich op meer dan 5 miljard km van de Zon, binnen de Kuipergordel. (belga/jv)
(HLN)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
12-05-2011
Magma-oceaan onder oppervlak Io
Jupitermaan Io is veruit het meest vulkanisch actieve hemellichaam in ons zonnestelsel. Gelijkmatig verdeeld over het oppervlak komen vulkanen voor, dit in tegenstelling tot op aarde, waar deze vooral voorkomen daar waar continentale platen op elkaar botsen. De vulkanen op Io produceren honderd keer meer lava dan die op aarde. Uit nieuwe analyse van waarnemingen gedaan met de Galileo-sonde is nu nieuw bewijs afgeleid dat zich onder de korst van de maan een 30 km dikke oceaan van vloeibare magma bevindt met een temperatuur van 1200 graden. Deze oceaan heeft effect op de manier waarop Io reageert met het immense magnetische veld van Jupiter. Het bestaan ervan is dan ook afgeleid uit waarnemingen aan het magnetische veld, die door de Galileo-sonde zijn verricht tussen 1995 en 2003. Maar voor een nauwkeurige analyse was beter inzicht nodig in de manier waarop de mineralen op Io reageren met het magnetische veld van Jupiter. Dat onderzoek is pas onlangs gedaan.
Er wordt vermoed dat ook andere hemellichamen, zoals de aarde en de maan, kort na hun ontstaan zo'n magma-oceaan hadden en vulkanisch veel actiever waren. Maar deze objecten zijn sindsdien zo afgekoeld dat de magma-oceaan verdwenen is. Op Io wordt de oceaan vloeibaar gehouden door de wisselende getijdenkrachten van Jupiter en de andere grote manen.
© Edwin Mathlener (www.dekoepel.nl)
(allesoversterrenkunde)
Magma-oceaan onder oppervlak Io
Jupitermaan Io is veruit het meest vulkanisch actieve hemellichaam in ons zonnestelsel. Gelijkmatig verdeeld over het oppervlak komen vulkanen voor, dit in tegenstelling tot op aarde, waar deze vooral voorkomen daar waar continentale platen op elkaar botsen. De vulkanen op Io produceren honderd keer meer lava dan die op aarde. Uit nieuwe analyse van waarnemingen gedaan met de Galileo-sonde is nu nieuw bewijs afgeleid dat zich onder de korst van de maan een 30 km dikke oceaan van vloeibare magma bevindt met een temperatuur van 1200 graden. Deze oceaan heeft effect op de manier waarop Io reageert met het immense magnetische veld van Jupiter. Het bestaan ervan is dan ook afgeleid uit waarnemingen aan het magnetische veld, die door de Galileo-sonde zijn verricht tussen 1995 en 2003. Maar voor een nauwkeurige analyse was beter inzicht nodig in de manier waarop de mineralen op Io reageren met het magnetische veld van Jupiter. Dat onderzoek is pas onlangs gedaan.
Er wordt vermoed dat ook andere hemellichamen, zoals de aarde en de maan, kort na hun ontstaan zo'n magma-oceaan hadden en vulkanisch veel actiever waren. Maar deze objecten zijn sindsdien zo afgekoeld dat de magma-oceaan verdwenen is. Op Io wordt de oceaan vloeibaar gehouden door de wisselende getijdenkrachten van Jupiter en de andere grote manen.
© Edwin Mathlener (www.dekoepel.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
12-05-2011
Gamma-uitbarstingen in de Krabnevel
De Krabnevel in het sterrenbeeld Stier is het restant van een supernova die in 1054 werd gezien. In het hart van de nevel staat een pulsar, een sneldraaiende neutronenster met een zeer sterk magnetisch veld, die als een superdynamo energie in de nevel pompt die daardoor kan blijven stralen. Bijzonder aan de Krabnevel zijn de gama-uitbarstingen die sinds 2009 kunnen worden waargenomen. Op 12 april is met de Fermi Gamma-ray Space Telescope de grootste uitbarsting ooit waargenomen, vijf keer sterker dan ooit te voren met een duur van zes dagen. De helderheid in gammastraling werd 30x groter dan de normale helderheid. Al eerder, in januari, waren met diverse satellieten, waaronder Fermi, Swift en de Rossi X-ray Timing Explorer, langdurige helderheidsvariaties waargenomen in röntgenstraling. Maar opmerkelijk genoeg werden met het Chandra-röntgenobservatorium geen veranderingen in röntgenstraling waargenomen tijdens de gamma-uitbarsting in april.
Astrononen denken dat de gamma-uitbarstingen optreden als zeer sterke magnetische velden in de buurt van de neutronenster zich herschikken. Bij deze veranderingen kunnen deeltjes als elektronen worden versneld tot bijna de lichtsnelheid. Als deze zeer snelle deeltjes vervolgens weer reageren met magnetische velden, kan gammastraling worden opgewekt.
Met het Chandra-röntgenobservatorium is de Krabnevel regelmatig waargenomen sinds september 2010, juist met het doel om te bepalen waar in de nevel de gamma-uitbarstingen plaatsvinden. Gamma-satellieten kijken niet scherp genoeg om dit te zien, maar treed een uitbarsting tegelijk op in het röntgengebied, dan kan de positie wel worden bepaald omdat röntgensatellieten veel scherper kunnen kijken. In die opzet is men dus nog niet geslaagd, maar zeven maanden kijken naar de Krabnevel heeft wel een film opgeleverd waarin allerlei andere variaties in het röntgenbeeld zijn te zien.
© Edwin Mathlener (www.dekoepel.nl)
(allesoversterrenkunde)
Gamma-uitbarstingen in de Krabnevel
De Krabnevel in het sterrenbeeld Stier is het restant van een supernova die in 1054 werd gezien. In het hart van de nevel staat een pulsar, een sneldraaiende neutronenster met een zeer sterk magnetisch veld, die als een superdynamo energie in de nevel pompt die daardoor kan blijven stralen. Bijzonder aan de Krabnevel zijn de gama-uitbarstingen die sinds 2009 kunnen worden waargenomen. Op 12 april is met de Fermi Gamma-ray Space Telescope de grootste uitbarsting ooit waargenomen, vijf keer sterker dan ooit te voren met een duur van zes dagen. De helderheid in gammastraling werd 30x groter dan de normale helderheid. Al eerder, in januari, waren met diverse satellieten, waaronder Fermi, Swift en de Rossi X-ray Timing Explorer, langdurige helderheidsvariaties waargenomen in röntgenstraling. Maar opmerkelijk genoeg werden met het Chandra-röntgenobservatorium geen veranderingen in röntgenstraling waargenomen tijdens de gamma-uitbarsting in april.
Astrononen denken dat de gamma-uitbarstingen optreden als zeer sterke magnetische velden in de buurt van de neutronenster zich herschikken. Bij deze veranderingen kunnen deeltjes als elektronen worden versneld tot bijna de lichtsnelheid. Als deze zeer snelle deeltjes vervolgens weer reageren met magnetische velden, kan gammastraling worden opgewekt.
Met het Chandra-röntgenobservatorium is de Krabnevel regelmatig waargenomen sinds september 2010, juist met het doel om te bepalen waar in de nevel de gamma-uitbarstingen plaatsvinden. Gamma-satellieten kijken niet scherp genoeg om dit te zien, maar treed een uitbarsting tegelijk op in het röntgengebied, dan kan de positie wel worden bepaald omdat röntgensatellieten veel scherper kunnen kijken. In die opzet is men dus nog niet geslaagd, maar zeven maanden kijken naar de Krabnevel heeft wel een film opgeleverd waarin allerlei andere variaties in het röntgenbeeld zijn te zien.
© Edwin Mathlener (www.dekoepel.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
12-05-2011
NGC 4214: een stervormingslab
Met de nieuwste camera van de Hubble-ruimtetelescoop, de Wide Field Camera 3 (WFC3), is een foto gemaakt van het dwergsterrenstelsel NGC 4214. Het stelsel straalt helder met het licht van jonge sterren en gaswolken en is een prachtig laboratorium om stervorming in te onderzoeken. Grootte zegt ook niet alles, want dit kleine stelsel bevat alles, van hete, jonge stervormingsgebieden tot oude sterhopen met rode superreuzen.
Een grote hartvormige holte in het midden van de foto springt wellicht nog wel het meest in het oog. Hier staat een grote sterrenhoop met zware, jonge sterren met oppervlakte temperaturen van 10000 tot 50000 graden. Hun sterke sterwind hebben de holte schoon geblazen, waardoor er hier geen nieuwere sterren meer kunnen ontstaan.
NGC 4214 ligt op een afstand van 10 miljoen lichtjaar in het sterrenbeeld Jachthonden. Deze betrekkelijk geringe afstand en het feit dat er maar weinig absorberend stof zit tussen ons en het stelsel, maar dit stelsel tot een ideale plek om allerlei aspecten van sterevolutie te bestuderen. Vooral interessant is de vraag waardoor stervorming nu precies op gang komt. Opvallend ook in dit stelsel zijn de grote aantallen rode reuzen en superreuzen. De grote variatie in stertypen leert ons dat sterke stervorming al lang aan de gang is in dit stelsel.
© Edwin Mathlener (www.dekoepel.nl)
(allesoversterrenkunde)
NGC 4214: een stervormingslab
Met de nieuwste camera van de Hubble-ruimtetelescoop, de Wide Field Camera 3 (WFC3), is een foto gemaakt van het dwergsterrenstelsel NGC 4214. Het stelsel straalt helder met het licht van jonge sterren en gaswolken en is een prachtig laboratorium om stervorming in te onderzoeken. Grootte zegt ook niet alles, want dit kleine stelsel bevat alles, van hete, jonge stervormingsgebieden tot oude sterhopen met rode superreuzen.
Een grote hartvormige holte in het midden van de foto springt wellicht nog wel het meest in het oog. Hier staat een grote sterrenhoop met zware, jonge sterren met oppervlakte temperaturen van 10000 tot 50000 graden. Hun sterke sterwind hebben de holte schoon geblazen, waardoor er hier geen nieuwere sterren meer kunnen ontstaan.
NGC 4214 ligt op een afstand van 10 miljoen lichtjaar in het sterrenbeeld Jachthonden. Deze betrekkelijk geringe afstand en het feit dat er maar weinig absorberend stof zit tussen ons en het stelsel, maar dit stelsel tot een ideale plek om allerlei aspecten van sterevolutie te bestuderen. Vooral interessant is de vraag waardoor stervorming nu precies op gang komt. Opvallend ook in dit stelsel zijn de grote aantallen rode reuzen en superreuzen. De grote variatie in stertypen leert ons dat sterke stervorming al lang aan de gang is in dit stelsel.
© Edwin Mathlener (www.dekoepel.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
18-05-2011
Meer vrije planeten dan sterren
Astronomen hebben een nieuw soort planeten ontdekt die vrij rondzwerven in de lege ruimte tussen de sterren. Mogelijk zijn er zelfs meer van dit soort planeten dan er sterren zijn. Ze zijn wel gewoon ontstaan in jonge planetaire systemen maar vervolgens naar buiten weggeschoten.
Deze 'verweesde' planeten zijn zeer moeilijk waar te nemen, maar bewegen ze tussen ons en een ster door, dan kan hun zwaartekracht het sterlicht iets bundelen waardoor de ster enkele dagen wat helderder lijkt. Zo'n gravitatielenseffect is moeilijk waarneembaar, tenzij je lang naar zeer veel sterren kijkt. Een team uit Japan en Nieuw-Zeeland deed dit in 2006 en 2007 en lette op grote aantallen sterren in de richting van het centrum van ons Melkwegstelsel. In die data zijn nu aanwijzingen gevonden voor het bestaan van 10 vrije planeten met een omvang van tenminste Jupiter op afstanden van 10.000 tot 20.000 lichtjaar.
Op basis van statistiek schat het betrokken team dat er vele honderden miljarden van dit soort planeten zijn in ons Melkwegstelsel, ongeveer twee keer meer dan er sterren zijn. Ze komen minstens in de zelfde aantallen voor als planeten die wel om sterren draaien. Het was niet mogelijk om lichtere planeten waar te nemen, maar die moeten er wel zijn. Het ware aantal vrije planeten is dus mogelijk nog veel groter.
Jonge planetenstelsels zijn erg turbulent en door nauwe passages tussen planeten onderling of met een andere ster, kunnen planeten naar buiten worden geschoten. Het waargenomen aantal vrije planeten onderschrijft dit idee. Planeetachtige objecten zouden ook direct kunnen ontstaan in stervormingsgebieden, maar dan zouden ze ze zeldzamer zijn. Het onderzoek verschijnt op 19 mei in Nature.
© Edwin Mathlener (www.dekoepel.nl)
(allesoversterrenkunde)
Meer vrije planeten dan sterren
Astronomen hebben een nieuw soort planeten ontdekt die vrij rondzwerven in de lege ruimte tussen de sterren. Mogelijk zijn er zelfs meer van dit soort planeten dan er sterren zijn. Ze zijn wel gewoon ontstaan in jonge planetaire systemen maar vervolgens naar buiten weggeschoten.
Deze 'verweesde' planeten zijn zeer moeilijk waar te nemen, maar bewegen ze tussen ons en een ster door, dan kan hun zwaartekracht het sterlicht iets bundelen waardoor de ster enkele dagen wat helderder lijkt. Zo'n gravitatielenseffect is moeilijk waarneembaar, tenzij je lang naar zeer veel sterren kijkt. Een team uit Japan en Nieuw-Zeeland deed dit in 2006 en 2007 en lette op grote aantallen sterren in de richting van het centrum van ons Melkwegstelsel. In die data zijn nu aanwijzingen gevonden voor het bestaan van 10 vrije planeten met een omvang van tenminste Jupiter op afstanden van 10.000 tot 20.000 lichtjaar.
Op basis van statistiek schat het betrokken team dat er vele honderden miljarden van dit soort planeten zijn in ons Melkwegstelsel, ongeveer twee keer meer dan er sterren zijn. Ze komen minstens in de zelfde aantallen voor als planeten die wel om sterren draaien. Het was niet mogelijk om lichtere planeten waar te nemen, maar die moeten er wel zijn. Het ware aantal vrije planeten is dus mogelijk nog veel groter.
Jonge planetenstelsels zijn erg turbulent en door nauwe passages tussen planeten onderling of met een andere ster, kunnen planeten naar buiten worden geschoten. Het waargenomen aantal vrije planeten onderschrijft dit idee. Planeetachtige objecten zouden ook direct kunnen ontstaan in stervormingsgebieden, maar dan zouden ze ze zeldzamer zijn. Het onderzoek verschijnt op 19 mei in Nature.
© Edwin Mathlener (www.dekoepel.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
19-05-2011
Donkere energie bestaat echt
Een vijf jaar durend onderzoek aan 200.000 sterrenstelsels tot op afstanden van 7 miljard lichtjaar bevestigt dat donkere energie inderdaad de uitdijing van het heelal versnelt. Bij dit onderzoek is gebruik gemaakt van waarnemingen van NASA's Galaxy Evolution Explorer-satelliet en de Anglo-Australian Telescope in Australië.
De waarnemingen dragen nieuw bewijs aan voor het idee dat donkere energie werkt als een constante kracht, die gelijkmatig door het hele heelal de versnelde uitdijing aandrijft. Dit is in tegenspraak met een alternatieve theorie, waarin niet donkere energie maar juist zwaartekracht de uitdijing aandrijft, er vanuit gaand dat deze kracht op zeer grote afstanden afstotend wordt in plaats van aantrekkend.
Donkere energie is vijftien jaar geleden ontdekt door afstandsbepalingen met behulp van supernova's. Het nieuwe onderzoek gebruikt twee onafhankelijke methodes om afstanden tot verre sterrenstelsels te bepalen. De eerste methode kijkt naar de manier hoe sterrenstelsels door het heelal zijn verspreid, en de tweede methode meet hoe snel clusters van sterrenstelsels zijn ontstaan. Met de Galaxy Evolution Explorer werden daartoe eerst honderden miljoenen sterrenstelsels in kaart gebracht, verspreid over driekwart van de sterrenhemel. Hierin werden heldere, jonge sterrenstelsels geselecteerd, waaraan de Anglo-Australian Telescope aanvullende waarnemingen deed om zo een 3D-kaart samen te stellen, waarop het verdere onderzoek kon worden gebaseerd.
© Edwin Mathlener (www.dekoepel.nl)
(allesoversterrenkunde)
Donkere energie bestaat echt
Een vijf jaar durend onderzoek aan 200.000 sterrenstelsels tot op afstanden van 7 miljard lichtjaar bevestigt dat donkere energie inderdaad de uitdijing van het heelal versnelt. Bij dit onderzoek is gebruik gemaakt van waarnemingen van NASA's Galaxy Evolution Explorer-satelliet en de Anglo-Australian Telescope in Australië.
De waarnemingen dragen nieuw bewijs aan voor het idee dat donkere energie werkt als een constante kracht, die gelijkmatig door het hele heelal de versnelde uitdijing aandrijft. Dit is in tegenspraak met een alternatieve theorie, waarin niet donkere energie maar juist zwaartekracht de uitdijing aandrijft, er vanuit gaand dat deze kracht op zeer grote afstanden afstotend wordt in plaats van aantrekkend.
Donkere energie is vijftien jaar geleden ontdekt door afstandsbepalingen met behulp van supernova's. Het nieuwe onderzoek gebruikt twee onafhankelijke methodes om afstanden tot verre sterrenstelsels te bepalen. De eerste methode kijkt naar de manier hoe sterrenstelsels door het heelal zijn verspreid, en de tweede methode meet hoe snel clusters van sterrenstelsels zijn ontstaan. Met de Galaxy Evolution Explorer werden daartoe eerst honderden miljoenen sterrenstelsels in kaart gebracht, verspreid over driekwart van de sterrenhemel. Hierin werden heldere, jonge sterrenstelsels geselecteerd, waaraan de Anglo-Australian Telescope aanvullende waarnemingen deed om zo een 3D-kaart samen te stellen, waarop het verdere onderzoek kon worden gebaseerd.
© Edwin Mathlener (www.dekoepel.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
19-05-2011
Plan voor nieuwe zwaartekrachttelescoop
Vandaag zijn plannen gepresenteerd voor een nieuwe Europese detector voor gravitatiegolven, de Einstein Telescoop. Door nieuwe technieken te gebruiken moet deze detector veel gevoeliger worden dan alle eerdere detectors.
Zwaartekracht golven zijn voorspeld door Einsteins Algemene Relativiteitstheorie, maar ze zijn nog nooit waargenomen. Ze moeten o.a. worden opgewekt bij supernova-explosies en samensmeltende awarte gaten. Ook hoopt men ooit gravitatiegolven uit de begintijd van het heelal waar te nemen. Met de eerste-generatie-detectors, die enkele jaren terug zijn gebouwd, heeft men nog niets waargenomen. maar daardoor wel een bovengrens kunnen stellen aan de sterkte van de golven. Met de tweede-generatie-detectors die nu worden gebouwd, hoopt men voor het eerst gravitatiegolven waar te nemen. Met de derde generatie, waartoe de Einstein Telescoop behoort, verwacht men serieus onderzoek te kunnen doen. De gevoeligheid moet nog eens honderd keer groter worden, dan van de detectors die nu in aanbouw zijn.
Gravitatiedetectors bestaan uit twee armen van enkele kilometers lengte die een hoek maken met elkaar. Een passerende gravitatiegolf verandert de lengte van de armen een heel klein beetje en dat moet meetbaar zijn. Met laserstralen die door de armen reizen, kunnen de periodieke veranderingen worden gemeten. De Einstein Telescoop moet op een diepte van enkele honderden meters onder de grond worden gebouwd, waardoor deze minder last heeft van trillingen en gevoeliger kan zijn. Bovendien zullen er feitelijk meerdere detectors binnen elkaar worden gebouwd om een groter frequentiebereik te kunnen meten.
De Europese Commissie heeft de ontwerpstudie gesubsidieerd met drie miljoen euro. Of de detector ook daadwerkelijk gebouwd gaat worden, moet nog worden besloten.
© Edwin Mathlener (www.dekoepel.nl)
(allesoversterrenkunde)
Plan voor nieuwe zwaartekrachttelescoop
Vandaag zijn plannen gepresenteerd voor een nieuwe Europese detector voor gravitatiegolven, de Einstein Telescoop. Door nieuwe technieken te gebruiken moet deze detector veel gevoeliger worden dan alle eerdere detectors.
Zwaartekracht golven zijn voorspeld door Einsteins Algemene Relativiteitstheorie, maar ze zijn nog nooit waargenomen. Ze moeten o.a. worden opgewekt bij supernova-explosies en samensmeltende awarte gaten. Ook hoopt men ooit gravitatiegolven uit de begintijd van het heelal waar te nemen. Met de eerste-generatie-detectors, die enkele jaren terug zijn gebouwd, heeft men nog niets waargenomen. maar daardoor wel een bovengrens kunnen stellen aan de sterkte van de golven. Met de tweede-generatie-detectors die nu worden gebouwd, hoopt men voor het eerst gravitatiegolven waar te nemen. Met de derde generatie, waartoe de Einstein Telescoop behoort, verwacht men serieus onderzoek te kunnen doen. De gevoeligheid moet nog eens honderd keer groter worden, dan van de detectors die nu in aanbouw zijn.
Gravitatiedetectors bestaan uit twee armen van enkele kilometers lengte die een hoek maken met elkaar. Een passerende gravitatiegolf verandert de lengte van de armen een heel klein beetje en dat moet meetbaar zijn. Met laserstralen die door de armen reizen, kunnen de periodieke veranderingen worden gemeten. De Einstein Telescoop moet op een diepte van enkele honderden meters onder de grond worden gebouwd, waardoor deze minder last heeft van trillingen en gevoeliger kan zijn. Bovendien zullen er feitelijk meerdere detectors binnen elkaar worden gebouwd om een groter frequentiebereik te kunnen meten.
De Europese Commissie heeft de ontwerpstudie gesubsidieerd met drie miljoen euro. Of de detector ook daadwerkelijk gebouwd gaat worden, moet nog worden besloten.
© Edwin Mathlener (www.dekoepel.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Ik neem aan dat ze pas met de bouw van de derde generatie beginnen wanneer de tweede generatie iets heeft kunnen detecteren. Anders wordt die Einstein Telescoop wel een heel grote gok. De LHC kan nog tenminste meer dan één truukje 
Calm down, please!
21-05-2011
Beste radiowaarneming van jets van zwart gat
Een internationaal team van astronomen heeft met radiotelescopen op het zuidelijk halfrond de meest gedetailleerde afbeelding gemaakt ooit van de jets van een superzwaar zwart gat in een nabij sterrenstelsel.
Deze bundels van weggeschoten materie ontstaan als materiaal in een schijf naar een zwart gat spiraliseert en daar vervolgens wordt opgeslokt. Op een manier die we nog niet begrijpen wordt een deel van dat materiaal niet opgeslokt, maar met zeer grote snelheid weggeblazen, in twee smalle bundels loodrecht op de schijf. Het team onderzocht de bundels van het reusachtige elliptische sterrenstelsel NGC 5128. Op radiogolflengten is dit de sterkste en grootste radiobron in het sterrenbeeld Centaurus en staat daarom ook bekend als Centaurus A. Het beslaat aan de hemel een gebied ter grote van 20x de Volle Maan, wat veroorzaakt wordt door de twee reusachtige lobben die aan weerskanten van het sterrenstelsel liggen. Deze lobben van heet gas worden gevuld door de jets die ontspringen vanuit de kern van het stelsel. Die jets zijn al lang bekend, maar nu zijn de binnenste delen in kaart gebracht, een gebied met een doorsnede van maar 4,2 lichtjaar. Er zijn details te zien met een omvang van slechts 15 lichtdagen.
De opname is gebaseerd op waarnemingen gedaan met radiotelescopen die deelnemen aan het TANAMI (Tracking Active Galactic Nuclei with Austral Milliarcsecond Interferometry) project. Met behulp van geavanceerde computertechnieken kunnen radiotelesopen verspreid over meerdere continenten een zeer scherp kijkende telescoop nabootsen met de diameter van de aarde. Het onderzoek verschijnt in het juninummer van Astronomy and Astrophysics maar staat reeds on-line.
© Edwin Mathlener (www.dekoepel.nl)
(allesoversterrenkunde)
Beste radiowaarneming van jets van zwart gat
Een internationaal team van astronomen heeft met radiotelescopen op het zuidelijk halfrond de meest gedetailleerde afbeelding gemaakt ooit van de jets van een superzwaar zwart gat in een nabij sterrenstelsel.
Deze bundels van weggeschoten materie ontstaan als materiaal in een schijf naar een zwart gat spiraliseert en daar vervolgens wordt opgeslokt. Op een manier die we nog niet begrijpen wordt een deel van dat materiaal niet opgeslokt, maar met zeer grote snelheid weggeblazen, in twee smalle bundels loodrecht op de schijf. Het team onderzocht de bundels van het reusachtige elliptische sterrenstelsel NGC 5128. Op radiogolflengten is dit de sterkste en grootste radiobron in het sterrenbeeld Centaurus en staat daarom ook bekend als Centaurus A. Het beslaat aan de hemel een gebied ter grote van 20x de Volle Maan, wat veroorzaakt wordt door de twee reusachtige lobben die aan weerskanten van het sterrenstelsel liggen. Deze lobben van heet gas worden gevuld door de jets die ontspringen vanuit de kern van het stelsel. Die jets zijn al lang bekend, maar nu zijn de binnenste delen in kaart gebracht, een gebied met een doorsnede van maar 4,2 lichtjaar. Er zijn details te zien met een omvang van slechts 15 lichtdagen.
De opname is gebaseerd op waarnemingen gedaan met radiotelescopen die deelnemen aan het TANAMI (Tracking Active Galactic Nuclei with Austral Milliarcsecond Interferometry) project. Met behulp van geavanceerde computertechnieken kunnen radiotelesopen verspreid over meerdere continenten een zeer scherp kijkende telescoop nabootsen met de diameter van de aarde. Het onderzoek verschijnt in het juninummer van Astronomy and Astrophysics maar staat reeds on-line.
© Edwin Mathlener (www.dekoepel.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
23-05-2011
Hubble-telescoop bekijkt ster die het heelal veranderde
De Hubble-ruimtetelescoop heeft foto's gemaakt van één enkele ster in de Andromedanevel, ter nagedachtenis aan het feit dat deze ster Edwin Hubble in 1923 in staat stelde om de afstand te bepalen tot dit stelsel. Hierdoor kon hij bewijzen dat het heelal veel groter was dan men tot dan toe dacht.
Voor die tijd dachten de meeste astronomen dat spiraalnevels zoals de Andromedanevel deel uit maakten van ons eigen Melkwegstelsel. Hubble ontdekte dat een bepaald type veranderlijke sterren - Cepheïden - ook in de Andromedanevel staan. De periode van zo'n ster is een maat voor zijn ware helderheid en vergelijken we die met zijn waargenomen helderheid, dan kunnen we de afstand tot zo'n ster berekenen. Hubble deed dit voor het eerst met de Cepheïde die bekent staat als Hubble variabele nummer 1, of te wel V1. Op basis van zijn waarnemingen aan V1 kon Hubble onomstotelijk bewijzen dat de Andromedanevel een ander sterrenstelsel is, ver buiten ons eigen Melkwegstelsel: tegenwoordig weten we dat de afstand ruim 2 miljoen lichtjaar bedraagt.
Astronomen van het Space Telescope Science Institute's Hubble Heritage Project werkten samen met waarnemers van de American Association of Variable Star Observers (AAVSO) om de lichtkromme van V1 goed in kaart te brengen. Zo kon men bepalen wat goede momenten waren om de Hubble-telescoop foto's te laten maken van V1 op het moment van grootste en kleinste helderheid. De foto's zijn vandaag gepresenteerd op de bijeenkomst van de American Astronomical Society in Boston.
© Edwin Mathlener (www.dekoepel.nl)
(allesoversterrenkunde)
Hubble-telescoop bekijkt ster die het heelal veranderde
De Hubble-ruimtetelescoop heeft foto's gemaakt van één enkele ster in de Andromedanevel, ter nagedachtenis aan het feit dat deze ster Edwin Hubble in 1923 in staat stelde om de afstand te bepalen tot dit stelsel. Hierdoor kon hij bewijzen dat het heelal veel groter was dan men tot dan toe dacht.
Voor die tijd dachten de meeste astronomen dat spiraalnevels zoals de Andromedanevel deel uit maakten van ons eigen Melkwegstelsel. Hubble ontdekte dat een bepaald type veranderlijke sterren - Cepheïden - ook in de Andromedanevel staan. De periode van zo'n ster is een maat voor zijn ware helderheid en vergelijken we die met zijn waargenomen helderheid, dan kunnen we de afstand tot zo'n ster berekenen. Hubble deed dit voor het eerst met de Cepheïde die bekent staat als Hubble variabele nummer 1, of te wel V1. Op basis van zijn waarnemingen aan V1 kon Hubble onomstotelijk bewijzen dat de Andromedanevel een ander sterrenstelsel is, ver buiten ons eigen Melkwegstelsel: tegenwoordig weten we dat de afstand ruim 2 miljoen lichtjaar bedraagt.
Astronomen van het Space Telescope Science Institute's Hubble Heritage Project werkten samen met waarnemers van de American Association of Variable Star Observers (AAVSO) om de lichtkromme van V1 goed in kaart te brengen. Zo kon men bepalen wat goede momenten waren om de Hubble-telescoop foto's te laten maken van V1 op het moment van grootste en kleinste helderheid. De foto's zijn vandaag gepresenteerd op de bijeenkomst van de American Astronomical Society in Boston.
© Edwin Mathlener (www.dekoepel.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
23-05-2011
Rotatiesnelheden verraden leeftijden sterren
Een internationaal team van sterrenkundigen is erin geslaagd om de leeftijden van enkele tientallen relatief jonge sterren te bepalen. Daarbij is gebruik gemaakt van het gegeven dat sterren mettertijd steeds langzamer gaan draaien. De resultaten van de leeftijdsbepalingen worden vandaag bekendgemaakt tijdens de 218de bijeenkomst van de American Astronomical Society (AAS).
Net als onze zon zien de meeste sterren er gedurende bijna hun hele leven hetzelfde uit. Aan de buitenkant kun je dus niet zien hoe oud ze zijn. Toch is van veel sterren de leeftijd bekend: de leeftijden van sterrenhopen bijvoorbeeld kunnen worden afgeleid uit de kleuren en helderheden van de sterren waaruit deze groepen bestaan.
De bepaling van de leeftijden van afzonderlijke sterren is veel moeilijker. Er bestaat weliswaar een bekende relatie tussen leeftijd en rotatie, maar het meten van de draaisnelheid van een ster is een lastige klus. Dankzij de Amerikaanse satelliet Kepler komt er echter schot in dit onderzoek.
Kepler is ontworpen om heel nauwkeurig de helderheden van grote aantallen sterren te meten, met name om planeten bij deze sterren te kunnen opsporen. Kleine fluctuaties in de helderheid van een ster kunnen echter niet alleen door een steeds weer voor de ster langs bewegende planeet worden veroorzaakt, maar ook door donkere vlekken op het oppervlak van de ster - het equivalent van zonnevlekken. Door te meten hoe lang het duurt voordat zo'n vlek uit het zicht verdwijnt, kan de rotatiesnelheid van de ster worden vastgesteld.
Op die manier hebben de astronomen de leeftijden van 71 sterren van de sterrenhoop NGC 6811 gemeten - een klus die vier jaar in beslag nam. De sterren vertonen rotatieperioden van één tot elf dagen. Ter vergelijking: onze zon, die met 5 miljard jaar van middelbare leeftijd is, heeft een rotatieperiode van dertig dagen.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Rotatiesnelheden verraden leeftijden sterren
Een internationaal team van sterrenkundigen is erin geslaagd om de leeftijden van enkele tientallen relatief jonge sterren te bepalen. Daarbij is gebruik gemaakt van het gegeven dat sterren mettertijd steeds langzamer gaan draaien. De resultaten van de leeftijdsbepalingen worden vandaag bekendgemaakt tijdens de 218de bijeenkomst van de American Astronomical Society (AAS).
Net als onze zon zien de meeste sterren er gedurende bijna hun hele leven hetzelfde uit. Aan de buitenkant kun je dus niet zien hoe oud ze zijn. Toch is van veel sterren de leeftijd bekend: de leeftijden van sterrenhopen bijvoorbeeld kunnen worden afgeleid uit de kleuren en helderheden van de sterren waaruit deze groepen bestaan.
De bepaling van de leeftijden van afzonderlijke sterren is veel moeilijker. Er bestaat weliswaar een bekende relatie tussen leeftijd en rotatie, maar het meten van de draaisnelheid van een ster is een lastige klus. Dankzij de Amerikaanse satelliet Kepler komt er echter schot in dit onderzoek.
Kepler is ontworpen om heel nauwkeurig de helderheden van grote aantallen sterren te meten, met name om planeten bij deze sterren te kunnen opsporen. Kleine fluctuaties in de helderheid van een ster kunnen echter niet alleen door een steeds weer voor de ster langs bewegende planeet worden veroorzaakt, maar ook door donkere vlekken op het oppervlak van de ster - het equivalent van zonnevlekken. Door te meten hoe lang het duurt voordat zo'n vlek uit het zicht verdwijnt, kan de rotatiesnelheid van de ster worden vastgesteld.
Op die manier hebben de astronomen de leeftijden van 71 sterren van de sterrenhoop NGC 6811 gemeten - een klus die vier jaar in beslag nam. De sterren vertonen rotatieperioden van één tot elf dagen. Ter vergelijking: onze zon, die met 5 miljard jaar van middelbare leeftijd is, heeft een rotatieperiode van dertig dagen.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
24-05-2011
Nabije supernovafabriek komt op gang
Uit waarnemingen van de NASA-röntgensatelliet Chandra blijkt dat de Carinanevel, een stervormingsgebied op slechts 7500 lichtjaar van de aarde, geleidelijk in een supernovafabriek verandert. Tussen de talrijke jonge sterren in de gasnevel zijn diverse restanten van deze kolossale sterexplosies ontdekt.
Een andere aanwijzing dat de Carinanevel het toneel van supernova-explosies is, is het tekort aan röntgenbronnen in een van de sterrenhopen die de nevel rijk is. Verspreid over de Carinanevel heeft Chandra vele duizenden heldere röntgenobjecten gevonden, maar in de sterrenhoop Trumpler 15 zijn ze relatief schaars. Volgens astronomen wijst dat erop dat de zwaarste sterren in deze sterrenhoop hun (relatief korte) bestaan al hebben afgesloten met een supernova-explosie.
Bij het Chandra-onderzoek zijn ook zes mogelijke neutronensterren ontdekt - de compacte kernen die vaak overblijven nadat een zware ster is geëxplodeerd. Tot nu toe was maar één neutronenster in de Carinanevel gevonden. Dat kwam voornamelijk doordat het rijkelijke aanwezige stof en gas de laagenergetische röntgenstraling van neutronensterren betrekkelijk sterk absorberen. Waarschijnlijk houden zich hier dus nog meer supernovaresten schuil.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Nabije supernovafabriek komt op gang
Uit waarnemingen van de NASA-röntgensatelliet Chandra blijkt dat de Carinanevel, een stervormingsgebied op slechts 7500 lichtjaar van de aarde, geleidelijk in een supernovafabriek verandert. Tussen de talrijke jonge sterren in de gasnevel zijn diverse restanten van deze kolossale sterexplosies ontdekt.
Een andere aanwijzing dat de Carinanevel het toneel van supernova-explosies is, is het tekort aan röntgenbronnen in een van de sterrenhopen die de nevel rijk is. Verspreid over de Carinanevel heeft Chandra vele duizenden heldere röntgenobjecten gevonden, maar in de sterrenhoop Trumpler 15 zijn ze relatief schaars. Volgens astronomen wijst dat erop dat de zwaarste sterren in deze sterrenhoop hun (relatief korte) bestaan al hebben afgesloten met een supernova-explosie.
Bij het Chandra-onderzoek zijn ook zes mogelijke neutronensterren ontdekt - de compacte kernen die vaak overblijven nadat een zware ster is geëxplodeerd. Tot nu toe was maar één neutronenster in de Carinanevel gevonden. Dat kwam voornamelijk doordat het rijkelijke aanwezige stof en gas de laagenergetische röntgenstraling van neutronensterren betrekkelijk sterk absorberen. Waarschijnlijk houden zich hier dus nog meer supernovaresten schuil.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
25-05-2011
Astronomen zagen 13,1 miljard jaar oude lichtflits
Astronomen uit de Verenigde Staten en Groot-Brittannië steken collega's uit het Nederlandse Leiden naar de kroon. De sterrenkundigen hebben een 13,1 miljard jaar oude lichtflits gezien. Daarmee zijn ze een van de oudste hemellichamen ooit op het spoor, een record dat nu nog in deels Nederlandse handen is.
De ontdekte stralen, die werden uitgezonden door een ontploffende ster, verschenen in april 2009 aan de sterrenhemel. Toen het oerlicht aan zijn reis begon, was het heelal ongeveer 500 miljoen jaar oud, piepjong naar astronomische maatstaven.
De ontdekking is vandaag bekendgemaakt op een bijeenkomst van het Amerikaans Astronomisch Genootschap (AAS) in Boston en verschijnt binnenkort in het wetenschappelijk tijdschrift Astrophysical Journal.
De astronomen hebben de lichtbron GRB 090429B genoemd. De stralen ervan zijn vrijwel even oud als een licht dat de Leidse sterrenkundigen en buitenlandse collega's onlangs hadden ontdekt. Die wetenschappers vingen stralen op van een sterrenstelsel van meer dan 13 miljard jaar geleden.
In de beginjaren van het heelal ontstonden in razend tempo sterren, planeten en andere hemellichamen. Door die embryonale fase te bestuderen, hopen wetenschappers een beter inzicht te krijgen in de huidige kosmos. (belga/adv)
(HLN)
Astronomen zagen 13,1 miljard jaar oude lichtflits
Astronomen uit de Verenigde Staten en Groot-Brittannië steken collega's uit het Nederlandse Leiden naar de kroon. De sterrenkundigen hebben een 13,1 miljard jaar oude lichtflits gezien. Daarmee zijn ze een van de oudste hemellichamen ooit op het spoor, een record dat nu nog in deels Nederlandse handen is.
De ontdekte stralen, die werden uitgezonden door een ontploffende ster, verschenen in april 2009 aan de sterrenhemel. Toen het oerlicht aan zijn reis begon, was het heelal ongeveer 500 miljoen jaar oud, piepjong naar astronomische maatstaven.
De ontdekking is vandaag bekendgemaakt op een bijeenkomst van het Amerikaans Astronomisch Genootschap (AAS) in Boston en verschijnt binnenkort in het wetenschappelijk tijdschrift Astrophysical Journal.
De astronomen hebben de lichtbron GRB 090429B genoemd. De stralen ervan zijn vrijwel even oud als een licht dat de Leidse sterrenkundigen en buitenlandse collega's onlangs hadden ontdekt. Die wetenschappers vingen stralen op van een sterrenstelsel van meer dan 13 miljard jaar geleden.
In de beginjaren van het heelal ontstonden in razend tempo sterren, planeten en andere hemellichamen. Door die embryonale fase te bestuderen, hopen wetenschappers een beter inzicht te krijgen in de huidige kosmos. (belga/adv)
(HLN)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
25-05-2011
Unieke dubbele heliumdwerg ontdekt
Astronomen van de Universiteit van Warwick hebben een unieke dubbele heliumdwerg ontdekt. Het gaat om twee witte dwergsterren (ongeveer zo groot als de aarde maar zo zwaar als de zon) die voor het grootste deel uit samengeperst heliumgas bestaat.
Witte dwergen vormen de eindstadia van sterren zoals onze eigen zon. Ze bevatten normaalgesproken een kern van koolstof en zuurstof - elementen die ontstaan bij de kernfusie van helium. Helium is weer het fusieproduct van waterstof.
Het feit dat de twee witte dwergen in de nieuw ontdekte dubbelster (CS41177, op 1140 lichtjaar afstand in het sterrenbeeld Leeuw) vrijwel geheel uit helkium bestaan, betekent dat ze hun buitenste gasmantels kwijtgeraakt moeten zijn - zo goed als zeker door de onderlinge zwaartekrachtswerking - waardoor druk en temperatuur in het inwendige niet langer hoog genoeg waren om de fusie van helium op gang te brengen.
Berekeningen wijzen uit dat de omloopbaan van de twee heliumsterren langzaam maar zeker steeds kleiner wordt; over ongeveer één miljard jaar zullen ze versmelten tot een hete 'subdwerg'.
© Govert Schilling
(allesoversterrenkunde)
Unieke dubbele heliumdwerg ontdekt
Astronomen van de Universiteit van Warwick hebben een unieke dubbele heliumdwerg ontdekt. Het gaat om twee witte dwergsterren (ongeveer zo groot als de aarde maar zo zwaar als de zon) die voor het grootste deel uit samengeperst heliumgas bestaat.
Witte dwergen vormen de eindstadia van sterren zoals onze eigen zon. Ze bevatten normaalgesproken een kern van koolstof en zuurstof - elementen die ontstaan bij de kernfusie van helium. Helium is weer het fusieproduct van waterstof.
Het feit dat de twee witte dwergen in de nieuw ontdekte dubbelster (CS41177, op 1140 lichtjaar afstand in het sterrenbeeld Leeuw) vrijwel geheel uit helkium bestaan, betekent dat ze hun buitenste gasmantels kwijtgeraakt moeten zijn - zo goed als zeker door de onderlinge zwaartekrachtswerking - waardoor druk en temperatuur in het inwendige niet langer hoog genoeg waren om de fusie van helium op gang te brengen.
Berekeningen wijzen uit dat de omloopbaan van de twee heliumsterren langzaam maar zeker steeds kleiner wordt; over ongeveer één miljard jaar zullen ze versmelten tot een hete 'subdwerg'.
© Govert Schilling
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
25-05-2011
Nieuwe 3D-kaart van het heelal
Sterrenkundigen hebben een nieuwe 3D-kaart van het naburige heelal samengesteld. De kaart toont de posities en afstanden van maar liefst 45.000 sterrenstelsels, tot op een afstand van ca. 380 miljoen lichtjaar.
De afstanden van de sterrenstelsels zijn in de loop van vele jaren bepaald met telescopen op het noordelijk en het zuidelijk halfrond van de aarde. Eerdere 3D-kaarten, zoals de beroemde Sloan Digital Sky Survey, beslaan slechts een deel van de sterrenhemel; de nieuwe 2MASS Redshift Survey bestrijkt niet minder dan 95% van de ons omringende ruimte - de resterende 5% wordt aan het zicht onttrokken door naburige sterren en stofwolken in ons eigen Melkwegstelsel.
De nieuwe, complete kaart, die vandaag gepresenteerd werd op de 218e bijeenkomst van de American Astronomical Society in Boston, kan o.a. inzicht bieden in de precieze oorzaak van de relatief hoge bewegingssnelheid van het Melkwegstelsel. Die moet veroorzaakt worden door de aantrekkingskracht van naburige clusters en superclusters van sterrenstelsels.
Op de hier afgebeelde kaart worden de afstanden met kleuren aangegeven: paars is dichtbij, rood is ver weg.
• Hogeresolutieversie van de nieuwe 3D-kaart
© Govert Schilling
(allesoversterrenkunde)
Nieuwe 3D-kaart van het heelal
Sterrenkundigen hebben een nieuwe 3D-kaart van het naburige heelal samengesteld. De kaart toont de posities en afstanden van maar liefst 45.000 sterrenstelsels, tot op een afstand van ca. 380 miljoen lichtjaar.
De afstanden van de sterrenstelsels zijn in de loop van vele jaren bepaald met telescopen op het noordelijk en het zuidelijk halfrond van de aarde. Eerdere 3D-kaarten, zoals de beroemde Sloan Digital Sky Survey, beslaan slechts een deel van de sterrenhemel; de nieuwe 2MASS Redshift Survey bestrijkt niet minder dan 95% van de ons omringende ruimte - de resterende 5% wordt aan het zicht onttrokken door naburige sterren en stofwolken in ons eigen Melkwegstelsel.
De nieuwe, complete kaart, die vandaag gepresenteerd werd op de 218e bijeenkomst van de American Astronomical Society in Boston, kan o.a. inzicht bieden in de precieze oorzaak van de relatief hoge bewegingssnelheid van het Melkwegstelsel. Die moet veroorzaakt worden door de aantrekkingskracht van naburige clusters en superclusters van sterrenstelsels.
Op de hier afgebeelde kaart worden de afstanden met kleuren aangegeven: paars is dichtbij, rood is ver weg.
• Hogeresolutieversie van de nieuwe 3D-kaart
© Govert Schilling
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
26-05-2011
Meer water op de maan
Nieuwe analyses van materiaal verzameld tijdens de Apollo 17-missie laten zien dat het inwendige van de maan veel meer water bevat dan gedacht. Dit geeft mogelijk een andere draai aan de ontstaansgeschiedenis van de maan.
Een team onder leiding van Erik Hauri van het Carnegie Institution for Science onderzocht insluitsels van gestolde magma in kristallen. Het magma bevat honderd keer meer water dan ooit eerder is gemeten in maangesteente. Doordat het is ingesloten in kristal, heeft het water niet kunnen ontsnappen. De kristallen met de insluitsels zijn zeer lang geleden tijdens vulkaanuitbarstingen vanuit het binnenste van de maan naar het oppervlak gebracht. Vergeleken met meteorieten bevat gesteente op aarde en de andere aardse planeten maar weinig water en andere vluchtige stoffen. Dit past in het beeld dat het binnenste deel van het zonnestelsel te heet was voor de aanwezigheid van deze stoffen, toen de aardse planeten werden gevormd. Het lage watergehalte dat tot nog toe op de maan was gemeten, sloot hier ook goed bij aan. De waarneming dat het maaninwendige meer water bevat dan gedacht heeft consequenties. Dit gaat namelijk niet goed samen met de theorie dat de maan gevormd is door een zeer gewelddadige (en hete) inslag van een planetair lichaam met de omvang van Mars op de proto-aarde. En een hoger watergehalte in het inwendige van de planeten heeft gevolgen voor het tektonische gedrag van planeetoppervlakken, het smeltpunt van materialen in het inwendige en het gedrag van vulkanen.
Het is zelfs mogelijk dat het waterijs dat eerder is waargenomen in kraters op de polen van de maan niet alleen afkomstig is van komeetinslagen, maar is vrijgekomen uit het binnenste van de maan bij vulkaanuitbarstingen. Het onderzoek is vandaag gepubliceerd in Science Express.
© Edwin Mathlener (www.dekoepel.nl)
(allesoversterrenkunde)
Meer water op de maan
Nieuwe analyses van materiaal verzameld tijdens de Apollo 17-missie laten zien dat het inwendige van de maan veel meer water bevat dan gedacht. Dit geeft mogelijk een andere draai aan de ontstaansgeschiedenis van de maan.
Een team onder leiding van Erik Hauri van het Carnegie Institution for Science onderzocht insluitsels van gestolde magma in kristallen. Het magma bevat honderd keer meer water dan ooit eerder is gemeten in maangesteente. Doordat het is ingesloten in kristal, heeft het water niet kunnen ontsnappen. De kristallen met de insluitsels zijn zeer lang geleden tijdens vulkaanuitbarstingen vanuit het binnenste van de maan naar het oppervlak gebracht. Vergeleken met meteorieten bevat gesteente op aarde en de andere aardse planeten maar weinig water en andere vluchtige stoffen. Dit past in het beeld dat het binnenste deel van het zonnestelsel te heet was voor de aanwezigheid van deze stoffen, toen de aardse planeten werden gevormd. Het lage watergehalte dat tot nog toe op de maan was gemeten, sloot hier ook goed bij aan. De waarneming dat het maaninwendige meer water bevat dan gedacht heeft consequenties. Dit gaat namelijk niet goed samen met de theorie dat de maan gevormd is door een zeer gewelddadige (en hete) inslag van een planetair lichaam met de omvang van Mars op de proto-aarde. En een hoger watergehalte in het inwendige van de planeten heeft gevolgen voor het tektonische gedrag van planeetoppervlakken, het smeltpunt van materialen in het inwendige en het gedrag van vulkanen.
Het is zelfs mogelijk dat het waterijs dat eerder is waargenomen in kraters op de polen van de maan niet alleen afkomstig is van komeetinslagen, maar is vrijgekomen uit het binnenste van de maan bij vulkaanuitbarstingen. Het onderzoek is vandaag gepubliceerd in Science Express.
© Edwin Mathlener (www.dekoepel.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
ongelofelijke dingen die er in het heelal gebeuren waarvan wij maar een fractie op grote afstand zien,
wat we wel dichterbij zien in het zonnestelsel: planeten met hun manen, de zon, asteroïden, meteoren, kometen is al spectaculair dus hetgeen zich allemaal afspeelt elders moet echt ongelofelijk zijn als je het van dichterbij zou zien daar tussen de triljoenen sterren en ontelbare planeten met hun manen
(moest ik even kwijt
)
wat we wel dichterbij zien in het zonnestelsel: planeten met hun manen, de zon, asteroïden, meteoren, kometen is al spectaculair dus hetgeen zich allemaal afspeelt elders moet echt ongelofelijk zijn als je het van dichterbij zou zien daar tussen de triljoenen sterren en ontelbare planeten met hun manen
(moest ik even kwijt
)
Weer effe ontspannen bij wat mooie beelden.
[ Bericht 24% gewijzigd door Googolplexian op 29-05-2011 17:00:44 ]
[ Bericht 24% gewijzigd door Googolplexian op 29-05-2011 17:00:44 ]
Calm down, please!
26-05-2011
Kristalregen waargenomen bij jonge ster
Bij een jonge ster in het sterrenbeeld Orion regent het kristallen van het mineraal olivijn. Dat blijkt uit waarnemingen met de NASA-infraroodsatelliet Spitzer.
Het is voor het eerst dat olivijnkristallen zijn waargenomen in de stofrijke gaswolken rond een ster-in-wording. Astronomen weten nog niet precies hoe die kristallen zijn ontstaan, maar de meest waarschijnlijke oorzaak ligt bij de materiebundels of jets die de ster - HOPS-68 geheten - uitstoot. Vermoed wordt dat de kristallen zijn gevormd aan het oppervlak van de ster, via de jets in de omringende gaswolk zijn terechtgekomen - waar het veel kouder is - en vervolgens weer omlaag zijn geregend.
De ontdekking kan helpen verklaren waarom ook kometen, die in de koude buitendelen van ons zonnestelsel zijn ontstaan, dit soort kristallen bevatten. De temperaturen in de buitengebieden zijn veel te laag om zulke kristallen te laten ontstaan. Maar ook onze zon stootte in haar begintijd jets van materie uit, en het is dus denkbaar dat kometen op via die weg aan olivijnkristallen zijn gekomen.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Kristalregen waargenomen bij jonge ster
Bij een jonge ster in het sterrenbeeld Orion regent het kristallen van het mineraal olivijn. Dat blijkt uit waarnemingen met de NASA-infraroodsatelliet Spitzer.
Het is voor het eerst dat olivijnkristallen zijn waargenomen in de stofrijke gaswolken rond een ster-in-wording. Astronomen weten nog niet precies hoe die kristallen zijn ontstaan, maar de meest waarschijnlijke oorzaak ligt bij de materiebundels of jets die de ster - HOPS-68 geheten - uitstoot. Vermoed wordt dat de kristallen zijn gevormd aan het oppervlak van de ster, via de jets in de omringende gaswolk zijn terechtgekomen - waar het veel kouder is - en vervolgens weer omlaag zijn geregend.
De ontdekking kan helpen verklaren waarom ook kometen, die in de koude buitendelen van ons zonnestelsel zijn ontstaan, dit soort kristallen bevatten. De temperaturen in de buitengebieden zijn veel te laag om zulke kristallen te laten ontstaan. Maar ook onze zon stootte in haar begintijd jets van materie uit, en het is dus denkbaar dat kometen op via die weg aan olivijnkristallen zijn gekomen.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
30-05-2011
Hubble ontdekt twee generaties sterren in bolhopen
In bolvormige sterrenhopen blijken twee generaties sterren voor te komen. Dat blijkt uit nieuwe waarnemingen met de Hubble Space Telescope, verricht door astronomen van de McMaster-universiteit in Hamilton (Ontario, Canada). Tot nu toe werd altijd aangenomen dat alle sterren in bolhopen tegelijkertijd zijn ontstaan.
Bolvormige sterrenhopen - grote verzamelingen van honderdduizenden oude sterren - behoren tot de oudste structure in ons Melkwegstelsel. De ontdekking dat niet alle sterren in een bolhoop tegelijkertijd zijn ontstaan, komt als een verrassing. De nieuwe waarnemingen, die deze week gepresenteerd worden op een bijeenkomst van de Canadian Astronomical Society (CASCA) in London, Ontario, doen vermoeden dat de tweede generatie sterren ontstaan is uit gas dat door de eerste (grotere) generatie sterren de ruimte in is geblazen.
Onderzoeksleidster Alison Sills denkt dat er mogelijk een verband bestaat tussen de oorsprong van deze tweede generatie sterren in bolhopen en de aanwezigheid van zogeheten 'blauwe achterblijvers': sterren die als gevolg van onderlinge interacties en materie-overdracht heter (en dus blauwer) zijn dan je op basis van hun gevorderde leeftijd zou verwachten.
© Govert Schilling
(allesoversterrenkunde)
Hubble ontdekt twee generaties sterren in bolhopen
In bolvormige sterrenhopen blijken twee generaties sterren voor te komen. Dat blijkt uit nieuwe waarnemingen met de Hubble Space Telescope, verricht door astronomen van de McMaster-universiteit in Hamilton (Ontario, Canada). Tot nu toe werd altijd aangenomen dat alle sterren in bolhopen tegelijkertijd zijn ontstaan.
Bolvormige sterrenhopen - grote verzamelingen van honderdduizenden oude sterren - behoren tot de oudste structure in ons Melkwegstelsel. De ontdekking dat niet alle sterren in een bolhoop tegelijkertijd zijn ontstaan, komt als een verrassing. De nieuwe waarnemingen, die deze week gepresenteerd worden op een bijeenkomst van de Canadian Astronomical Society (CASCA) in London, Ontario, doen vermoeden dat de tweede generatie sterren ontstaan is uit gas dat door de eerste (grotere) generatie sterren de ruimte in is geblazen.
Onderzoeksleidster Alison Sills denkt dat er mogelijk een verband bestaat tussen de oorsprong van deze tweede generatie sterren in bolhopen en de aanwezigheid van zogeheten 'blauwe achterblijvers': sterren die als gevolg van onderlinge interacties en materie-overdracht heter (en dus blauwer) zijn dan je op basis van hun gevorderde leeftijd zou verwachten.
© Govert Schilling
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
