Slavernij afgeschaft door blanke mannen!

quote:

Slaven hebben zichzelf niet bevrijd
Vreemd die viering van de afschaffing van de slavernij op 1 juli. Wat herdenken we eigenlijk? Dat een klein aantal ondemocratisch gekozen, deftige en vermogende blanke heren in Den Haag een wet hebben aangenomen, waarin werd bepaald dat er op 1 juli 1863 een einde moest komen aan de slavernij in de Nederlandse koloniën in West-Indië? Moet je daar een feestelijk gezicht bij trekken?

Rijkelijk laat
Vandaag de dag zijn we toch van mening dat Nederland die slavernij in zijn koloniën nooit had moeten toestaan en dat de afschaffing in 1863 rijkelijk laat was? Bovendien hadden die witte heren bepaald dat een deel van de vrijgelaten slaven nog eens tien jaar verplicht op de plantages moest blijven werken en dat alleen de slaveneigenaren een vergoeding zouden krijgen van gemiddeld 300 gulden per vrijgelaten slaaf. De slaven zelf kregen niets. Allemaal redenen om 1 juli maar liever te vergeten.

Maar is die slavenbevrijding wel een ‘witte’ daad? Is daar niet wat aan te doen? En ja hoor, de laatste jaren zijn er een paar studies verschenen, waarin een politiek correcte versie van de afschaffing wordt gepresenteerd en waarin het slavenverzet de belangrijkste oorzaak voor de beëindiging van de slavernij wordt genoemd.

Dat verzet zou de slavernij zo onbeheersbaar hebben gemaakt dat slavenarbeid onrendabel werd. Kijk maar naar de slavenopstand op Saint Domingue, het Franse deel van het eiland Hispaniola. Daar bevrijdden de slaven zichzelf en riepen in 1804 de zwarte republiek Haïti uit. Welke slaveneigenaar kon daarna nog rustig slapen? Niet de wet, maar het verzet had een einde gemaakt aan de slavernij.

Bezetter
Zo’n interpretatie geeft 1 juli een heel andere betekenis. Per slot zou 5 mei ook met meer enthousiasme gevierd worden als Nederland zichzelf van de bezetter had ontdaan. In dat laatste heb ik als kind trouwens vast geloofd, want in de verhalen over de Oorlog ging het wel heel vaak over het Verzet, terwijl ik Stalingrad en de invasie in Normandië in herinnering heb als militaire operaties, waarbij ons land niet direct betrokken was.

Pas op school werd mij duidelijk dat de bevrijding van Nederland het resultaat was van gebeurtenissen die zich grotendeels buiten ons land hadden afgespeeld. En dat geldt mutatis mutandis ook voor de afschaffing van de slavernij. De these dat de slaven zichzelf hebben bevrijd, mag dan een warm gevoel van binnen veroorzaken, ze is met uitzondering van Haïti onjuist.

Het slavenverzet heeft misschien wel 1 miljoen Afrikanen een gedwongen reis naar de Nieuwe Wereld bespaard
Verzet
Er zijn duidelijke aanwijzingen dat het slavenverzet niet geleid heeft tot afschaffing van de slavernij. Zo zou het een misverstand zijn te denken dat gebieden met veel slaven kostbare politiestaten waren. Het aantal ordebewaarders was er juist relatief klein in vergelijking met de meeste landen in West-Europa en toch zijn alle slavenopstanden vroeger of later onderdrukt, met uitzondering van Haïti.

Die opstand deed trouwens weinig afbreuk aan de economische aantrekkingskracht van de slavernij, want de prijzen van de slaven bleven maar stijgen. Had het slavenverzet de winstgevendheid van het systeem ondermijnd, dan waren de prijzen van de slaven gedaald. Blijkbaar zagen de slavenhandelaren en de slavenbezitters het verzet en de opstanden van hun menselijk eigendom als een bedrijfsrisico. De kosten daarvan werden meer dan goed gemaakt door het feit dat slavenarbeid op de plantages goedkoper was dan vrije arbeid.

Dat kostenvoordeel en het grote aanbod van slaven uit Afrika zorgden ervoor dat de slavenhandel en de slavernij nog vele decennia hadden kunnen voortbestaan als een aantal parlementen in Europa en de VS vol met oude, deftige witte heren daar geen stokje voor gestoken had. Dat is geen politiek correcte conclusie, maar het is niet anders.
Toch is het slavenverzet wel degelijk van belang geweest, zij het op een heel ander continent.

Plantages
Niet de slaven in de Nieuwe Wereld, maar de slaven in Afrika hebben van dat verzet geprofiteerd. De opstanden onder de slaven aan boord van de schepen en op de plantages hebben de kosten van de slavenhandel en de slavernij wat verhoogd. In de Nieuwe Wereld beperkte dat de aantrekkelijkheid om slaven te kopen enigszins en zo bleven er meer slaven in Afrika.

Het slavenverzet heeft misschien wel 1 miljoen Afrikanen een gedwongen reis naar de Nieuwe Wereld bespaard, ongeveer 9 procent van het totale aantal van ruim 11 miljoen en dat is een formidabele prestatie.
Natuurlijk zou het nog mooier zijn als er daardoor in Afrika ook minder mensen tot slaaf zouden zijn gemaakt. Maar zo inschikkelijk is de geschiedenis niet, want alles wijst erop dat de afschaffing van de Atlantische slavenhandel de prijzen op de Afrikaanse slavenmarkten deed dalen en dat de Afrikanen het zich daardoor konden veroorloven om zelf meer slaven te kopen. Politiek correct zal de geschiedenis wel nooit worden.
Piet Emmer is emeritus-hoogleraar in de geschiedenis van de Europese expansie, Universiteit Leiden. In 2000 publiceerde hij De Nederlandse slavenhandel 1500-1850 (de Arbeiderspers). Als Pieter C. Emmer redigeerde hij, samen met Seymour Drescher, de pasverschenen bundel Who Abolished Slavery? Slave Revolts and Abolitionism (New York/Oxford, 2010).

quote:

Op vrijdag 2 juli 2010 12:35 schreef Ryan3 het volgende:

[..]

Dit lijkt me niet echt opmerkelijk nieuws hoor. De man doet net alsof er een paradigma bestaat onder historici dat slaven zich zelf hebben bevrijd door in verzet te gaan, maar daar ben ik in het geheel niet zeker van. Sterker nog, muv idd van Haïti, was het verzet niet doorslaggevend en heeft zeker niet geleid tot de afschaffing. Bij de liberale en confessionele elites ontstond in toenemende mate het idee dat slavernij inhumaan en onchristelijk was. Net zo goed als dat in dezelfde periode het idee ontstond dat de sociale omstandigheden van de nieuwe klasse van industriële arbeiders veel te wensen over lieten. Niet de arbeider zelf is primair de auctor intellectualis van zijn emancipatie, die vervolgens in de tweede helft van de 19de eeuw volgde.
Dat verhaaltje over zijn eigen perceptie mbt het verzet tijdens de bezetting, is natuurlijk helemaal lachwekkend ter vergelijking van deze materie.

Dat er misschien een paar historici zijn geweest, recent ook nog eens, die aan dit paradigma probeerden te sleutelen, zou op zich waar kunnen zijn, maar dit is zeker niet het huidige paradigma, datgene waar historici het dus grosso modo over eens zijn...