ONZ Onzin voor je leven!
Vrolijkheid troef in dit lieve forum vol humor.
EN VERDER
[ Bericht 82% gewijzigd door FUFR op 16-03-2010 13:08:35 ]
[ Bericht 82% gewijzigd door FUFR op 16-03-2010 13:08:35 ]
Lead me away, come inside,
see my mind in kaleidoscope
Muziekje d'r bij? http://www.soundcloud.com/fufr
see my mind in kaleidoscope
Muziekje d'r bij? http://www.soundcloud.com/fufr
wij hebben (liever gezegd Colt en z'n zusje) hebben er gisteren ook een x aantal stoppen doorheen gejaagd. Maar.......... hij weet nu waar het probleem zit.
en waar zat het in?quote:Op dinsdag 16 maart 2010 13:01 schreef -moppie- het volgende:
wij hebben (liever gezegd Colt en z'n zusje) hebben er gisteren ook een x aantal stoppen doorheen gejaagd. Maar.......... hij weet nu waar het probleem zit.
Ik volg mijn eurobiljetten, jij toch ook?
Volg je eurobiljetten
Volg je eurobiljetten
Nasty!quote:Op dinsdag 16 maart 2010 13:01 schreef -moppie- het volgende:
[..]
Je mag vast in natura betalen
zo, hebben we die vast gehad
Ik volg mijn eurobiljetten, jij toch ook?
Volg je eurobiljetten
Volg je eurobiljetten
Juist wel!quote:Op dinsdag 16 maart 2010 13:02 schreef -moppie- het volgende:
Zijn jullie niet lief geweest voor BB aangezien SQ er bijna niet meer is?
Hele tijd thumbs up
Ik volg mijn eurobiljetten, jij toch ook?
Volg je eurobiljetten
Volg je eurobiljetten
Gemaakt of wordt het vanavond friet halen?quote:
Ik volg mijn eurobiljetten, jij toch ook?
Volg je eurobiljetten
Volg je eurobiljetten
fornuis staat in het atelier dus zijn zusje kan niet koken, ik welquote:Op dinsdag 16 maart 2010 13:03 schreef Blueman het volgende:
[..]
Gemaakt of wordt het vanavond friet halen?
morgen gaat hij het maken.
En over dat laatste zijn de meningen verdeeld gok ikquote:Op dinsdag 16 maart 2010 13:05 schreef -moppie- het volgende:
[..]
ze heeft daar gewoon haar eigen studiootje zeg maar.
geen kost en inwoning zeg maar
Mag ze dan wel aanschuiven bij jou vanavond?
Of eet ze maar friet?
Ik volg mijn eurobiljetten, jij toch ook?
Volg je eurobiljetten
Volg je eurobiljetten
ze heeft geluk, op dinsdag eten we altijd met z'n allen bij de ouders van Colt!quote:Op dinsdag 16 maart 2010 13:05 schreef Blueman het volgende:
[..]
En over dat laatste zijn de meningen verdeeld gok ik
Mag ze dan wel aanschuiven bij jou vanavond?
Of eet ze maar friet?
De meneer van het NOS nieuws zei net dat minister Eurlings vorige week de pijp aan Maarten gaf. Hij bedoelde in verband met zn politieke carriere, maar zo zegt ie toch gewoon dat die vent dood is?
Oh, dat is wel prettigquote:Op dinsdag 16 maart 2010 13:05 schreef -moppie- het volgende:
[..]
ze heeft daar gewoon haar eigen studiootje zeg maar.
geen kost en inwoning zeg maar
Maar nog geen verhuisplannen?
Inderdaad, arme Camiel... hij moest nog kindjes makenquote:Op dinsdag 16 maart 2010 13:07 schreef Inu het volgende:
De meneer van het NOS nieuws zei net dat minister Eurlings vorige week de pijp aan Maarten gaf. Hij bedoelde in verband met zn politieke carriere, maar zo zegt ie toch gewoon dat die vent dood is?
De mazzelchick!quote:Op dinsdag 16 maart 2010 13:06 schreef -moppie- het volgende:
[..]
ze heeft geluk, op dinsdag eten we altijd met z'n allen bij de ouders van Colt!
Het geluk is met de domme. of ja. met de fornuislozen!
Ik volg mijn eurobiljetten, jij toch ook?
Volg je eurobiljetten
Volg je eurobiljetten
ze is er pas 2 wekenquote:Op dinsdag 16 maart 2010 13:07 schreef Inu het volgende:
[..]
Oh, dat is wel prettig
Nee je... de pijp aan Maarten geven is dat je iets opgeeft.quote:Op dinsdag 16 maart 2010 13:07 schreef Inu het volgende:
De meneer van het NOS nieuws zei net dat minister Eurlings vorige week de pijp aan Maarten gaf. Hij bedoelde in verband met zn politieke carriere, maar zo zegt ie toch gewoon dat die vent dood is?
De pijp uit gaan is toch dat je dood gaat?
Ik volg mijn eurobiljetten, jij toch ook?
Volg je eurobiljetten
Volg je eurobiljetten
RIP Eurlings 
Lead me away, come inside,
see my mind in kaleidoscope
Muziekje d'r bij? http://www.soundcloud.com/fufr
see my mind in kaleidoscope
Muziekje d'r bij? http://www.soundcloud.com/fufr
De pijp aan Maarten geven
eerder verschenen in "Daer omme lachen die liede" (red. Ton van Strien en Roel Zemel), Amsterdam 2005, blz. 81-84
voor Fred de Bree
Wat de uitdrukking de pijp aan Maarten geven betekent, weten de meeste Nederlanders wel: ‘ergens mee op houden, ergens de brui aan geven’. Maar wat de etymologische dus letterlijke betekenis ervan is, daarover bestaat alleen maar onzekerheid.
Dat kan ik illustreren aan de hand van de uiteenlopende verklaringen die ervan gegeven zijn. Ze zijn te vinden op de website van Onze Taal.
Omdat ‘de pijp aan Maarten geven’ in Vlaanderen ook ‘sterven’ betekent, oppert Verschueren in zijn bekende woordenboek (Verschuerens Groot encyclopedisch woordenboek) als mogelijke verklaring ‘het niet overleven van de maand maart.’ Hij gaat er dan vanuit dat Maarten synoniem is met de maand maart, wat me niet zo vanzelfsprekend lijkt. Ik ben die vorm in elk geval nog nergens tegengekomen. Bovendien moet aangenomen worden dat er in maart meer gestorven wordt dan in enige andere maand. Nooit van gehoord en of dat in de tijd van ‘t ontstaan van de uitdrukking wel zo was, is de vraag. En wat die pijp met de maand maart te maken heeft, blijft ook een raadsel.
Onze Taal vervolgt: “Een andere verklaring die wel is geopperd, is dat de pijp aan Maarten geven teruggaat op een Duitse traditie, die onder meer ook in (Nederlands) Limburg bekend is. Met Sint-Maarten - en in Limburg op 5 december - wordt er een Sint-Maartenpop gebakken, waar een pijp in wordt gestoken (‘aan Maarten gegeven’). Die pijp zou oorspronkelijk een bisschopsstaf zijn geweest.”
“Ten slotte geeft Maarten van Nierop in zijn boek De taal waarmee wij leven (1962) enkele mogelijke herkomsten. De uitdrukking zou verband kunnen houden met:
het feit dat in maart veel oude mensen zouden sterven;
het feit dat maart de vastenmaand is, waarin vroeger ook niet gerookt werd;
de ‘pijpers’ (= blazers) op een bruiloft die hun ‘pijp’ (= muziekinstrument) aan de ‘maarte’ (= dienstmeid) geven om zichzelf vervolgens ook in het feestgedruis te storten.”
Als deze verklaringen al niet lachwekkend zijn, dan zijn ze in elk geval taalkundig niet houdbaar en of semantisch onlogisch, zoals de laatste (wat moet een dienstmeid met een verzameling pijpen = fluiten?). Veelzeggend is verder dat deze alom bekende uitdrukking ontbreekt in het omvangrijke spreekwoordenboek van F.A. Stoett, Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden (Zutphen, 1923/1925; ook in DBNL: http://www.dbnl.org/tekst/stoe002nede01/). De enige verklaring die ik daarvoor heb, is dat Stoett het ook niet wist en er daarom maar liever het zwijgen toe deed. Maar nu mijn voorstel.
Er staan in de uitdrukking ‘De pijp aan Maarten geven’ twee substantieven die er de essentie van uitmaken. Ik begin met Maarten. Het lijkt voor de hand te liggen dat we in Maarten Sint Maarten (316-397) moeten zien. Toch is dat niet waarschijnlijk dat hij ‘t is om de eenvoudige reden dat de heilige bisschop van Tours vanaf het moment dat hij in onze cultuur voorkomt altijd met het epitheton Sint is vereerd: Sint Maarten. De vele plaatsnamen die zijn naam dragen bewijzen dat nog steeds. In Vlaanderen o.a: Sint Maartens- Latem, Sint Maartens-Bos en Sint Maartens-Voeren. In Noord-Holland: Sint Maartensbrug en Sint Maartensvlotbrug. Zelfs op het protestantse Tholen is er een Sint Maartensdijk Kortom het is niet waarschijnlijk dat de pijp aan Sint Maarten gegeven wordt.
Maar welke Maarten is ‘t dan? Er zijn twee mogelijkheden: het is een toevallige jongensnaam of er wordt toch een bepaalde historische figuur mee bedoeld. Omdat de eerste mogelijkheid niet te onderzoeken is, stort ik me op de tweede. De eerste Maarten die me te binnen schiet, is Maarten Luther (1483 –1546) en dat is geen heilige, integendeel. De andere, Maarten van Rossum (ca. 1478 - 1555) was een regelrechte schurk.
Tijdgenote Anna Bijns (1493-1575) heeft de twee Maartens in een lang Referein ook al met elkaar vergeleken:
“Heeft Merten van Rossom zijn eere verloren,
Afgaende den keyser, hooghe gheboren,
Luther es den Oppersten Heere af ghegaen,
Die hij hadt gheloeft en trouwe ghezworen,
En heeft voer zijn cappe een nonne vercoren,
Die God ooc gheloefte hadde ghedaen.”
En ze besluit elke strofe met de regel Noch schijnt Merten van Rossom de beste van tween, omdat hij tenminste God niet verloochend heeft. Van Rossum mag dan berucht zijn geweest om zijn meedogenloze vervolging van katholieken o.a. in Brabant, maar van enige bemoeienis met wat voor pijp ook, is me niets gebleken. Voor mij is daarom Maarten Luther de beste van tween.
Maarten Luther werd in zijn tijd een Europese beroemdheid door zijn kritische houding tegenover de katholieke kerk, die tenslotte leidde tot zijn excommunicatie enerzijds en aan de andere kant zijn zelfgekozen uittreding uit de kloosterorde der Augustijnen. Op 26 mei 1521 wordt Luther door een keizerlijk besluit in de Rijksban gedaan, waardoor hij vogelvrij wordt. Hij wordt dan door zijn keurvorst Frederik naar de Wartburg in Eisenach gebracht, waar hij een jaar ondergedoken blijft als jonker Jörg (hij laat zijn hoofdhaar weer bijgroeien). Ongetwijfeld heeft Luther toen of al eerder zijn Augustijner monnikspij uitgetrokken en aan de wilgen gehangen als teken van zijn breken met kerk en kloosterorde; zie de cappe in de tekst van Anna Bijns.
Mijn identificatie van Maarten als Maarten Luther leidt vanzelf tot de constatering dat dan die pijp uit onze uitdrukking een volksetymologische vervorming moet zijn van ‘t oorspronkelijke pij. De uitdrukking was dus eerst: De pij aan Maarten geven. Maar is de betekenis van de huidige uitdrukking, ‘ergens de brui aan geven’ wel te rijmen met die pij van Maarten? Ik meen van wel. Gegeven het gegeven dat Maarten Luther er uiteindelijk geen enkele moeite mee heeft gehad zijn pij uit te trekken en dat hij om die vaardigheid in heel Europa bekend geworden is, dan kan iemand die ergens mee wilde stoppen op de gedachte gekomen zijn, bij wijze van spreken zijn pij voor een grondige verwijdering aan te bieden aan Maarten Luther, die er immers wel weg mee wist. Als je ergens echt mee wilt stoppen, dan geef je je pij aan Maarten.
Nu over dat pij. Het woord pij lijkt niet zo erg oud te zijn, het is althans niet bepaald vroeg geattesteerd. De oudste vermelding is uit 1481 in Die gesten of geschiedenisse van romen: “Dese knecht ... sach dat hi dye zeepye of roc ansloech ende om hem dede.” Niettemin is van pij de etymologie onzeker, aldus Franck van Wijk, Etymologisch woordenboek der Nederlandsche taal. Bezwaar om verband te leggen met een belangrijk Germaans woord wordt namelijk verhinderd door de lange î van pij. Stond daar niet die lange î dan was ’t hetzelfde woord als Oudhoogduits pfeit, Oudsaksisch pêda, Angelsaksisch pâd en Gotisch paida, die allemaal ‘hemd, jas, mantel’ betekenen. Maar wat een wonderlijke coïncidentie: twee woorden die nagenoeg hetzelfde betekenen en wat hun fonemen betreft, uitgezonderd dan de klinker, op alle punten overeenkomen. De niet-Nederlandse vormen hebben een klinker die het product is van een oude ai, de Nederlandse vorm lijkt een lange ij te hebben. Dus zijn Franck-Van Wijk onverbiddelijk: “Een grondvorm *pîde, is niet aannemelijk, aangezien elders geen î-trap voorkomt.”
Maar als we hier nu eens te maken hebben met een geval van hyperdialectisme van het type dat ook in bepaalde niet-diftongerende dialecten de uitspraak ruuf heeft opgeleverd van een woord dat vanouds overal ruif geweest is? Omdat de meeste ui-woorden in niet-diftongerende dialecten hun oude uu bewaard hebben, is het correcte ruif (een van de zeldzame woorden met zo’n ui2) door dialectsprekers daarmee gelijkgesteld zijn, waarna de ui van ruif ten onrechte ‘gecorrigeerd’ is en een uu kreeg. Gelet op de hierboven geciteerde vormen uit andere Germaanse talen zou in het Nederlands pij de vorm peie moeten hebben gehad. Een zo gespelde vorm bestaat niet. Maar hij kan er geweest zijn en toen, vergelijkbaar met wat er met ruif gebeurd is, ten onrechte opgevat zijn als behept met een niet klankwettig gediftongeerde î, uitgesproken ei. Vervolgens kan die vermeende diftongering weer teruggedraaid zijn tot piie, uitgesproken pie-e (met een lange i); een geval van hyperdialectisme dus. De geschreven vorm was pije, dat zijn -e later kwijtraakte: pij. Inmiddels was de uitspraak van de ij in alle woorden in ei veranderd. Het woord pij raakte vervolgens in onbruik en zo kon het woord in de uitdrukking “de pij aan Maarten” geven vervangen worden door het bekendere pijp.
Print deze pagina
eerder verschenen in "Daer omme lachen die liede" (red. Ton van Strien en Roel Zemel), Amsterdam 2005, blz. 81-84
voor Fred de Bree
Wat de uitdrukking de pijp aan Maarten geven betekent, weten de meeste Nederlanders wel: ‘ergens mee op houden, ergens de brui aan geven’. Maar wat de etymologische dus letterlijke betekenis ervan is, daarover bestaat alleen maar onzekerheid.
Dat kan ik illustreren aan de hand van de uiteenlopende verklaringen die ervan gegeven zijn. Ze zijn te vinden op de website van Onze Taal.
Omdat ‘de pijp aan Maarten geven’ in Vlaanderen ook ‘sterven’ betekent, oppert Verschueren in zijn bekende woordenboek (Verschuerens Groot encyclopedisch woordenboek) als mogelijke verklaring ‘het niet overleven van de maand maart.’ Hij gaat er dan vanuit dat Maarten synoniem is met de maand maart, wat me niet zo vanzelfsprekend lijkt. Ik ben die vorm in elk geval nog nergens tegengekomen. Bovendien moet aangenomen worden dat er in maart meer gestorven wordt dan in enige andere maand. Nooit van gehoord en of dat in de tijd van ‘t ontstaan van de uitdrukking wel zo was, is de vraag. En wat die pijp met de maand maart te maken heeft, blijft ook een raadsel.
Onze Taal vervolgt: “Een andere verklaring die wel is geopperd, is dat de pijp aan Maarten geven teruggaat op een Duitse traditie, die onder meer ook in (Nederlands) Limburg bekend is. Met Sint-Maarten - en in Limburg op 5 december - wordt er een Sint-Maartenpop gebakken, waar een pijp in wordt gestoken (‘aan Maarten gegeven’). Die pijp zou oorspronkelijk een bisschopsstaf zijn geweest.”
“Ten slotte geeft Maarten van Nierop in zijn boek De taal waarmee wij leven (1962) enkele mogelijke herkomsten. De uitdrukking zou verband kunnen houden met:
het feit dat in maart veel oude mensen zouden sterven;
het feit dat maart de vastenmaand is, waarin vroeger ook niet gerookt werd;
de ‘pijpers’ (= blazers) op een bruiloft die hun ‘pijp’ (= muziekinstrument) aan de ‘maarte’ (= dienstmeid) geven om zichzelf vervolgens ook in het feestgedruis te storten.”
Als deze verklaringen al niet lachwekkend zijn, dan zijn ze in elk geval taalkundig niet houdbaar en of semantisch onlogisch, zoals de laatste (wat moet een dienstmeid met een verzameling pijpen = fluiten?). Veelzeggend is verder dat deze alom bekende uitdrukking ontbreekt in het omvangrijke spreekwoordenboek van F.A. Stoett, Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden (Zutphen, 1923/1925; ook in DBNL: http://www.dbnl.org/tekst/stoe002nede01/). De enige verklaring die ik daarvoor heb, is dat Stoett het ook niet wist en er daarom maar liever het zwijgen toe deed. Maar nu mijn voorstel.
Er staan in de uitdrukking ‘De pijp aan Maarten geven’ twee substantieven die er de essentie van uitmaken. Ik begin met Maarten. Het lijkt voor de hand te liggen dat we in Maarten Sint Maarten (316-397) moeten zien. Toch is dat niet waarschijnlijk dat hij ‘t is om de eenvoudige reden dat de heilige bisschop van Tours vanaf het moment dat hij in onze cultuur voorkomt altijd met het epitheton Sint is vereerd: Sint Maarten. De vele plaatsnamen die zijn naam dragen bewijzen dat nog steeds. In Vlaanderen o.a: Sint Maartens- Latem, Sint Maartens-Bos en Sint Maartens-Voeren. In Noord-Holland: Sint Maartensbrug en Sint Maartensvlotbrug. Zelfs op het protestantse Tholen is er een Sint Maartensdijk Kortom het is niet waarschijnlijk dat de pijp aan Sint Maarten gegeven wordt.
Maar welke Maarten is ‘t dan? Er zijn twee mogelijkheden: het is een toevallige jongensnaam of er wordt toch een bepaalde historische figuur mee bedoeld. Omdat de eerste mogelijkheid niet te onderzoeken is, stort ik me op de tweede. De eerste Maarten die me te binnen schiet, is Maarten Luther (1483 –1546) en dat is geen heilige, integendeel. De andere, Maarten van Rossum (ca. 1478 - 1555) was een regelrechte schurk.
Tijdgenote Anna Bijns (1493-1575) heeft de twee Maartens in een lang Referein ook al met elkaar vergeleken:
“Heeft Merten van Rossom zijn eere verloren,
Afgaende den keyser, hooghe gheboren,
Luther es den Oppersten Heere af ghegaen,
Die hij hadt gheloeft en trouwe ghezworen,
En heeft voer zijn cappe een nonne vercoren,
Die God ooc gheloefte hadde ghedaen.”
En ze besluit elke strofe met de regel Noch schijnt Merten van Rossom de beste van tween, omdat hij tenminste God niet verloochend heeft. Van Rossum mag dan berucht zijn geweest om zijn meedogenloze vervolging van katholieken o.a. in Brabant, maar van enige bemoeienis met wat voor pijp ook, is me niets gebleken. Voor mij is daarom Maarten Luther de beste van tween.
Maarten Luther werd in zijn tijd een Europese beroemdheid door zijn kritische houding tegenover de katholieke kerk, die tenslotte leidde tot zijn excommunicatie enerzijds en aan de andere kant zijn zelfgekozen uittreding uit de kloosterorde der Augustijnen. Op 26 mei 1521 wordt Luther door een keizerlijk besluit in de Rijksban gedaan, waardoor hij vogelvrij wordt. Hij wordt dan door zijn keurvorst Frederik naar de Wartburg in Eisenach gebracht, waar hij een jaar ondergedoken blijft als jonker Jörg (hij laat zijn hoofdhaar weer bijgroeien). Ongetwijfeld heeft Luther toen of al eerder zijn Augustijner monnikspij uitgetrokken en aan de wilgen gehangen als teken van zijn breken met kerk en kloosterorde; zie de cappe in de tekst van Anna Bijns.
Mijn identificatie van Maarten als Maarten Luther leidt vanzelf tot de constatering dat dan die pijp uit onze uitdrukking een volksetymologische vervorming moet zijn van ‘t oorspronkelijke pij. De uitdrukking was dus eerst: De pij aan Maarten geven. Maar is de betekenis van de huidige uitdrukking, ‘ergens de brui aan geven’ wel te rijmen met die pij van Maarten? Ik meen van wel. Gegeven het gegeven dat Maarten Luther er uiteindelijk geen enkele moeite mee heeft gehad zijn pij uit te trekken en dat hij om die vaardigheid in heel Europa bekend geworden is, dan kan iemand die ergens mee wilde stoppen op de gedachte gekomen zijn, bij wijze van spreken zijn pij voor een grondige verwijdering aan te bieden aan Maarten Luther, die er immers wel weg mee wist. Als je ergens echt mee wilt stoppen, dan geef je je pij aan Maarten.
Nu over dat pij. Het woord pij lijkt niet zo erg oud te zijn, het is althans niet bepaald vroeg geattesteerd. De oudste vermelding is uit 1481 in Die gesten of geschiedenisse van romen: “Dese knecht ... sach dat hi dye zeepye of roc ansloech ende om hem dede.” Niettemin is van pij de etymologie onzeker, aldus Franck van Wijk, Etymologisch woordenboek der Nederlandsche taal. Bezwaar om verband te leggen met een belangrijk Germaans woord wordt namelijk verhinderd door de lange î van pij. Stond daar niet die lange î dan was ’t hetzelfde woord als Oudhoogduits pfeit, Oudsaksisch pêda, Angelsaksisch pâd en Gotisch paida, die allemaal ‘hemd, jas, mantel’ betekenen. Maar wat een wonderlijke coïncidentie: twee woorden die nagenoeg hetzelfde betekenen en wat hun fonemen betreft, uitgezonderd dan de klinker, op alle punten overeenkomen. De niet-Nederlandse vormen hebben een klinker die het product is van een oude ai, de Nederlandse vorm lijkt een lange ij te hebben. Dus zijn Franck-Van Wijk onverbiddelijk: “Een grondvorm *pîde, is niet aannemelijk, aangezien elders geen î-trap voorkomt.”
Maar als we hier nu eens te maken hebben met een geval van hyperdialectisme van het type dat ook in bepaalde niet-diftongerende dialecten de uitspraak ruuf heeft opgeleverd van een woord dat vanouds overal ruif geweest is? Omdat de meeste ui-woorden in niet-diftongerende dialecten hun oude uu bewaard hebben, is het correcte ruif (een van de zeldzame woorden met zo’n ui2) door dialectsprekers daarmee gelijkgesteld zijn, waarna de ui van ruif ten onrechte ‘gecorrigeerd’ is en een uu kreeg. Gelet op de hierboven geciteerde vormen uit andere Germaanse talen zou in het Nederlands pij de vorm peie moeten hebben gehad. Een zo gespelde vorm bestaat niet. Maar hij kan er geweest zijn en toen, vergelijkbaar met wat er met ruif gebeurd is, ten onrechte opgevat zijn als behept met een niet klankwettig gediftongeerde î, uitgesproken ei. Vervolgens kan die vermeende diftongering weer teruggedraaid zijn tot piie, uitgesproken pie-e (met een lange i); een geval van hyperdialectisme dus. De geschreven vorm was pije, dat zijn -e later kwijtraakte: pij. Inmiddels was de uitspraak van de ij in alle woorden in ei veranderd. Het woord pij raakte vervolgens in onbruik en zo kon het woord in de uitdrukking “de pij aan Maarten” geven vervangen worden door het bekendere pijp.
Print deze pagina
Lead me away, come inside,
see my mind in kaleidoscope
Muziekje d'r bij? http://www.soundcloud.com/fufr
see my mind in kaleidoscope
Muziekje d'r bij? http://www.soundcloud.com/fufr
RIP aan de nabestaanden.quote:Op dinsdag 16 maart 2010 13:07 schreef Inu het volgende:
De meneer van het NOS nieuws zei net dat minister Eurlings vorige week de pijp aan Maarten gaf. Hij bedoelde in verband met zn politieke carriere, maar zo zegt ie toch gewoon dat die vent dood is?
Dit is mijn uitspraak en daar zult u het mee moeten doen.
***Levi was here***
***Levi was here***
Nee, duidelijke afspraken om vooral niet (te vaak) bij elkaar over de vloer te komen.quote:
Ik geef al genoeg privacy op!
Aah, ik ben gewoon Vlaamsquote:
De pijp aan Maarten geven
eerder verschenen in "Daer omme lachen die liede" (red. Ton van Strien en Roel Zemel), Amsterdam 2005, blz. 81-84
voor Fred de Bree
Wat de uitdrukking de pijp aan Maarten geven betekent, weten de meeste Nederlanders wel: ‘ergens mee op houden, ergens de brui aan geven’. Maar wat de etymologische dus letterlijke betekenis ervan is, daarover bestaat alleen maar onzekerheid.
Dat kan ik illustreren aan de hand van de uiteenlopende verklaringen die ervan gegeven zijn. Ze zijn te vinden op de website van Onze Taal.
Omdat ‘de pijp aan Maarten geven’ in Vlaanderen ook ‘sterven’ betekent, oppert Verschueren in zijn bekende woordenboek (Verschuerens Groot encyclopedisch woordenboek) als mogelijke verklaring ‘het niet overleven van de maand maart.’ Hij gaat er dan vanuit dat Maarten synoniem is met de maand maart, wat me niet zo vanzelfsprekend lijkt. Ik ben die vorm in elk geval nog nergens tegengekomen. Bovendien moet aangenomen worden dat er in maart meer gestorven wordt dan in enige andere maand. Nooit van gehoord en of dat in de tijd van ‘t ontstaan van de uitdrukking wel zo was, is de vraag. En wat die pijp met de maand maart te maken heeft, blijft ook een raadsel.
Onze Taal vervolgt: “Een andere verklaring die wel is geopperd, is dat de pijp aan Maarten geven teruggaat op een Duitse traditie, die onder meer ook in (Nederlands) Limburg bekend is. Met Sint-Maarten - en in Limburg op 5 december - wordt er een Sint-Maartenpop gebakken, waar een pijp in wordt gestoken (‘aan Maarten gegeven’). Die pijp zou oorspronkelijk een bisschopsstaf zijn geweest.”
“Ten slotte geeft Maarten van Nierop in zijn boek De taal waarmee wij leven (1962) enkele mogelijke herkomsten. De uitdrukking zou verband kunnen houden met:
het feit dat in maart veel oude mensen zouden sterven;
het feit dat maart de vastenmaand is, waarin vroeger ook niet gerookt werd;
de ‘pijpers’ (= blazers) op een bruiloft die hun ‘pijp’ (= muziekinstrument) aan de ‘maarte’ (= dienstmeid) geven om zichzelf vervolgens ook in het feestgedruis te storten.”
Als deze verklaringen al niet lachwekkend zijn, dan zijn ze in elk geval taalkundig niet houdbaar en of semantisch onlogisch, zoals de laatste (wat moet een dienstmeid met een verzameling pijpen = fluiten?). Veelzeggend is verder dat deze alom bekende uitdrukking ontbreekt in het omvangrijke spreekwoordenboek van F.A. Stoett, Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden (Zutphen, 1923/1925; ook in DBNL: http://www.dbnl.org/tekst/stoe002nede01/). De enige verklaring die ik daarvoor heb, is dat Stoett het ook niet wist en er daarom maar liever het zwijgen toe deed. Maar nu mijn voorstel.
Er staan in de uitdrukking ‘De pijp aan Maarten geven’ twee substantieven die er de essentie van uitmaken. Ik begin met Maarten. Het lijkt voor de hand te liggen dat we in Maarten Sint Maarten (316-397) moeten zien. Toch is dat niet waarschijnlijk dat hij ‘t is om de eenvoudige reden dat de heilige bisschop van Tours vanaf het moment dat hij in onze cultuur voorkomt altijd met het epitheton Sint is vereerd: Sint Maarten. De vele plaatsnamen die zijn naam dragen bewijzen dat nog steeds. In Vlaanderen o.a: Sint Maartens- Latem, Sint Maartens-Bos en Sint Maartens-Voeren. In Noord-Holland: Sint Maartensbrug en Sint Maartensvlotbrug. Zelfs op het protestantse Tholen is er een Sint Maartensdijk Kortom het is niet waarschijnlijk dat de pijp aan Sint Maarten gegeven wordt.
Maar welke Maarten is ‘t dan? Er zijn twee mogelijkheden: het is een toevallige jongensnaam of er wordt toch een bepaalde historische figuur mee bedoeld. Omdat de eerste mogelijkheid niet te onderzoeken is, stort ik me op de tweede. De eerste Maarten die me te binnen schiet, is Maarten Luther (1483 –1546) en dat is geen heilige, integendeel. De andere, Maarten van Rossum (ca. 1478 - 1555) was een regelrechte schurk.
Tijdgenote Anna Bijns (1493-1575) heeft de twee Maartens in een lang Referein ook al met elkaar vergeleken:
“Heeft Merten van Rossom zijn eere verloren,
Afgaende den keyser, hooghe gheboren,
Luther es den Oppersten Heere af ghegaen,
Die hij hadt gheloeft en trouwe ghezworen,
En heeft voer zijn cappe een nonne vercoren,
Die God ooc gheloefte hadde ghedaen.”
En ze besluit elke strofe met de regel Noch schijnt Merten van Rossom de beste van tween, omdat hij tenminste God niet verloochend heeft. Van Rossum mag dan berucht zijn geweest om zijn meedogenloze vervolging van katholieken o.a. in Brabant, maar van enige bemoeienis met wat voor pijp ook, is me niets gebleken. Voor mij is daarom Maarten Luther de beste van tween.
Maarten Luther werd in zijn tijd een Europese beroemdheid door zijn kritische houding tegenover de katholieke kerk, die tenslotte leidde tot zijn excommunicatie enerzijds en aan de andere kant zijn zelfgekozen uittreding uit de kloosterorde der Augustijnen. Op 26 mei 1521 wordt Luther door een keizerlijk besluit in de Rijksban gedaan, waardoor hij vogelvrij wordt. Hij wordt dan door zijn keurvorst Frederik naar de Wartburg in Eisenach gebracht, waar hij een jaar ondergedoken blijft als jonker Jörg (hij laat zijn hoofdhaar weer bijgroeien). Ongetwijfeld heeft Luther toen of al eerder zijn Augustijner monnikspij uitgetrokken en aan de wilgen gehangen als teken van zijn breken met kerk en kloosterorde; zie de cappe in de tekst van Anna Bijns.
Mijn identificatie van Maarten als Maarten Luther leidt vanzelf tot de constatering dat dan die pijp uit onze uitdrukking een volksetymologische vervorming moet zijn van ‘t oorspronkelijke pij. De uitdrukking was dus eerst: De pij aan Maarten geven. Maar is de betekenis van de huidige uitdrukking, ‘ergens de brui aan geven’ wel te rijmen met die pij van Maarten? Ik meen van wel. Gegeven het gegeven dat Maarten Luther er uiteindelijk geen enkele moeite mee heeft gehad zijn pij uit te trekken en dat hij om die vaardigheid in heel Europa bekend geworden is, dan kan iemand die ergens mee wilde stoppen op de gedachte gekomen zijn, bij wijze van spreken zijn pij voor een grondige verwijdering aan te bieden aan Maarten Luther, die er immers wel weg mee wist. Als je ergens echt mee wilt stoppen, dan geef je je pij aan Maarten.
Nu over dat pij. Het woord pij lijkt niet zo erg oud te zijn, het is althans niet bepaald vroeg geattesteerd. De oudste vermelding is uit 1481 in Die gesten of geschiedenisse van romen: “Dese knecht ... sach dat hi dye zeepye of roc ansloech ende om hem dede.” Niettemin is van pij de etymologie onzeker, aldus Franck van Wijk, Etymologisch woordenboek der Nederlandsche taal. Bezwaar om verband te leggen met een belangrijk Germaans woord wordt namelijk verhinderd door de lange î van pij. Stond daar niet die lange î dan was ’t hetzelfde woord als Oudhoogduits pfeit, Oudsaksisch pêda, Angelsaksisch pâd en Gotisch paida, die allemaal ‘hemd, jas, mantel’ betekenen. Maar wat een wonderlijke coïncidentie: twee woorden die nagenoeg hetzelfde betekenen en wat hun fonemen betreft, uitgezonderd dan de klinker, op alle punten overeenkomen. De niet-Nederlandse vormen hebben een klinker die het product is van een oude ai, de Nederlandse vorm lijkt een lange ij te hebben. Dus zijn Franck-Van Wijk onverbiddelijk: “Een grondvorm *pîde, is niet aannemelijk, aangezien elders geen î-trap voorkomt.”
Maar als we hier nu eens te maken hebben met een geval van hyperdialectisme van het type dat ook in bepaalde niet-diftongerende dialecten de uitspraak ruuf heeft opgeleverd van een woord dat vanouds overal ruif geweest is? Omdat de meeste ui-woorden in niet-diftongerende dialecten hun oude uu bewaard hebben, is het correcte ruif (een van de zeldzame woorden met zo’n ui2) door dialectsprekers daarmee gelijkgesteld zijn, waarna de ui van ruif ten onrechte ‘gecorrigeerd’ is en een uu kreeg. Gelet op de hierboven geciteerde vormen uit andere Germaanse talen zou in het Nederlands pij de vorm peie moeten hebben gehad. Een zo gespelde vorm bestaat niet. Maar hij kan er geweest zijn en toen, vergelijkbaar met wat er met ruif gebeurd is, ten onrechte opgevat zijn als behept met een niet klankwettig gediftongeerde î, uitgesproken ei. Vervolgens kan die vermeende diftongering weer teruggedraaid zijn tot piie, uitgesproken pie-e (met een lange i); een geval van hyperdialectisme dus. De geschreven vorm was pije, dat zijn -e later kwijtraakte: pij. Inmiddels was de uitspraak van de ij in alle woorden in ei veranderd. Het woord pij raakte vervolgens in onbruik en zo kon het woord in de uitdrukking “de pij aan Maarten” geven vervangen worden door het bekendere pijp.
Print deze pagina
Kijk, zo kan het dus ook!quote:Op dinsdag 16 maart 2010 13:11 schreef -moppie- het volgende:
[..]
Nee, duidelijke afspraken om vooral niet (te vaak) bij elkaar over de vloer te komen.
Ik geef al genoeg privacy op!
Ik volg mijn eurobiljetten, jij toch ook?
Volg je eurobiljetten
Volg je eurobiljetten
Dat je buren bent hoeft toch idd niet meteen te betekenen dat je per se elke dag bij elkaar binnen moet lopen..quote:
[..]
Nee, duidelijke afspraken om vooral niet (te vaak) bij elkaar over de vloer te komen.
Ik geef al genoeg privacy op!
Je was me te vlug af!quote:
Die conclusie had ik ook al getrokken
Ik volg mijn eurobiljetten, jij toch ook?
Volg je eurobiljetten
Volg je eurobiljetten
Wel makkelijk als je suiker op is!quote:Op dinsdag 16 maart 2010 13:14 schreef Inu het volgende:
[..]
Dat je buren bent hoeft toch idd niet meteen te betekenen dat je per se elke dag bij elkaar binnen moet lopen..
Ik volg mijn eurobiljetten, jij toch ook?
Volg je eurobiljetten
Volg je eurobiljetten
Inderdaad, maar voor het geval dat hebben we er op voorhand maar vast afspraken over gemaakt.quote:Op dinsdag 16 maart 2010 13:14 schreef Inu het volgende:
[..]
Dat je buren bent hoeft toch idd niet meteen te betekenen dat je per se elke dag bij elkaar binnen moet lopen..
ja of als...quote:
oh nee
Lead me away, come inside,
see my mind in kaleidoscope
Muziekje d'r bij? http://www.soundcloud.com/fufr
see my mind in kaleidoscope
Muziekje d'r bij? http://www.soundcloud.com/fufr
nietzquote:
Lead me away, come inside,
see my mind in kaleidoscope
Muziekje d'r bij? http://www.soundcloud.com/fufr
see my mind in kaleidoscope
Muziekje d'r bij? http://www.soundcloud.com/fufr
quote:Op dinsdag 16 maart 2010 13:25 schreef -moppie- het volgende:
[..]
wat doe jij allemaal met de buurvrouw?
Ik volg mijn eurobiljetten, jij toch ook?
Volg je eurobiljetten
Volg je eurobiljetten
wheg! spuug!quote:Op dinsdag 16 maart 2010 13:25 schreef -moppie- het volgende:
[..]
wat doe jij allemaal met de buurvrouw?
you don't know her
en die andere is zo'n lolitameisje met een nasale stem.
* afknapt.
Lead me away, come inside,
see my mind in kaleidoscope
Muziekje d'r bij? http://www.soundcloud.com/fufr
see my mind in kaleidoscope
Muziekje d'r bij? http://www.soundcloud.com/fufr
Ooh, bij Kink hebben ze altijd zulke irritante gesprekjes met de bellers Dat ze gewoon muziek draaien...
Dat ze gewoon muziek draaien...
Wij mogen ook geen radio.quote:Op dinsdag 16 maart 2010 13:51 schreef -moppie- het volgende:
niet miepen, ik heb geeneens een radio hier.
Dit is mijn uitspraak en daar zult u het mee moeten doen.
***Levi was here***
***Levi was here***
HAARLEM - De rechtbank in Haarlem heeft dinsdag de 57-jarige Willem H. uit Woerden veroordeeld tot een werkstraf van 150 uur en een maand voorwaardelijke celstraf omdat hij in augustus 2007 stiekem topless meisjes heeft gefilmd op het strand in Bloemendaal.
belachelijk! dan moet je daar ook niet je tietjes showen.
Das niet halal.
Als je met je tetten op het strand gaat liggen mag er gerust gefotografeerd worden.
Mits voor eigen gebruik.
belachelijk! dan moet je daar ook niet je tietjes showen.
Das niet halal.
Als je met je tetten op het strand gaat liggen mag er gerust gefotografeerd worden.
Mits voor eigen gebruik.
Lead me away, come inside,
see my mind in kaleidoscope
Muziekje d'r bij? http://www.soundcloud.com/fufr
see my mind in kaleidoscope
Muziekje d'r bij? http://www.soundcloud.com/fufr
jullie mannen zijn echt soms gewoon te
alsof ik foto's maak van mannen die een grote bobbel in zwembroek hebben.
alsof ik foto's maak van mannen die een grote bobbel in zwembroek hebben.
www.nederland.fmquote:
niet miepen, ik heb geeneens een radio hier.
En ik heb maar 1 oordopje in, dan ben ik nog enigzins sociaal
Ja, maar niet als het stiekem gebeurtquote:
HAARLEM - De rechtbank in Haarlem heeft dinsdag de 57-jarige Willem H. uit Woerden veroordeeld tot een werkstraf van 150 uur en een maand voorwaardelijke celstraf omdat hij in augustus 2007 stiekem topless meisjes heeft gefilmd op het strand in Bloemendaal.
belachelijk! dan moet je daar ook niet je tietjes showen.
Das niet halal.
Als je met je tetten op het strand gaat liggen mag er gerust gefotografeerd worden.
Mits voor eigen gebruik.
Daarom zijn die naaktstranden toch ook altijd afgeschermd...Als hij gewoon rondliep en filmde was er ws. niks aan de hand geweest...
van mij mag je hoor.quote:Op dinsdag 16 maart 2010 13:59 schreef -moppie- het volgende:
jullie mannen zijn echt soms gewoon te
alsof ik foto's maak van mannen die een grote bobbel in zwembroek hebben.
Lead me away, come inside,
see my mind in kaleidoscope
Muziekje d'r bij? http://www.soundcloud.com/fufr
see my mind in kaleidoscope
Muziekje d'r bij? http://www.soundcloud.com/fufr
