‘Lieve hart mijn boek is af, mijn boek is af!’ – 13 oktober 1859.
quote:Bron: Wikimedia Commons. Maker: Brbbl.Max Havelaar, of De koffieveilingen der Nederlandse Handelmaatschappij (ook wel de Max Havelaar genoemd) is een boek van Eduard Douwes Dekker, alias Multatuli, geschreven in 1859 in Brussel. Het is een van de belangrijkste werken uit de Nederlandse literatuur. Max Havelaar is ook de naam van de hoofdpersoon uit het boek. Het boek werd in 1976 verfilmd.
Bron: Wikipedia
Licentie: CC-BY-SA.
Ik ben makelaar in koffi, en woon op de Lauriergracht No 37. Het is mijn gewoonte niet, romans te schrijven, of zulke dingen, en het heeft dan ook lang geduurd, voor ik er toe overging een paar riem papier extra te bestellen, en het werk aan te vangen, dat gij, lieve lezer, zoëven in de hand hebt genomen, en dat ge lezen moet als ge makelaar in koffie zijt, of als ge wat anders zijt. Niet alleen dat ik nooit iets schreef wat naar een roman geleek, maar ik houd er zelfs niet van, iets dergelijks te lezen, omdat ik een man van zaken ben. Sedert jaren vraag ik mij af, waartoe zulke dingen dienen, en ik sta verbaasd over de onbeschaamdheid, waarmee een dichter of romanverteller u iets op de mouw durft spelden, dat nooit gebeurd is, en meestal niet gebeuren kan. Als ik in mijn vak – ik ben makelaar in koffie, en woon op de Lauriergracht No 37 – aan een principaal – een principaal is iemand die koffie verkoopt – een opgave deed, waarin maar een klein gedeelte der onwaarheden voorkwam, die in gedichten en romans de hoofdzaak uitmaken, zou hij terstond Busselinck & Waterman nemen. Dat zijn ook makelaars in koffie, doch hun adres behoeft ge niet te weten. Ik pas er dus wel op, dat ik geen romans schrijf, of andere valse opgaven doe. Ik heb dan ook altijd opgemerkt dat mensen die zich met zoiets inlaten, gewoonlijk slecht wegkomen. Ik ben drieënveertig jaar oud, bezoek sedert twintig jaren de beurs, en kan dus voor de dag treden, als men iemand roept die ondervinding heeft. Ik heb al wat huizen zien vallen! En gewoonlijk, wanneer ik de oorzaken naging, kwam het me voor, dat die moesten gezocht worden in de verkeerde richting die aan de meesten gegeven was in hun jeugd.Lees meer: De Max Havelaar.
quote:Max Havelaar 1860
In 1859 schreef een teleurgestelde ambtenaar uit Nederlands-Indië, Eduard Douwes Dekker, onder de schuilnaam Multatuli een boek met als titel Max Havelaar of de koffiveilingen der Nederlandsche Handelmaatschappij. Dat boek was een felle aanklacht tegen de misstanden als gevolg van het Nederlandse bewind in Nederlands-Indië. Het boek verscheen een jaar later, in 1860.
Het boek is een raamvertelling met verschillende verhaallijnen die in elkaar geweven zijn. Het opent met het verhaal van Batavus Droogstoppel, makelaar in koffie, het schoolvoorbeeld van een kleinburgerlijke, fantasieloze, gierige man die symbool staat voor hoe Nederland van de Nederlands-Indische kolonie profiteerde. Droogstoppel krijgt op een dag bezoek van een oud klasgenoot, Sjaalman, die hem vraagt een manuscript uit te geven.
Dan volgt - onderbroken door commentaar van Droogstoppel - het verhaal van dat manuscript, dat in grote lijnen de werkelijke belevenissen vertelt van Multatuli alias Max Havelaar als assistent-resident in Nederlands-Indië. (Dit is voor een groot deel de geschiedenis zoals schrijver Eduard Douwes Dekker die zelf als ambtenaar had meegemaakt). Assistent-resident Havelaar neemt het op voor de onderdrukte inlanders, de Javanen, maar wordt daarin tegengewerkt door zijn Nederlandse superieuren en lokale profiteurs die met de Nederlanders gemene zaak maken.
In het boek zijn ook een aantal inheemse verhalen verweven, zoals de beroemde vertelling van Saïdjah en Adinda. Onder dit aangrijpende liefdesverhaal gaat een felle aanklacht schuil tegen de uitbuiting en wreedheden waaronder de Javanen te lijden hebben. Aan het slot van het boek richt Multatuli zich in een vlammend betoog rechtstreeks tot koning Willem III, die als staatshoofd eindverantwoordelijk is voor alle misstanden en corruptie in Nederlands-Indië.
In eerste instantie werd het boek kritisch ontvangen, maar al snel maakte het furore en het werd vele malen herdrukt, tot op de dag van vandaag. Het boek is inmiddels in meer dan 140 talen uitgegeven en werd in 1999 door de Indonesische schrijver Pramoedya Ananta Toer in de New York Times betiteld als 'The Book That Killed Colonialism'.
Bron: Canon van Nederland
En tsja, gefeliciteerd met de 150 jaar dan maar.
quote:Op dinsdag 13 oktober 2009 15:07 schreef Japsnars het volgende:
Ik heb het boek moeten lezen voor mijn litteratuurlijst Nederlands en hoewel het boek zeker wel veel historische waarde bevat, vind ik het totaal geen litteratuur. Wat een slecht geschreven boek zeg
Ah, zie je wel Iblis, Fok is de Max Havelaar nog niet echt vergeten!
En nu weer snel over naar de oorsprong van het woord 'kuthoer'.
quote:En zo komen we toch weer bij Hella Haasse uit. The circle of life!Op dinsdag 13 oktober 2009 15:15 schreef veronwacht het volgende:
En nu weer snel over naar de oorsprong van het woord 'kuthoer'.
quote:Zo juist, dames en heren, heb ik gedineerd met collega Sötemann, en enige weken geleden heb ik zijn boek over de Max Havelaar gelezen. In dat boek vertelt hij ons, geheel naar waarheid, dat je aan de ene kant Droogstoppel hebt en aan de andere kant Havelaar, en dat het boek eerst geschreven wordt door Droogstoppel, vervolgens door een onduidelijke Duitser, zekere Stern, die volontair is op het kantoor van Droogstoppel, dat we ook pennevruchten van Havelaar te lezen krijgen en dat ten slotte ‘ik, Multatuli’ de anderen de pen uit handen neemt voor de slotperoratie. En dat wisten we allemaal al lang. Ik merkte dat reeds op toen ik als dertien- of veertienjarige het boek voor het eerst las. Is het nu, vraag ik mij af, zo dwaas van mij als ik, het boek van Sötemann over die Havelaar openend, de wens koester daar althans enkele dingen over de Havelaar aan te treffen die ik niet heb opgemerkt, die nieuw voor me zijn?
Maar helaas, het lijkt of hij opzettelijk alles aan de Havelaar wat triviaal is, alle schrijverstrucs die algemeen zijn, alle dingen die ook in slechte boeken zijn aan te treffen, onderzocht heeft, zodat je je afvraagt: waarom in vredesnaam heeft hij nu juist die Havelaar genomen? Is er dan niets van alle schitterende kwaliteiten van het boek dat hij opmerkt? Neem de beroemde dialoog over Barbertje aan het begin. Als de gerechtsdienaar tegen de rechter zegt dat daar de man is die Barbertje vermoord heeft, zegt de rechter niet alleen ‘die man moet hangen’, maar hij vraagt ook met perfecte timing en volmaakt evenwicht tussen het geheel onverwachte en het volstrekt redelijke: ‘Hoe heeft hij dat aangelegd?’ En als de gerechtsdienaar verteld heeft dat hij haar in kleine stukjes gesneden en ingezouten heeft, spreekt de rechter de onsterfelijke woorden: ‘Daaraan heeft hij zeer verkeerd gedaan.’ Het is onder meer die regel die de lezer meteen al aan het begin doet beseffen dat hij met een zeer goede schrijver te doen heeft, zoals ook in de tweede zin van het boek: ‘Het is mijn gewoonte niet romans te schrijven of zulke dingen’ het die drie woorden ‘of zulke dingen’ zijn die dat merkwaardige Multatuli-effect bij de lezer teweegbrengen. Of neem die passus verderop waarin u, lezer, wordt toegevoegd dat gij dit boek moet lezen als gij makelaar in koffie zijt ‘of als ge iets anders zijt’ - een zinsnede waarin alle last die Nederland met Eduard Douwes Dekker zou krijgen al wordt aangekondigd.
Maar bij Sötemann lijkt het of hij al die dingen niet heeft opgemerkt, of hij juist de dingen die het interessantst zijn, de dingen die gemaakt hebben dat de Havelaar geen ordinaire en vervelende tendensroman is geworden, dat hij die niet gezien heeft, of niet onder ogen durft zien, of niet durft noemen, of ze misschien wel ziet, maar denkt dat hij als hij ze ter sprake brengt niet ‘wetenschappelijk’ te werk gaat.
Bron: Huizinga-lezing Literatuurwetenschap: het raadsel der onleesbaarheid, Karel van het Reve.
quote:“Da stehen sie”, sprach er zu seinem Herzen, “da lachen sie: sie verstehen mich nicht, ich bin nicht der Mund für diese Ohren.”Op dinsdag 13 oktober 2009 15:15 schreef veronwacht het volgende:
[..]
Ah, zie je wel Iblis, Fok is de Max Havelaar nog niet echt vergeten!
En nu weer snel over naar de oorsprong van het woord 'kuthoer'.
quote:Als hij nog aan de Lauriergracht No 37 had gewoond was ik graag een keer langs gegaan voor een kopje koffie.Als ik in mijn vak – ik ben makelaar in koffie, en woon op de Lauriergracht No 37 – aan een principaal – een principaal is iemand die koffie verkoopt – een opgave deed, waarin maar een klein gedeelte der onwaarheden voorkwam, die in gedichten en romans de hoofdzaak uitmaken, zou hij terstond Busselinck & Waterman nemen. Dat zijn ook makelaars in koffie, doch hun adres behoeft ge niet te weten.
Was hij ook echt gezellig, zoals dit stukje tekst doet vermoeden?
quote:In mijn ervaring zijn mensen die leven voor koffie nooit écht gezellig, maar doen ze alleen maar alsof.Op dinsdag 13 oktober 2009 15:29 schreef Sjaakmat het volgende:
Was hij ook echt gezellig, zoals dit stukje tekst doet vermoeden?
quote:Zijn naam is Batavus Droogstoppel.Op dinsdag 13 oktober 2009 15:29 schreef Sjaakmat het volgende:
Was hij ook echt gezellig, zoals dit stukje tekst doet vermoeden?
quote:Tenzij ze op je gaan zitten natuurlijk.
quote:Nou, Iblis, je vernachelt je eigen topic.Op dinsdag 13 oktober 2009 15:35 schreef Iblis het volgende:
[..]
Tenzij ze op je gaan zitten natuurlijk.
quote:"intussen slaagt hij [=Droogstoppel] er allerminst in door de lezer sympathiek te worden gevonden". Nou ja zeg, het is mijn favoriete personage! En ik dacht nog wel dat Wikipedia altijd de waarheid bevatte. Snif.
quote:Ik heb het hier geloof ik in de kast staan... Toch maar eens lezen.
quote:Halt, ellendig produkt van vuile geldzucht en Godslasterlijke femelarij! ... Ik walg van mijn eigen maaksel, stik in koffij, en verdwijn!
quote:Eerst een laag koffieprut en dan een laag water en dan nog een laag symbolische dubbelzinnigheid. Idd ingewikkeld!Op dinsdag 13 oktober 2009 15:39 schreef __Saviour__ het volgende:
Ik vond dat precies maar een vrij ingewikkeld boek, met al die verschillende lagen.
quote:Ik heb de handdoek in de ring gegooid. Mijn hoop was op Frollo gevestigd. Maar nu ook hij verschiet laat gaan denk ik dat het kismet van deze topic beuzelarij is.Op dinsdag 13 oktober 2009 15:37 schreef Lienekien het volgende:
[..]
Nou, Iblis, je vernachelt je eigen topic.
Maar wellicht dat ik het ooit nog eens probeer. Ik ben geen twintig meer moet je maar denken.
quote:Dat zeg ik ook altijd!Op dinsdag 13 oktober 2009 15:21 schreef Iblis het volgende:
[..]
“Da stehen sie”, sprach er zu seinem Herzen, “da lachen sie: sie verstehen mich nicht, ich bin nicht der Mund für diese Ohren.”
Maar goed. Uit sympathie voor de gebruiker Iblis wil ik dan ook gaarne in dit topic gepost hebben, maar moet daarbij tevens vermelden dat het mijzelve niet is gelukt om het boek "Max Havelaar" uit te lezen. En dat lag niet aan mijn goede voornemens.
Sorry.
quote:Dat maakt mijn dag weer goed. Alhoewel ik me nu wel zo’n docent voel die na velerlei tegenslag zichzelf voorhoudt: ‘Als je één kind, één ding leert, dan is je dag geslaagd!’ – Niet dat ik jou een kind wil noemen hoor!Op dinsdag 13 oktober 2009 15:46 schreef Sjaakmat het volgende:
Hé niet zo down mensen, De Sjaak gaat het lezen!
quote:Waren het aantekeningen met onderstaande strekking?Op dinsdag 13 oktober 2009 15:48 schreef Lienekien het volgende:
En met potlood aantekeningen gemaakt in de kantlijn.
Boodschappenlijstje:
- twee ons kaas
- pot jam
- stofzuigerzakken
- tube tandpasta
quote:Met dat herlezen span je denk ik wel de kroon. Ik moet zeggen dat ik maar dat durf ik niet meer te zeggen eigenlijk na alle grootspraak in deze topic – grootspraak voor een goed doel hoor, dat wel! het herlezen ook niet direct zie gebeuren.
Ik heb de Max Havelaar gelezen. En herlezen. En met potlood aantekeningen gemaakt in de kantlijn. Helaas was het een ECI-uitgave.
quote:Dat gaat ook gebeuren, had ik begrepen.
Het zou gewoon eens herschreven moeten worden, met vlotter taalgebruik en inkorten van saaie stukken.
quote:bronNRC-redacteur Gijsbert van Es werkt aan een hertaling en bewerking van de ‘Max Havelaar’, die deze winter verschijnt bij NRC Boeken.
Dus... handjes uit de mouwen literair FOK! en laat de rest eens zien wat hier nu eigenlijk te beleven valt in die TTK-wereld van jullie.
quote:Ik moest.Op dinsdag 13 oktober 2009 15:52 schreef Iblis het volgende:
[..]
Met dat herlezen span je denk ik wel de kroon. Ik moet zeggen dat ik maar dat durf ik niet meer te zeggen eigenlijk na alle grootspraak in deze topic – grootspraak voor een goed doel hoor, dat wel! het herlezen ook niet direct zie gebeuren.
quote:Ik weet niet waar ik sterven zal.
Ik heb de grote zee gezien aan de zuidkust, toe ik daar was met mijn vader om zout te maken.
Als ik sterf op de zee, en men werpt mijn lichaam in het diepe water, zullen er haaien komen.
Ze zullen rondzwemmen om mijn lijk, en vragen: ‘Wie van ons zal het lichaam verslinden dat daar daalt in het water?’
Ik zal ’t niet horen.
Ik weet niet waar ik sterven zal.
Ik heb het huis zien branden van Pa-ansoe, dat hij zelf had aangestoken omdat hij mata-glap was.
Als ik sterf in een brandend huis, zullen er gloeiende stukken hout neervallen op mijn lijk.
En buiten het huis zal een groot geroep zijn van mensen die water werpen om het vuur te doden.
Ik zal ’t niet horen.
Ik weet niet waar ik sterven zal.
Ik heb de kleine Si-oenah zien vallen uit de klappa-boom, toen hij een klappa plukte voor zijn moeder.
Als ik val uit een klappa-boom, zal ik dood nederliggen aan de voet in de struiken, als Si-oenah.
Dan zal mijn moeder niet schreien, want zij is dood. Maar anderen zullen roepen: ‘Zie, daar ligt Saïdjah!’ met harde stem.
Ik zal ’t niet horen.
Ik weet niet waar ik sterven zal.
Ik heb het lijk gezien van Pa-lisoe, die gestorven was van hoge ouderdom, want zijne haren waren wit.
Als ik sterf van ouderdom, met witte haren, zullen de klaagvrouwen om mijn lijk staan.
En zij zullen misbaar maken als de klaagvrouwen bij Pa-lisoe’s lijk. En ook de kleinkinderen zullen schreien, zeer luid.
Ik zal ’t niet horen.
Ik weet niet waar ik sterven zal.
Ik heb velen gezien te Badoer, die gestorven waren. Men kleedde hen in een wit kleed, en begroef hen in de grond.
Als ik sterf te Badoer, en men begraaft mij buiten de dessa, oostwaarts tegen de heuvel, waar 't gras hoog is,
Dan zal Adinda daar voorbijgaan, en de rand van haar sarong zal zachtkens voortschuiven langs het gras...
Ik zal het horen.
quote:Ik ben blij dat je er tenminste een goede motivatie voor had. En dus niet dat je op 18-jarige leeftijd liever MH herlas dan naar de disco ging of iets van die strekking.
quote:Ik doe alsof ik deze post niet gelezen heb, oké?
quote:Ik was Nederlandse taal- en letterkunde gaan studeren.Op dinsdag 13 oktober 2009 15:58 schreef LXIV het volgende:
[..]
Ik ben blij dat je er tenminste een goede motivatie voor had. En dus niet dat je op 18-jarige leeftijd liever MH herlas dan naar de disco ging of iets van die strekking.
Even goed gingen we natuurlijk wel uit dansen en uit blowen.
quote:Dit stuk is nog poëtischer als je het in je hoofd laat zingen door een autentiek Indonesische, zoals Anneke Grönloh of Wieteke van Dort.Op dinsdag 13 oktober 2009 15:58 schreef Iblis het volgende:
Nu Lienekien aangeeft de Max Havelaar te hebben verslonden, want zo mogen we dat toch wel noemen als je aantekeningen in de kantlijn maakt, voel ik me wel enigszins verplicht deze topic weer op de rails te helpen. Vandaar Saïdjahs zang:
[..]
quote:Heb je iets concreets in gedachten?Op dinsdag 13 oktober 2009 15:53 schreef Sjaakmat het volgende:
Overigens lijkt zo'n 150-jarig jubileum mij een veel geschikter moment om FOK! wat laagdrempeliger kennis te laten maken met Max Havelaar, dan om het aan te grijpen om er met een select gezelschap een discussie op niveau over te voeren.
quote:Nog niet, maar ik ga er even over nadenken.
quote:Een speciale thema-uitzending van Koffietijd op RTL4. Met Hans en Mireille en mottenballen en spekkoek. Hmmm spekkoek.
quote:Ik dacht zelf, uit commercieel oogpunt, meer aan een Sonja-Bakker-variant van spekkoek.
[..]
Een speciale thema-uitzending van Koffietijd op RTL4. Met Hans en Mireille en mottenballen en spekkoek. Hmmm spekkoek.
quote:Ja, dat met Peter Faber heb ik nou ook. En dat is misschien niet zo heel erg, ware het niet dat ik 'm ook heb gezien in de 'mama is boos'-rampen.Op dinsdag 13 oktober 2009 21:32 schreef NoCigar het volgende:
Ik heb het ook moeten lezen. Het viel wat tegen en kostte wel wat moeite destijds (Is het helemaal gelukt? Ik weet het niet eens zeker meer.) Bovendien zag ik telkens Peter Faber voor me.
quote:Multatuli na 150 jaar held van Lebak
Gepubliceerd: 24 december 2009 08:15 | Gewijzigd: 24 december 2009 09:02
Door onze redacteur Dirk Vlasblom
Rangkasbitung, 24 dec. Honderdvijftig jaar na het verschijnen van de roman Max Havelaar is Multatuli de held van Lebak. Deze arme streek in West-Java is de plaats van handeling van zijn beroemdste roman, geschreven in het najaar van 1859 en verschenen in mei 1860.
In de hoofdstad Rangkasbitung zijn de belangrijkste straat en het kantoor van de regent genoemd naar de Nederlandse schrijver. Het streekparlement van Lebak heeft enkele jaren geleden een wet aangenomen om die naamsveranderingen door te voeren. Dat gebeurde op initiatief van de regent van Lebak, Mulyadi Jayabaya, een bewonderaar van de schrijver. Mulyadi beschouwt Max Havelaar als een rolmodel en zegt „in het voetspoor te willen treden van Multatuli”.
Multatuli is het pseudoniem van Eduard Douwes Dekker, schrijver en bestuursambtenaar in Nederlands-Indië. Dekker was in 1856 korte tijd assistent-resident van Lebak en kwam toen in aanvaring met de inheemse regent. Het conflict, dat uitdraaide op Dekkers ontslag, is het thema van ‘Max Havelaar’. De hoofdpersoon van het boek is ook assistent-resident van Lebak, net als Dekker. Hij beschuldigt de regent van machtsmisbruik en neemt het op voor de bevolking van Lebak.
quote:In het spoor van Max Havelaar
De regent van Lebak 150 jaar later
Gepubliceerd: 22 december 2009 14:00 | Gewijzigd: 23 december 2009 15:18
Honderdvijftig jaar geleden verscheen de roman Max Havelaar, Multatuli’s aanklacht tegen corruptie en uitbuiting. Zoektocht in het spoor van Max Havelaar. ‘Multatuli is de held van Lebak.’Wilt u meer weten? Lees in NRC Weekblad van 24 december een uitgebreide reportage. U kunt ook toegang krijgen via een webabonnement of tijdelijke toegangspas
De geschiedenis is niet vergeten in regentschap Lebak. Sterker nog: hij wordt er gekoesterd
Bekijk hier een fotoserie van Lebak door fotograaf Vincent Mentzel.
quote:In 2010 wordt ‘150 jaar Max Havelaar’ op verschillende manieren gevierd:Tentoonstelling. Op 2 februari opent de tentoonstelling ‘Het is geen roman, ’t is een aanklacht, 150 jaar Max Havelaar’ bij de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam, Oude Turfmarkt 129 (Rokin). Zie: www.bijzonderecollecties.uva.nl en www.maxhavelaaracademie.nl Hertaling. Binnenkort verschijnt de hertaling en bewerking van Max Havelaar in modern Nederlands door NRC- redacteur Gijsbert van Es. (10 euro, o.a. te bestellen via nrclux.nl) Multatuli Genootschap. ‘De toekomst van Multatuli’ is de titel van een symposium dat het Multatuli Genootschap op 15 mei 2010 organiseert. Het is een van de activiteiten van dit genootschap in het ‘Multatuli-jaar’. Programma-overzicht: zie www.multatuli.nu