Nico Dijkshoorn:maandag, augustus 10, 2009
HIPHOP IN NEDERLAND
(eerder verschenen in JFK)
Een paar dagen geleden moest ik voorlezen tijdens een congres. In de Beatrixzaal te Utrecht. Een heerlijke sfeer. Hallen vol met mensen, kraampjes, bakken vol met kroketten, geduw en getrek om bij de lekkerste broodjes te komen en in de Beatrixzaal was het ondertussen genieten geblazen tijdens de gedreven powerpointpresentatie van Anneke Veldma, die in Duivendrecht een mozaïekproject van de grond probeerde te tillen. Het idee was om negentig enorme granieten stenen dwars door de wijk te strooien en om die gezamenlijk, met alle inwoners van haar wijk, een vrolijk uiterlijk te geven. Onder een van de geprojecteerde foto’s las ik: gekleurde stenen, gekleurde mensen, waarom niet?
Ja, waarom niet? Gekleurde mensen. Dat had de organisatie ook al bedacht, want tot mijn grote vreugde stond er vlak na de pauze een optreden gepland van een Nederlands hip hop ensemble uit Emmen. Ik had ze al rond zien scharrelen in de zaal, de leden van de Emmense hiphop sensatie Kom Pas Kujem. Ze ontroerden me. Ze deden zo hun best om in deze bijna wurgende ambtelijke sfeer, deze braderie from hell ambiance, toch de keiharde shit flowende motherfuckers uit Emmen te zijn. Zo liepen ze ook. Alsof ze er eigenlijk niet bij hoorden.
Ik had ook een beetje met ze te doen. Ik wist wel hoe dat was gegaan. Rapper MC Dustalot (Kobus Raapsma) had via die en die bij de slager van tante Annie gehoord dat ze dan en dan in Utrecht iets jeugdigs en iets springerigs wilden, om het congres wat op te leuken. Van het een kwam het ander en via Mouthfuck Dancalot (Peter Duimen) en wat overleg met Lady Orgastic (Sophie Diksma) waren ze uiteindelijk akkoord gegaan met een optreden van 4 minuten. En daar stonden ze dan, strak geprogrammeerd net na een invalide medewerker van Plantenkassen Voor Schiedam en vlak voor een demonstratie Judo Voor Allochtonen in de Alblasserdam.
Treffender kon het niet. Hiphop in Nederland is inmiddels omarmd door Tante Sjaan en Ome Willem, die het hartstikke leuk vinden dat gerijm op en boem knal, boem knal. Alles wat ooit gevaarlijk was aan hiphop is verdwenen. Het is nu achtergrondmuziek geworden voor een nieuwe commercial van een yoghurtdrankje. Maar goed. Ik keek hoe ze in Utrecht zo hardcore mogelijk het podium betraden. Daar stonden ze dan. De schijtlollige presentatrice kondigde ze aan. “Ja mensen in de zaal, kennen jullie dat, dat de buurman met een stok tegen zijn plafond staat te rammen, dat je denkt, wat moet die van me en dat je dan roept: wat de fok, houd op met die stok” Hier zijn twee jongens en een meisje, hier achter me, met die geinige capuchonnetjes op en die kunnen dat heel goed, rijmen op muziek. Dat heet hap hip. Oh, wacht, dat ene capuchonnetje beweegt. Hij zegt nu iets tegen me. Hij zegt, het is hiphop. Ook goed. Maakt het uit. Ze gaan voor u een nummer hophippen over leven op de straat in Emmen. Veel succes jongens. Dames en heren, mag ik u voorstellen aan Kom Pas Kujem.’
Op dat moment hadden de Emmense gangsta-rappers de presentatrice met haar ass omhoog op het podium moeten slingeren en al buttfuckend het nummer Omhoog Die Kont, Olie en Boter, ik ga je anaal-iseren want ik wil geen koter” moeten doen. Klaarkomen met je hoofd in je nek voor een zaal vol vrijwilligers, het zou een statement van jewelste zijn geweest. Helaas kozen ze voor een gevaarloze uitvoering van het nummer Emmen Emmen. Dit verstond ik er van.
Met zijn straten en zijn pleinen
Emmen Emmen
Zwemmen Zwemmen
met je vrienden, met je matties
want er is niks te doen
handjes, handjes, handjes
wil ik al die handjes zien
handjes, handjes, handjes
in de lucht voor Emmen
Ze wezen zelf ook veel met hun handjes, ze keken grotestads onder hun petjes door en toen was het opeens afgelopen. Daar was de presentatrice alweer. ‘Bedankt Kom Pas Kujem! Lief zijn ze hè! Toch. Schatten vind ik het! Hele mooie muziek hoor jongens! Dank jullie wel.”
Daar had ze wel een punt. Ongewild vatte zij in een zin de hele Nederlandse hiphopscène samen. Schatten van jongens zijn het, hoe boos ze ook kijken. Hoe underground ze ook willen zijn.
Hun voorbeelden uit de de Amerikaanse hiphop scène worstelen al jaren met een vergelijkbaar probleem. Hoe rap je geloofwaardig over je leven op de straat als je net met je laatste CD 9 miljoen dollar hebt verdiend? Niet de minste rappers zijn hier aan kapot gegaan. Ice T, maakte 1 gevaarlijke plaat en daarna haalde je je schouders op over zijn gepoch over guns, afrekeningen en zijn sfeertekeningen over de zelfkant van Amerika. Meneer zat ondertussen in een slipje van konijnenbont, omringd door negen eerste klas pijpstertjes in zijn met 6 zwembaden, 13 badkamers en 29 slaapkamers uitgeruste buitenhuis in Beverly Hills. Hetzelfde geldt voor Ice Cube, Dr.Dre, Eminem, 50 cent, alle leden van de Wu-Tang Clan, LL Cool J, Run DMC, Nas. Allemaal rappen ze alleen nog maar over rijkdom, bitches en melden ze net iets te geforceerd dat ze nog gewoon van de straat zijn. Ze hangen in hun huis, worden bewonderd, laten zich rondrijden door chauffeurs en neuken iedere avond een black hard ass. Niet echt een voedingsbodem voor gevaarlijke gangsta rap. Driekwart van de teksten gaat tegenwoordig over hun horloges.
Maar het kan nog erger. Nederlandse Hiphop. Overdag bij de Gamma werken, plankjes hout precies op maat zagen voor iemand die een schuurtje in zijn tuin wil, zodat hij zich in alle rust kan aftrekken zonder de familie tot last te zijn en dan ‘s avonds weer een gevaarlijke killer track opnemen met je hiphop collectief Duizend Fout. Rappen over de straat als je opgroeit in Stadskanaal, ga er aan staan. Woedende lyrics over die ene keer dat je bij ijzerhandel Smeets en Zonen een bepaald schroefje nodig had en dat ze je de verkeerde meegaven. Met alle gevolgen van dien.
Overdrijf ik? Ik denk het niet. Een van de officieel gevaarlijkste, eerlijkste en bekendste niet mainstream hiphop acts heet Opgezwolle. Hun naam is meteen al een zwaktebod. Een woordgrapje over de stad waar ze vandaan komen. “Hoi, wij zijn Keiharde Wijk, uit Harderwijk.” He, wij zijn Verrotterdam” “Te gek, bedankt moederneukers, laat je horen voor Aan Je Eindhoven” Dat werk. Opgezwolle rapt over het grote stadsleven in Zwolle. Op zich een leuke vondst. Naar school gaan en er achter komen dat je moeder leverworst op je brood heeft gedaan in plaats van de gevraagde motherfucking sandwichspread. Veel meer kan er volgens mij niet fout gaan in Zwolle. Of je bent vroeger een keer van een wipkip afgevallen. Dertig coupletten heftige rhymes er uit gooien over de prijs van een smulrol in snackcafetaria De Zwolse Hartklep, meer mogelijkheden zie ik niet
Ik heb hun teksten er maar gewoon eens bij gepakt. Het is nog erger dan ik vermoedde.
In het nummer Hardcore Rap gaat het als volgt:
al die rijms zijn Aldi-rijms mijne zijn altijd Albert Heijn
Hoge klasse Rappers moeten nodig plassen
ga flows bassen en de hele hoop zo verrassen
Om uit te leggen wat de luisteraar hoort sluiten ze af met:
Dit is Hardcore Rap
Dit is Hardcore Rap
Dit is Hardcore Rap
Dit is Hardcore Rap
Een typisch Zwols gebruik, om alles vier keer te herhalen. Mag ik een tartaartje slager? Mag ik een tartaartje slager? Mag ik een tartaartje slager? Mag ik een tartaartje slager? Natuurlijk, vier tartaartjes voor mevrouw. Nee, ik wil maar 1 tartaartje. Nee, ik wil maar 1 tartaartje. Nee ik wil maar 1 tartaartje. Nee, ik wil maar 1 tartaartje. Als je in Zwolle een kaartje wilt kopen voor een concert en je hebt twee mensen voor je dan kan je net zo goed je slaapzak meenemen.
Nog maar een stukje Opgezwolle, omdat ze zo lief zijn.
En ik doe minimaal als ik weet dat ik niets hoef te doen
Zit rustug met m'n reet vastgeroest op de poef..
Check m'n oude Dutch Master tapes, effe Boombap
Tapes met remixes, exclusives en bootlegs
Ik moet zeggen, daar zetten de mannen van Opgezwolle wel een realistisch beeld neer van de Nederlandse hiphopper. Lekker op zijn kamertje, met Echte Amerikaanse Muziek. Jammer dat het volgende couplet niet als volgt luidt:
mijn moeder screamt met haar kelenbandjes
ze schreeuwt naar mijn kamer
met een fokkin pan in haar handjes
lekker sti sta stoofvlees uit moeders keuken
waar ze zich op het aanrecht door de buurman liet neuken
Wat Nederlandse hiphop zo onverteerbaar maakt is dat het allemaal zo humorloos is. Dat er zo weinig zelfspot in zit. Dat loopt allemaal maar met bootlegtapes van obscure halfblinde zwarte zakkenwassers uit de States over straat en dat staat maar stoer te doen in kleding die inmiddels zo massaal op precies dezelfde manier wordt gedragen dat we gerust kunnen spreken van een uniform. Dat draaft maar op in televisieprogrammaatjes om hiphop uit te leggen aan mensen die voor de laatste keer enige opwinding in hun lijf voelden toen ze naar een aflevering Van Gewest tot Gewest over de veenafgravingen keken.
Dat staat allemaal maar te human-beatboxen op snel in elkaar getimmerde podia van festivalletjes met de naam Yoghurt voor Bulgarije, Brillen Voor Armenie en Zeep voor het Zuiden. En nergens komen ze tot inkeer. Op geen enkel moment voelen ze de tragiek. Dat ze alwéér in een jongerenprogramma van BNN moeten komen uitleggen dat ze echt best wel heel gevaarlijk zijn.
Echte hiphoppers hebben schijt aan cd’s, aan televisie, aan kleding en aan de nieuwste schoenen. Ze rappen omdat ze niet anders kunnen. Zoals Dave Rookhuis, een volkomen onbekende rapper uit Cuijck. Ik heb een paar tracks van hem in huis, die hij pas na jaren zeuren heeft opgestuurd, in een met tape dichtgeplakte enveloppe. Rookhuis is een openbaring. Ik heb nooit iemand beter horen rappen. Dave is de Nescio, de Elsschot van de Nederlandse hiphop. In het nummer Weilanden achter mijn ogen rapt hij, begeleid door een killer backing track met een magnifieke flow over de weilanden die hij kent. Niets meer en niets minder. Omdat hij daar iedere dag voorbij fietst. Zoals wij allemaal wel eens ergens voorbij fietsen. Citeren is zinloos, want ik zou zijn werk onrecht aandoen.
Dave zou hard moeten lachen om deze zin. Hij ziet rappen niet al werk. Hij doet het omdat hij anders ongelukkig wordt. Omroep Gelderland wees hij al eens resoluut de deur. Dave woont alleen en heeft wat vrienden. Hij is dol op babi pangang met bami, hij gaat soms naar het voetbal kijken, heeft soms een relatie en soms niet en ergert zich aan mensen die voordringen. Hij zou graag een beetje geld verdienen om ooit een motor te kopen. Daarmee wil hij naar Spanje reizen. Iemand zoals u en ik. Hollandse verlangens, zonder een capuchon om het hoofd en een broek half op je reet.
Dave Rookhuis zou de Nederlandse hiphop nieuw leven kunnen inblazen, maar hij heeft er geen zin in. En dat maakt hem juist zo authentiek. Dave heeft geen publiek nodig. Hij rapt zichzelf kippenvel en dat is genoeg.