Waarom doen bepaalde genres het nooit goed in Nederland?

Het valt me op dat in Nederland bepaalde genres nauwelijks tot niet lopen. Genres die in het buitenland juist wel goed lopen.

Mocht je in London een boekenwinkel binnenstappen en op zoek gaan naar science fiction en fantasy dan loop je toch al snel tegen een aantal rekken vol boeken. Mocht je in Glasgow op zoek gaan naar horror, dan zie je in de grote boekenwinkels een behoorlijk aanbod wat keuzes betreft.

In Nederland daarentegen mag je blij zijn als de Engelse en Nederlandse boeken samen een kast op kunnen vullen. Horror staat te pas en te onpas in de kast naast thrillers en naast fantasy en science fiction, en vult nauwelijk een halve kast als het al een eigen sectie heeft gekregen.

Als je kijkt naar schrijvers in Nederland dan kun je de schrijvers van Horror op een hand tellen, en de schrijvers van Fantasy en Science Fiction op de andere, en geen van hen allen worden gezien als literair, of de moeite van het noemen in beleefd gezelschap waard.

Er is geen Nederlandse Stephen King, geen Lovecraft. We hebben geen Nederlandse Tolkien, geen Robert Jordan, geen George R.R. Martin, geen Frank Herbert, geen Asimov, geen Philip K. Dick.

Strips worden hier nog altijd gemeden als de pest. Dat is een verguisd medium, daar rept niemand een woord over als het gaat om kwaliteit, want strips worden gezien als zijnde voor kinderen of verzamelaars die verzamelen ongeacht de kwaliteit en inhoud van het product.

Stap de grens over en je ziet termen als "Graphic Novel", ga een bioscoop binnen en je ziet blockbusters en arthouse films die gebaseerd zijn op strips. V for Vendetta, the Road to Perdition, Ghostworld, The Dark Knight Returns, From Hell, allemaal redelijk succesvol en sommigen zelfs met lovende kritieken van film kenners, maar op Batman na zal niemand je kunnen zeggen op een handjevol verzamelaars na dan, dat de films gebaseerd zijn geweest op stripboeken.

Dus waarom doen bepaalde genres het gewoon niet goed in Nederland terwijl ze over de grens wel geaccepteerd zijn, en wel degelijk succes hebben op literair vlak en commercieel vlak?

quote:

Op donderdag 22 januari 2009 13:28 schreef kabelhaspel het volgende:
De engelsen hebben een slechte smaak.

Getuige het feit dat een groot deel van wat er gelezen wordt in Nederland vertaalde boeken zijn?

Of dat de klassiekers zoals 1984 en Animal Farm, Brave New World, en Lord of the Rings, nog altijd goed liggen in de markt en hun inhoudelijke relevantie nog altijd aangehaald kan worden in een discussie? Waarvan het opmerkelijk is dat 1984 en Animal Farm vaak uit het Science Fiction en Fantasy schap word gehaald in Nederlandse boekenwinkels...

Of dat de grootste revolutie van de afgelopen zeven jaar op het gebied van jeugdliteratuur, te danken is aan een Engelse huisvrouw? Je kan hoog en laag springen wat je wil, maar Harry Potter heeft heel wat kinderen aan het lezen gezet.

quote:

Op donderdag 22 januari 2009 13:35 schreef Nadinarama het volgende:
Leuk dat je het opmerkt. Waarom dat zo is weet ik niet....Gelukkig is er postorder om aan onze trekken te komen. Is het iets calvinistisch?

Dat is een tweede dat me opvalt.

Zo impopulair als dat het is, het verkoopt zichzelf uiteindelijk wel op de Nederlandse markt. Het aanbod mag dan wel beperkt zijn, het houdt zichzelf toch netjes in stand.

Als je kijkt op bol.com of op proxis.nl, en je kijkt naar de Engelse boeken die ze verkopen, dan zie je dat hun top 10 lijstje en hun top 25 lijstje boordevol met fantasy, science fiction, en horror boeken staan.

quote:

Op donderdag 22 januari 2009 13:38 schreef Dichtpiet. het volgende:
Zijn er uberhaupt Nederlandse science-fiction/fantasy/horror-schrijvers?

Ze zijn er wel, maar ze staan nergens hoog aangeschreven, het feit dat je in de eerste instantie al moet nadenken of naar google moet vluchten om namen te produceren is al veel zeggend.

Fantasy - Harman Nielsen en Peter Schaap en Hubert Lampo
Horror - Thomas Olde-Heuvelt
Science Fiction - geen flauw idee

quote:

Op donderdag 22 januari 2009 14:12 schreef RM-rf het volgende:
de meerwaarde van die schrijvers ligt vooral in hun sterk 'verhalende' aspect ... niet zozeer hun specifieke taalgevoel, of gebruik van literaire technieken maar domweg het opbouwen van de juiste spanning door dit verhalend te beschrijven, of het scheppen van en fantasierijke wereld...

Tolkien en Herbert kun je van veel dingen beschuldigen, maar je kan niet ontkennen dat ze op kundige wijze gebruik hebben gemaakt van de taal en de ontwikkeling ervan. Denk ook aan "A Clockwork Orange" die creatief omsprong met taal en grenzen opzocht, discussies uitlokkend.

En wat is een boek uiteindelijk? Een verhaal.

Daarbij kom ik nog terug op "het domweg opbouwen van..."

quote:

Nederlandse fantasy-auteurs moeten dus op gelijk niveau concurreren met engelse auteurs,waarvan de vertalingen te koop zijn, en dat winnen de buitenlandse auteurs makkelijk (waarschijnlijk omdat die sowieso een veel breder aanbod aan schrijvers hebben en de 'top' ervan ook in nederland overheerst .. vervolgens krijg je ook dat de uitgeverijen die gspecialiseerd zijn in zulke boeken, engelstalig werken en je je manuscripts in de engelse taal zou moeten aanbieden, wat voor de meeste nederlandstalige autuers een onoverkomelijke horde zal blijken te zijn).

Terugkomend op "domweg opbouwen..." het feit dat er vrijwel geen Nederlandse Fantasy en Horror auteurs zijn die produceren voor een Nederlands publiek en succesvol genoeg zijn om te concureren met Engelse en Amerikaanse auteurs binnen hetzelfde genre, geeft aan dat er wel degelijk een moeilijkheidsgraad is wat betreft het schrijven van een succesvol boek.

Je zou juist denken dat Nederlandse auteurs een groter voordeel hebben als ze binnen de genres schrijven voor een Nederlandse markt. Het feit blijft dat ze juist niet succesvol zijn, en daarmee dus aantonen dat werken binnen het genre wel meer met zich mee brengt dan het volgens van formules en schema's.

Nederlanders lezen sci-fi, fantasy en horror, maar Nederlanders produceren het niet, het wordt niet door de literatuur-wereld geaccepteerd, en het ontvangt nauwelijks tot geen promotie binnen Nederland. De beste promotie voor boeken uit die genres komen uit het buitenland, komen uit gespecialiseerde clubs. In Nederland zelf hoef je niet op ondersteuning te rekenen van uitgeverijen of van programma's.

SF, Fantasy, en Horror bestaan wat dat betreft in een soort van subcultuur, die succesvol genoeg is om zichzelf in stand te houden, en waarschijnlijk groter is dan de mainstream wil toegeven. En toch worden de boeken verdoemd tot een bestaan in een soort van literair ghetto.

Zo zie je A Clockwork Orange, 1984, en Animal Farm net zo goed in het schap van engelse literatuur liggen, terwijl het typische science fiction en fantasy is. Hetzelfde geld voor nieuwere werken zoals "The Time Traveller's Wife" en de sci-fi werken van Phillip José Farmer.

Alsof toegeven dat het genre-werk is te moeilijk is voor de Nederlandse markt.

quote:

Bij strips is er volgens mij een andere oorzaak en hangt dit eerder samen met een geheel andere 'strip-cultuur', nederland kent wel een groo aantal striptekenaars en zeker kunnen die behoorlijk rondkomen, maar niet met de specifieke vorm van 'strip-tijdschriften' als de amerikaanse 'comics', waaruit Hollywood dan weer graag vist.

Geloof mij maar, Nederland heeft geen stripcultuur. Niet zoals de Belgen er een kennen of de Fransen.

quote:

Op donderdag 22 januari 2009 15:58 schreef Nadine26 het volgende:

Je gebruikt zelf het woord 'kundig', en inderdaad: het is vakkundig gedaan - vakmanschap dus, en dat is geen literaire kwaliteit. Ik vermoed - al ben ik absoluut geen kenner of liefhebber van deze genres - dat fantasy en science fiction als 'niet literair' worden bestempeld omdat de verhalen te weinig zijn verankerd in de realiteit.

Kortom, je kent noch J.R.R. Tolkien als schrijver, noch Frank Herbert? En je hebt bij voorbaat al een mening over hun werk omdat ze binnen een genre hebben geschreven dat jij in essentie bestempelt als kinderachtig? Je verwerpt wat ze schrijven op basis van hun genre, niet op basis van hun inhoud.

Zo is Lord of the Rings een werk dat voornamelijk draait om de industrialisatie. Noem het een moderne fabel die grootster is opgezet dan een werk als bijvoorbeeld Animal Farm, maar die beiden in hun kern een boodschap hebben over de hedendaagse wereld. Dune van Frank Herbert schetst een analogie over onze afhankelijkheid van olie, en wijst ons op de ecologische gevolgen van onze acties, en hoe onze omgeving onze cultuur beinvloed, en hoe onze cultuur ons religieus besef beinvloed. Hoe we als mensen naar onze leiders kijken en hoe we macht plaatsen bij figuren die we als helden bestempelen.

Dat zijn zaken waar jij voor kiest om ze te negeren, omdat de werelden zo anders zijn dat je niet eens de moeite wil nemen om ze te begrijpen. Je wil niet zien welke dubbele bodem er is. Je beoordeelt een werk op basis van uiterlijke kenmerken, en wijst iedere diepere verwijzing, iedere maatschappij kritische blik af omdat je niet in staat wil zijn om die te zien.

quote:

Bij (veel) literatuur draait het om een gekantelde werkelijkheid, maar het uitgangspunt in die boeken is nog altijd de werkelijkheid die wij kennen. Bij fantasy en science fiction is er, zou je kunnen zeggen, geen kunst aan om de werkelijkheid te laten kantelen, of om er een draai aan te geven, aangezien alles in die fantasiewerelden mogelijk is. Dat heeft, om het lullig te zeggen, iets kinderlijks.

Is het niet even zo kinderlijk om iets af te wijzen op basis van uiterlijkheden zoals jij lijkt te doen? Jij beloont kortzichtigheid door het tot kunstvorm te verheffen en het te verwarren met diepgang.

quote:

Het heeft vermoedelijk ook te maken met het verwachtingspatroon van de lezer. Bij een literaire roman ligt alles op de eerste pagina nog open, terwijl je bij een fantasyroman bij voorbaat al met jezelf (en met de schrijver) afspreekt dat je nergens gek van opkijkt. Omdat het fantasy is, ga je er als lezer in mee. In een literaire roman is de lezer daar niet per definitie toe bereid, dan ligt het aan het schrijftalent en het inbeeldingsvermogen van de schrijver of hij wegkomt met zijn verhaal.

En ligt daar niet juist de diepgang? Een wereld scheppen die een paralel is van onze eigen wereld, waarbij de lezer moeite moet doen om door de analoog heen te prikken en te zien welke elementen relevant zijn op zijn eigen situatie?

De lezer en schrijver gaan inderdaad een afspraak aan, maar de schrijver moet zich veel meer richten op het bouwen van een geloofwaardige analoog. De schrijver bewandelt een flinterdunne lijn, want de wereld die hij schept moet net zo realistisch zijn als de werkelijkheid. Als de schrijver van het fantastische zich laat gaan en de regels van zijn eigen wereld breekt, dan breekt hij ook de aandacht van de schrijver. Omdat het een planeet ver van de aarde betreft, of een verre toekomst, wil niet zeggen dat er geen overeenkomsten zijn, en het wil al helemaal niet zeggen dat de schrijver kan doen en laten wat hij wil. Want hoe ver de toekomst ook ligt, of hoe fantastisch zijn sprookjeswereld ook moge zijn, er zijn altijd regels die de schrijver volgt wil hij het respect van zijn lezer behouden.

quote:

Die roman is zeer maatschappijkritisch, in dat opzicht is het volgens mij niet specifiek bedoeld als een fantasyverhaal, maar juist als een literaire roman waarin de werkelijkheid een draai krijgt.

Je hebt waarschijnlijk niet eens door hoe bekrompen je klinkt. Je roept dat zodra er een dubbele boodschap in een science fiction boek ligt, het geen science fiction meer kan zijn. Alsof het een vereiste is dat Science Fiction en Fantasy geen diepgang mogen hebben, want als ze dat wel hebben, mogen ze zichzelf geen fantasy meer noemen.

1984 was en is nog steeds science fiction. Animal Farm is nog steeds fantasy.

quote:

Dat maakt het boek beklemmend; de wereld die erin beschreven wordt is wel degelijk - met een beetje fantasie of inbeeldingsvermogen - herkenbaar, en de schrijver wijst ons erop dat deze vorm van ontsporing wel eens om de hoek zou kunnen liggen.

Net zoals vele andere klassiekers in het genre van science fiction en fantasy. Je moest eens weten welke zaken jij vandaag de dag gebruikt die gebaseerd zijn op dingen uit science fiction boeken. Van reageerbuis babies tot de maanlanding. Jouw mobiele telefoon, en de communicatie-sateliet die het signaal doorgeeft, komen allemaal voort uit science fiction concepten van tientallen jaren terug. Kijk eens na wat je aan een man als Arthur C. Clarke te danken hebt.

1984 is science fiction, net als Dune, net als 2001: A Space Oddesey... alleen jij kiest er voor om op volledige willekeur als eis te stellen dat science fiction geen kwaliteit heeft, geen inhoud, en niet maatschappijkritisch kan zijn, want als het dat wel is, dan is het volgens jou geen genre-werk meer maar literatuur. Hoe banaal snobbistisch een mens kan zijn die haar neus ophaalt voor zaken die ze niet eens wil doorgronden.

quote:

Ze zetten de lezer aan het denken. In onversneden science fiction en fantasy wordt niemand verontrust of aan het denken gezet, simpelweg omdat de opgeroepen wereld in die boeken volkomen onrealistisch is. Het is puur vermaak - horror werkt ook zo. Niks mis mee, maar het is wel een essentieel verschil, lijkt me.

Dus jij blijf oppervlakkigheid belonen? Jij blijft ver bij genre-werk vandaan omdat je er neerbuigend naar kijkt, maar zodra er iets doorbreekt, zodra er iets een reputatie en een naam krijgt buiten het genre, dan sta jij er als de grootste hypocriet je lof over uit te spreken?

quote:

Op vrijdag 23 januari 2009 00:32 schreef Nadine26 het volgende:
Beste Cairon, het is mij niet ontgaan dat Lord of the Rings een gewaardeerde en in sommige kringen zelfs bewierookte roman is; het boek heeft niet zo heel lang geleden nog een grote (publieks?)prijs gewonnen, dus daarover hoeven we verder niet in discussie te gaan. Punt is alleen dat je zelf beweerde, in je eerste post, dat dit genre nauwelijks serieus wordt genomen in de 'literatuur'. Welk punt wil je nu dan maken? Dat het eigenlijk mijn schuld is dat jouw lievelingsboeken niet genoeg literaire erkenning krijgen? Ik 'verwerp' helemaal niks, ik ben de laatste om een roman te verwerpen omdat het 'genre' me niet aanstaat. Maar nee, het spijt me ontzettend, romans als Lord of the Rings zijn aan mij niet besteed. Ik vind het - sorry - een beetje kinderachtig gedoe.

En met die gebrekkige logica vind jij dat historische romans evenzo kinderachtig zijn, en geen enkel meerwaarde hebben, terwijl je een Harlequin roman als literair zou bestempelen.

"Op een bed van brandende rozen" staat bij jou hoger in acht dan "In naam van de roos" omdat de eerstgenoemde titel zich in het hier en nu afspeelt, en de tweede titel in een ver verleden is geplaatst waar de maatschappij nauwelijks tot geen overeenkomsten vertoont met de wereld waarin we vandaag de dag leven.

Ik vroeg me af waarom bepaalde genres het in het publieke oog niet goed doen, terwijl ze wel door een groot publiek gelezen worden, en waarom ze in Nederland geen erkenning krijgen terwijl er in het buitenland juist veel meer erkenning voor bestaat.

Jij hebt de vraag wat dat betreft zeer treffend beantwoord.

Waarom doen bepaalde genres het in Nederland niet goed? Omdat er mensen zoals jij zijn die hun neus ophalen voor bepaalde werken binnen genres zonder ze gelezen te hebben. Omdat mensen zoals jij zich snobbistisch opstellen en heel slaafs achter de mening van een ander aanlopen, want jij hebt iemand anders nodig die je een genre stuk aanwijst en die daar zijn goedkeuring over uitspreekt. Pas als iemand anders het voor jou uit het genre heeft geheven verschijnt het pas op jouw radar. Tot die tijd neem je de moeite niet eens. Mensen zoals jij geven aan dat ze zich niet in kunnen spannen, je geeft doodleuk toe dat je iets bij voorbaat als kinderachtig bestempeld omdat je niet door de metaphoor of the analoog kan breken. Jij hebt daar andere mensen voor nodig, die jouw mening voor je vormen over genre stukken.

quote:

Welke 'werelden'? Als je het hebt over de werelden die worden opgeroepen in fantasyromans, dan heb je helemaal gelijk: ik heb niet zoveel zin om me erin te verdiepen, maar beste Cairon, dat hoeft toch ook niet?

Wat een brilliant argument: "Ik wil het niet zien, dus roep ik dat het er niet is."

quote:

Het fijne van literatuur is nou juist dat niks hoeft. Je eerste post draaide om de vraag waarom sommige mensen die behoefte niet hebben, en ik heb geprobeerd die vraag te beantwoorden. Het kwam erop neer dat ik niet heel erg geïnteresseerd ben in pure fantasiewerelden, omdat de realiteit (of: de echte wereld) mij veel boeiender, spannender, wreder, onbegrijpelijker en beangstigender voorkomt dan welke fantasie dan ook.

Nee mijn eerste vraag was waarom iets dat over de grens wel degelijk succes heeft, in Nederland geen succes heeft. En het mooie van jouw argumenten is dat je aantoont dat je het niet kan en niet wil. Je fantasie is te klein om je in te leven in iets dat teveel afwijkt van je eigen belevingswereld, je fantasie is te klein om door beeldspraak heen te prikken. Je eigen wil is te zwak om zelf werk te verrichten, want jij hebt iemand anders nodig om aan te wijzen dat een boek als "1984" geen Sci-Fi is, terwijl het toch wel degelijk Sci-Fi is, zoals "Animal Farm" fantasy is.

Volgens jou zijn boeken zoals "1984" en "A Brave New World" en "A Clockwork Orange" geen science fiction omdat ze maatschappij kritisch zijn, en de enige reden waarom jij zegt dat ze maatschappij kritisch zijn, is omdat anderen dat voor jou bepaald hebben, omdat iemand anders het gelezen heeft en het voor jou heeft goedgekeurd en er ineens een andere waarde aan heeft gegeven. Terwijl het aan het eind van de dag nog steeds alle genre-conventies opvolgt,

quote:

En gezien de geringe publieke belangstelling voor deze genres, ben ik vermoedelijk niet de enige die er zo over denkt. Daar denken liefhebbers van fantasy, horror en science fiction ongetwijfeld anders over, maar dat was je vraag niet.

Zoals ik al aanwees, kijk eens naar de top tien lijstjes van sites die boeken verkopen, en je ziet dat het wel meevalt met de "geringe" publieke belangstelling. En zoiets als "Elf Fantasy Fair" geeft ook aan dat er wel meer interesse voor bestaat dan een handjevol eenlingen.

quote:

Mijn respect krijgt hij ook, maar ik hoef het toch niet te lezen? Waarom vluchten in een fantasiewereld als hier, pal voor je neus, vlak om de hoek, een veel interessantere wereld op je ligt te wachten?

Omdat sommige schrijvers hun boodschap beter uit kunnen dragen door middel van een genre? Dune is een typisch voorbeeld. Verschillende metaforen die je niet uit had kunnen werken in een setting. Kritiek op de maatschappij verpakt op zo'n manier dat het een veel groter publiek raakt. Waarom denk je dat 1984 geschreven is op deze manier? Het is geen letterlijke waarschuwing, maar symbolisch. Animal Farm is evenzo symbolisch. De symboliek komt tot uiting in het fantastische, het futuristische. Symboliek die jij weigert te zien totdat iemand ander het je aanwijst.

quote:

Dit is het leven waarmee wij het moeten doen. Dit is de maatschappij waarin wij leven. Wat er op andere planeten gebeurt, zoek ik nog wel eens uit als ik na een ontvoering door een UFO terecht kom op zo'n andere planeet.

Hoe kun je beweren dat je literatuur leest en waardeert vanwege de menselijke aspecten, vanwege de diepere betekenissen achter verhaal... om vervolgens te verkondigen dat je niet eens door een metafoor kan en wil prikken. Je geeft hier glashard toe dat je een oppervlakkig mens bent vol loze pretenties omtrent wat jij onder de noemer "literatuur" vind vallen.

quote:

Tot die tijd doe ik het met het leven zoals ik het ken, en daaraan heb ik meer dan genoeg. Literatuur gaat in de allereerste plaats om menselijke gedragingen - hun emoties, reacties, angsten, enzovoort - en ik vind het een zwaktebod om die gedragingen (of: die mensen, die personages) te verplaatsen naar een wereld die niet bestaat. Waar is die omweg voor nodig?

Dus bij deze geef je toe dat een dom boekje over een stel boerderij dieren die hun eigen wetten en regels maken, nooit literatuur kan zijn? Of dat een kinderachtig verhaaltje over een of andere toekomst vol onderdrukking en angst, nooit meer kan zijn dan een zwaktebod? En wat is dat toch voor onzin, een eigen verzonnen taaltje dat de dialogen breekt en zo goed als onleesbaar maakt?

Oh wacht, die vallen buiten jouw omschrijvingen, omdat iemand anders roept dat ze "maatschappij kritisch" zijn, en dus vallen ze buiten het genre. Want god behoede het dat we ons moeten verlagen tot het niveau van science fiction en fantasy. En dan doe je nog een poging om mij te beschuldigen van bekrompenheid?

Ik ben vooralsnog niet degene die bij voorbaat drie genres al wegschrijft als kinderachtig, overbodig, en niet relevant, zonder enig steekhoudend argument te produceren.

Je zal heel wat literaire analyses vinden die ingaan op de vraag waarom Animal Farm een fabel vol dieren is, waarom 1984 en Clockwork Orange afspelen in een onheilspellende toekomst, en waarom Dune zich afspeelt op een andere planeet.

quote:

Dat is een beetje teveel eer. Ik heb niet de indruk dat A Clockwork Orange en 1984 hun wereldwijde literaire faam aan mij (of mijn hypocrisie) te danken hebben

Mensen zoals jij hebben iemand anders nodig die alles netjes heeft voorgekauwd en er een stempel van goedkeuring op heeft gezet.