Geschiedenismonitor 2008

quote:

DE GESCHIEDENISMONITOR

Historisch Nieuwsblad, de Volkskrant en Andere Tijden presenteren de eerste Geschiedenismonitor. Jaarlijks wordt een representatieve groep Nederlanders gevraagd naar hun kennis van de vaderlandse geschiedenis. Ook beantwoorden zij een aantal vragen, die hun mening polsen over zaken die te maken hebben met onze nationale identiteit.
Aan de Geschiedenismonitor 2008 hebben 1069 Nederlanders meegedaan. Zij weten niet voldoende van de historische Canon van Nederland; de gemiddelde score was een 5,2. Verder zijn deze Nederlanders trots op hun waterwerken en schamen ze zich voor de slavenhandel. De naoorlogse immigratie is een historische vergissing, vindt meer dan de helft van de ondervraagden; lidmaatschap van de Europese Unie een goede zet.

Kennis van de Canon: een 5,2

De representatieve groep Nederlanders die meedeed aan de Geschiedenismonitor 2008 gaf allereerst antwoord op twintig schriftelijke kennisvragen. De meerkeuzevragen zijn opgesteld in samenspraak met drie (ex-)hoogleraren in de geschiedenis: Hans Blom, James Kennedy en Niek van Sas. Ze zijn gebaseerd op de Canon van Nederland, die is ontworpen door de commissie-Van Oostrom, in opdracht van het ministerie van Onderwijs. Daar staat in wat elke Nederlander over zijn geschiedenis zou moeten weten. De Canon is ontworpen voor het basisonderwijs; vanaf september 2009 behoort hij tot de verplichte lesstof.
Op slechts tien vragen geeft meer dan 50 procent van de respondenten het juiste antwoord. Zo weet maar 48 procent dat Hugo de Groot in 1621 per boekenkist uit slot Loevestein ontsnapte. Als de vraag wordt gesteld welke van vier Nederlandse dagbladen tijdens de Tweede Wereldoorlog een verzetskrant was, geeft 46 procent het goede antwoord: Trouw. Maar liefst 36 procent denkt dat de Volkskrant illegaal was in de oorlog. Verder weet 54 procent van de Nederlanders niet welke eeuw bekendstaat als de Gouden Eeuw.
Op slechts zes vragen geeft meer dan 60 procent van de respondenten het goede antwoord. Zo weet 89 procent wie de Vader des Vaderlands was. Een ouderwetse schoolboekenvraag als ‘Door wie werd Bonifatius vermoord?’ wordt door 64 procent goed beantwoord. Ook weten de respondenten relatief veel van thema’s die passen in het maatschappelijk bewuste geschiedenisonderwijs van de laatste decennia. Zo wijst 61 procent Aletta Jacobs correct aan als de eerste vrouw aan een Nederlandse universiteit, vergist 78 procent zich niet als wordt gevraagd in welke taal Anne Frank haar dagboek schreef, en kent 85 procent Max Havelaar als een boek dat zich afspeelt in Nederlands-Indië.
Een thema dat de afgelopen jaren vaak in de belangstelling heeft gestaan, is geweest, is de slavenhandel. Dit heeft geleid tot een gevoel van nationale schaamte, dat zich uit in de neiging om de Nederlandse misdaden te overdrijven. Op de vraag hoe groot het aandeel van Nederland was in de totale wereldhandel in slaven, geven de meeste respondenten een te hoge schatting: 41 procent kiest voor 26 procent, 27 voor 53 procent, en 11 procent voor 78 procent. Het goede antwoord is 5 procent, gekozen door 21 procent van de respondenten.
Liefst 69 procent van de ondervraagden kan de 15de vijftiende-eeuwse schilder Jeroen Bosch niet in de tijd plaatsen, en 61 procent heeft nog nooit gehoord van Eise Eisinga, de bouwer van het planetarium in Franeker. Ook hebben de meeste respondenten (83 procent) geen idee sinds welke eeuw Nederland een koninkrijk is.

Techniek
Mannen scoren in de Geschiedenismonitor een punt hoger dan vrouwen: een 5,6 tegenover een 4,6. Het sekseverschil is het grootst bij vragen over oorlog, techniek en economie. Zo weet 61 procent van de mannelijke respondenten wat er wordt verstaan onder de politionele acties, tegen 37 procent van de vrouwen. De vraag tussen welke plaatsen de eerste spoorverbinding liep, wordt door 65 procent van de mannen goed beantwoord. Bij de vrouwen is dat 46 procent.
Het gemiddelde rapportcijfer van de autochtone respondenten is slechts 0,3 punt hoger dan dat van de allochtone. Wel geldt: hoe ouder, hoe meer historische kennis. De groep 16- tot 34-jarigen scoort het laagst: een 4,4. De winnaars zijn de 65-plussers, alhoewel hun 6,0 ook niet om over naar huis te schrijven is.
Zij kunnen bij een aantal vragen terugvallen op hun persoonlijke herinnering. Ook ‘ouderwetse’ vaderlandse geschiedenis over bijvoorbeeld Bonifatius en Hugo de Groot zit er bij de oudere generaties het best in.
Er zijn echter uitzonderingen. Zo weet slechts 25 procent van de bejaarde respondenten dat het pamflet Aan het volk van Nederland afkomstig was van de Patriotten. Bij de jongeren is dat 27 procent. Verder weet 51 procent van de 16- tot 34-jarigen dat Nederland tussen 1588 en 1795 een republiek was, tegen 44 procent van de 50- tot 64-jarigen. Op het gebied van staatkundige geschiedenis scoren de jongeren dus relatief goed.
Kijkend naar de laatst genoten opleiding scoren personen mensen met een mbo-opleiding het laagst: een 4,7. Maar zelfs de universitair geschoolden halen niet hoger dan een 6,1, terwijl iedere basisschoolleerling binnenkort geacht wordt het antwoord op deze vragen te weten.
De conclusie moet luiden dat het slecht gesteld is met de kennis van de Nederlandse geschiedenis. Dat geldt voor álle Nederlanders, of ze nu man of vrouw, autochtoon of allochtoon, minder hoog of hoog geschoold, jong of oud zijn. Het is dus toe te juichen dat Den Haag heeft besloten de canon van Nederland verplicht te stellen voor het basisonderwijs.
Om ook de huidige generaties vanaf 16 jaar enige kennis van de Nederlandse geschiedenis bij te brengen, is echter meer nodig. Schrijvers, journalisten en musea zullen beter hun best moeten doen om het verleden aantrekkelijk en toegankelijk te presenteren, waarbij de canon van Nederland als leidraad kan dienen.
De eerste initiatieven zijn al genomen: er komt een Nationaal Historisch Museum - al zou dat zich gezien de uitkomst van dit onderzoek niet moeten beperken tot kinderen en volwassenen met weinig museumervaring - en in oktober zendt de publieke omroep de documentaireserie Verleden van Nederland uit. Om de effecten hiervan te meten, zal de Geschiedeniskrant de Geschiedenismonitor volgend jaar herhalen.

Reactie Canon-ontwerper Frits van Oostrom

‘Deze enquête bevestigt inderdaad nut en noodzaak van een elementaire canon als verplichte kost in het onderwijs. Ik ben ervan overtuigd dat de score nog slechter was geweest als de vragen niet in meerkeuzevorm zouden zijn gesteld.
Dat men Eise Eisenga niet kent, was bijna de bedoeling van de Canoncommissie - hij was niet in de laatste plaats gekozen als de spannende dark horse in de manege van de canon. Het enige wat ik echt schokkend vind: dat zo velen niet weten welke eeuw van goud was. Verder bevestigt de enquête een paar dingen die we wel dachten: jongeren weten minder dan ouderen, ondanks hun betere geheugen. En autochtonen weten niet substantieel meer dan allochtonen.’

quote:

Op donderdag 27 maart 2008 13:43 schreef Verbal het volgende:

[..]

Dat.

En aperte desinteresse in alles wat met enige kennis en algemene ontwikkeling te maken heeft.

V.