Maar wat is nou eigenlijk een haiku?

Haiku (meervoud: haiku of haiku's, in Vlaanderen soms ook als haikoe geschreven) is een vorm van Japanse dichtkunst, geschreven in drie regels van 5, 7 en 5 lettergrepen.

De haiku drukt, in de klassieke vorm, een ogenblikservaring uit, soms gelinkt aan en geïnspireerd door Zen. De haiku is een vingerhoed vol emotie, waarin weinig ruimte is voor ontledingen en benaderende omschrijvingen.


Ontstaan: Hokku

De dichtvorm is in de 17e eeuw in Japan uit oudere vormen ontstaan door de wedijver tussen
verschillende grote dichters, waarvan Matsuo Basho waarschijnlijk de meest bekende meester is. De toepassing was toen de hokku, de aanzetstrofe voor de renga, een kettinggedicht, of als eerste deel van de tanga. Pas aan het eind van de 19e eeuw werd door Masaoka Shiki het begingedicht hokku verzelfstandigd tot de haiku. Strikt genomen zijn daarmee de oudere gedichten van deze vorm hokku, ook al was het niet ongewoon dat het eervolle beginvers geschreven werd zonder de verwachting dat er een renga mee geschreven werd.



Dichtvorm

De haiku bestaat gewoonlijk uit 3 regels van respectievelijk 5-7-5 lettergrepen (in Japan verticaal op 1 lijn).
Hoe strikt moet worden vastgehouden aan dit stramien is net als bij andere dichtvormen een voortdurend onderwerp van discussie. Aan de ene kant kan te veel aandacht voor de vorm leiden tot een steriel gedicht, aan de andere kant toont zich in de beperking de meester. In de moderne vorm of 'westerse haiku' wordt daarom door sommigen in mindere of meerdere mate afgeweken van dit stramien. Een ander punt van discussie is of daadwerkelijk westerse lettergrepen gebruikt moeten worden in de westerse haiku, aangezien in het Japans moren gebruikt worden, die veel beperkter zijn. In het westen wordt daardoor wel voor afwijkende vormen gekozen, tussen de 12 en 17 lettergrepen.


Een van de beroemdste haiku, feitelijk een hokku, is van Matsuo Basho en luidt:


. furu ike ya.......................Ach oude vijver

. kawazu tobikomu..........een kikker springt er in

. mizu no oto.....................geluid van water.


Bij een vertaling van een haiku achten sommigen de inhoud belangrijker dan de vorm, al wordt die in goede uitgaven zo veel mogelijk gehandhaafd. Zo is bovenstaande vertaling bijvoorbeeld naar de inhoud juist, maar naar de vorm niet. Een bewerking die de juiste vorm heeft maar een iets andere strekking is:

Ach oude vijver

de kikkers springen er in;

geluid van water.

Dit probleem is sterk taal-afhankelijk. Frans gebruikt bijvoorbeeld veel meer woorden, en ook lettergrepen, dan het Engels; Nederlands ligt er ergens tussenin. Ook hier geldt weer dat een geforceerde vorm niet beantwoordt aan de geest van eenvoud die de haiku kenmerkt, maar dat het verwaarlozen van de vorm de kernachtigheid van de haiku teniet doet.

De haiku is het resultaat van nauwkeurig waarnemen en liefdevolle zorg. Een haiku is niet zomaar een klein gedicht in drie lijnen met 5-7-5 lettergrepen elk, even belangrijk is de verwondering en een haast kinderlijke verbazing die er uit spreekt. Haiku lezen wil zeggen de indrukken ondergaan, met de sfeer en de gevoelens van het haiku-moment. Haiku heeft niet veel uitleg noch intellectueel gedoe nodig.


Voorbeelden

Enkele haiku (hokku) van meester Basho:

zou ik ze pakken,
de witvis in't wier bijeen
dan schoten ze weg

door zomerregens
zijn de kraanvogelpoten
korter geworden

de tuin aanvegend
vergat hij gewoon de sneeuw -
en ook de bezem





_{Degenen die denken dat ik dit zelf getypt heb, of zelf verzonnen, moet ik helaas teleurstellen. Hier staat de bron en nog wat andere informatie.}

Haal anders gewoon
Dit forum uit je AT
Kijk er niet meer naar

.