Carl Edward Sagan (9 november 1934 – 20 december 1996) was een Amerikaanse astronoom en populariseerder van de wetenschap en was in de jaren 1970-'90 een van de bekendste televisiepersoonlijkheden in de westerse wereld.
Hij verkreeg zijn bekendheid onder het grote publiek vooral door zijn televisieserie Cosmos uit 1980 en verder door zijn vele populair-wetenschappelijke boeken. Ook trad hij dikwijls op in discussieprogramma's en praatshows op de televisie.
Carl Sagan werd geboren in Brooklyn, New York. Zijn vader was een joodse kleermaker. Sagan studeerde in 1960 af in astronomie en astrofysica. Van 1960 tot 1968 gaf hij les aan de Harvard University en vervolgens, tot aan zijn dood, aan de Cornell University. Hier werd hij de initiatiefnemer voor een onderzoeksgroep die zich ging bezighouden met buitenaards leven en hoe daarmee in contact te komen. Dit groeide later uit tot de (hoofdzakelijk theoretische) wetenschap der astrobiologie en het onderzoeksprogramma SETI. Sagan werkte ook voor het befaamde Jet Propulsion Laboratory (JPL) te Pasadena bij de ontwerpfase van de reeksen interplanetaire sondes en landingsvaartuigen Mariner, Pioneer, Voyager en Viking en was daar ook een van de belangrijkste initiatiefnemers van ruimtemissies.
Ook was Sagan een van de eersten die een studie maakten van de klimatologische gevolgen van een kernoorlog en introduceerde hiermee het begrip nucleaire winter.
Sagan zag als een van zijn belangrijkste taken het vechten tegen bijgeloof, volgens hem vertegenwoordigd in de vorm van de geïnstitutionaliseerde wereldgodsdiensten en nieuwe pseudo-religies als New Age en 'alternatieve wetenschappen'. Ook was hij tegen het creationisme dat nog steeds veel invloed heeft in de VS (vooral onder de vele streng gelovige Amerikanen) en een propagator van de evolutietheorie. Hij was atheïst volgens zijn critici maar anderen vermelden dat hij meer een 'zoeker' was en dat de term agnost juister is. Hij was een van de medeoprichters van het Committee for the Scientific Investigation of Claims of the Paranormal, de internationale vereniging van sceptici, die ook in Nederland een afdeling heeft.
Hoewel hij als persoon niet de gemakkelijkste was (zoals zijn drie echtgenotes verhalen: hij werd ervan beticht een overmatig groot ego te hebben), en sommige van zijn inzichten ook omstreden waren bij collega-wetenschappers, werd Sagan desondanks geëerd met talrijke wetenschappelijke en publieke onderscheidingen.
In romanvorm publiceerde hij zijn visie op mens en kosmos in de bestseller Contact (1986), die in 1997 verfilmd werd met Jodie Foster in de hoofdrol. (= prachtige film....
![]()
- Tokay)
Sagan stierf in 1996 op 62-jarige leeftijd aan een longontsteking als complicatie bij een zeldzame bloedziekte (myelodysplasie) waar hij al enkele jaren aan leed en die zijn immuunsysteem grotendeels verlamd had.
Kritiek
Hoewel hij ageerde tegen bijgeloof en onwetenschappelijke methodes overtrad Sagan door zijn populaire en aansprekende benadering de grenzen van echte wetenschap zelf ook regelmatig, vooral als hij buiten zijn eigen vakgebied, de astronomie, opereerde. Zo voorspelde hij in 1991 dat de oliebranden in Koeweit voor een zomerloos jaar zouden zorgen, wat niet gebeurde. Ook werd vanuit de wetenschappelijke wereld kritiek geuit op zijn rol in de publiciteitscampagne rond de nucleaire winter, de klimaatverandering die zou kunnen ontstaan na een kernoorlog. Hoewel wetenschappelijk gezien de effecten en omvang van zo'n klimaatverandering hoogst onzeker waren, was Sagan overtuigd van de gevolgen, en verkondigde die vrijuit. Meermalen bleek ook dat Sagan kritiek op zijn theorieën slecht kon verdragen, al snel de motieven van zijn critici in twijfel trok en hen van 'onwetenschappelijkheid' beschuldigde.