Klassiek Hebreeuws voor dummies

Vandaag vers 6

Genesis 1, vers 6

Wajomer elohiem jehie rakieja betooch hamajiem,
wiehie mavdiel been majiem lamajiem.

"Wajomer" is een heel veel voorkomend stukje, en komt van het werkwoord "lomar". Het betekent "zeggen". "En hij zei, toen zei hij..." Dat slaat weer terug op elohiem. Hij wil kennelijk weer wat scheppen, want hij zegt "jehie rakieja betooch hamajiem". "Jehie" betekent hier weer "er zal zijn, laat er zijn, er is..." Rakieja heb ik even expliciet opgezocht, maar gek genoeg staat het niet in het oud-Hebreeuws woordenboek ( of ik zoek verkeerd ) In het modern Hebreeuws wordt het gebruikt voor hemel ( wat ook sjamajiem was ) of lucht. "Betooch" is een voorzetsel wat je kunt vertalen met "midden in, binnen in". "Hamajiem" is hier weer "het water", of "de wateren".

"En God zei, "laat er een lucht zijn in het midden van de wateren".

"Wiehie mavdiel", daarin herkennen we weer iets van het werkwoord wat we eerder zagen, "wajavdeel", oftewel "en hij scheidde". Het komt van het werkwoord "badal", "scheiden". Hier kun je deze constructie vertalen met "en laat er onderscheid zijn". "Been majiem lamajiem" kunnen we ook al vertalen; "Been" was "tussen", en hier zouden we in het Nederlands zeggen "tussen wateren en wateren", of "tussen verschillende wateren". In het Hebreeuws kun je dat oplossen door "la" aan het volgende zelfstandige naamwoord te plakken. "Been majiem lamajiem" betekent dan zoiets als "tussen wateren en wateren". Dat voorzetsel "la" duidt duidelijk aan dat het onderscheid tussen die 2 wateren is. Er had denk ik wel ook kunnen staan "been majiem oeveen majiem".

quote:

Op woensdag 4 april 2007 10:05 schreef pfaf het volgende:
Een vraag: zou je eens een stukje over de uitspraak kunnen doen? Om het beter in me op te nemen lees ik het 'hardop', maar ik heb eigenlijk geen idee hoe ik de meeste klanken uit moet spreken.
Verder, nogmaals bedankt en ga zo door.

Audio-opnames van alle bijbelboeken

Hier kun je luisteren hoe je de boel ongeveer moet uitspreken. Ik zal me zelf vast ook wel es vergissen in een klinker of een klemtoon Maar ik kan wel wat kleine aanwijzingen geven.

Je hebt dus ten eerste een onderscheid tussen de g en de ch. De g gebruik ik hier voor de engelse g zoals in get, goal, geek etc. Dat is de zogenaamde "giemel", de derde letter in het alfabet. De "ch" wordt door de één harder uitgesproken dan de ander. Het is de Hebreeuwse letter chet, of de kaf zonder stip. Sommigen maken er een knetterharde "ch" van waarbij de rochels je om de oren vliegen, de ander maakt er een subtiel "ch"-tje van die wel een beetje als een "h" klinkt. Luister maar naar het woordje "chosjech", dan krijg je wel een indruk.

Vooral in het modern Hebreeuws worden heel veel klinkers vrij kort uitgesproken. Formeel is er wel een verschil tussen een lange ee en een korte e, maar die worden door de meeste mensen beide kort uitgesproken. In het klassiek hebreeuws heb je verschillende "e" klanken: een sjewa, wat 2 puntjes ondermekaar zijn. Die is of erg kort, of gewoonweg stil. Dan heb je 3 puntjes in de vorm van een driehoekje. Dat is een "e" zoals in ons "bed". Dan heb je nog eenzelfde driehoekje met 2 stipjes ondermekaar rechts daarvan. Dat is ook weer een erg korte e. En dan heb je nog 2 stipjes naastelkaar, vaak met een "jod" erbij. Dat is de langere ee, maar niet zo lang als in ons woord "veel". Het zit wat tussen "bed" en "veel" in.

Net als met de "o" in "sjalom" of "boker". Het is geen "booker", maar ook geen "bokker". Het zit er wat tussen in. Dus dat "gesjaloooooouhm" van sommige Amerikanen klinkt een Israëli nogal pijnlijk in de oren.

De "ie" zoals in "majiem" is ook weer niet een hele overdreven "ie", veel spreken em ook uit als "i". Het neigt meer naar majim dan naar majiem qua uitspraak.

De bet zonder stip noteer ik met een "v". Dat is een vrij zachte v. Er zit een duidelijk verschil tussen "tov" en "tof". Dat laatste spreek je harder uit, met die "f" ben je meer aan het flieberen De waw of vav is dus niet helemaal eenduidig, de ene spreekt em uit als een "w", de ander als een "v". Ik denk dat ie in het klassiek Hebreeuws meer naar een "w" neigt, luister maar es naar bv "wajomer".

De k is een kof of een kaf. Ik hoor het verschil niet tussen die 2, meestal worden ze ook met een "q" getranslitereerd. Behalve als die kaf geen stip heeft, want dan spreek je em weer uit als "ch".

De s is of een sin, of een samech. Zit volgens mij ook geen verschil tussen. De sj is een sjin, wat dus ook wel es als "sh" wordt genoteerd. Zoals in "Jeroesjalajiem.

De "ajin" en "alef" noteer ik meestal ( ik vergeet ze wel es ) met een '. Dat is dus simpelweg een pauze, ook de "ajin". In het Arabisch maken ze er nog een rocheltje van, sommige Israëlies doen dat ook. Misschien hoor je dat ook in die audiobestanden terug. Alsof ze een kuchje beginnen wat niet helemaal gezond klinkt.

Merk ook op dat er een verschil zit tussen het einde in "echad" en "achat". Die "d" spreek je echt zachter uit dan de "t".

Dan als laatste nog de tsadé. Dat is een "ts"- klank, maar niet met een keiharde "s", meer een "s" die naar een "z" neigt.

Ik denk dat je zo al een heel end komt

quote:

Op woensdag 4 april 2007 11:42 schreef k3vil het volgende:

[..]

Rakia is 'firmament'

Klopt, die vertaling zag ik net ook op mechon-mamre staan inderdaad Vond het alleen wat apart dat ik het niet kon vinden in m'n woordenboek, heb die van Brown, Driveren Briggs.

Het wordt tijd om wat wateren te scheiden

Genesis 1 vers 7

Waja'as elohiem et harakija' wajavdeel been hamajim asjer
mitachat larakieja' oeveen hamajim asjer mee'al larakieja'.
Wajehie cheen.

We zijn er onderhand aan gewend dat elk vers zowat met "wa" begint. Hier hebben we een nieuw werkwoord te pakken, en wel een heel belangrijk werkwoord. Waja'as komt van "lisot", wat "doen, maken" betekent. 'Da's weer net wat anders dan dat werkwoord voor scheppen, "bara'". In modern Hebreeuws kan een kerel bijvoorbeeld zeggen "anie ose oega'. " "Ik maak een taart".

"Harakija" is het slachtoffer van God zijn maken, want er staat "et" voor. "En God maakte het firmament" ( om k3vil zijn vertaling maar ff aan te houden, die vind ik wel mooi )

Dan naar "Wajavdeel been hamajim asjer mitachat larakieja oeveen hamajim asjer mee'al larakieja." "Wajavdeel" weten we nou ook, da's zoiets als een onderscheid of een scheiding maken. "Been" weten we ook; dat betekent "tussen". Dan het voegwoordje "asjer". Dat betekent "die, dat". In het modern Hebreeuws wordt het ook vaak aan het volgende woord vastgeplakt als "sje". Bijvoorbeeld "de jongen die ik zag" wordt dan "habachoer sjera'ietie". ( ra'ietie betekent in modern Hebreeuws "ik zag", en een bachoer is een kerel of jongen ) Hier slaat "asjer dus terug op de wateren.

"Mitachat" is een voorzetsel wat "onder" betekent. Het komt ook in het spreekwoord "er is niks nieuws onder de zon" voor, wat in het Hebreeuws "een chadasj mitachat hasjemesj ". "Een" betekent hier weer "er is niet, er is geen", "chadasj" is "nieuws" ( ook het nieuws op tv en radio ) en "sjemesj" is "zon".

Daarna weer "larakija", wat dus weer met het voorzetsel "la" wordt vertaald. Vergelijk het met het Nederlands; wij zeggen ook "aan de bovenkant van ...", dus wij maken er ook iets bezittelijks van.

"Oeveen" is een samentrekking van "we" en "been". "We" wordt weer als "oe" uitgesproken, en de "bet" in "been" wordt zacht, dus dat wordt een v-klank. Dat is dus "en tussen".

Om de hele zin te begrijpen moeten we alleen nog "mee'al" kennen. Hier kun je dat met "boven" vertalen. "Mee" komt van het losse voorzetsel "min", wat vaak aan het volgende woord wordt geplakt als "mie" of "mee" ( dat hangt van de beginletter van het volgende woord af, bij een zogenaamde keelletter gebruik je "mee" omdat dit makkelijker is uit te spreken ). In modern Hebreeuws kun je bijvoorbeeld zeggen "anie meeholland", "ik ben uit holland". "Al" was zoiets als "op", en nou kunnen we die hele zin vertalen

"En hij maakte een scheiding tussen de wateren die onder het firmament zijn, en de wateren die boven het firmament zijn".

"Wajehie cheen" wordt vaak vertaald met "en het was zo". Cheen komt van ons al bekende "keen", wat "wel, ja" betekent. Door de ie-klank van wajehie wordt de kaf in "keen" zacht, en wordt het een ch-klank.

Ik denk dat het bijzonder aardig is te zien dat je na een paar zinnen uit Genesis al een heleboel inzicht krijgt in woorden en constructies

quote:

Op vrijdag 6 april 2007 20:11 schreef Haushofer het volgende:
We zijn er onderhand aan gewend dat elk vers zowat met "wa" begint. Hier hebben we een nieuw werkwoord te pakken, en wel een heel belangrijk werkwoord. Waja'as komt van "lisot"...

Dat werkwoord moet "la'asot" zijn, was een beetje in de warrie Niet dat het veel mensen zal zijn opgevallen

Nog even gauw het volgende vers, die is niet zo lang en er zitten veel bekende woorden in

Genesis 1 vers 8

Wajikra' elohiem larakieja' sjamajiem. Wajehie erev wajehie
voker, jom sjeenie.

De eerste zin kunnen we wel vertalen, denk ik. "En God noemde het firmament "sjamajiem" ", "hemel". Weten we ook waar dat woord vandaan komt Het enige woord wat we nog niet kennen, is "sjeenie". Dit komt van het telwoordje "snajiem", en betekent "tweede". En het was ochtend, en het was avond, de tweede dag. Er had dus wellicht ook "jom snajiem" kunnen staan.

[ Bericht 2% gewijzigd door Haushofer op 10-04-2007 15:10:57 ]

quote:

Op dinsdag 10 april 2007 12:48 schreef k3vil het volgende:
"Hemelen"

"En het was avond en het was ochtend, dag twee"

_{sorry als ik wat betweterig overkom}

Ja, je hebt gelijk, "erev" is natuurlijk avond en "boker" is ochtend. Moet nog ff bijkomen van m'n paasweekend geloof ik

En ik ben juist blij met commentaar enzo, dus blijf scherp zou ik zeggen

-edit: sjeenie betekent trouwens wel " tweede", voor zover ik weet " Hemelen" vind ik altijd wat een aparte vertaling, daar het een vast meervoud is in het Hebreeuws. We bekijken een emmer water ook niet als " wateren", omdat het " majiem" is.

[ Bericht 19% gewijzigd door Haushofer op 10-04-2007 15:13:18 ]

Is het overigens nog een beetje te volgen/de moeite waard? Kan daar niet zo goeie inschatting van maken Als mensen het leuk vinden, kunnen we nog wel ff kijken naar vertalingen en interpretaties van volgende zinnen

quote:

Op zondag 15 april 2007 05:09 schreef Bodisaniwi het volgende:
Oké Haus:

Ha'rachefet sheli me'le'a be'tzlofachim.

Het is overigens een geweldig topic; ik ben wel een beetje een taalfetishist.

Uhmmm.... "mijn hovercraft zit vol met palingen"? Mag ik vragen waar dat vandaan komt?
Die "rachefet" komt trouwens van dezelfde wortel als dat werkwoordje "merachefet", wat die roeach-elohiem over het water doet in vers 2: zweven

Zal morgen ofzo weer een vers neerzetten, het weer is er ook niet echt naar nu om bijbelverzen te vertalen

Genesis 1 vers 9

Wajomer elohiem jikawoe hamajim mitachat hasjamajim el
makom echad, weteera'eh hajabasjah ; wajehie cheen.

We kunnen al wat opmaken uit dit vers; er gebeurt iets met water onder de hemel, en er wordt over een "makom echad" gesproken. "Echad" betekent 1, en "makom" was dat woordje waar wij ons "mokem" van hebben afgeleid: plaats. "Jikawoe" kun je vertalen met "samenkomen". Het woordje "el" is een los voorzetsel, en doet hetzelfde als dat je "le" aan het volgende woord zou vastplakken: het betekent "naar". De eerste zin luidt dus:

"En God zei "laat het water onder de hemel samenkomen naar 1 plaats".

"Weteera'eh" betekent "en laat tevoorschijn komen"/ "en laat verschijnen". Wat er dan moet verschijnen is "hajabasjah". "Jabasjah" is grond, als tegengesteld tot water. Het droge land dus. "En laat het droge land tevoorschijn komen".

"Wajehie cheen" kun je weer vertalen met "en het was zo". Vaak wordt ook wel es gezegd "en aldus geschiedde" oid, maar wajehie komt nadrukkelijk van het werkwoord voor "zijn".

quote:

Op dinsdag 17 april 2007 19:08 schreef k3vil het volgende:
wateren

Wateren schmateren

Het volgende vers is met voorgaande ook weer goed te volgen, en bevat ook niet zo gek veel nieuwe woorden.

Genesis 1 : 10

Wajikra' 'elohiem lajabasjah 'erets, oelmikweeh hamajim kara' jamim.
Wajar' elohiem kie tov.

Wajikra elohiem lajabasjah 'erets... die kunnen we nu helemaal vertalen. "Wajikra" komt weer van "likro' ", "noemen, lezen, aanroepen..." Dit gaat weer met het voorzetsel la. Merk op, dat als dit er niet was geweest, er het woordje "et" voor "erets" had moeten staan, want die aarde is immers het lijdende voorwerp en is bepaald. "En God noemde de droge grond "aarde" ".

"Mikweeh" betekent zoiets als "verzameling, samenkomst", vergelijk dit met het werkwoord uit vers 9 , "jikawoe". In het Hebreeuws zie je vaak dat voor de wortel van een werkwoord een "mem" ( de m dus ) wordt gezet, de beklinkering van verandert, en dat er zo een zelfstandig naamwoord van wordt gemaakt. Voorbeeldjes hiervan zijn

'amar: hij zei --> ma'amar: woord

malach: hij regeerde --> mamlacha : koninkrijk ( vergelijk ook met het woordje melech: koning )

safar: hij telde --> mispar: getal

'asah: hij deed, hij maakte --> ma'aseh: een gedaan iets

lacham: hij vocht --> milchamah: oorlog, strijd

Ik benadruk hier maar weer even dat ik voor de verleden tijd heb gekozen voor de vertaling, maar dat is dus niet zo eenduidig!

De "oe" in "oelmikweeh" is weer "en", en die "l" is weer in een vaste combinatie met het werkwoord "wajikra". "En de samenkomst van de wateren/het water noemde hij de zeeën ".

"Wajar' 'elohiem"... Wajar komt van het werkwoord "lirot", wat "zien, kijken" betekent. Dus het laatste zinnetje wordt
"en God zag, het was goed". De constructie van "kie tov" ken ik zelf verder niet zo goed, want het betekent letterlijk "want goed" of iets dergelijks. Kennelijk is het een vaste uitdrukking.

quote:

Op zaterdag 21 april 2007 13:19 schreef Causa het volgende:
Haushofer, - als het mag ff kort tussendoor- hoe zit dat; de jihjeh die je noemde in de lfc vind ik alleen in toekomstige tijd, terwijl je het, zo om 2 uur 's nachts toch als verleden tijd moet hebben bedoeld?

Ja, da's inderdaad toekomstige tijd Het is meer een standaard uitdrukking in de trend van "komt wel goed". Het zou dus eigenlijk zoiets moeten zijn als "haja tov/nechmad/na'iem me'od", "het was erg leuk/aangenaam...". Je kunt ook nog zeggen "haja lie na'iem me'od", "het was me een groot genoegen".

Ik zet vandaag even een stukje van de Joodse belijdenis hier, het zogenaamde "sjema". Dat lijkt me op zich ook wel leuk Gaan we daarna weer verder met Genesis. Het grootste gedeelte komt uit Deuteronomium. Ik ben niet helemaal 100% zeker over de klemtonen, dat zal ik es ff nazoeken

Sjema' Jisraeel !
Adonai eeloheenoe, adonai echad
We'ahavta eet adonai eeloheecha
bechol levavcha
oevchol nafsjecha
oevchol m'odecha

De volgende woordjes komen erin voor, hou er rekening mee dat ze hierboven enigszins verbogen voorkomen :

Leev, leevav : o.a hart. Hier komt onze uitdrukking "lef hebben" vandaan.

Nefesj: adem, ziel, verlangen...

echad: mannelijk telwoord voor 1 ( het vrouwelijke was "achat" )

Sjema: gebiedende wijs van het werkwoord "lisjmoa": horen, luisteren, begrijpen.

Ahavta: gebiedende wijs van het werkwoord "le'ehov": houden van. Het woordje voor "liefde" is "ahava".

me'od: sterkte, wordt ook gebruikt als bijwoord "erg", bijvoorbeeld "tov me'od" is "erg goed".

Adonai: heer, mijnheer. Het wordt gelezen in plaats van "JHWH".

Verder gebruiken we nog het woordje "kol". "Kol" betekent "elk" of "heel", en "hakol" betekent "alles" ( dan is het dus bepaald ). Voorbeelden hiervoor zijn

kol iesj : elke man

kol ha'anasjiem: al de mannen, alle mannen

kol jom : elke dag

kol hajom: heel de dag

Subtiele verschillen dus, het ligt er aan of en waar je dat lidwoord "ha" neerzet. Je ziet trouwens ook weer dat woordje "et" voor "adonai" staan; die "adonai" is slachtoffer van ons houden van. Er staat geen lidwoord voor, maar namen zijn altijd bepaald, dus moet er wel "et" voor.

Verder zijn er dus wat uitgangen die we gaan bekijken. Hier zien we ten eerste "eloheenoe". Dat is een verbuiging van het woordje "elohiem". Zo'n uitgang "eenoe" duidt "aan ons" aan. In modern "straat"-Hebreeuws zou je "elohiem sjelanoe" gebruiken. Dan hoef je, zoals al eerder werd aangestipt, alleen de verbuiging van het woordje "sjel" (van) te kennen, da's veel makkelijker.

Ten tweede zien we "eloheecha". Weer zo'n verbuiging, het betekent "jouw God" mannelijk. In het moderne straat-Hebreeuws zou je zeggen "elohiem sjelcha". Dezelfde uitgang zien we bij levavcha, dat betekent dus hetzelfde als het modernere "leev sjelcha", "jouw hart". "Nafsjecha" betekent dus hetzelfde als "nefesj sjelcha", "jouw ziel, verlangen..."
En tenslotte "me'odecha" betekent "met heel je kracht" of iets dergelijks.

Als laatste zien we de constructies "bechol". Letterlijk zou dat betekenen "in heel...", maar in het Hebreeuws gebruiken ze hier "be" waar wij "met" zouden gebruiken. Merk ook op dat die harde "k", een kaf met een stip, een zachte kaf is geworden zonder stip. Een "ch" klank dus. "Bechol levavcha" betekent dan "in/met heel je hart".

Dan zien we tweemaal "oevechol" staan. Ik denk dat het wel te raden is dat "oe" voor "en" staat, en die "ve" staat voor "in". De bet is ook zacht geworden, en wordt dus uitgesproken als een "v". In totaal breien we dan van het sjema:

Hoor Israël!
God onze God, God is één
Hou van God jouw God,
met heel je hart,
en met heel je ziel,
en met heel je kracht.

[ Bericht 1% gewijzigd door Haushofer op 25-04-2007 10:20:31 ]

quote:

Op dinsdag 1 mei 2007 10:57 schreef k3vil het volgende:
we want more, we want more

Nou, nog maar 2 regels dan

Ik ben misschien een beetje flauw, maar ik sla even wat regels over. Naar mijn idee zitten daar wat teveel onbekende (werk)woorden en dingen in, we hoppen naar Genesis 1:13 en 14. Er zijn in de voorgaande verzen gras en fruitdragende bomen geschapen ( "fruitmakende bomen wordt daar vertaald met "eets 'oseh prie", waarin boom dus het woordje "eets" is. Die gaan we nog vaker tegenkomen )

Genesis 1:13

Wajehie 'erev wajehie voker, jom sjliesjie

Dit herkennen we wel een beetje van voorgaande verzen. Het enige woordje wat we nog niet kennen, is "sjliesjie". Dat komt van het woordje "sjalosjah" (3) , en betekent "derde". "En het was avond, en het werd ochtend, een derde dag". Merk weer op dat "boker" wordt uitgesproken als "voker", omdat die -ie klank van wajehie er voor staat.

Genesis 1:14

Wajomer Elohiem jehie' me'orot birkiejah hasjamajeim, lehavdiel
been hajom oeveen halajlah. Wehajoe le'otot oelmo'adiem oeljamiem wesjaniem

De woordjes die handig zijn om te weten, zijn:

me'or: licht, komt van 'or, wat ook licht betekent. Het meervoud is me'orot.

lehavdiel: onderscheiden, die waren we wel es eerder tegengekomen

been: opnieuw het woordje voor "tussen", maar het kon ook "zoon" betekenen ( in het Hebreeuws schrijf je ze wel anders natuurlijk )

lajlah: nacht. Goedenacht is in het Hebreeuws "lajlah tov!". Geen "lajlah tovah", want lajlah is mannelijk ! (uitzondering)

wehajoe: en zij zijn, en laten zij zijn, en zij zijn geweest... de -oe uitgang geeft aan dat het om "zij" gaat.

'otot: tekenen

mo'adiem: seizoenen

jamiem: dagen

sjaniem: jaren

Wat opvalt, is het woordje "birkieja". Het is een samentreksel van "ba" en "rakieja". De constructie "birkiejah hasjamajiem" is een bezittelijke constructie. Het betekent "in het firmament van de hemel". In modern Hebreeuws zou je hier dus weer dat woordje "sjel" hebben gebruikt, "van".

"Lehavdiel" kun je vertalen met "om onderscheid te maken, om te scheiden". In het Nederlands gebruik je dan nog een woordje als "om" en "te", maar in het Hebreeuws gebruik je alleen de infinitief daarvoor. Dan is het immers ook wel duidelijk.

"Been hajom oeveen halajlah". Dat "oeveen" is een samentreksel van "we" en "been". Voor die bet wordt "we" dan "oe", en door die klinkerklank wordt de bet zacht en spreek je em weer uit als een "v". De zin betekent dus "tussen de dag en tussen de nacht". In combinatie met "lehavdiel" wordt het dan zoiets als "om onderscheid te maken tussen de dag en tussen de nacht".

Dan nog "Wehajoe le'otot oelemo'adiem oelejamiem wesjaniem". We zien daar allemaal l-klanken in die woorden staan ( ik heb ze ff dikgedrukt ). Die lamed's geven het voorzetsel "voor" aan. Het kan ook "aan" betekenen. Je kunt bijvoorbeeld zeggen "teen-lie halechem!" Dat betekent "geef aan mij het brood!" "Lie" is dan een verbuiging van het voorzetsel "le", en de "ie" klank geeft "mij" aan ( denk ook aan eli eli lama azavtanie ) Het is denk ik wel duidelijk dat die "oe" klanken weer "en" betekenen, en we zien voor "sjaniem" dat er gewoon weer "we" wordt gebruikt.

Het zinnetje betekent dan "en laten zij zijn voor tekenen en voor seizoenen en voor dagen en jaren." Voor "jaren" wordt er geen voorzetsel meer gebruikt. Had overigens prima gekund.

Volgende week ben ik de hele week weg, dus dan ligt het topic even stil. Nu nog even een stukje Genesis, met wederom een boel bekende woorden. Dat moedigt aan, lijkt me

Eerst de woordjes die we nodig hebben ( sommigen zijn wellicht al voorbij gekomen ):

Wehajoe: en zij zijn, en laten zij zijn...

me'orot: lichten. Het enkelvoud is "ma'or".

leha'ier: het werkwoord "licht geven, verlichten".

'al: op, over

cheen: ja, wel, zo

erets: land, aarde. Met lidwoord wordt het ha'arets.

Genesis 1:15
Wehajoe lime'orot birkieja' hasjamajiem, leha'ier al ha'arets.
Wajehie cheen.

Het eerste woordje is weer "wehajoe". Het lijkt op "wajehie", wat "en het was, en hij was" betekent. Die -oe uitgang geeft weer een meervoud aan, het woordje betekent namelijk "en zijn waren, en zij zijn..." In deze context kun je het vertalen met "en laten zij zijn".

Waar slaat dit werkwoord op? Op het volgende zelfstandige naamwoord, wat in meervoud staat: me'orot. Dit betekent weer "lichten". "Rakieja hasjamajiem" betekent weer "het firmament van de hemel". Merk op dat ik het vertaal met het firmament van de hemel. Het betreft hier weer een bezittelijke constructie, en in een dergelijke constructie krijgt het eerste woordje nooit het lidwoord ! Als het bepaald is, dan krijgt alleen het tweede woordje het lidwoord. Dit, om dat tweede woordje te benadrukken. Er staat nog "be" voor, waarbij de beklinkering wat verandert. Et voila: "in het firmament van de hemel".

"leha'ier al ha'arets": dit betekent zoiets als "licht geven over het land". Je kunt het ook vertalen met "om licht te geven op het land".

"wajehie cheen" kun je wederom vertalen met "en het was zo".

Dat was alweer een vers

Schopje, binnenkort update

Nou, vandaag vers 16, waarin er lichtjes worden gemaakt.

Weer wat woorden die we gaan tegenkomen:

me'orot: "lichten"

sjnee: een bezittelijke verbuiging van het woordje "sjnajiem", wat "twee" betekent

gadol: "groot"

lememsjelet: het werkwoord voor "overheersen"

katan: "klein"

kochav: "ster", het meervoud is "kochaviem"

waja'as: "en hij maakte", komt van het werkwoord lis'ot, "doen, maken".

Genesis 1:16

Waja'as elohiem et sjnee hame'orot hagdoliem :
et hama'or hagadol lememsjelet hajom, we'et
hama'or hakaton lememsjelet halajlah, we'et
hakochaviem

"Waja'as elohiem et sjnee hame'orot hagdoliem " kunnen we vertalen met
"En God maakte de 2 grote lichten". Het telwoord 2 wordt verbogen; als je het als telwoord gebruikt of bijvoorbeeld voor een tijdstip, dan is het "snajiem", maar als je het voor een zelfstandig naamwoord zet, dan wordt het verbogen naar "sjnee". Het getal 2 is gelukkig het enige waar zoiets gebeurt, het is eigenlijk niks anders dan een bezittelijke constructie. We zagen al eerder dat "bet seefer", "school", als meervoud "batee seefer" heeft. Daar zie je ook weer die -ee uitgang die iets bezittelijks&meervoud uitdrukt.

"et hama'or hagadol lememsjelet hajom " is datgene wat er gemaakt wordt. Je ziet een lidwoord voor "ma'orot" staan, en het is een lijdend voorwerp, dus wordt er "et" voor gezet. En uiteraard wordt er ook een lidwoord voor het bijvoeglijke naamwoord gezet, in dit geval "gadol", "groot". Immers:

Hama'or gadol = het licht is groot

Hama'or hagadol = het grote licht ( letterlijk "het licht, het grote" )

Dit kwam immers omdat het werkwoord "zijn" niet gebruikt wordt in veel gevallen. De zin kan dus vertaald worden met "het grote licht, om de dag te overheersen". Dat zal de zon wel zijn, denk ik
( Zon was "sjemesj" ) Merk op dat er geen "et" voor "hajom" staat. Dit valt me eerlijk gezegd nu pas op, kennelijk wordt dit voegwoordje niet dubbel gebruikt in een constructie met 2 bepaalde lijdende voorwerpen. Ga ik es even navragen

"we'et hama'or hakaton lememsjelet halajlah" kunnen we nu denk ik ook vrij eenvoudig vertalen. "We'et" is een samenvoegsel van "we", ons woordje "en", en "et". In plaats van "katan" wordt hier "katon" gebruikt, de exacte reden weet ik niet, aangezien je meestal gewoon "katan" voorbij ziet komen. De vertaling is zoiets als "en het kleine licht om de nacht te overheersen". Dat zal dus de maan zijn. "Maan" is in het Hebreeuws overigens "jareach". Zon en maan worden hier niet expliciet genoemd.

"we'et hakochaviem", is het laatste wat gemaakt wordt ( dat kunnen we dus weer zien aan dat woordje "et" ), "en de sterren".

Merk ook op dat eerst het licht wordt geschapen, en daarna pas de lichten Dat laat sommige mensen de schepping van "het licht" in vers 1:3 opvatten als iets anders dan het "fysische licht"

quote:

Op woensdag 16 mei 2007 18:19 schreef Causa het volgende:
Toda

Haja lie na'iem me'od

quote:

Op woensdag 16 mei 2007 19:43 schreef Bodisaniwi het volgende:
Zeg Haus, ik ken een paar mensen uit Israel. Ik zal eens vragen of ze iets met de klemtoon van jouw geschriften kunnen doen, dan wordt het voor jou en mij in ieder geval een stukje duidelijker.

Ik weet van veel woorden wel wat de klemtoon is, maar ik moet bekennen dat ik vaak te lui ben om het exact na te gaan voor die woorden waarvan ik het niet zeker weet Meestal valt de klemtoon op de laatste lettergreep of de op één na laatste. Hier zijn wel enige regels voor, die ook weer te maken hebben met of de lettergreep gesloten of open is, en of er een korte of lange klinker in voor komt. In het modern Hebreeuws valt de klemtoon van leenwoorden vaak op de eerste lettergreep, om aan te geven dat het geen authentiek Hebreeuws woord is ( bijvoorbeeld "moezieka klasiet, "klassieke muziek" ) Maar ik ben erg benieuwd naar eventuele commentaren

Er staat hier ergens een linkje naar audiobestanden die je kunt beluisteren, dan kun je ook proberen de klemtoon te beluisteren

Het onderscheid tussen een lange e en een korte e is niet altijd even duidelijk; modern Hebreeuws heeft de neiging om alles kort te maken. "Eloheenoe" moet dan ook niet met een hele lange ee worden uitgesproken, maar meer iets wat tussen onze lange ee en e van bijvoorbeeld "hek" inzit.
Dat er voor die waw een "h" wordt gezet, vind ik wel wat apart, want er staat geen heh Maar vaak worden er ook engelse transliteraties gebruikt, en die zijn dan weer net wat anders dan onze Nederlandse uitspraak.

Verder zijn er stomme e's die de ene wel kort uitspreekt, en de ander gewoonweg inslikt. ( de zogenaamde sjewa's )

Maar je ziet dus inderdaad dat ik niet alle klemtonen goed heb neergezet. Ik heb zelf de gebeden ook ergens op CD staan, zal es luisteren naar hoe die worden uitgesproken.

quote:

Op zondag 20 mei 2007 16:24 schreef k3vil het volgende:

[..]

Het modern hebreeuws, ivriet, is een bastaardtaal.

Zo heb je woorden als tank, of filosofie letterlijk foenetisch overgenomen van andere talen. Het ivriet heeft daardoor geen raakvlak met Loshon Kodesh

Nou ja, "geen raakvlak" is natuurlijk ook weer overdreven, maar er zijn inderdaad aardig wat leenwoorden ingeslopen. Ergens vind ik dat ook wel jammer, merk ook dat ik de leenwoorden bij het leren voor tentamens vaak vervelend vind; het is niet meer echt authentiek. Daar komt ook bij dat er voor bepaalde woorden vaak wel een eigen Hebreeuws woord is, maar dat dat nog al es wordt genegeerd door het Joodse volk. Vervolgens worden de woorden gewoon overgezet. Een voorbeeld is "uitlaat", wat volgens veel Joden "ekzoz" is, in plaats van het authentieke woord "mafleet"

Vandaag weer 2 verzen

Genesis 1:17

Wajiteen otam elohiem , birkieja hasjamajim, leha' ier al haaretz.

Genesis 1:18

welimsjol bajom oewalajlah oelehavdiel been ha'or oeveen hachosjech.
wajar' elohiem kie tov.

Eerst Genesis 1:17. " Wajiteen" komt van het werkwoord voor " geven". Ik begrijp niet helemaal waarom hier nou nadrukkelijk het werkwoord voor " geven" wordt gebruikt", maar het zal een uitdrukking zijn. Er zou ook het werkwoord " lasiem", plaatsen, kunnen zijn gebruikt. "Otam" betekent " hen", en is een lijdend voorwerp. Ze zijn het slachtoffer van het plaatsen van Elohiem.

"Birkieja hasjamajim" is weer zo'n bezittelijke constructie, en betekent " in het firmament van de hemel". Let ook weer op dat het lidwoord voor "sjamajim" wordt gezet.

" Leha' ier" betekent " licht geven", en hier dus " om licht te geven". " Al" betekent weer " over" , en " ha' aretz" betekent " de aarde, het land. "

Dan Genesis 1:18. Dit vers is gewoon een voortzetting van het vorige. " Welimsjol" betekent " en om te heersen".
"Bajom oewalajlah" betekent " over de dag en de nacht". Dit werkwoord gaat met het voorzetsel " be".
"Oelehavdiel been ha' or oeveen hachosjech" kunnen we met de voorgaande verzen ook prima vertalen. " Oelehavdiel" betekent " en om scheiding te maken". Het woordje " been" betekent weer " tussen", en " ha' or oeveen hachosjech" betekent weer " het licht en de duisternis". Die "oe"-klanken zijn weer omgevormde waw-jes die " en" betekenen.

Natuurlijk zag Elohiem op het end dat het allemaal goed was. " Wajar' elohiem kie tov", " En hij zag, God, het is goed".