Cultuur & Historie in het nieuws

quote:

Toetanchamon stierf door een zwaard

ROME - De Egyptische farao Toetanchamon is waarschijnlijk door een zwaardslag in de linkerknie aan zijn eind gekomen. De jonge farao heeft een infectie die door de verwonding veroorzaakt werd niet overleefd, stelde een internationaal onderzoeksteam nu vast.
De Zuid-Tiroolse patholoog Eduard Egarter en radioloog Paul Gostner hadden een belangrijke inbreng bij deze ontdekking. Zij verrichten al jaren in Noord-Italië wetenschappelijk onderzoek op de gletsjermummie Ötzi. Dat bericht de krant Alto Adige donderdag.

De nieuwe theorie berust op de vondst van balsemolie in delen van de kledij en in de linkerknieschijf van de mummie. Dat bewijst dat de wonde nog open was, toen het lijk gebalsemd werd. De officiële aankondiging van de nieuwe hypothese zal vermoedelijk op het einde van het onderzoek gedaan worden door de secretaris-generaal van het Egyptisch oudheidkundig bestuur, Zahi Hawass.

Toetanchamon regeerde van 1333 tot 1323 v. Chr. Hij werd reeds op negen jaar tot farao gekroond en stierf waarschijnlijk op de leeftijd tussen de 18 en 20 jaar. Sinds de ontdekking van zijn graf in 1922 in de Vallei van de Koningen door Howard Carter werd er steeds maar opnieuw gespeculeerd over zijn doodsoorzaak.

quote:

Zeer oude grottekeningen ontdekt in Frankrijk

Onderzoekers hebben nabij het West-Franse plaatsje Vilhonneur zeer oude grottekeningen gevonden. Volgens het Franse ministerie van Cultuur zijn de afbeeldingen zo'n 25.000 jaar voor Christus aangebracht. Dit zou betekenen dat ze ouder zijn dan de beroemde grottekeningen in Lascaux in de Dordogne.

De abstracte schetsen werden ontdekt in een spelonk waar boeren dood vee dumpen. De vondst vond al in december vorig jaar plaats, maar werd tot nu toe niet naar buiten gebracht. Nader onderzoek moet uitwijzen hoe oud de tekeningen werkelijk zijn. Onderzoekers meldden tevens menselijke botresten en restanten van dierenskeletten te hebben aangetroffen in de grot.

Deskundigen spreken inmiddels van een spectaculaire vondst. Zij zijn echter wel van mening dat de grottekeningen in Lascaux stukken mooier zijn. Daar zijn afbeeldingen van mensen en dieren te zien van naar schatting zo'n 13.000 jaar oud. Ze gelden als de meest gave exemplaren van primitieve schilder- en afbeeldingskunst. In de jaren negentig van de vorige eeuw werden in grotten in Midden-Frankrijk tekeningen gevonden die in enkele gevallen waarschijnlijk ongeveer 31.000 jaar oud zijn.

quote:

Het verdriet van Leuven

door Pascale Thewissen

LEUVEN - Leuven herdenkt - anders dan de rest van België - pas dit jaar de 175e verjaardag van de onafhankelijkheid. Een gesprek met burgemeester en zelfverklaard orangist, Louis Tobback. Nee, hij heeft de 175e verjaardag van België niet gevierd. In Brussel en andere steden klonk vorig jaar muziek en vuurwerk ter ere van de verjaardag van de onafhankelijkheid in 1830. Behalve in Leuven, de stad van Louis Tobback.

De socialistische burgemeester, die al twaalf jaar aan het roer staat van de stad en zich bij de gemeenteraadsverkiezingen in oktober van dit jaar voor het laatst herkiesbaar stelt, had geen reden om te feesten. Tobback betreurt de scheiding. De burgemeester, klein van stuk maar onverzettelijk, noemt zichzelf een orangist.

,,Als het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden was blijven bestaan, waren we nu lid van de G8'', mijmert hij, ,,hadden we mee beslist, in plaats van de beslissingen van de rijke naties te moeten ondergaan.'' 1830, zegt hij, ,,was de revolutie van katholieken die bang waren protestants te worden en van Franstaligen die bang waren om Nederlands te moeten spreken. Ik ben noch Franstalig, noch katholiek.'' Tobback is agnost.

Leuven herdenkt pas dit jaar de scheiding. Op geheel eigen wijze; met de plaatsing van een standbeeld van Willem I in de gevel op het statige gemeentehuis. ,,Hij ontbrak nog, samen met koning Leopold I. Die fout zetten we dit jaar recht.''

Afgelopen week werden de driehonderd kilo zware beelden van Jan van Rillaer en Guy Morillon uit hun nis in het stadhuis getild om ruimte te maken voor de gipsen reproducties van de Nederlandse vorst Willem I en van Leopold I, gemaakt door kunstenares Ann Dieltjens. Van Rillaer en Morillon - de één was stadsschilder van Leuven van 1548 tot 1570, de ander de secretaris van keizer Karel van 1516 tot 1555 - verdwijnen een jaar lang in de stadsmagazijnen.

Vaandels
In de hele stad zijn rode vaandels opgehangen met het opschrift: 1831, 175 jaar wég van Oranje. Tobback: ,,Dat is voor tweeërlei uitleg vatbaar, snapt u wel.'' Het hele jaar door zijn er tal van sportieve en culturele activiteiten om de Belgische onafhankelijkheid te vieren.

In het Stedelijk Museum Van der Kelen in Leuven is sinds deze week de expositie Broedertwist te zien, die eerder in Den Bosch werd getoond. In die expositie komt niet alleen het wapengekletter aan bod, maar is ook aandacht voor de vergeten rol die Leuven speelde in de revolutie van 1830/1831.

,,We wilden geen eet- of zuipfestijn. We wilden iets anders; wilden het collectieve geheugen opfrissen'', zegt Tobback. ,,Want het is hier, in Leuven, waar België is ontstaan.'' Tobback doelt op de tiendaagse veldtocht, een laatste poging van de Nederlanders om België te behouden.

Op 2 augustus 1831 trok het Nederlandse leger de grens over, om België te heroveren. Koning Leopold I vestigde zijn hoofdkwartier in Leuven, de laatste verdedigingslinie voor Brussel. ,,De stad is dan helemaal omsingeld. De Nederlanders trekken de Dijle over en bezetten de IJzerenberg in Herent'', verhaalt Tobback.

Op dat moment bereiken de Franse troepen Waver, klaar om de Belgen te hulp te schieten. Na tussenkomst van de Britse diplomaat sir Adair stemmen zowel de Belgische koning als de Nederlandse kroonprins in met een wapenstilstand. De Tiendaagse Veldtocht is ten einde.

Op 13 augustus van dat jaar bezetten de Nederlanders nog even Leuven. Het is een symbolische daad. Eén dag later, op 14 augustus trekken de Nederlanders zich alweer terug en neemt Leopold opnieuw zijn intrek in het Leuvense stadhuis. Op 20 augustus van dat jaar verlaten de laatste Nederlandse troepen België.

Vergissing
,,Eindelijk onafhankelijkheid. Of een historisch vergissing?'', is de vraag die gesteld wordt in de brochure waarin de feestelijkheden op een rijtje zijn gezet. Volgens Tobback is het duidelijk een historische vergissing.

Tobback is een dinosaurus in de Belgische politiek. Van 1988 tot 1994 was hij minister van Binnenlandse Zaken, een functie die hij eind jaren negentig opnieuw een half jaartje bekleedde, totdat de dood van asielzoekster Semira Adamu hem tot aftreden dwong. De vrouw stierf toen bij haar uitzetting een kussen op haar gezicht werd gedrukt om haar kreten te smoren.

Tobback keerde terug naar Leuven, waar hij als minister van staat en burgemeester langzaam een einde breit aan zijn lange politieke loopbaan. ,,Ik ben nog één keer kandidaat-burgemeester'', zegt de 68-jarige socialist. ,,Als die termijn afloopt, ben ik 74. Tijd om te stoppen.''

Hij staat bekend als een bullebak en als amateur-historicus. ,,De verschillen tussen Nederland en België vervagen'', zegt hij. Lachend: ,,Jullie hebben bijna evenveel sterrenrestaurants als wij.''

Om de recente plaagstootjes van enkele Belgische politici aan hun Nederlandse collega's, kan hij hartelijk lachen. Nee, hij wil niet weten van een herwonnen Belgisch zelfvertrouwen. Waarom zou een Belg geen kritiek mogen leveren op een Nederlander? Liever heeft hij het over de Nederlandse zelfgenoegzaamheid.

Nee
,,Dat Balkenende op Harry Potter lijkt, is door Nederlandse commentatoren honderden keren geroepen, maar als de Belgische minister van Buitenlandse Zaken dat zegt, ai, dan is Leiden in last.'' Het doet hem denken aan de Antwerpenaren. ,,Een Antwerpenaar mag alles over een mede-Antwerpenaar zeggen, maar o wee, als een buitenstaander z'n mond opendoet.''

,,Nee, ik zeg niet dat het slim was van Karel de Gucht, Balkenende stijfburgerlijk en een Harrie-Potterfiguur te noemen. Ik geloof dat hij was aangedaan door het Nederlandse 'nee' tegen de Europese grondwet. Hij wond zich op over het referendum, een stommiteit in zijn ogen. Ik praat zijn uitspraken niet goed, maar denk wel dat er een logische verklaring is.''

Enkele weken geleden was het weer raak. Toen was het de Belgische vice-premier en minister van Begroting Freya van den Bossche die zich kleinerend uitliet over enkele Nederlandse ministers. ,,Balkenende 49? Zou je niet zeggen. Die droeg op zijn negentiende waarschijnlijk al zo'n gestreept pak.'' ,,Is Gerrit Zalm pas 53 jaar? Hij ziet er veel ouder uit.'' ,,Wie is dat? Piet Hein Donner? Wat kijkt hij plechtig uit zijn ogen. Is hij van adel?'', zei ze in een interview met Vrij Nederland.

Tobback neemt zijn partijgenote in bescherming. ,,Van den Bossche trok van leer tegen het volgens haar asociale beleid van de Nederlandse regering. Symbool staan volgens haar de burgermannetjes in krijtstreeppak, die een burgermannetjespolitiek voeren; een minister Zalm en natuurlijk Balkenende. Ik weet zeker dat ze haar uitspraken betreurt.''

Knapper
Zelf zei Tobback - door enkele Belgische kranten om een reactie gevraagd - de Belgische vrouwelijke ministers veel knapper te vinden dan de Nederlandse. Een uitspraak die hij nu ontkent. ,,Nee, dat heb ik niet gezegd. Ik had het wel kúnnen zeggen. Ha. Ha'', buldert hij.

Ach, het zijn plaagstootjes, niks ernstig. De verhoudingen tussen de twee landen zijn goed, al liggen er nog wat moeilijke dossiers op tafel: de Westerschelde, de heringebruikname van het historische spoorwegtracé IJzeren Rijn.

Wat betreft infrastructuur moet er sowieso nog heel wat verbeterd worden, vindt Tobback. ,,De noord-zuidverbindingen zijn ronduit slecht.'' Ook dat is volgens Tobback een gevolg van de ,,afscheuring'' van België van Nederland.

,,Ja, ook dat is het gevolg van dat 1830-verhaal. De Nederlanders moesten decennia lang buiten de deur gehouden worden. Dát is de verklaring. Met als gevolg dat als ik naar Turnhout of Eindhoven moet, ik van alle binnendoor weggetjes dolgedraaid ben tegen de tijd dat ik daar aankom.''


Broedertwist is tot en met 30 april 2006 te zien in het Van der Kelen Museum in Leuven. Bezoekers uit Nederland krijgen op vertoon van hun identiteitskaart gratis toegang. Een overzicht van de feestelijkheden is terug te vinden op www.leuven.be.

quote:

Duitsland kiest voor gezond zelfbewustzijn

door Hans Ester

De Duitse Bondsdag heeft vorige maand besloten dat het belangrijkste bouwkundige symbool van de DDR, het 'Palast der Republik', zal worden afgebroken en dat in 2012 de wederopbouw van het stadspaleis van de dynastie der Hohenzollern zal beginnen. De tijd is aangebroken dat Duitsers hun gebroken relatie met de eigen nationale geschiedenis inruilen voor een gezond zelfbewustzijn.In 1945 was van het Berlijnse paleis van de koningen van Pruisen niet veel meer dan een ruïne overgebleven. Het paleis kreeg in februari 1945 een aanval met brandbommen te verduren en werd bij de hevige gevechten van de laatste oorlogsmaanden niet gespaard. Niettemin zijn er in dit gebouw tijdens de jaren 1946 tot 1948 nog tentoonstellingen gehouden. De laatste in 1948 ter herinnering aan de Maartrevolutie van 1848.

Het paleis was in die tijd nog te redden geweest. In de lente van 1950 besloot het Ministerie van Opbouw van de Duitse Democratische Republiek echter het paleis volledig af te breken. Voor de communisten in de DDR herinnerde dit grote gebouw aan de gehate Pruisische mentaliteit, die men destijds als voorportaal tot het nationaal-socialisme beschouwde. Het enige gedeelte van het paleis dat behouden bleef, was het portaal nummer 4, omdat vanaf het balkon van dit portaal in 1918 door de communist Karl Liebknecht de republiek was uitgeroepen. Het portaal maakte deel uit van het centrale regeringsgebouw van de DDR.

Cultuurpaleis
Enkele decennia later begonnen de machthebbers in Oost-Berlijn het gevoel te krijgen dat er in hun stad iets ontbrak: een cultuurpaleis dat aan het hele volk van de DDR iets te bieden moest hebben. Op initiatief van partijleider Erich Honecker besloot het Zentralkommitee van de regerende Socialistische Eenheidspartij om aan de oever van de Spree, op de plaats van het paleis van keizer Wilhelm een groot volkspaleis neer te zetten: het Palast der Republik. Daarmee kon de hoofdstad van de DDR het snoeverige West-Berlijn de loef afsteken.

Om de bouwtijd te reduceren, gebruikten de bouwers Spritzasbest, gespoten asbest. Op 24 april 1976 was het zover. Het resultaat was overweldigend. Chique koffiebars, een nachtclub, een grote zaal voor muziekuitvoeringen, een congrescentrum waren tot in de puntjes ingericht. Het parlement van de DDR zetelde hier en de partijdagen van de SED vonden hier plaats. Geen wonder dat de DDR-burger uit de provincie al gauw van Ballast der Republik sprak, terwijl de vele lampen ertoe verleidden om het geheel als Erichs lampenwinkel te betitelen.

Het gebruikte asbest werd het gebouw uiteindelijk fataal. Op 19 september 1990 besloot de ministerraad van DDR om het gebouw wegens het hoge asbestgehalte van de lucht in het paleis te sluiten. Het Palast der Republik werd tot op het skelet uitgekleed. Dit proces was in 2002 voltooid. In eerste instantie ging het bij de ontmanteling van het paleis om het gevaar voor de volksgezondheid. In tweede instantie speelde ook een rol dat dit paleis een symbool was van de communistische regering die vanaf 1949 tot 1989 in de DDR aan het bewind was geweest.

Symbool
Twee paleizen, twee symbolen. Aan welk paleis zou het verenigde Duitsland de voorkeur geven? Ten gunste van hernieuwde aankleding van het Palast der Republik sprak het argument, dat in dit gebouw de eerste democratisch gekozen Volkskammer van de DDR vergaderde en hier besloot tot vereniging met de Bondsrepubliek over te gaan. Dit paleis, zo luidt een ander argument, heeft in de DDR werkelijk gefunctioneerd als ontmoetingsplaats en cultuurcentrum van het gewone volk. Die functie zou het opnieuw kunnen krijgen. Bovendien was het paleis een bijzonder voorbeeld van de architectuur in de DDR.

Tegenover de pleitbezorgers van het Palast der Republik stonden vanaf 1990 diegenen die voor herbouw, resp. gedeeltelijke herbouw van het Berlijnse paleis van Frederik Willem de Eerste (1713-1740), Frederik de Grote, Frederik Willem de Tweede, enzovoort tot en met de keizers Willem de Eerste en Willem de Tweede. De voorstanders van de historische reconstructie bespanden het communistische paleis in 1993 met folie waarop het verdwenen koninklijke paleis was afgebeeld. Dat was een slimme zet. Omdat de Berlijners zich nu van de schoonheid van het oorspronkelijke een beeld konden vormen.

Ik ben blij met de beslissing van de Bondsdag. Niet omdat ik de argumenten ten gunste van het Palast der Republik zo maar wil wegwuiven. Ik ben er blij mee omdat met de reconstructie van het Stadtschloss iets van de statigheid en schoonheid van het oude Berlijn zal terugkeren. Waar het in het huidige, rommelige Berlijn aan ontbreekt, is de historische representatie uit de eeuwen voordat het nationaal-socialisme Duitsland naar de ondergang hielp.

De ontaarding van de nazi-tijd is met vele monumenten en musea voldoende vertegenwoordigd in Berlijn. De Duitse geschiedenis, inclusief de geschiedenis van Pruisen, is meer dan de periode 1933-1945. Het ooit verguisde Pruisen was hiërarchisch georganiseerd, maar het was ook zeer tolerant tegenover hugenoten, Moravische Broeders en Joden. Nederlanders als de architect Jan Bouman vonden er een warm onthaal. Er valt veel goeds te zeggen over Pruisen. Wetenschap en kunst kwamen onder heersers als Frederik de Grote tot grote bloei.

Als hoofdstad van de Duitse Bondsrepubliek moet Berlijn gezien mogen worden. De tijd is aangebroken dat Duitsers hun gebroken relatie met de eigen nationale geschiedenis inruilen voor een gezond zelfbewustzijn. Dat zelfbewustzijn houdt in dat alle aspecten van de geschiedenis tot hun recht komen, ook dat aspect waarvan het koninklijk paleis in Berlijn een zichtbaar teken was en opnieuw zal zijn.


Dr. Hans Ester doceert literatuurwetenschap en Zuid-Afrika-Studies aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Hij is redactielid van de 'Deutsche Chronik'.

quote:

Archeologen ontdekken oude Griekse militaire versterkingen

Griekse archeologen hebben in de buurt van de Noord-Griekse havenstad Kavala twee versterkingen van historische en militaire betekenis opgegraven.
De sites bevinden zich immers op de plaats waar 2.100 jaar later tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914 -1918) militaire versterkingen werden opgericht. Door de vondst wordt duidelijk dat er reeds in de klassieke oudheid strategisch gelijkaardige beoordelingen werden gemaakt, aldus het Griekse ministerie van Cultuur woensdag. De versterkingen die werden ontdekt in het Griekse Nea Karvali dateren van het eind van de derde eeuw voor Christus. Andere archeologische vondsten, zoals munten uit de tijd van Koning Kassandros, een van de nazaten van de Macedonische koning Alexander de Grote, bewijzen dat, aldus het Griekse ministerie.
Inwoners van de streek hadden de afgelopen jaren aan archeologen al vaker gezegd dat er in de buurt van Nea Karvali, waar de geallieerden zich tijdens de Eerste Wereldoorlog verschansten, interessante vondsten gedaan konden worden. Langs de Macedonische grens leverden tot 1918 de Franse, Britse en Griekse troepen een bittere strijd met de Bulgaarse en Oostenrijks-Duitse eenheden. De versterkingen die de archeologen nu ontdekten liggen aan de Oost-West-verbinding van het Romeinse Rijk met de oostelijke provincies in de Balkan. De opgravingen gaan verder, besluit het ministerie.

quote:

Graf met vijf mummies ontdekt in het Dal van de Koningen

In het Dal van de Koningen in het Egyptische Luxor is voor het eerst sedert 1922 (toen Howard Carter het graf van Toetanchamon opende) een graf uit de tijd van de farao's ontdekt.
De dienst voor oudheden in Kaïro deelde woensdag mee dat er vijf sarcofagen met mummies, evenals keramiek gevonden is.

In het graf, dat slechts vijf kilometer van het graf van farao Toetanchamon verwijderd ligt, werden waarschijnlijk hoge ambtenaren uit de 18de dynastie (1539-1292 v. Chr.) bijgezet. De sarcofagen zijn versierd met kleurrijke dodenmaskers die deels zeer goed bewaard zijn gebleven. Naast de stenen doodkisten lagen twintig grote aarden kommen.
De schacht die naar het graf leidt, was al geruime tijd geleden ontdekt. Omdat de kamer echter moeilijk bereikbaar was, hadden de onderzoekers zowel speciaal gereedschap als veel tijd nodig om de kamer binnen te dringen.
De opgraving werd geleid door archeologen van de Amerikaanse universiteit van Memphis, Tennessee.

quote:

Drees zag niets in zweverige Hofmans

door onze redacteur Piet H. de Jong

AMSTERDAM - De crisis op paleis Soestdijk in de jaren vijftig van de vorige eeuw duurde langer dan tot dusver is aangenomen. Koningin Juliana (1909-2004) en prins Bernhard (1911-2004) groeiden steeds verder uit elkaar. Hun conflict oversteeg het privé-karakter. De hoofdrolspelers stonden ook politiek lijnrecht tegenover elkaar.

Juliana wilde een 'verzoening der volken' in een periode dat de Koude Oorlog volop gaande was. Tegelijk steunde Bernhard de Verenigde Staten en de NAVO, onder meer als voorzitter van de zogenaamde 'Bilderberg-conferenties', bijeenkomsten van invloedrijke mensen uit het transatlantisch bondgenootschap in een hotel in Oosterbeek. In dat politieke mijnenveld was premier Willem Drees (1886-1988) staatkundig verantwoordelijk voor het staatshoofd.

Vandaag verschijnt het boek Drees en Soestdijk. De zaak-Hofmans en andere crises, 1948-1958, van Drees-biograaf Hans Daalder. Daalder brengt op zijn uiterst nauwkeurige wijze in kaart hoe de PvdA-premier het eraf bracht. Daalder, emeritus hoogleraar politicologie, aarzelde aanvankelijk om over de delicate kwestie te publiceren. De onzorgvuldige weergave van de kwestie door prins Bernhard, in zijn postuum gepubliceerde interviews met de Volkskrant, trokken hem over de streep.

Nu beide hoofdrolspelers zijn overleden en tal van archieven zijn opengegaan, wil Daalder de twee dossiermappen die Drees over de 'zaak mej. Hofmans' heeft aangelegd niet langer laten liggen. De auteur wordt ook een dagje ouder en acht het niet wijs nog te wachten.

'Doorgevingen'
In het paleisdrama speelde Greet Hofmans (1894-1968) een grote rol. Hofmans wordt meestal als gebedsgenezeres omschreven. Zelf stelt ze dat ze in 1946 een visioen heeft gehad. Ze moet haar gaven inzetten 'ter heling van de lijdende mensheid'. Vanaf 1948 is Hofmans ervan overtuigd dat haar 'doorgevingen' rechtstreeks van Jezus Christus afkomstig zijn. Anderen dichten Hofmans, die op het landgoed van de familie Van Heeckeren van Molecaten in Hattem een huisje krijgt, ook genezende krachten toe.

Het is prins Bernhard die Hofmans in 1948 naar paleis Soestdijk haalt in de hoop dat zij de oogkwaal van prinses Marijke (Christina, 1947) kan genezen. Hofmans verhuist naar Baarn en wordt kind aan huis op het paleis. Pas in 1956, als het huwelijk tussen koningin Juliana en prins Bernhard op springen staat, en prins Bernhard de kwestie-Hofmans door een interview in Der Spiegel wereldkundig maakt, moet Hofmans breken met de vorstin.

Maagkwaal
Vaststaat dat Hofmans met haar merkwaardige opvattingen invloed heeft gehad op het functioneren van het staatshoofd. Juliana beval haar zelfs aan bij Drees. Zij zou, meende de Koningin, de premier kunnen helpen om van zijn maagkwaal af te komen. Na een eerste kennismaking op het paleis volgde een week later, 25 februari 1949, een tweede gesprek op het departement van Drees.

Het bezoek aan Den Haag is eenmalig. Drees ziet niets in de zweverige Hofmans. In een stenografisch verslag van Drees wordt helder hoe Hofmans dacht over het ambt van Juliana. ,,Het zal de minister-president toch niet zijn ontgaan dat bij de troonsbestijging van de Koningin een aspect naar voren is gekomen wat voordien niet aanwezig is geweest bij welke troonsbestijging dan ook, namelijk het volkomen vaardig worden van de Koningin om allerhoogste mensen te dienen in naam van God.''

Juliana hield in de vroege jaren vijftig bij een staatsbezoek aan de Verenigde Staten redes die omstreden waren vanwege hun bijna pascifistische strekking. Drees schrijft in 1956 aan de Commissie van Drie, die bemiddelde in het oplopende conflict, dat het standpunt van de Koningin mede is beïnvloed door Greet Hofmans. Die Amerikaanse redes zijn uitvoerig in het kabinet besproken. Uiteindelijk ging, na stemming, de ministerraad akkoord met de door Juliana opgestelde redevoeringen. De stemmen staakten aanvankelijk, vertelt Daalder, waarna de stem van Drees de doorslag gaf.

De naam van Greet Hofmans is ook verbonden aan de religieuze bijeenkomsten die vanaf het najaar van 1951 gehouden werden op het paleisje 'het Oude Loo', ter beschikking gesteld door prinses Wilhelmina. Enkele ministers, onder wie premier Drees, krijgen een uitnodiging. De uitnodigingen worden in het kabinet besproken. Er zijn tal van bezwaren tegen de conferenties op 'het Oude Loo'. De uitnodiging werd als kwetsend gezien voor de verschillende kerken in Nederland, mede door het stempel dat 'mej. Hofmans' erop zou drukken. Het kabinet had er ook moeite mee dat het net leek alsof de Koningin zelf verantwoordelijk was voor de bijeenkomsten.

De crisis werd steeds heviger, schrijft Daalder. Na de conferenties op 'het Oude Loo' ontstonden er problemen rond een gratieverzoek van de Duitse oorlogsmisdadiger Willy Lages en de VS-redes in 1952. Tegenover het kabinet dreigde Juliana met abdicatie (troonsafstand). Twee ex-koninginnen (Wilhelmina leefde nog) waren een schrikbeeld voor Drees. De monarchie zou erdoor in ernstig gevaar komen.

Pas in 1956 barst de bom. De koninklijke troebelen komen naar buiten, vooral door toedoen van prins Bernhard. De zaak komt in een stroomversnelling. Er komt een Commissie van Drie die de hofhouding (en dus ook Hofmans) moet onderzoeken en reorganiseren. Die commissie wordt ingesteld op verzoek van het koninklijk paar. Daarmee is de ministeriële verantwoordelijkheid, en dus de rol van Drees, op enige afstand gezet.

Daalder laat zien dat met het rapport van die commissie, in augustus 1956, de crisis nog lang niet voorbij was. Het rapport is zelfs een bron van nieuwe conflicten. Juliana toont zich koppig bij de uitvoering van het 'advies' van het drietal. Opnieuw is een commissie nodig, onder leiding van volkenrechtgeleerde prof. J.A. van Hamel, in een poging de kwestie tot een goed einde te brengen. Juist in die periode moet Drees als premier zijn best doen de ruzie op het paleis te beslechten.

Uiteindelijk komt het niet tot een troonsafstand, een echtscheiding wordt eveneens voorkomen. Wel heeft de crisis aan het hof diepe wonden geslagen en duurt het lang voor die enigszins zijn geheeld.

Terugblikkend, in 1973, zegt Drees in gesprek met Daalder dat hij het idee heeft ,,toch wel nuttig werk gedaan'' te hebben. Voor een goed begrip van die zinsnede, zegt Daalder dat Drees op de hem eigen onderkoelde wijze zijn aandeel in de oplossing van de Soestdijk-crisis verwoordde. Drees ging zo ver in zijn respecteren van het privé-leven van Juliana, dat hij daarmee een confrontatie met de regerende vorstin heeft weten te voorkomen. Daarmee heeft hij mogelijkerwijs een constitutionele crisis afgewend.

Achteraf is vaak beweerd dat premier Drees de monarchie heeft gered. Daalder is geen man die one-liners gebruikt. Misschien dan toch deze: Drees heeft de monarchie gered, niet door wat hij deed, maar door wat hij niet deed. Door zijn uiterste terughoudendheid en niet-forceren wist de politicus erger te voorkomen.

quote:

‘Soestdijk stelde zelf Hofmans-commissie in’

Van onze verslaggever Remco Meijer

AMSTERDAM - Minister-president Drees heeft in 1956 geen zeggenschap gehad over het driemanschap dat de huwelijksvete tussen koningin Juliana en prins Bernhard onderzocht. Dit stelt Drees-biograaf Daalder in zijn boek Drees en Soestdijk dat vandaag verschijnt.

Tot nu toe werd aangenomen dat de zogeheten Commissie van Drie, die de slepende paleisrel moest sussen, was ingesteld op instigatie van Drees. Hij zou Beel (minister van Binnenlandse Zaken), Gerbrandy (Kamerlid) en Tjarda van Starkenborch (minister van Staat) hebben verzocht als wijze mannen te bemiddelen aan het hof. Naar nu blijkt is Drees, op dat moment demissionair en daardoor politiek verzwakt, in de personele samenstelling niet gekend.

In de jaren vijftig heerste een diepe crisis op paleis Soestdijk, die een bedreiging vormde voor de monarchie. Juliana was onder de invloed van gebedsgenezeres Greet Hofmans, tot woede van Bernhard.


De echtelieden hadden in de hofhouding ieder hun kamp. De crisis dreigde uit te monden in echtscheiding. Dat zou tot abdicatie van Juliana hebben geleid, terwijl troonopvolgster Beatrix nog maar net achttien jaar was.

In zijn boek openbaart Daalder voor het eerst stukken van Drees waarover hij al sinds 1973 beschikt en waaruit blijkt dat het Juliana en Bernhard zelf zijn geweest die de bemiddelaars aanstelden, mogelijk op initiatief van Beel.

In het nog ongepubliceerde dagboek van oud-minister Luns, dat Daalder mocht inzien, noemt Drees de benoeming van de drie mannen zelfs ‘een griezelig experiment’. Hij zag het resultaat van hun poging ‘met grote zorg tegemoet’.

De historicus Giebels, biograaf van Beel, zegt in een reactie Daalders conclusie onwaarschijnlijk te vinden. Hij wijst op aantekeningen uit 1982 van Drees’ rechterhand Fock, destijds secretaris-generaal op het ministerie van Algemene Zaken, die stelt dat Drees de mannen ‘vrijwel in zijn eentje’ uitzocht. Fock heeft dat ook mondeling aan Giebels bevestigd. Daalder vermeldt de notities, maar beschouwt ze als door de tand des tijds gekleurde herinneringen.

De bevindingen van Daalder zijn mede van belang, omdat Giebels al jaren langs juridische weg probeert het nooit gepubliceerde eindverslag van de Commissie van Drie in handen te krijgen. Volgens hem is het een staatsstuk dat openbaar moet zijn.

Met de feiten die Daalder nu presenteert, wordt de lezing van het Koninklijk Huis versterkt dat het om privé-bescheiden gaat.

Vorig jaar werd bekend dat koningin Beatrix historicus Fasseur, biograaf van koningin Wilhelmina, exclusief toegang geeft tot de Hofmans-dossiers in het Koninklijk Huisarchief. Hij is voornemens in 2009 een monografie te publiceren. Fasseur noemt de lezing van Daalder desgevraagd ‘heel aannemelijk’.

quote:

Vermoedelijke overblijfselen van Jeanne d’Arc onderzocht

PARIJS - Een team experts gaat de vermoedelijke resten analyseren van de 15de-eeuwse Franse heldin Jeanne d’ Arc, die door de Engelsen op de brandstapel werd gezet. Dat heeft de leider van het onderzoek Philippe Charlier, arts van een ziekenhuis in Garches bij Parijs, maandag bekendgemaakt.
Een grote hoeveelheid tests moet licht werpen op de vermoedelijke overblijfselen, vooral huid en botten die uit het vuur werden gehaald waardoor de 19-jarige in 1431 werd verbrand.

Jeanne d’Arc leidde een veldslag die was bedoeld om de Engelsen uit Frankrijk te verjagen, nadat ze naar eigen zeggen de stem van God had gehoord die haar opdroeg Frankrijk te bevrijden van de Engelsen in de Honderdjarige Oorlog.

Ze stond terecht voor ketterij en hekserij nadat ze de Fransen enkele militaire overwinningen, waarvan die bij Orléans de bekendste is, had helpen behalen. De overblijfselen zijn het eigendom van de rooms-katholieke kerk, die d’Arc in 1920 heilig verklaarde.

bava

quote:

Ex-nazi Friedrich Engel (97) overleden

Gepubliceerd op maandag 13 februari 2006

BERLIJN (ANP/DPA) - De ex-nazi Friedrich Engel, ook bekend als de Beul van Genua, is op 97-jarige leeftijd overleden. De voormalig SS-officier stierf al vorige week in Hamburg, aldus de Duitse justitie.

Engel werd in juli 2002 veroordeeld tot zeven jaar cel wegens zijn betrokkenheid bij de executie van tientallen Italiaanse gevangenen op 19 mei 1944 in Genua. In hoger beroep werd het proces evenwel in 2004 stopgezet.

Het federale hof in Leipzig, de hoogste juridische instantie in dit soort zaken had destijds problemen met de bewijsvoering van het Openbaar Ministerie en wilde dat een lagere rechtbank de zaak opnieuw bekeek. Wegens de hoge leeftijd van de verdachte werd daar uiteindelijk van afgezien.

Een Italiaanse militaire rechtbank veroordeelde Engel in 1999 bij verstek tot levenslang. De Duitser bleef onvindbaar, tot de Duitse tv-zender ARD hem in 2001 opspoorde. Het is volgens de Duitse wet niet mogelijk Duitse staatsburgers aan andere landen uit te leveren.

quote:

Hoorspel over Rembrandt bij de Wereldomroep

De Wereldomroep zendt vanaf april een hoorspel over Rembrandt uit in het Nederlands, Engels, Spaans, Frans, Indonesisch en Italiaans. Het hoorspel, De randen van de Nachtwacht, is ook te horen op buitenlandse radiozenders.
Aan de Nederlandstalige versie werken Thijs Römer, Thera van Homeyer, Rob van de Meeberg en Arnold Gelderman mee. Het hoorspel speelt zich af in de moderne tijd. Het gaat over de wereldwijde zoektocht naar een afgesneden stuk van Rembrandt's bekendste werk: De Nachtwacht.
Er verschijnt ook een DVD van het hoorspel. Die wordt wereldwijd verspreid via ambassades en consulaten en beschikbaar gesteld aan scholen.

quote:

Op zaterdag 11 februari 2006 22:51 schreef _The_General_ het volgende:
Delen van de Graf Spee zijn geborgen:

http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/americas/3489532.stm

Waaronder zijn adelaar;

[afbeelding]

quote:

Op dinsdag 14 februari 2006 23:39 schreef _The_General_ het volgende:

[..]

http://www.wehrmacht-awar(...)=1279149#post1279149

Exclusieve foto's

quote:

Massagraf met verdwenen woorden ontdekt



Marilyn Monroe met handschoenen

Met de dingen die uit ons dagelijks leven verdwijnen, sneuvelen ook een heleboel woorden.
Wie smeert er nog Brylcreem op zijn haar? Wie draagt nog uit voornaamheid handschoenen en hoeden? En wie herinnert zich nog de ,,gezondheidssigaretten'', die de keel streelden in plaats van keelkanker te veroorzaken? De Engelse Michael Bywater heeft er een boek over geschreven, Lost worlds, of het voorgoed-verloren-woordenboek.

Om te beginnen zijn er niet of nauwelijks nog laatste woorden. Wie zegt er nog iets op zijn sterfbed wat het onthouden waard is? Vroeger werd van beroemde mensen overgeleverd wat ze zieltogend, in hun laatste koortsdroom, nog hadden uitgebracht als boodschap aan het mensdom. Gezelles ,,ik hoorde zo geerne de veugelkens zingen'', Goethes ,,mehr Licht!'' en Beethovens ,,plaudite, amici, commedia finita est''.

We zijn ook aan het einde van ons Latijn. Roma locuta, de kous is af. Dode taal. Elitair. Europees. Blank. En vooral, zo beweert Bywater, is Latijn mannelijk en dat kan je in onze tijd niet meer hebben.

Idem voor het klassieke Grieks. Aan het einde van de negentiende eeuw al werd aan de senaat van de universiteit van Cambridge een motie voorgelegd om Oudgrieks niet langer verplicht te maken. Toen dat de alumni ter ore kwam, snelden treinladingen vol oud-studenten naar hun alma mater om te protesteren.

Volgens Bywater was de Eerste Wereldoorlog de laatste opstoot van het klassieke Grieks: soldaten zaten aan beide kanten van het front met Homerus in hun ransel. Als je het vandaag in het Engels over ,,Homer'' hebt, denkt een hele generatie aan de Simpsons. Die komen op Google dan ook voor ,,This poet, at the conclusion of the Greek Dark Ages''. Toen wat er nog restte van de klassieke poëzielezers in 1918 uit de modder van de loopgraven kroop, was het enthousiasme voor het Oudgrieks fel bekoeld. Kort daarna werd in het in Cambridge als verplicht vak geruisloos afgeschaft.

Zakdoeken zijn nog zoiets. Vroeger waren ze van katoen, veel groter en stonden er initialen op geborduurd. Vandaag heten ze kleenex . Heb je al iemand zijn familie zien uitwuiven met kleenex?

Handschoenen? Men droeg ze vroeger tot in zijn kist. Voornaam was met handschoenen aan. De modale sterveling draagt ze nog uitsluitend bij het afwassen en dat terwijl we meer dan ooit beseffen dat de wereld om ons heen vol kleine vervuilende stofdeeltjes zit.

Bywater heeft het ook over hoeden die in onbruik raken. Nochtans waren ze de afgelopen koude winterdagen weer opvallend veel in het straatbeeld te zien. Maar het is waar dat ze niet meer de betekenis hebben van het plechtige hoofddeksel dat een hoed vroeger was. Robert Baden- Powell, die een echte hoedenfetisjist was, beweerde dat hij aan de manier waarop iemand zijn hoed op zijn hoofd zette, kon weten of de man al dan niet correct belastingen betaalde. En Chesterton, toen die het over de teloorgang van de echte menslievendheid in zijn tijd (1874-1936) had, vroeg zich af ,,wie er nog bereid was de afgewaaide hoed van iemand anders na te hollen".

We kunnen het ons vandaag nog moeilijk voorstellen, maar ooit werd er reclame gemaakt voor ,,gezondheidssigaretten". Het waren tabakssigaretten, maar in plaats van de keel te prikkelen, streelden ze die. Van keelkanker en soortgelijke aandoeningen was in de verste verte geen sprake. Die sigaretten hadden vaak een muntsmaak en lieten volgens de reclame allerminst een nasmaak. ,,Je voelde je niet uitgerookt, ook al trok je er twintig, veertig of zestig stuks per dag door." Ondertussen wordt het Engelse , ,burned-out" alleen nog in de zin gebruikt dat iemand helemaal is opgebrand en niet meer bruikbaar voor het bedrijf.

En tot slot: nawoorden vind je nog zelden in boeken, die trouwens vroeger vaak ,,boekwerken'' werden genoemd. Vroeger waren laatste zinnen vaak als een gongslag. En op het einde van een lp of singeltje klonk het : ,, hhhrrrSJIK , hhhrrrSJIK , hhhrrrSJIK '' Ook dat was generaties lang een vertrouwd geluid en is nu met de komst van de cd en mp3 voorgoed verdwenen.

Michael Bywater: ,,Lost worlds. What have we lost, & where did it go'' Granta Books, Londen, 13,85 euro.

Van onze redacteur Marcel van Nieuwenborgh

quote:

Op donderdag 27 oktober 2005 09:47 schreef Nuongirl het volgende:
Toetanchamon en ik hadden iets gemeeen
[..]

bron
Zie ook hier

quote:

Tutankhamen liked his wine white

IT SEEMS that Tutankhamen, the teenage king of ancient Egypt, sloped off to the afterlife with a good supply of fine white wine. It's a surprising discovery, considering there is no record of white wine in Egypt until the 3rd century AD, 1600 years after the young pharaoh died.

Rosa Lamuela-Raventós and her colleagues from the University of Barcelona, Spain, used liquid chromatography and mass spectrometry to analyse the residue from six of the jars in Tutankhamen's tomb. All contained tartaric acid, a chemical characteristic of grapes, but only one contained syringic acid, found in the skin of red grapes. It's this skin that gives red wine its colour.

The absence of the chemical in the other five jars suggests the wine in them was white. Because it is unlikely Egyptian wine makers would have removed red grape skins to create white wines as modern wine makers do, white grapes probably did exist in Tutankhamen's time.

In ancient Egypt, red wine was placed in tombs to accompany people into the afterlife. Now it appears that white wine was on the menu too.

"It must have been considered a very good drink," says Lamuela-Raventós, whose findings are reported in a forthcoming issue of the Journal of Archaeological Science.

quote:

Bank open over nazi-verleden

FRANKFURT - ,,Wij zijn de bank van de SS.'' Deze woorden werden in 1941 uitgesproken door het bestuurslid Emil Meyer van de Dresdner Bank. Het nazi-verleden van het Duitse bankconcern is gisteren in een rapport onthuld.Het onderzoek naar de activiteiten van Dresdner Bank tijdens het nazi-regime heeft negen jaar geduurd. Het is in opdracht van de bank uitgevoerd door een team van onafhankelijke historici.

Dresdner Bank beweerde tot het begin van de jaren negentig weinig zaken te hebben gedaan met de nazi's. Uit het onderzoek komt echter een ander beeld naar voren. Zo had de bank een groot belang in enkele bouwondernemingen, zoals Huta en Tiefbau, die een aantal van de gaskamers en crematoria van het concentratiekamp Auschwitz-Birkenau hebben gebouwd. In Auschwitz-Birkenau werden miljoenen joden vermoord tijdens de Holocaust.

Nadat Adolf Hitler in 1933 aan de macht was gekomen, was Dresdner Bank een van de eerste bedrijven die zijn joodse werknemers ontsloeg, de zogenaamde arisering van het Duitse bedrijfsleven. De ontstane vacatures werden opgevuld door nazi-vertrouwelingen. Daarbij moet wel worden opgemerkt dat sommige leidinggevenden bezwaren hadden tegen het ontslag van de joodse medewerkers. De bank zou de joden enkel hebben ontslagen onder grote druk van de nazi's. De ontslagen joodse werknemers kregen een ontslagvergoeding.

Dresdner leende de SS grote hoeveelheden geld voor de oprichting van een groot zakenimperium. Dit SS-conglomeraat bestond uit fabrieken zoals steengroeven en porseleinfabrieken in heel Europa. Het werk bij deze bedrijven werd doorgaans uitgevoerd door dwangarbeiders uit nabijgelegen werkkampen.

Dresdner was ook een van de eerste Duitse banken die in de veroverde gebieden dochterbedrijven oprichtte om zo te kunnen profiteren van de plundertochten die de nazi's in grote delen van Europa hielden. Zo beheerde het Dresdner-dochterbedrijf Kommerzialbank in de Poolse stad Krakow voor de SS omgerekend veertig miljoen Reichsmark, nadat de joden in Polen waren omgebracht en van hun bezittingen waren beroofd.

Dresdner Bank (nu onderdeel van het Duitse financiële concern Allianz) volgt met zijn eigen onderzoek naar het naziverleden het voorbeeld van andere grote Duitse bedrijven, zoals de autofabrikant Volkswagen, chemieconcern Degussa en modehuis Hugo Boss. Deutsche Bank komt volgend jaar met een eigen onderzoek naar de activiteiten in de nazitijd. De Commerzbank heeft dit reeds gedaan. Op de website van Commerzbank staan vijf boektitels die het naziverleden van het Duitse bankconcern uitgebreid belichten.

ANP-DPA

quote:

Stalin museum is 'an insult to millions sent to death in Gulag'

By Andrew Osborn in Moscow

Published: 18 February 2006

The imminent opening of a museum devoted to Josef Stalin has stirred outrage among relatives of the millions he persecuted and has prompted claims that Stalinism is on the march again.

After a number of delays, a "Stalin museum" dedicated to the once venerated Father of the People is to be opened at the end of March in Volgograd, the Second World War "hero city" once known as Stalingrad.

The project is being financed by local businessmen but will controversially enjoy pride of place in the official complex that commemorates the epic Second World War Battle of Stalingrad.

The museum will display a writing set owned by the dictator, copies of his historic musings, a mock-up of his Kremlin office, a Madame Tussauds-style wax representation of him and medals, photographs and busts.

Svetlana Argatseva, the museum's curator, said she felt the project was justified. "In France, people regard Napoleon and indeed the rest of their history with respect. We need to look at our history in the same way."

But Eduard Polyakov, the chairman of a local association of victims of political repression, is among those who believe the project is an insult to the millions who suffered in Stalin's purges and were sent to their death in the Gulag. "I don't even want to hear about this," he said.

"In the Stalingrad area, 100,000 families suffered from political repression and were forcibly resettled because of their ethnicity. How can people spit into our souls like this?"

The scandal comes half a century after Stalin's cult of personality was officially dismantled and the crimes he perpetrated against his own people exposed.

Coming up, on 25 February, is the 50th anniversary of the "secret" speech made by Soviet leader Nikita Khrushchev in 1956 denouncing Stalin, an event that ushered in "de-Stalinisation" and saw monuments to the autocrat torn down across the country.

Ironically, however, though the former dictator appears to be enjoying a mini-revival. Actors playing "Uncle Joe" are in serious demand as TV and theatrical productions about the Stalin era flourish and the modern-day Communist party says his crimes were "exaggerated".

The comeback of a man whose bloodied hands are often compared to Adolf Hitler, Pol Pot and Mao Zedong, has alarmed the more liberal wing of Russia's political class. The Soviet Union's last leader Mikhail Gorbachev has warned that neo-Stalinism is on the march again while Russia's first post-Soviet President Boris Yeltsin has said he can't understand why Stalin is still so popular.

Between 30 and 40 per cent of poll respondents regularly rate Stalin's achievements as "positive" and a survey last year named him the most revered Communist leader the USSR produced. Admirers cite his turning the Soviet Union into a superpower, the country's defeat of fascism and the "order" he enforced. According to Mr Gorbachev, Russia is going through a dangerous period.

"We can see what was seen in the 1930s even now," he said earlier this week. "Portraits of Stalin and a renaissance of Stalinism can be observed in the mass media and in theatres. Some attempts are being made to preserve Stalinism and this is very serious."

The total number who died under Stalin's regime is disputed but Western historians put the figure at 20 million.

quote:

Peerke Donders herleeft in Suriname

door Armand Snijders

Batavia, aan de oevers van de Coppenamerivier in Suriname, was vroeger een plaats waar je beter niet kon komen. Hier werden de leprapatiënten naar verbannen om hun laatste miserabele levensjaren te slijten. Uitgespuugd door de rest van de samenleving, verstoken van ieder contact met de buitenwereld. Slechts een enkeling trok zich het lot van de lepralijders aan. De meest bekende van hen is zonder twijfel de Nederlandse pater Peerke Donders, die in 1982 werd zalig verklaard door paus Johannes Paulus II.Ook in Suriname zelf komt steeds meer waardering voor het werk van Donders. Ruim honderd jaar na zijn dood spelen reisorganisaties in op het verlangen van veel mensen om de plaats te bezoeken waar Peerke Donders werkte en stierf. Terwijl iedereen Batavia meed als de pest, woonde en werkte Peerke hier juist tussen en met de leprozen. Hij zag het als zijn roeping. De voormalige melaatsenkolonie raakte begin vorige eeuw na de sluiting in verval, maar is inmiddels flink opgeknapt. Daardoor kan men vandaag de dag de sfeer proeven van een periode waarin lepralijders de verstotenen van de samenleving waren.

Petrus Donders werd op 27 oktober 1809 in de Nederlandse plaats Tilburg in het gezin van een arme huiswever geboren. Peerke, zoals hij werd genoemd, had op jonge leeftijd slechts één grote wens: priester worden. Maar die droom leek eerst niet uit te zullen komen, want op zijn twaalfde jaar werd hij in zijn geboortehuis achter het weefgetouw gezet om het schamele gezinsinkomen wat aan te vullen.

Toch liet Peerke het hier niet bij zitten. Nadat hij in 1831 was afgekeurd voor de militaire dienst, schreef hij een brief aan de plaatselijke pastoor in een poging op het seminarie te worden toegelaten. Hij wordt toegelaten als werkstudent. Ondanks een onvoltooide lagereschoolopleiding doorliep hij tot ieders verbazing het seminarie glansrijk.

Klooster
Omdat hij graag missiewerk wilde verrichten, werd hem in 1837 geadviseerd niet naar het Groot Seminarie te gaan, maar om in het klooster te treden. Dat was makkelijker gezegd dan gedaan. In Nederland werden op kloosters geen nieuwelingen aangenomen, dus week hij uit naar België. Maar waar hij ook aanklopte, de redemptoristen, de jezuïeten of de franciscanen: men vond hem te oud, niet kundig genoeg of had twijfels over zijn zwakke gezondheid.

Teleurgesteld keerde hij terug naar Nederland, waar hij zijn studie op het seminarie voortzette, wat later zijn geluk bleek te zijn. Toen twee jaar later monseigneur Grooff uit Suriname overkwam om priesters te zoeken om aan de beroerde situatie van de missie in de toenmalige kolonie een eind te maken, was voor Peerke de keuze snel gemaakt. Hij meldde zich direct aan. Hij moest wel eerst zijn priesterwijding voltooien, wat in juni 1841 geschiedde. Een jaar later vertrok hij vanuit Den Helder naar het voor hem onbekende Suriname, waar hij na 46 dagen varen arriveerde.

Slaven
Peerke liet zich niet ontmoedigen door het sombere beeld dat Grooff hem voorschotelde, van een ontoegankelijk land en een slavenbevolking die vijandig tegenover blanken stond. Ook de blanke plantage-eigenaren moesten weinig van de missionarissen hebben, omdat gevreesd werd dat zij de slaven zouden ophitsen. Daarnaast spiegelde Grooff Peerke het beeld van missionarissen die stuk voor stuk door tropische ziekten en andere gevaren werden geveld.

In eerste instantie werd Peerke Donders benoemd tot kapelaan in Paramaribo om de Surinaamse taal te leren en om te wennen aan het klimaat. Ook kreeg hij de melaatsenkolonie Batavia toegewezen, een verlaten plantage aan de Coppenamerivier, op twee dagreizen per korjaal van Paramaribo. In 1852 overleed Grooff op 51-jarige leeftijd, waardoor het werk van Peerke, die inmiddels gezelschap had gekregen van kapelaan Schepers, flink toenam.

In 1856 werd hij overgeplaatst naar Batavia. In dat jaar was het aantal missionarissen gegroeid tot vijf, maar alleen Peerke durfde het aan om zich daar te vestigen. Hij begon in deze, door velen als hels omschreven, omgeving aan een taak die tot de dag van vandaag respect afdwingt. Batavia was eigenlijk niets anders dan een verbanningsoord voor melaatsen, zoals er meer in Suriname waren. Ver weg van de bewoonde wereld, aan drie zijden omgeven door het dichte regenwoud en aan de voorkant de brede en verraderlijke Coppenamerivier.

Mensen bij wie werd vastgesteld dat ze aan lepra leden, werden uit vrees voor besmetting zonder pardon hier naar toe gestuurd. Op een enkele uitzondering na lieten artsen en verplegend personeel zich hier niet zien, dus de melaatsen waren voor wat hun verzorging betreft ook volledig op elkaar aangewezen. Bevoorradingsboten gingen enkele meters van de oever voor anker, waarna levensmiddelen en andere goederen met een touw naar het vasteland werden getrokken.

Hutje
Peerke Donders zag het als zijn roeping hier zijn werk te doen en de bewoners te steunen en de vele stervenden voor te bereiden op de dood en ze te begraven. Evenals de lepraleiders sliep hij in een eenvoudig hutje op de houten vloer, overdag bad hij urenlang en gaf de bewoners geestelijke en lichamelijke verzorging.

De bloeiende missie in Suriname werd in 1865 toevertrouwd aan de redemptoristen. In 1866, op 57-jarige leeftijd, trad Peerke bij de redemptoristen in. Niet in de laatste plaats omdat zij zich opwierpen 'voor de meestverlatenen'. Hij kreeg in de jaren die volgden ook hulp van medebroeders, wat hem de ruimte gaf om met missiewerk onder de in de nabijheid wonende indianen te beginnen. In 1882 werd hij teruggeroepen naar Paramaribo, waar hij begon aan een periode van welverdiende rust. Maar drie jaar later moest hij weer terugkeren naar Batavia. Priester Jan Bakker die hem had opgevolgd, was zelf melaats geworden en had hulp nodig.

Praalgraf
Zijn terugkeer was echter van korte duur. Op 14 januari 1887 overleed Peerke Donders na een kort ziekbed. Zijn lichaam werd een dag later op het kerkhof van Batavia begraven. In 1900 werd het opgegraven en naar Paramaribo overgebracht, waar het werd bijgezet achter de sacristie van de kathedraal. In 1921 werd zijn gebeente voor de laatste maal verplaatst naar een praalgraf in de zijvleugel van het priesterkoor in de kathedraal. Daar ligt het nu nog steeds.

Peerke Donders is in Suriname en de rest van de wereld ruim 119 jaar na zijn dood echter niet vergeten. Op 23 mei 1982 werd hij zalig verklaard door paus Johannes Paulus II. Touroperators zien inmiddels ook brood in de legendarische geschiedenis van de Tilburger. Zijn graf in de vervallen kathedraal aan de Henck Arronstraat was tot voor kort te bezichtigen, maar is sinds enkele weken gesloten wegens instortingsgevaar. Belangstellenden zullen moeten wachten tot na de voltooiing van de door de Europese Unie gefinancierde broodnodige restauratie van de houten kathedraal.

Maar nu Batavia zelf weer is opgeknapt en toegankelijk gemaakt, kunnen bedevaartgangers en andere belangstellenden in deze voormalige melaatsenkolonie in de onbeschrijfelijk mooie jungle langs de oevers van de Coppenamerivier ervaren hoe het leven er destijds voor de lepralijders uitzag. Vanuit de hoofdstad Paramaribo vergt het een boeiende twee uur durende reis per bus en korjaal. De Surinaamse touroperator Mets verzorgt een- en meerdaagse bedevaartstochten naar de plek, die zo onlosmakelijk met Peerke Donders is verbonden.

Wie Batavia nu bezoekt kan de sfeer van weleer enigszins proeven. Hoewel de melaatsen allang zijn verdwenen, kun je je toch een voorstelling maken van de erbarmelijke omstandigheden waaronder Peerke Donders ruim een kwart eeuw met veel toewijding heeft gewerkt en geleefd. Batavia is een waardig monument aan het worden voor een Hollander die hier zijn droom als priester het onmogelijke te doen, in vervulling zag gaan.

quote:

'Eerste Elfstedentocht was in 1740'

De eerste Elfstedentocht is waarschijnlijk gereden in 1740. Dat komt naar voren uit een reconstructie van de weerkundig historicus Jan Buisman, verschenen in het vijfde deel van zijn standaardwerk Duizend jaar weer, wind en water in de Lage Landen. Het boek werd dinsdag gepresenteerd.
Buisman schrijft ook dat Friesland niet de primeur had met een stedentocht. Voordat de Friezen ook maar dachten aan een Elfstedentocht, was er in 1676 in Noord-Holland de Twaalfstedentocht. Op 13 december van dat jaar vertrok de molenaar Claas Caaskoper uit Koog aan de Zaan om vier uur 's nachts met drie vrienden op de schaats. De tocht voerde vanuit Haarlem langs onder meer Purmerend, Medemblik en Amsterdam.
Het boek bestrijkt de jaren tussen 1675 en 1750. De Kleine IJstijd bereikte toen qua temperatuur een dieptepunt, al was het in Nederland nooit kouder dan 30 graden onder nul.

quote:

'Wij worden oude luidjes en sukkelen'

Onbestelde zeepost duikt na eeuwen op in Londens archief


Wel 38.000 Nederlandstalige brieven vielen in handen van Engelse piraten. Ze zitten nu in de National Archives en geven een levendig beeld van de zeventiende en achttiende eeuw.
Het is een aangrijpende brief - uit 1794. Zij is in het verre Paramaribo in de steek gelaten door haar Rotterdamse marine-officier, en schrijft: 'Ik beswijk van alle verdriet en elende die mijn overkomen is sedert u vertrek van hier. Gedurig soekt ik mijn troos tot god, dat is mijn eenigste waragtige toevlugt. En die goeje god heef mijn hard gesterk, anders was ik nu reeds dood of finaal rasend gek, beste lieve vrindlief.'

Schreef hij terug? Zeker niet op deze brief, want de hartenkreet kwam niet aan. Hij hoort bij ongeveer 38.000 Nederlandse brieven van 1650 tot 1815 die onlangs zijn aangetroffen in de National Archives in Londen. De brieven zijn geschreven vanuit Nederland naar plaatsen overzee en omgekeerd, maar nooit bezorgd, omdat de schepen die ze vervoerden, in handen vielen van Engelse kapers.

De brieven, die goed bewaard zijn gebleven, maken deel uit van de zogeheten 'Prize Papers' (buitgemaakte documenten) in het archief van het High Court of Admiralty, een reusachtig bestand binnen de National Archives.

Ongeveer zestig procent van de nu geïnventariseerde brieven is correspondentie tussen Nederland en West-Indië in de achttiende eeuw. Een substantieel deel bestaat uit brieven van en naar Oost-Indië.

Tot de auteurs behoren personen van alle rangen en standen van de Nederlandse maatschappij. Van kooplieden en klerken tot plantage-opzichters en scheepstimmerlieden en hun familieleden. Het zijn mensen die in geen enkel geschiedenisboek voorkomen.

Een uitzondering vormt correspondentie van de 18de-eeuwse schrijfsters Betje Wolff en Aagje Deken. Van hen zijn vier brieven gevonden aan een avontuurlijke neef in China. De twee vrouwen betuigen hun verre familielid medeleven over zijn 'moeijelijke Reizen, en verdrietelijkste teleurstellingen'. Over zichzelf schrijven ze: 'Wij worden oude luidjes en sukkelen.'

De vondst is van belang voor de Nederlandse overzeese, maritieme en mentaliteitsgeschiedenis.

Ook voor neerlandici is het archief een rijke bron, omdat hier taal bewaard is gebleven die dichter bij de spreektaal staat dan de ambtelijke en de literaire teksten die doorgaans worden bestudeerd.

© NRC Handelsblad

quote:

Scheepsklok legendarische kruiser Dresden teruggevonden

Chileense en Duitse duikers hebben vrijdag de scheepsklok van de legendarische kruiser Dresden geborgen. De Dresden zonk tijdens de Eerste Wereldoorlog nabij de Chileense eilandengroep Juan Fernández in de Stille Oceaan.
De culturele attaché van de Duitse ambassade in Santiago, Peter Neven, meldde het succes van de bergingsoperatie na radiocontact met de leider van de expeditie, Willi Kramer van de archeologische dienst van de Duitse deelstaat Sleeswijk-Holstein. Kramer wordt op zijn expeditie bijgestaan door Jörg Duppler, gewezen leider van de dienst voor onderzoek naar oorlogsgeschiedenis in Potsdam.
De klok, met een doormeter van 80 cm en een gewicht van circa 200 kg, is in goede staat. De inscriptie SMS Dresden is goed te herkennen, aldus Kramer.
Het bergingsinitiatief van Kramer wordt actief gesteund door de Chileense marine. De komende dagen gaan duikers pogen nog meer stukken uit het scheepswrak naar boven te halen.
De lichte kruiser Dresden was het enige schip dat behoorde tot het door graaf Maximilian von Spee geleide Oost-Aziatische eskader, dat bij de zeeslag bij de Falklandeilanden kon ontsnappen aan de sterkere Britse zeemacht in december 1914.
De Dresden slaagde er drie maanden lang in alle achtervolgende schepen te ontwijken. Bevelhebber Fritz Lüdecke, gaf op 14 maart 1915 bevel het schip te laten zinken door het doen ontploffen van de munitiekamer. Op dat ogenblik was het zwaar gehavende schip dat zich niet meer kon verdedigen, in neutrale Chileense wateren van het eiland Juan Fernández ingesloten door Britse schepen. De ruim 300-koppige bemanning ging aan land op het eiland en werd in Chili gevangengezet. Na hun vrijlating in 1919 bleef bijna een derde van de mannen in Chili.

quote:

Poetin prijst jarige Gorbatsjov om diens rol in wereldgeschiedenis

Hoewel in eigen land vaak verguisd als de man die Rusland aan de bedelstaf hielp, prees de Russische president Vladimir Poetin de voormalige sovjetleider Michail Gorbatsjov als "een politicus die de wereldgeschiedenis gunstig heeft beïnvloed."
Gorbatsjov werd donderdag 75 jaar oud en werd door Poetin en andere Russische prominenten enigszins in het zonnetje gezet.

Volgens Poetin waren de democratische hervormingen in Rusland en de ontmanteling van de totalitaire Sovjetunie niet op dezelfde relatief vreedzame wijze mogelijk geweest onder een leiderschap van een ander dan Gorbatsjov.
Hoewel Gorbatsjov in het buitenland grotendeels een uitstekende reputatie geniet, zien veel Russen in hem juist de bron van veel ellende. Ten onrechte, oordeelt Poetin. "Zonder Gorbatsjov was de wereldgeschiedenis anders verlopen."

In Moskou werd donderdag een grootschalige receptie georganiseerd ter ere van de man die het communisme in Oost-Europa en de Sovjetunie feitelijk ontmantelde. Een groot aantal genodigden, onder wie de Amerikaanse ex-president George Bush, de voormalige Duitse bondskanselier Helmut Kohl en Margaret Thatcher, de Britse oud-premier, liet echter tot teleurstelling van 'Gorby' verstek gaan.
Tijdens een gesprek met buitenlandse verslaggevers in Moskou gaf Gorbatsjov deze week de Verenigde Staten ervan langs, omdat het land na de val van de Sovjetunie een kans heeft verspild om een veiligere en stabielere wereld te creëren. De VS kregen het einde van de Koude Oorlog in de schoot geworpen, maar dit keerpunt versterkte slechts de arrogantie en het unilateralisme van het land. "En een meerderwaardigheidscomplex is moeilijker te genezen dan een minderwaardigheidscomplex, aldus Gorbatsjov", eerder deze week.
Velen claimen dat het Kremlin onder leiding van Gorbatsjov het ongeluk in de kerncentrale in Tsjernobyl in 1986 in de doofpot poogde te stoppen. Gorbatsjov houdt vol dat zijn regering te weinig informatie had om de omvang van de ramp correct te kunnen inschatten. Ook zou Gorbatsjov verantwoordelijk zijn voor het bloedig neerslaan van een demonstratie in 1991 in Litouwen, waarbij veertien doden en bijna duizend gewonden vielen. De sovjetsoldaten handelden volgens Gorbatsjov echter in opdracht van de geheime dienst.
De staatsgreep in augustus 1991, waardoor Gorbatsjov een paar dagen de macht kwijt was, moedigde sovjetrepublieken aan om hun onafhankelijkheid te verklaren. Gorbatsjovs hoop op een lossere federatie vervloog daardoor. Toch heeft hij zijn weigering om geweld te gebruiken, en zo het ineenstorten van de Sovjetunie te voorkomen, naar eigen zeggen nooit betreurd. Hoewel zijn handen soms jeukten om het leger in te schakelen, realiseerde hij zich dat dit tot een burgeroorlog en zelfs een wereldwijde atoomoorlog kon leiden.