C&H Cultuur & Historie
Van Soemerië tot Moskovië en van de Gouden Eeuw tot de Slag bij de Somme. Je vindt het in dit forum.
quote:Op dinsdag 8 juni 2010 08:58 schreef Lord_Vetinari het volgende:
Wat meer plaatjes hierover: http://www.dailymail.co.u(...)-unearthed-York.html
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
08-06-2010
Laatste overlevende van 'The Great Escape' sterft op 97-jarige leeftijd
De laatst levende Britse oorlogsveteraan die deelgenomen zou hebben aan de beroemde ontsnapping uit de Duitse Stalag Luft III-gevangenis tijdens WOII, is overleden. Dat meldt het verzorgingstehuis waar de veteraan verbleef. Jack Harrison overleed op 97-jarige leeftijd. Zijn overlijden werd door de familie bevestigd.
De voormalige luchtmachtpiloot was een van de 200 gevangenen die in de nacht van 24 maart 1944 de ontsnappingstunnel, met codenaam Harry, richting vrijheid zouden nemen. De ontsnappingspoging werd door de Duitse bewakers ontdekt.
Zesenzeventig gevangenen konden ontsnappen, maar slechts drie van hen konden zichzelf in veiligheid brengen. De anderen werden gevat en vijftig onder hen werden geliquideerd. Harrison was nummer 98 op de ontsnappingslijst.
De gebeurtenis werd verfilmd in de kaskraker 'The Great Escape' uit 1963, met acteurs als Steve McQueen, Charles Bronson, James Garner en Richard Attenborough. Harrison keerde na de oorlog terug naar het Schotse Glasgow en ging er aan de slag als leraar klassieke talen. (dpa/ddh)
(HLN)
Laatste overlevende van 'The Great Escape' sterft op 97-jarige leeftijd
De laatst levende Britse oorlogsveteraan die deelgenomen zou hebben aan de beroemde ontsnapping uit de Duitse Stalag Luft III-gevangenis tijdens WOII, is overleden. Dat meldt het verzorgingstehuis waar de veteraan verbleef. Jack Harrison overleed op 97-jarige leeftijd. Zijn overlijden werd door de familie bevestigd.
De voormalige luchtmachtpiloot was een van de 200 gevangenen die in de nacht van 24 maart 1944 de ontsnappingstunnel, met codenaam Harry, richting vrijheid zouden nemen. De ontsnappingspoging werd door de Duitse bewakers ontdekt.
Zesenzeventig gevangenen konden ontsnappen, maar slechts drie van hen konden zichzelf in veiligheid brengen. De anderen werden gevat en vijftig onder hen werden geliquideerd. Harrison was nummer 98 op de ontsnappingslijst.
De gebeurtenis werd verfilmd in de kaskraker 'The Great Escape' uit 1963, met acteurs als Steve McQueen, Charles Bronson, James Garner en Richard Attenborough. Harrison keerde na de oorlog terug naar het Schotse Glasgow en ging er aan de slag als leraar klassieke talen. (dpa/ddh)
(HLN)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
10-06-2010
Oudste lederen schoen ter wereld ontdekt in Armenië
Wetenschappers hebben een lederen schoen van 5.500 jaar oud ontdekt in een grot in Armenië. Het schoeisel in maat 37 stamt uit het jaar 3.500 voor Christus, en is dus een paar eeuwen ouder dan de schoenen van de gletsjermummie die in 1991 in de Oostenrijkse Alpen gevonden werd. Dat schrijft onderzoeker Ron Pinhasi van de universiteit van het Ierse Cork in een artikel voor het tijdschrift PLoS One.
"We weten niet of de schoen van een vrouw of een man was", zegt Pinhasi. De schoen lag onder een dikke laag schaapsmest en werd dankzij de koelte en de droogte in de grot in perfecte staat bewaard. (dpa/sam)
(HLN)
Oudste lederen schoen ter wereld ontdekt in Armenië
Wetenschappers hebben een lederen schoen van 5.500 jaar oud ontdekt in een grot in Armenië. Het schoeisel in maat 37 stamt uit het jaar 3.500 voor Christus, en is dus een paar eeuwen ouder dan de schoenen van de gletsjermummie die in 1991 in de Oostenrijkse Alpen gevonden werd. Dat schrijft onderzoeker Ron Pinhasi van de universiteit van het Ierse Cork in een artikel voor het tijdschrift PLoS One.
"We weten niet of de schoen van een vrouw of een man was", zegt Pinhasi. De schoen lag onder een dikke laag schaapsmest en werd dankzij de koelte en de droogte in de grot in perfecte staat bewaard. (dpa/sam)
(HLN)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
09-06-2010
Oudste bijenkorven ter wereld ontdekt
AMSTERDAM – Archeologen hebben in Israël de overblijfselen van dertig bijenkorven ontdekt die meer dan 3000 jaar oud zijn.
De bijenkorven zijn gevonden bij een opgraving in de buurt van de stad Tel Rehov en bevatten resten van een groot aantal bijen, waaronder werkers, larven en poppen.
De cilindervormige korven zijn gemaakt van klei en dateren uit de periode rond 900 voor Christus. Nog nooit eerder er werd zulk oud bewijs gevonden voor bijenteelt, zo melden de archeologen van de Universiteit van Jeruzalem in het wetenschappelijk tijdschrift Proceedings of the National Academy of Sciences.
Literatuur
Tot nu toe konden wetenschappers alleen op basis van literatuur vermoeden dat er 3000 jaar geleden al bijen werden gefokt door mensen.
“Teksten en muurschilderingen suggereerden al wel dat er bijen werden gehouden in het oude Verre Oosten voor de productie van honing”, verklaren de onderzoekers op nieuwssite Livescience. “Maar er is nooit eerder archeologisch bewijs voor bijenteelt gevonden.”
Bijensoorten
De wetenschappers hebben met radiometrische datering de leeftijd van de bijenkorven bepaald. Uit onderzoek op de resten van de bijen blijkt dat het om een andere soort gaat dan de bijensoorten die nu Israël voorkomen.
De diertjes lijken nog het meeste op een moderne soort uit Turkije. Dat wijst er mogelijk op dat de imkers in het oude Israël al bijen importeerden.
© NU.nl/Dennis Rijnvis
(nu.nl)
Oudste bijenkorven ter wereld ontdekt
AMSTERDAM – Archeologen hebben in Israël de overblijfselen van dertig bijenkorven ontdekt die meer dan 3000 jaar oud zijn.
De bijenkorven zijn gevonden bij een opgraving in de buurt van de stad Tel Rehov en bevatten resten van een groot aantal bijen, waaronder werkers, larven en poppen.
De cilindervormige korven zijn gemaakt van klei en dateren uit de periode rond 900 voor Christus. Nog nooit eerder er werd zulk oud bewijs gevonden voor bijenteelt, zo melden de archeologen van de Universiteit van Jeruzalem in het wetenschappelijk tijdschrift Proceedings of the National Academy of Sciences.
Literatuur
Tot nu toe konden wetenschappers alleen op basis van literatuur vermoeden dat er 3000 jaar geleden al bijen werden gefokt door mensen.
“Teksten en muurschilderingen suggereerden al wel dat er bijen werden gehouden in het oude Verre Oosten voor de productie van honing”, verklaren de onderzoekers op nieuwssite Livescience. “Maar er is nooit eerder archeologisch bewijs voor bijenteelt gevonden.”
Bijensoorten
De wetenschappers hebben met radiometrische datering de leeftijd van de bijenkorven bepaald. Uit onderzoek op de resten van de bijen blijkt dat het om een andere soort gaat dan de bijensoorten die nu Israël voorkomen.
De diertjes lijken nog het meeste op een moderne soort uit Turkije. Dat wijst er mogelijk op dat de imkers in het oude Israël al bijen importeerden.
© NU.nl/Dennis Rijnvis
(nu.nl)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
14-06-2010
Schoonheidsidealen in de geschiedenis .
Schoonheid wordt door de geschiedenis heen geassocieerd met het goede. Sappho, Oud-Griekse dichteres, schreef eens “Wat mooi is, is ook goed.” Andersom is het ook zo dat onaantrekkelijkheid of lelijkheid symbool stond voor het kwaad. Boosaardige heksen bijvoorbeeld werden vaak afgebeeld met onaantrekkelijke fysieke kenmerken en onaangename persoonlijkheden. Streven naar schoonheid was dus ook streven naar het goede en streven naar de algemeen geldende norm in de samenleving. Omdat we ons meestal conformeren aan de geldende rol in de samenleving streven we vrijwel allemaal naar deze schoonheidsidealen. De geschiedenis leert ons dat schoonheid loont, in de maatschappij (voorkeursbehandeling) maar ook in het vergroten van onze partnerkeuze.
Mode
Net als nu werden schoonheidsidealen vroeger ook al gepropageerd door trendsetters; mensen met invloed. In veel gevallen ging het om welgestelde mensen die door het dragen van bepaalde kledingstukken en het benadrukken van sommige lichaamsdelen, een geldende schoonheidsnorm voorschreven.
De ontwikkelingen die schoonheidsidealen hebben meegemaakt verschillen per streek. Sommige idealen hebben in Europa nooit voet aan de grond gekregen, anderen waren meer universeel. Een gemene deler is dat schoonheidsidealen eigenlijk altijd nauw verweven waren met mode. Laten we daarom de hoofdlijnen van heersende schoonheidsidealen en de bijhorende mode-grillen eens in vogelvlucht bekijken.
De Venus van Willendorf Afbeelding: © Flickr / Galerie op Weg
Prehistorie
Uit deze tijd hebben we geen geschreven bronnen, dus we weten niet helemaal zeker hoe ze over schoonheid dachten in de prehistorie. Wel zijn er uit deze periode veel Venusfiguurtjes gevonden die vrouwen moeten voorstellen. Deze vrouwen hebben allemaal flinke vormen. Stevige heupen, een groot achterwerk, en een boezem om jaloers op te zijn. Het is niet helemaal duidelijk wat ooit de functie was van deze beeldjes. Zij worden vaak in verband gebracht met een vruchtbaarheids-cultus, waarbij de rol van de vrouw als moeder verheven werd en wellicht als ideaal werd gehanteerd.
Grieks en Romeins
Schoonheid was voor de Grieken een teken van goddelijkheid. De kunst volgde hierin de verschillende opvattingen van filosofische scholen. De Discuswerper is een mooi voorbeeld van het Griekse schoonheidsideaal; het is geïdealiseerd.
Een kopie van de Discuswerper (5e eeuw v. Chr.) Afbeelding: © Wikimedia commons / Jastrow
De Discuswerper is atletisch gespierd, met fijne en toch sterke gelaatstrekken en een kleine penis. Vrouwen werden veelal jeugdig en rond weergegeven, met een slanke taille, hoge konische borsten en gewelfde heupen. Dit laatste was vooral om uiting te geven aan hun destijds voornaamste missie in de maatschappij: het moederschap.
De Romeinen kenden weinig eigen kunst. Ze kopieerden vooral veel van de Grieken en daarmee ook hun schoonheidsidealen. Desalniettemin kenden ook de Romeinen hun eigen schoonheidsidealen: voor mannen was dit vooral een grote en gespierde bouw, met lange benen, een goede kop met haar, een hoog en breed voorhoofd als teken van intelligentie, geprononceerde wenkbrauwen, open ogen, een perfect gestileerde neus, een wat kleinere mond, en een sterke kaaklijn. Voor vrouwen is het minder duidelijk, zij dienden vooral sterke kinderen te baren. Vrouwen gebruikten wel make-up om zichzelf een bleek uiterlijk te geven; een teken dat zij geen zware arbeid hoefden te verrichten in de zon. Ook gebruikten de welgestelde dames kleurstof om hun lippen rood te maken.
Gulden snede
De vroegste theorie over schoonheid vinden we in de werken van Griekse filosofen zoals Pythagoras. Zijn aanhangers zagen een verband tussen schoonheid en wiskunde. Meer specifiek zagen zij een verband tussen objecten geproportioneerd naar de gulden snede en de mate van schoonheid. De gulden snede is een wiskundige verhouding waarbij de hoogte tot de breedte 1 : 0,618 is. Moderne wetenschap bevestigt deze theorie ook; mensen wiens gezicht symmetrisch is en geproportioneerd volgens de gulden snede, worden als meer aantrekkelijk beschouwd in onze (on)bewuste keuze voor een partner.
Middeleeuwen
Fysieke schoonheid was niet heel belangrijk in de vroege Middeleeuwen. Het leven was doordrongen van het geloof, waarbij het streven naar aardse zaken, zoals ideale fysieke vormen, niet nuttig of zelfs zondig werd bevonden. Het aardse leven was maar tijdelijk tenslotte. Men kleedde zich ascetisch om niet de aandacht af te leiden van waar het werkelijk om ging, het hiernamaals en het geestelijke. Natuurlijk zal men de wulpse boerendochter als aantrekkelijk hebben beschouwd, maar vanuit de elite werd niet heel bewust een schoonheidsideaal uitgedragen.
‘De tuin van Eden’, uit het getijdenboek “Les Très Riches Heures du duc de Berry” uit circa 1410. Afbeelding: © Wikimedia commons
Nadat Europa de schok van de Zwarte Dood te boven was gekomen, braken er frivolere tijden aan. Onder de bezielende leiding van de elite gebruikte men schitterende kledingstukken om een merkwaardig schoonheidsideaal te bereiken. Men prefereerde kleine borsten die een stuk hoger gesitueerd waren dan normaal, smalle afhangende schouders, brede heupen met een bijhorend groot achterwerk, en een gewelfde bolle buik alsof de dames voortdurend zwanger waren. Tenslotte waren de dames bij voorkeur lelieblank met blond haar.
Om dit ideaal in werkelijkheid te bereiken werd het bovenlijf dermate ingesnoerd dat de borsten hoog op het lichaam prijkten. Voor de rok werd veel stof gebruikt en ietwat gerimpeld zodat het effect van een dikke buik ontstond. Hiermee week men voor het eerst in de geschiedenis af van Aristoteles’ visie dat het lichaam één geheel is, en door bepaalde ingrepen juist probeerde afzonderlijke lichaamsonderdelen te benadrukken.
En de mannen dan?
Arie Boomsma, de ideale Romein? Afbeelding: © Wikimedia commons
Schoonheidsidealen voor mannen, zoals gepropageerd door de Grieken en de Romeinen, hebben de basis gelegd voor het huidige mannelijke schoonheidsideaal. Dat dit schoonheidsideaal vandaag de dag vrijwel ongewijzigd is gebleven is bijzonder; vrouwen hebben in de loop der eeuwen heel wat moeten sleutelen aan hun lichaam en gezicht om te voldoen aan de geldende norm qua schoonheid. Een man die nu als aantrekkelijk wordt beschouwd komt verdacht veel overeen met het Romeinse schoonheidsideaal. De reden voor het veranderende schoonheidsideaal voor vrouwen heeft wellicht deels te maken met hun veranderende rol in de geschiedenis, waarbij we door de eeuwen heen zien dat de vrouw steeds gelijkwaardiger aan de man is geworden, en de primaire rol van het moederschap is afgevlakt.
‘De dame met de hermelijn’, een portret van Cecilia Gallerani door Leonardo da Vinci, circa 1490–91. Afbeelding: © Wikimedia commons
Renaissance
De Renaissance borduurt voort op de schoonheidsidealen van de volle Middeleeuwen. De gegoede dames droegen hun borsten nog steeds ingesnoerd omhoog. Het bolle buikje verdween echter en maakte plaats voor een sierlijke taille, die werd benadrukt door een strak lijfje gesneden in een V-vorm. Om de taille extra slank te laten lijken, maar ook de heupen mooi breed, droegen de dames weelderige rokken van meters en meters stof.
In deze periode werd de hals als zeer fraai beschouwd. De snit van de kraag werd dan ook zo gesneden dat deze zo lang mogelijk leek. Onder invloed van koningin Elizabeth werd een hoog voorhoofd ook erg charmant bevonden. Dames die niet waren gezegend met een hoog voorhoofd epileerden hun haargrens om deze optisch naar achter te verplaatsen.
Net als in de volle Middeleeuwen was blond dé haarkleur bij uitstek. Als een dame dit van nature niet had kwam het regelmatig voor dat ze het blond verfde met dubieuze middeltjes. Ook een blank uiterlijk was nog steeds populair. Dit kon worden verkregen door het gezicht in te smeren met ceruse, een smeerseltje gebaseerd op lood, wat niet altijd even goed was voor de gezondheid.
‘Adam en Eva’ geschilderd door Peter Paul Rubens (1577-1640) Afbeelding: © Wikimedia commons
Barok en Rococo
Alhoewel Peter Paul Rubens toch wel de kroon spant met zijn schilderijen van dikke mensen, zien we ook bij andere schilders in de Barok dat mensen knap mollig worden afgebeeld. Dik zijn was absoluut een teken van welvaart, en werd dan ook zeer fraai bevonden. De rol (en omvang) van de borsten is daarentegen afgenomen. Wanneer we kijken naar Eva hiernaast zien we dat de verhouding tussen haar lichaamsgewicht en de omvang van haar borsten eigenlijk niet helemaal overeenkomen. Een bleke huid bleef ook erg trendy, soms met aderen aangezet met blauwe make-up om de goede afkomst (“Blauw bloed”) te benadrukken)
Alhoewel tijdens de Rococo een mollig gezicht werd gewaardeerd, verschoof het lichamelijke ideaal naar ‘petite’. Om dit effect te bereiken werden de dames genadeloos ingesnoerd. Corsetten gemaakt van walvisbot moesten de tailles van de dames zodanig insnoeren dat ademhalingsklachten veelvuldig voorkwamen. Dit was dan ook wel weer de charme ervan. Flauwvallen werd door het andere geslacht namelijk erg bevallig gevonden. De ingesnoerde taille werd beschouwd als het bewijs van deugdzaamheid, discipline, en verfijndheid.
Actrice Camille Clifford toont de geliefde S-lijn. Afbeelding: © Wikimedia commons
Fin du Siècle
Vanaf de 19e eeuw ging het rap met de opvolging van de schoonheidsidealen. In deze eeuw zijn er meerdere periode’s te onderscheiden: ongeveer tussen 1790 en 1820 is het schoonheidsideaal een zeer hoge taille. Vlak onder de borsten werd het lichaam ingesnoerd, waardoor de borsten wederom prompt omhoog staken. Het derrière had in deze periode een achtergestelde rol, want door de hoge taille kregen jurken de vorm van een soort koker.
Tijdens de Romantiek (1820-1850) snoerden de dames nog steeds hun taille in, alleen verschoof die weer naar zijn natuurlijke plek. In deze tijd werd het modieus om een volumineuze rok te hebben; een kooi constructie (de crinoline) waar de rokken overheen konden vallen, maakte de omvang van de rokken groter zonder dat het gewicht ervan ondraagbaar werd.
Aan het eind van deze eeuw werd de crinoline aan de wilgen gehangen en vervangen door de ‘tournure’. Dit was een constructie die vooral de rok aan de achterzijde benadrukte. Naast de nadruk op het achterwerk, mochten de borsten er ook zijn. Door beide lichaamsdelen te benadrukken ontstond een geliefde S-lijn.
Een advertentie voor dameskleding in een catalogus uit 1921 Afbeelding: © Flickr / Elegant musings
Roaring Twenties tot nu
Begin 20e eeuw lijken de dames zich fanatiek af te zetten tegen eerder geprefereerde schoonheidsidealen. De vrouw deed in de maatschappij niet meer onder voor de man, en dat kwam tot uiting in een bepaalde vorm van imitatie. Een jongensachtig figuur was het nieuwe ideaal. De dames droegen in The Roaring Twenties kortere rokken en jurken, wijd en niet getailleerd. Het haar werd kort gedragen en opgestoken. Om dit jongensachtige uiterlijk te bereiken bonden sommige vrouwen zelfs hun borsten in om er sportief, jong en slank uit te zien.
En dan ineens gaat het snel. De volle vrouwelijkheid van Marilyn Monroe was in de jaren 50 als trend pas net een paar jaar gezet toen in de jaren 60 topmodel Twiggy het nieuwe ideaal werd. Haar slanke lichaam gaf uiting aan een nieuw ideaal; het vermogen en de discipline van vrouwen om ‘nee’ te zeggen tegen onaantrekkelijke vetrandjes.
Van links naar rechts, Marilyn Monroe, Twiggy, Farah Fawcett, en Keira Knightley
.Dit ideaal evolueerde verder in de jaren 70 en 80 met actrices als Farah Fawcett. De fitnessrage die ontstond schreef voor dat vrouwen niet alleen slank dienden te zijn, maar ook afgetraind. Tot op de dag van vandaag is sportief en slank (soms zelf mager) het ideaal dat we van vrouwen verwachten.
Rol van de elite
In mode en schoonheidsidealen is het altijd de elite geweest die ons zijn voorgegaan. Vroeger waren het de vorsten en de edelen, nu zijn het filmsterren en musici. Waarom zij? De exclusiviteit van schoonheidsidealen zit hem vooral in de hoeveelheid tijd en moeite die ervoor nodig zijn om die idealen te verwezenlijken, en de mate van welvaart die ervoor nodig is. Een bleek huidje was vroeger een schoonheidsideaal waar de elite zich mee bezig kon houden, omdat zij niet buiten hard hoefden te werken in de brandende zon. Tegenwoordig zijn filmsterren als Keira Knightley zo slank omdat zij simpelweg tijd hebben om 5 uur per dag in de fitnesszaal te trainen, en een privé trainer kunnen betalen.
Toch zijn schoonheidsidealen dankzij de toegenomen welvaart voor steeds meer mensen toegankelijk geworden. Deze idealen wijken iets af van de idealen van de ‘elite’; het zijn relatief bereikbare idealen geworden binnen ons begrip van welvaart en tijd. Voor de echte mode-junkies is het echter nog steeds een dure hobby. Zij rennen ongetwijfeld direct naar de winkel voor hun skinny jeans. Die laat ik dus mooi hangen als ik ze in de winkel zie.
(Kennislink)
Schoonheidsidealen in de geschiedenis .
Schoonheid wordt door de geschiedenis heen geassocieerd met het goede. Sappho, Oud-Griekse dichteres, schreef eens “Wat mooi is, is ook goed.” Andersom is het ook zo dat onaantrekkelijkheid of lelijkheid symbool stond voor het kwaad. Boosaardige heksen bijvoorbeeld werden vaak afgebeeld met onaantrekkelijke fysieke kenmerken en onaangename persoonlijkheden. Streven naar schoonheid was dus ook streven naar het goede en streven naar de algemeen geldende norm in de samenleving. Omdat we ons meestal conformeren aan de geldende rol in de samenleving streven we vrijwel allemaal naar deze schoonheidsidealen. De geschiedenis leert ons dat schoonheid loont, in de maatschappij (voorkeursbehandeling) maar ook in het vergroten van onze partnerkeuze.
Mode
Net als nu werden schoonheidsidealen vroeger ook al gepropageerd door trendsetters; mensen met invloed. In veel gevallen ging het om welgestelde mensen die door het dragen van bepaalde kledingstukken en het benadrukken van sommige lichaamsdelen, een geldende schoonheidsnorm voorschreven.
De ontwikkelingen die schoonheidsidealen hebben meegemaakt verschillen per streek. Sommige idealen hebben in Europa nooit voet aan de grond gekregen, anderen waren meer universeel. Een gemene deler is dat schoonheidsidealen eigenlijk altijd nauw verweven waren met mode. Laten we daarom de hoofdlijnen van heersende schoonheidsidealen en de bijhorende mode-grillen eens in vogelvlucht bekijken.
De Venus van Willendorf Afbeelding: © Flickr / Galerie op Weg
Prehistorie
Uit deze tijd hebben we geen geschreven bronnen, dus we weten niet helemaal zeker hoe ze over schoonheid dachten in de prehistorie. Wel zijn er uit deze periode veel Venusfiguurtjes gevonden die vrouwen moeten voorstellen. Deze vrouwen hebben allemaal flinke vormen. Stevige heupen, een groot achterwerk, en een boezem om jaloers op te zijn. Het is niet helemaal duidelijk wat ooit de functie was van deze beeldjes. Zij worden vaak in verband gebracht met een vruchtbaarheids-cultus, waarbij de rol van de vrouw als moeder verheven werd en wellicht als ideaal werd gehanteerd.
Grieks en Romeins
Schoonheid was voor de Grieken een teken van goddelijkheid. De kunst volgde hierin de verschillende opvattingen van filosofische scholen. De Discuswerper is een mooi voorbeeld van het Griekse schoonheidsideaal; het is geïdealiseerd.
Een kopie van de Discuswerper (5e eeuw v. Chr.) Afbeelding: © Wikimedia commons / Jastrow
De Discuswerper is atletisch gespierd, met fijne en toch sterke gelaatstrekken en een kleine penis. Vrouwen werden veelal jeugdig en rond weergegeven, met een slanke taille, hoge konische borsten en gewelfde heupen. Dit laatste was vooral om uiting te geven aan hun destijds voornaamste missie in de maatschappij: het moederschap.
De Romeinen kenden weinig eigen kunst. Ze kopieerden vooral veel van de Grieken en daarmee ook hun schoonheidsidealen. Desalniettemin kenden ook de Romeinen hun eigen schoonheidsidealen: voor mannen was dit vooral een grote en gespierde bouw, met lange benen, een goede kop met haar, een hoog en breed voorhoofd als teken van intelligentie, geprononceerde wenkbrauwen, open ogen, een perfect gestileerde neus, een wat kleinere mond, en een sterke kaaklijn. Voor vrouwen is het minder duidelijk, zij dienden vooral sterke kinderen te baren. Vrouwen gebruikten wel make-up om zichzelf een bleek uiterlijk te geven; een teken dat zij geen zware arbeid hoefden te verrichten in de zon. Ook gebruikten de welgestelde dames kleurstof om hun lippen rood te maken.
Gulden snede
De vroegste theorie over schoonheid vinden we in de werken van Griekse filosofen zoals Pythagoras. Zijn aanhangers zagen een verband tussen schoonheid en wiskunde. Meer specifiek zagen zij een verband tussen objecten geproportioneerd naar de gulden snede en de mate van schoonheid. De gulden snede is een wiskundige verhouding waarbij de hoogte tot de breedte 1 : 0,618 is. Moderne wetenschap bevestigt deze theorie ook; mensen wiens gezicht symmetrisch is en geproportioneerd volgens de gulden snede, worden als meer aantrekkelijk beschouwd in onze (on)bewuste keuze voor een partner.
Middeleeuwen
Fysieke schoonheid was niet heel belangrijk in de vroege Middeleeuwen. Het leven was doordrongen van het geloof, waarbij het streven naar aardse zaken, zoals ideale fysieke vormen, niet nuttig of zelfs zondig werd bevonden. Het aardse leven was maar tijdelijk tenslotte. Men kleedde zich ascetisch om niet de aandacht af te leiden van waar het werkelijk om ging, het hiernamaals en het geestelijke. Natuurlijk zal men de wulpse boerendochter als aantrekkelijk hebben beschouwd, maar vanuit de elite werd niet heel bewust een schoonheidsideaal uitgedragen.
‘De tuin van Eden’, uit het getijdenboek “Les Très Riches Heures du duc de Berry” uit circa 1410. Afbeelding: © Wikimedia commons
Nadat Europa de schok van de Zwarte Dood te boven was gekomen, braken er frivolere tijden aan. Onder de bezielende leiding van de elite gebruikte men schitterende kledingstukken om een merkwaardig schoonheidsideaal te bereiken. Men prefereerde kleine borsten die een stuk hoger gesitueerd waren dan normaal, smalle afhangende schouders, brede heupen met een bijhorend groot achterwerk, en een gewelfde bolle buik alsof de dames voortdurend zwanger waren. Tenslotte waren de dames bij voorkeur lelieblank met blond haar.
Om dit ideaal in werkelijkheid te bereiken werd het bovenlijf dermate ingesnoerd dat de borsten hoog op het lichaam prijkten. Voor de rok werd veel stof gebruikt en ietwat gerimpeld zodat het effect van een dikke buik ontstond. Hiermee week men voor het eerst in de geschiedenis af van Aristoteles’ visie dat het lichaam één geheel is, en door bepaalde ingrepen juist probeerde afzonderlijke lichaamsonderdelen te benadrukken.
En de mannen dan?
Arie Boomsma, de ideale Romein? Afbeelding: © Wikimedia commons
Schoonheidsidealen voor mannen, zoals gepropageerd door de Grieken en de Romeinen, hebben de basis gelegd voor het huidige mannelijke schoonheidsideaal. Dat dit schoonheidsideaal vandaag de dag vrijwel ongewijzigd is gebleven is bijzonder; vrouwen hebben in de loop der eeuwen heel wat moeten sleutelen aan hun lichaam en gezicht om te voldoen aan de geldende norm qua schoonheid. Een man die nu als aantrekkelijk wordt beschouwd komt verdacht veel overeen met het Romeinse schoonheidsideaal. De reden voor het veranderende schoonheidsideaal voor vrouwen heeft wellicht deels te maken met hun veranderende rol in de geschiedenis, waarbij we door de eeuwen heen zien dat de vrouw steeds gelijkwaardiger aan de man is geworden, en de primaire rol van het moederschap is afgevlakt.
‘De dame met de hermelijn’, een portret van Cecilia Gallerani door Leonardo da Vinci, circa 1490–91. Afbeelding: © Wikimedia commons
Renaissance
De Renaissance borduurt voort op de schoonheidsidealen van de volle Middeleeuwen. De gegoede dames droegen hun borsten nog steeds ingesnoerd omhoog. Het bolle buikje verdween echter en maakte plaats voor een sierlijke taille, die werd benadrukt door een strak lijfje gesneden in een V-vorm. Om de taille extra slank te laten lijken, maar ook de heupen mooi breed, droegen de dames weelderige rokken van meters en meters stof.
In deze periode werd de hals als zeer fraai beschouwd. De snit van de kraag werd dan ook zo gesneden dat deze zo lang mogelijk leek. Onder invloed van koningin Elizabeth werd een hoog voorhoofd ook erg charmant bevonden. Dames die niet waren gezegend met een hoog voorhoofd epileerden hun haargrens om deze optisch naar achter te verplaatsen.
Net als in de volle Middeleeuwen was blond dé haarkleur bij uitstek. Als een dame dit van nature niet had kwam het regelmatig voor dat ze het blond verfde met dubieuze middeltjes. Ook een blank uiterlijk was nog steeds populair. Dit kon worden verkregen door het gezicht in te smeren met ceruse, een smeerseltje gebaseerd op lood, wat niet altijd even goed was voor de gezondheid.
‘Adam en Eva’ geschilderd door Peter Paul Rubens (1577-1640) Afbeelding: © Wikimedia commons
Barok en Rococo
Alhoewel Peter Paul Rubens toch wel de kroon spant met zijn schilderijen van dikke mensen, zien we ook bij andere schilders in de Barok dat mensen knap mollig worden afgebeeld. Dik zijn was absoluut een teken van welvaart, en werd dan ook zeer fraai bevonden. De rol (en omvang) van de borsten is daarentegen afgenomen. Wanneer we kijken naar Eva hiernaast zien we dat de verhouding tussen haar lichaamsgewicht en de omvang van haar borsten eigenlijk niet helemaal overeenkomen. Een bleke huid bleef ook erg trendy, soms met aderen aangezet met blauwe make-up om de goede afkomst (“Blauw bloed”) te benadrukken)
Alhoewel tijdens de Rococo een mollig gezicht werd gewaardeerd, verschoof het lichamelijke ideaal naar ‘petite’. Om dit effect te bereiken werden de dames genadeloos ingesnoerd. Corsetten gemaakt van walvisbot moesten de tailles van de dames zodanig insnoeren dat ademhalingsklachten veelvuldig voorkwamen. Dit was dan ook wel weer de charme ervan. Flauwvallen werd door het andere geslacht namelijk erg bevallig gevonden. De ingesnoerde taille werd beschouwd als het bewijs van deugdzaamheid, discipline, en verfijndheid.
Actrice Camille Clifford toont de geliefde S-lijn. Afbeelding: © Wikimedia commons
Fin du Siècle
Vanaf de 19e eeuw ging het rap met de opvolging van de schoonheidsidealen. In deze eeuw zijn er meerdere periode’s te onderscheiden: ongeveer tussen 1790 en 1820 is het schoonheidsideaal een zeer hoge taille. Vlak onder de borsten werd het lichaam ingesnoerd, waardoor de borsten wederom prompt omhoog staken. Het derrière had in deze periode een achtergestelde rol, want door de hoge taille kregen jurken de vorm van een soort koker.
Tijdens de Romantiek (1820-1850) snoerden de dames nog steeds hun taille in, alleen verschoof die weer naar zijn natuurlijke plek. In deze tijd werd het modieus om een volumineuze rok te hebben; een kooi constructie (de crinoline) waar de rokken overheen konden vallen, maakte de omvang van de rokken groter zonder dat het gewicht ervan ondraagbaar werd.
Aan het eind van deze eeuw werd de crinoline aan de wilgen gehangen en vervangen door de ‘tournure’. Dit was een constructie die vooral de rok aan de achterzijde benadrukte. Naast de nadruk op het achterwerk, mochten de borsten er ook zijn. Door beide lichaamsdelen te benadrukken ontstond een geliefde S-lijn.
Een advertentie voor dameskleding in een catalogus uit 1921 Afbeelding: © Flickr / Elegant musings
Roaring Twenties tot nu
Begin 20e eeuw lijken de dames zich fanatiek af te zetten tegen eerder geprefereerde schoonheidsidealen. De vrouw deed in de maatschappij niet meer onder voor de man, en dat kwam tot uiting in een bepaalde vorm van imitatie. Een jongensachtig figuur was het nieuwe ideaal. De dames droegen in The Roaring Twenties kortere rokken en jurken, wijd en niet getailleerd. Het haar werd kort gedragen en opgestoken. Om dit jongensachtige uiterlijk te bereiken bonden sommige vrouwen zelfs hun borsten in om er sportief, jong en slank uit te zien.
En dan ineens gaat het snel. De volle vrouwelijkheid van Marilyn Monroe was in de jaren 50 als trend pas net een paar jaar gezet toen in de jaren 60 topmodel Twiggy het nieuwe ideaal werd. Haar slanke lichaam gaf uiting aan een nieuw ideaal; het vermogen en de discipline van vrouwen om ‘nee’ te zeggen tegen onaantrekkelijke vetrandjes.
Van links naar rechts, Marilyn Monroe, Twiggy, Farah Fawcett, en Keira Knightley
.Dit ideaal evolueerde verder in de jaren 70 en 80 met actrices als Farah Fawcett. De fitnessrage die ontstond schreef voor dat vrouwen niet alleen slank dienden te zijn, maar ook afgetraind. Tot op de dag van vandaag is sportief en slank (soms zelf mager) het ideaal dat we van vrouwen verwachten.
Rol van de elite
In mode en schoonheidsidealen is het altijd de elite geweest die ons zijn voorgegaan. Vroeger waren het de vorsten en de edelen, nu zijn het filmsterren en musici. Waarom zij? De exclusiviteit van schoonheidsidealen zit hem vooral in de hoeveelheid tijd en moeite die ervoor nodig zijn om die idealen te verwezenlijken, en de mate van welvaart die ervoor nodig is. Een bleek huidje was vroeger een schoonheidsideaal waar de elite zich mee bezig kon houden, omdat zij niet buiten hard hoefden te werken in de brandende zon. Tegenwoordig zijn filmsterren als Keira Knightley zo slank omdat zij simpelweg tijd hebben om 5 uur per dag in de fitnesszaal te trainen, en een privé trainer kunnen betalen.
Toch zijn schoonheidsidealen dankzij de toegenomen welvaart voor steeds meer mensen toegankelijk geworden. Deze idealen wijken iets af van de idealen van de ‘elite’; het zijn relatief bereikbare idealen geworden binnen ons begrip van welvaart en tijd. Voor de echte mode-junkies is het echter nog steeds een dure hobby. Zij rennen ongetwijfeld direct naar de winkel voor hun skinny jeans. Die laat ik dus mooi hangen als ik ze in de winkel zie.
(Kennislink)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
15-06-2010
De geheimzinnige gladiatrix
Zowel in de literatuur als in de cinema van nature een publiekstrekker: man met weinig meer dan een zwaard vecht ondanks onmogelijke odds voor zelfbehoud en tegen onrecht, om uiteindelijk te triomferen en (in elk geval door de lezer/kijker) als held vereerd te worden. Slechts zelden wordt dit romantische beeld van een scherp randje voorzien en krijg je de smaak van bloed welhaast te proeven. De televisieserie ‘Spartacus, blood and sand’ geeft af en toe wel zo’n reality-check.
Maar ook hier blijft het gissen naar de feiten. Beschrijft de ene historische bron de gladiator als een nobel krijgskunstenaar die tot in de hoogste kringen aan seksueel gerief kon komen, volgens de andere is hij weinig meer dan een slaaf, naar eigen inzicht en wensen te ge- of misbruiken. Met deze discrepanties in gedachte verkennen we hier een nog redelijk onontgonnen, maar toch minstens evenzeer tot de verbeelding sprekend gebied: de arena van de vrouwelijke gladiator, oftewel de gladiatrix.
Dat ze bestonden staat buiten kijf: verscheidene Romeinse (geschied)schrijvers noemen ze en van keizer Septimius Severus is bekend dat hij A.D. 200 het vrouwen expliciet verbood aan de Spelen deel te nemen.
Zijn voorgangers keken wat minder nauw. De beruchte keizer Nero
bijvoorbeeld liet volgens geschiedschrijver Cassius Dio regelmatig vrouwen opdraven ter vermaak van zijn gasten.Dat het hier niet slechts om gladiatrices ging maar ook om hulpeloze vrouwen die onder andere met wilde dieren dienden te strijden (venatoria) en aan wreedheden als bestialiteiten met bijvoorbeeld bavianen werden onderworpen wordt door Dio met een soort klinische afstand beschreven.
Dieren werden speciaal getraind om met vrouwen te copuleren. Wanneer deze weigerden mee te werken, werden ze verkracht. Er werd een verbluffende variatie aan beesten voor gebruikt: stieren, giraffen, luipaarden, zwijnen, zebra’s. paarden, ezels, honden, apen, enzovoort... De genitaliën van de vrouwen werden ingesmeerd met de urine van apinnen en de door wijn bezeten beesten werden vervolgens op hen losgelaten, veelal
tot en met een bloeddorstig einde aan toe.
Ook kinderen werden aan dergelijke excessen onderworpen.
Er is pas sprake van enige emotie in Cassius Dio’s berichtgevingen wanneer hij het heeft over vrouwen die vrijwillig de arena betreden. Daar heeft hij geen goed woord voor over. Wellicht vond hij de afloop van dergelijke gevechten minder bevredigend...
(Nero en Domitianus; de zachtmoedigheid straalt er vanaf)
Nero mag dan de reputatie hebben - zijn latere opvolger Domitianus was een minstens even vervaarlijke psychopaat. Gedurende zijn broers' regeringsperiode was het Colloseum afgebouwd, maar Domitianus liet er nog een extra ring op bouwen en wat gangen en kamers aan toevoegen. Dit geeft wel aan hoe belangrijk hij de Spelen vond.
Eén van zijn vernieuwingen in volksvermaak wordt beschreven door de dichter Statius, wanneer deze verhaalt hoe gladiatrices in fakkellicht Pygmeeën bevechten. Het tijdstip van deze gebeurtenissen, ook aangehaald door Suetonius, geeft aan dat ze als niet onbelangrijk werden beschouwd: de ‘mindere’ gevechten vonden altijd in de ochtend plaats en de executie van criminelen (door bijvoorbeeld wilde beesten) onder lunchtijd (Ad Besitas).
De gevechten der gladiatoren vonden in de middag plaats en de avond werd dus blijkbaar gereserveerd voor het bijzondere ‘vermaak’ vrouwen tegen bizarre tegenstanders te zien vechten.
Werden de dames dan slechts opgeofferd aan de onlesbare bloeddorst van de barbaarse Romeinen, of viel er ook voor hen nog enige eer te behalen in de arena?
Een marmeren reliëf uit de eerste of tweede eeuw, gevonden te Halicarnassus lijkt daar wel op te duiden. Afgebeeld zijn twee gladiatrices, genaamd Amazon en Achillia, en er wordt op vermeld dat beiden hun ‘missio’ hebben verkregen, oftewel een eervol ontslag.
(Amazon en Achillia, eindelijk vrij)
Feit is dat ondanks het verbod op gladiatorgevechten deze vorm van massavermaak nog minstens tot A.D. 500 heeft standgehouden, al dan niet met vrouwelijke inbreng en pas de opkomst van het christendom heeft de bloeddorst een andere richting gegeven.
(Grenswetenschap)
De geheimzinnige gladiatrix
Zowel in de literatuur als in de cinema van nature een publiekstrekker: man met weinig meer dan een zwaard vecht ondanks onmogelijke odds voor zelfbehoud en tegen onrecht, om uiteindelijk te triomferen en (in elk geval door de lezer/kijker) als held vereerd te worden. Slechts zelden wordt dit romantische beeld van een scherp randje voorzien en krijg je de smaak van bloed welhaast te proeven. De televisieserie ‘Spartacus, blood and sand’ geeft af en toe wel zo’n reality-check.
Maar ook hier blijft het gissen naar de feiten. Beschrijft de ene historische bron de gladiator als een nobel krijgskunstenaar die tot in de hoogste kringen aan seksueel gerief kon komen, volgens de andere is hij weinig meer dan een slaaf, naar eigen inzicht en wensen te ge- of misbruiken. Met deze discrepanties in gedachte verkennen we hier een nog redelijk onontgonnen, maar toch minstens evenzeer tot de verbeelding sprekend gebied: de arena van de vrouwelijke gladiator, oftewel de gladiatrix.
Dat ze bestonden staat buiten kijf: verscheidene Romeinse (geschied)schrijvers noemen ze en van keizer Septimius Severus is bekend dat hij A.D. 200 het vrouwen expliciet verbood aan de Spelen deel te nemen.
Zijn voorgangers keken wat minder nauw. De beruchte keizer Nero
bijvoorbeeld liet volgens geschiedschrijver Cassius Dio regelmatig vrouwen opdraven ter vermaak van zijn gasten.Dat het hier niet slechts om gladiatrices ging maar ook om hulpeloze vrouwen die onder andere met wilde dieren dienden te strijden (venatoria) en aan wreedheden als bestialiteiten met bijvoorbeeld bavianen werden onderworpen wordt door Dio met een soort klinische afstand beschreven.
Dieren werden speciaal getraind om met vrouwen te copuleren. Wanneer deze weigerden mee te werken, werden ze verkracht. Er werd een verbluffende variatie aan beesten voor gebruikt: stieren, giraffen, luipaarden, zwijnen, zebra’s. paarden, ezels, honden, apen, enzovoort... De genitaliën van de vrouwen werden ingesmeerd met de urine van apinnen en de door wijn bezeten beesten werden vervolgens op hen losgelaten, veelal
tot en met een bloeddorstig einde aan toe.
Ook kinderen werden aan dergelijke excessen onderworpen.
Er is pas sprake van enige emotie in Cassius Dio’s berichtgevingen wanneer hij het heeft over vrouwen die vrijwillig de arena betreden. Daar heeft hij geen goed woord voor over. Wellicht vond hij de afloop van dergelijke gevechten minder bevredigend...
(Nero en Domitianus; de zachtmoedigheid straalt er vanaf)
Nero mag dan de reputatie hebben - zijn latere opvolger Domitianus was een minstens even vervaarlijke psychopaat. Gedurende zijn broers' regeringsperiode was het Colloseum afgebouwd, maar Domitianus liet er nog een extra ring op bouwen en wat gangen en kamers aan toevoegen. Dit geeft wel aan hoe belangrijk hij de Spelen vond.
Eén van zijn vernieuwingen in volksvermaak wordt beschreven door de dichter Statius, wanneer deze verhaalt hoe gladiatrices in fakkellicht Pygmeeën bevechten. Het tijdstip van deze gebeurtenissen, ook aangehaald door Suetonius, geeft aan dat ze als niet onbelangrijk werden beschouwd: de ‘mindere’ gevechten vonden altijd in de ochtend plaats en de executie van criminelen (door bijvoorbeeld wilde beesten) onder lunchtijd (Ad Besitas).
De gevechten der gladiatoren vonden in de middag plaats en de avond werd dus blijkbaar gereserveerd voor het bijzondere ‘vermaak’ vrouwen tegen bizarre tegenstanders te zien vechten.
Werden de dames dan slechts opgeofferd aan de onlesbare bloeddorst van de barbaarse Romeinen, of viel er ook voor hen nog enige eer te behalen in de arena?
Een marmeren reliëf uit de eerste of tweede eeuw, gevonden te Halicarnassus lijkt daar wel op te duiden. Afgebeeld zijn twee gladiatrices, genaamd Amazon en Achillia, en er wordt op vermeld dat beiden hun ‘missio’ hebben verkregen, oftewel een eervol ontslag.
(Amazon en Achillia, eindelijk vrij)
Feit is dat ondanks het verbod op gladiatorgevechten deze vorm van massavermaak nog minstens tot A.D. 500 heeft standgehouden, al dan niet met vrouwelijke inbreng en pas de opkomst van het christendom heeft de bloeddorst een andere richting gegeven.
(Grenswetenschap)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Bouw Nationaal Historisch Museum onzeker
DEN HAAG - De vestiging van het Nationaal Historisch Museum (NHM) op een locatie in Arnhem staat op losse schroeven. Uit een uitgelekt nog vertrouwelijk rapport bleek namelijk dat alleen al de aanleg van een ondergrondse parkeergarage 60 miljoen euro kost. GroenLinks wil daarom in de Tweede Kamer een spoedoverleg over de kostenoverschrijding van het nog te bouwen museum,
GroenLinks-Kamerlid Mariko Peters vindt het een te hoog bedrag, zeker omdat het Rijk voor de totale aanleg voor het NHM 50 miljoen euro heeft uitgetrokken. De politica begreep dat lokale politici nu overwegen om de garage bovengronds te bouwen, in een natuurgebied. Zij wil dat voorkomen en heeft daarom het debat aangevraagd. Voorafgaand aan die bijeenkomst wil ze dat het vertrouwelijke rapport wordt vrijgegeven.
Peters vindt bovendien dat door de discussie over de parkeergarage ook weer moet worden gekeken naar Arnhem als vestigingsplaats van het NHM. Ook mede-initiatiefnemer van het NHM en vertrekkend SP-Tweede Kamerlid Jan Marijnissen is het daarmee eens. ,Het is reden te meer om nog eens heel goed na te denken. Of het nieuwe kabinet moet bereid zijn 60 miljoen uit te trekken voor een parkeergarage, maar dat lijkt me sterk.” Marijnissen ziet het museum liever in Den Haag of Amsterdam gebouwd worden.
Burgemeester Pauline Krikken van Arnhem zei in een reactie dat ze aanvullend onderzoek nodig vindt over de bouw. Volgens Krikke brengt het nog niet openbaar gemaakte rapport „alle mogelijke risico's en alle mogelijke kosten maximaal in beeld”. Extra onderzoek moet volgens haar meer duidelijk maken over de daadwerkelijke kosten. Het museum wilde niet reageren op de uitgelekte informatie.
Over de locatie van het museum over de Nederlandse geschiedenis is veel te doen geweest. Uiteindelijk besloot de Tweede Kamer vorig jaar dat het NHM naast het Nederlands Openluchtmuseum moet komen. De directie waarschuwde al eerder dat de kosten voor een nieuwe parkeergarage veel te hoog zouden worden.
DEN HAAG - De vestiging van het Nationaal Historisch Museum (NHM) op een locatie in Arnhem staat op losse schroeven. Uit een uitgelekt nog vertrouwelijk rapport bleek namelijk dat alleen al de aanleg van een ondergrondse parkeergarage 60 miljoen euro kost. GroenLinks wil daarom in de Tweede Kamer een spoedoverleg over de kostenoverschrijding van het nog te bouwen museum,
GroenLinks-Kamerlid Mariko Peters vindt het een te hoog bedrag, zeker omdat het Rijk voor de totale aanleg voor het NHM 50 miljoen euro heeft uitgetrokken. De politica begreep dat lokale politici nu overwegen om de garage bovengronds te bouwen, in een natuurgebied. Zij wil dat voorkomen en heeft daarom het debat aangevraagd. Voorafgaand aan die bijeenkomst wil ze dat het vertrouwelijke rapport wordt vrijgegeven.
Peters vindt bovendien dat door de discussie over de parkeergarage ook weer moet worden gekeken naar Arnhem als vestigingsplaats van het NHM. Ook mede-initiatiefnemer van het NHM en vertrekkend SP-Tweede Kamerlid Jan Marijnissen is het daarmee eens. ,Het is reden te meer om nog eens heel goed na te denken. Of het nieuwe kabinet moet bereid zijn 60 miljoen uit te trekken voor een parkeergarage, maar dat lijkt me sterk.” Marijnissen ziet het museum liever in Den Haag of Amsterdam gebouwd worden.
Burgemeester Pauline Krikken van Arnhem zei in een reactie dat ze aanvullend onderzoek nodig vindt over de bouw. Volgens Krikke brengt het nog niet openbaar gemaakte rapport „alle mogelijke risico's en alle mogelijke kosten maximaal in beeld”. Extra onderzoek moet volgens haar meer duidelijk maken over de daadwerkelijke kosten. Het museum wilde niet reageren op de uitgelekte informatie.
Over de locatie van het museum over de Nederlandse geschiedenis is veel te doen geweest. Uiteindelijk besloot de Tweede Kamer vorig jaar dat het NHM naast het Nederlands Openluchtmuseum moet komen. De directie waarschuwde al eerder dat de kosten voor een nieuwe parkeergarage veel te hoog zouden worden.
En morgen pleurt men in Wuhan
Nog een vleermuis in een pan
Nog een vleermuis in een pan
16-06-2010
Graf van schilder Caravaggio gevonden
PORTO ERCOLE - Italiaanse archeologen hebben het lichaam van de renaissanceschilder Michelangelo Merisi da Caravaggio (1571-1610) gevonden.
De kunstenaar ligt begraven in de Toscaanse badplaats Porto Ercole. Dat hebben de wetenschappers woensdag bekendgemaakt, aldus het Italiaanse persbureau ANSA.
Caravaggio werd in 1571 geboren in Milaan. Hij leidde een veelbewogen leven. De schilder was een heethoofd en kwam verscheidene keren in aanvaring met justitie in Rome.
Uiteindelijk vluchtte hij uit de stad, nadat hij een man in een zwaardgevecht had gedood ter verdediging van een vrouw.
Hij belandde in Napels en daarna op Malta, waar hij een monumentaal werk over de onthoofding van Johannes de Doper schilderde.
Vergetelheid
In 1610 stierf Caravaggio, 38 jaar oud, in Porto Ercole. Daarna raakte hij lang in de vergetelheid. Pas in de twintigste eeuw werd hij herontdekt.
Zijn werken hangen onder meer in de Uffizi in Florence, de National Gallery in Londen, het Louvre in Parijs en het Prado in Madrid.
© ANP
(nu.nl)
Graf van schilder Caravaggio gevonden
PORTO ERCOLE - Italiaanse archeologen hebben het lichaam van de renaissanceschilder Michelangelo Merisi da Caravaggio (1571-1610) gevonden.
De kunstenaar ligt begraven in de Toscaanse badplaats Porto Ercole. Dat hebben de wetenschappers woensdag bekendgemaakt, aldus het Italiaanse persbureau ANSA.
Caravaggio werd in 1571 geboren in Milaan. Hij leidde een veelbewogen leven. De schilder was een heethoofd en kwam verscheidene keren in aanvaring met justitie in Rome.
Uiteindelijk vluchtte hij uit de stad, nadat hij een man in een zwaardgevecht had gedood ter verdediging van een vrouw.
Hij belandde in Napels en daarna op Malta, waar hij een monumentaal werk over de onthoofding van Johannes de Doper schilderde.
Vergetelheid
In 1610 stierf Caravaggio, 38 jaar oud, in Porto Ercole. Daarna raakte hij lang in de vergetelheid. Pas in de twintigste eeuw werd hij herontdekt.
Zijn werken hangen onder meer in de Uffizi in Florence, de National Gallery in Londen, het Louvre in Parijs en het Prado in Madrid.
© ANP
(nu.nl)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
17-06-2010
Oudste bijtsporen van zoogdier ontdekt
AMSTERDAM – Wetenschappers hebben in de Canadese staat Alberta waarschijnlijk de oudste tandafdrukken van zoogdieren ontdekt op enkele botten van dinosauriërs
De bijtsporen zijn onder meer aangetroffen op een dijbeenbot van een champsosaurus, een rib van hadrosauriër en op het kaakbeen van een buideldier. Wetenschappers schatten dat de botten ongeveer 75 miljoen jaar oud zijn.
De tandafdrukken zijn vermoedelijk afkomstig van zoogdieren. Het gaat namelijk om bijtsporen van twee rijen tanden die tegenover elkaar stonden.
Knaagdieren
Alleen zoogdieren hadden 75 miljoen jaar geleden een dergelijk gebit, zo melden onderzoekers van de Universiteit van Yale en het Museum of Natural History in het wetenschappelijk tijdschrift Paleontology.
Vermoedelijk hebben primitieve knaagdieren van de soort Multituberculata op de botten gekauwd toen de dinosauriërs al gestorven waren. “De botten dienden als een soort voedingssuplement voor deze dieren”, verklaart hoofonderzoeker Nicholas Longrich op nieuwssite Physorg.com.
Hert
Ook moderne knaagdieren willen nog wel eens hun tanden zetten in botten of geweien van andere dieren.
“De tandafdrukken vielen me op, omdat ze me deden denken aan de knaagsporen op het gewei van een hert dat mijn vader eens mee naar huis bracht toen ik klein was”, aldus Longrich. "Toen ik zulke sporen op de fossielen zag, had het onmiddellijk mijn aandacht
© NU.nl/Dennis Rijnvis
(nu.nl)
Oudste bijtsporen van zoogdier ontdekt
AMSTERDAM – Wetenschappers hebben in de Canadese staat Alberta waarschijnlijk de oudste tandafdrukken van zoogdieren ontdekt op enkele botten van dinosauriërs
De bijtsporen zijn onder meer aangetroffen op een dijbeenbot van een champsosaurus, een rib van hadrosauriër en op het kaakbeen van een buideldier. Wetenschappers schatten dat de botten ongeveer 75 miljoen jaar oud zijn.
De tandafdrukken zijn vermoedelijk afkomstig van zoogdieren. Het gaat namelijk om bijtsporen van twee rijen tanden die tegenover elkaar stonden.
Knaagdieren
Alleen zoogdieren hadden 75 miljoen jaar geleden een dergelijk gebit, zo melden onderzoekers van de Universiteit van Yale en het Museum of Natural History in het wetenschappelijk tijdschrift Paleontology.
Vermoedelijk hebben primitieve knaagdieren van de soort Multituberculata op de botten gekauwd toen de dinosauriërs al gestorven waren. “De botten dienden als een soort voedingssuplement voor deze dieren”, verklaart hoofonderzoeker Nicholas Longrich op nieuwssite Physorg.com.
Hert
Ook moderne knaagdieren willen nog wel eens hun tanden zetten in botten of geweien van andere dieren.
“De tandafdrukken vielen me op, omdat ze me deden denken aan de knaagsporen op het gewei van een hert dat mijn vader eens mee naar huis bracht toen ik klein was”, aldus Longrich. "Toen ik zulke sporen op de fossielen zag, had het onmiddellijk mijn aandacht
© NU.nl/Dennis Rijnvis
(nu.nl)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
http://weblogs.nrc.nl/cul(...)lticultureel-londen/quote:Monument voor multicultureel Londen
donderdag 17 juni 2010 door Sandra Smallenburg
Met een hoogte van 2,8 meter en een lengte van vijf meter is Yinka Shonibare’s Ship in a Bottle waarschijnlijk het grootste scheepsflesje ooit gemaakt. De flessenhals van het kunstwerk is zelfs zo groot dat een mens er doorheen zou kunnen kruipen. Sinds een paar weken is Shonibare’s kunstwerk te bewonderen op Trafalgar Square in Londen, waar het is neergezet op een voetstuk dat beter bekend staat als The Fourth Plinth. Het zeilbootje is een replica – schaal 1:30 – van de Victory, het schip waarmee Lord Nelson in 1805 de slag bij Trafalgar won. Net als de Victory beschikt ook Shonibare’s boot over 37 zeilen en 80 kanonnen. De enorme glazen fles werd in Rome gemaakt, door een aquariumspecialist.
Sinds 1999 worden regelmatig beeldend kunstenaars uitgenodigd om een sculptuur te maken voor The Fourth Plinth, het voetstuk dat ooit bestemd was voor een ruiterstandbeeld van William IV, maar dat wegens geldgebrek leeg bleef. Eerder al zorgde Marc Quinn voor veel ophef toen hij er een beeld van een gehandicapte zwangere vrouw op plaatste, en vorig jaar nog nodigde Anthony Gormley inwoners van Londen uit om zich als levend kunstwerk op het voetstuk tentoon te stellen.
Shonibare’s bijdrage is misschien wel de beste tot nu toe. Omdat het zo mooi inspeelt op de geschiedenis van het plein. Vanaf zijn hoge zuil, elders op Trafalgar Square, kan Lord Nelson nu namelijk perfect neerkijken op zijn beroemde Victory.
De Brits-Nigeriaanse kunstenaar heeft vaker werk gemaakt dat inspeelt op de koloniale geschiedenis van Europa. Kenmerkend zijn de Afrikaanse stoffen waarmee hij zijn sculpturen maakt; kleurrijke doeken die in werkelijkheid geïnspireerd waren op Indonesische batikprints en die fabrieksmatig werden geproduceerd in Nederland om vervolgens te worden afgezet op de Afrikaanse markt. Ook nu weer zijn de zeilen van het schip gemaakt van die vrolijke lappen, die Shonibare kocht op de markt in Brixton.
Dat betekent trouwens niet dat dit kunstwerk bedoeld is als kritisch statement. Zelf zegt Shonibare dat hij met Nelson’s Ship in a Bottle vooral Londens multiculturele samenleving wil vieren. ,,Het is een ode aan de immense etnische weelde van Londen”, zei de kunstenaar in een interview met The Guardian. ,,De overwinning van Nelson maakte de zeeën vrij voor de Britten, en dat leidde weer tot het Londen dat we nu kennen: een dynamische, gevarieerde, multiculturele stad. Misschien is dit wel een monument dat zegt: leven en laten leven.”
Je zou willen dat wij in Nederland ook zo’n monument voor tolerantie konden oprichten. Zijn er nog lege sokkels te vergeven?
[ Bericht 1% gewijzigd door zakjapannertje op 18-06-2010 12:45:23 ]
18-06-2010
Sarkozy in Londen voor ceremonie de Gaulle
Frans president Nicolas Sarkozy is in Londen aangekomen om de zeventigste verjaardag te vieren van de oproep van generaal Charles de Gaulle op 18 juni 1940 vanuit de Britse hoofdstad aan de Fransen om zich tegen de Duitsers te verzetten. Sarkozy wordt vergezeld door zijn echtgenote Carla Bruni.
"Op het moment dat de getuigen van die tijd zeldzaam worden, is deze verjaardag de gelegenheid om eer te brengen aan de eerste verzetstrijders, aan degenen die nooit gestopt zijn te geloven in Frankrijk en die het land eer bewezen hebben", luidt het in een persbericht van de president. Brits premier David Cameron noemt op zijn beurt de verjaardag een "aangrijpende en bijzonder belangrijke" herinnering aan de banden tussen Frankrijk en Groot-Brittannië.
Gedenkplaat
Sarkozy gaat vrijdag naar de historische hoofdzetel van de BBC om daar een gedenkplaat te onthullen. Vervolgens staat onder meer nog een "hoffelijkheidsbezoek" met kroonprins Charles op het programma.
Bloemenkrans
In Carlton Gardens zal de president een bloemenkrans neerleggen voor onder meer de standbeelden van Charles de Gaulle en Winston Churchill. Aan het Royal Hospital Chelsea vindt nog een Frans-Britse militaire ceremonie plaats. Daar zullen medailles uitgereikt worden aan de "Free French and Tommies".
Sarkozy en Cameron zullen samen lunchen met hun echtgenotes. Het is de tweede maal dat de Franse president en de Britse premier elkaar ontmoeten. Vrijdagavond wordt Sarkozy opnieuw in Parijs verwacht om ook daar nog ceremonies bij te wonen. (belga/eb)
(HLN)
Sarkozy in Londen voor ceremonie de Gaulle
Frans president Nicolas Sarkozy is in Londen aangekomen om de zeventigste verjaardag te vieren van de oproep van generaal Charles de Gaulle op 18 juni 1940 vanuit de Britse hoofdstad aan de Fransen om zich tegen de Duitsers te verzetten. Sarkozy wordt vergezeld door zijn echtgenote Carla Bruni.
"Op het moment dat de getuigen van die tijd zeldzaam worden, is deze verjaardag de gelegenheid om eer te brengen aan de eerste verzetstrijders, aan degenen die nooit gestopt zijn te geloven in Frankrijk en die het land eer bewezen hebben", luidt het in een persbericht van de president. Brits premier David Cameron noemt op zijn beurt de verjaardag een "aangrijpende en bijzonder belangrijke" herinnering aan de banden tussen Frankrijk en Groot-Brittannië.
Gedenkplaat
Sarkozy gaat vrijdag naar de historische hoofdzetel van de BBC om daar een gedenkplaat te onthullen. Vervolgens staat onder meer nog een "hoffelijkheidsbezoek" met kroonprins Charles op het programma.
Bloemenkrans
In Carlton Gardens zal de president een bloemenkrans neerleggen voor onder meer de standbeelden van Charles de Gaulle en Winston Churchill. Aan het Royal Hospital Chelsea vindt nog een Frans-Britse militaire ceremonie plaats. Daar zullen medailles uitgereikt worden aan de "Free French and Tommies".
Sarkozy en Cameron zullen samen lunchen met hun echtgenotes. Het is de tweede maal dat de Franse president en de Britse premier elkaar ontmoeten. Vrijdagavond wordt Sarkozy opnieuw in Parijs verwacht om ook daar nog ceremonies bij te wonen. (belga/eb)
(HLN)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
http://knack.rnews.be/nl/(...)le-1194757180720.htmquote:Vergeet de Da Vinci Code, hier is de Michelangelo Code
Twee Amerikaanse neurologen hebben een geheime anatomische afbeelding van het brein ontdekt in een fresco in de Sixtijnse kapel.
Michelangelo verborg anatomische schetsen in de gewaden en gezichten van de figuren van de Sixtijnse kapel. Dat zeggen twee Amerikaanse neurologen die menen dat de kunstenaar hiermee de kerkelijke minachting voor de wetenschap aan de kaak wou stellen.
Ian Suk en Rafael Tamargo van de Johns Hopkins University School of Medicine in Baltimore hebben een geheime anatomische afbeelding van het brein ontdekt in de voorstelling van Gods nek en kin in het paneel “Scheiding van Licht en Duisternis”, een van de negen panelen op het plafond van de Sixtijnse kapel in het Vaticaan.
De op een uiterst slimme manier verdoken en anatomisch geheel correcte schets, die 500 jaar lang onopgemerkt is gebleven, is mogelijk een gecodeerde verwijzing naar de strijd tussen de wetenschap en de kerk.
De Renaissancemeester, die de fresco’s in de Sixtijnse kapel tussen 1508 en 1512 creëerde, had als succesvol anatomist een goede kennis van hoe het brein eruit zag en had al verschillende lichamen ontleed.
Vreemde bobbel
Historici hebben lang aangenomen dat de vreemde, bobbelige afbeelding van de nek van God een schildkliervergroting moest voorstellen. Maar Suk en Tamargo menen dat de schildering opvallende gelijkenissen vertoont met de kloven en plooiingen van het menselijke brein. “We veronderstellen dat Michelangelo, een diepgelovig man maar ook succesvol anatomist, zijn werk een diepere betekenis wilde meegeven alsook zijn anatomische verwezenlijkingen wou documenteren”, schrijven ze in het wetenschappelijke tijdschrift ‘Neurosurgery’.
Door het beeld van God te laten samenvloeien met het menselijke brein, zocht Michelangelo wellicht een verdoken manier om zijn anatomische kennis tentoon te spreiden in een tijd waarin de katholieke kerk de dissectie van lijken verwierp.
Een andere verklaring is dat Michelangelo alludeerde op de wijsheid van God. Of nog een andere - meer gevaarlijke - mogelijkheid is dat hij verwees naar de intelligentie van de mens. Michelangelo was er namelijk meer en meer van overtuigd dat gewone christenen over voldoende verstand en intelligentie beschikten om rechtsreeks met God te communiceren in plaats van indirect tot hem te bidden in de kerk. Dit kon door de kerk als ketterij beschouwd worden, ook omdat het fresco direct boven het altaar van de kapel is gesitueerd.
De relatie van Michelangelo met het Vaticaan werd tijdens zijn carrière steeds problematischer. Hij raakte in onmin met paus Julius II rond de betaling voor zijn werk in de Sixtijnse Kapel en begon te walgen van de extravagantie en de ijdelheid van de Kerk.
Nog mee anatomielessen?
De wetenschappers denken eveneens dat een vreemde verticale plooi in het karmozijnkleurig gewaad van God een afbeelding van het ruggenmerg voorstelt en de mysterieuze Y-vormige plooi rond het middel mogelijk een oogzenuw is. 20 jaar eerder, in 1487, had Leonardo da Vinci immers een gedetailleerde studie van oogzenuwen gemaakt die Michelangelo wellicht heeft gezien toen beide kunstenaars op hetzelfde moment in Firenze werkten.
De nieuwe thesis is een mogelijke verklaring voor iets wat critici zich al jaren afvragen, namelijk de vreemde belichting van het paneel. Het grootste deel van het fresco is namelijk belicht vanuit de linkerbenedenhoek, maar de nek is dat niet, wat voor verschillende schaduwen zorgt. Volgens Suk en Tamargo is dit geen fout van de kunstenaar, maar juist een manier om de anatomische componenten in het werk beter tot hun recht te laten komen.
Het is niet de eerste keer dat medische experts verdoken anatomische tekeningen in het werk van Michelangelo ontdekken. In 1990 stelde een Amerikaanse dokter in de Journal of the American Medical Association dat er een geheime dwarsdoorsnede van het brein verdoken zat in het paneel “De Schepping van Adam”.
http://demorgen.be/dm/nl/(...)oor-aan-nazi-s.dhtmlquote:Dictator Franco speelde namen Spaanse joden door aan nazi's
20/06/10 15u51
Het regime van de Spaanse dictator Francisco Franco heeft de nazi's in 1941 een lijst doorgespeeld met de namen van een zesduizendtal in Spanje levende joden. Dat heeft de Spaanse krant El Pais zondag bekendgemaakt.
El Pais kreeg een rondzendbrief in handen van 13 mei 1941, waarmee het heersende regime de provinciale autoriteiten opriep alle informatie door te spelen over "nationale of buitenlandse Israëlieten" op Spaanse bodem. In een uittreksel van de tekst is sprake van hun politieke overtuigingen, levenswijze en "graad van gevaarlijkheid".
In totaal zou het verzoek informatie hebben opgeleverd over zo'n 6.000 joden in Spanje. De gegevens zouden vervolgens zijn overgemaakt aan vertegenwoordigers van de Duitse ambassade in Madrid, luidt het voorts in El Pais. Dat het nieuws nu pas opduikt, komt volgens de krant doordat het regime van Franco alle gegevens over de joden systematisch deed verdwijnen aan het eind van de Tweede Wereldoorlog. (belga/jv)
quote:842 tt-EEN 842 zo 20 jun 19:57:14
KUNSTEN 500 jaar beiaard
ALLE BEIAARDEN SPELEN DEZELFDE MELODIE
De Lage Landen vieren zaterdag de 500e
verjaardag van de beiaard. Om 14 uur is
op alle beiaarden van ons land,
Nederland en Noord-Frankrijk hetzelfde
lied gespeeld. Het heet "Bell Canto" of
"De Zingende Klok" en is gecomponeerd
door de stadsbeiaardier van Lier.
De 1e beiaardmelodie werd in 1510 ten
gehore gebracht in Oudenaarde. Klokken-
maker Jan Van Spiere liet het luiden
van het uur op de stadhuistoren vooraf-
gaan door een melodietje op 9 klokken.
Dat gebeurde voor het eerst met de
beiaardtechniek.
Ook later zijn er nog evenementen.
20-06-2010
Archeologen lokaliseren eeuwenoude Egyptische hoofdstad
Oostenrijkse archeologen hebben in Egypte de ondergrondse resten gevonden van wat vermoedelijk Avaris is, de hoofdstad van de Hyksos-beschaving. Dat heeft het Egyptische ministerie van Cultuur bekendgemaakt.
De resten werden gelokaliseerd in de buurt van de huidige stad Tal al-Dabaa, ten noordoosten van Kaïro. Radarbeelden tonen een ondergrondse stad, compleet met straten, huizen en tempels.
De archeologen vermoeden dat het om resten gaat van Avaris, de zomerhoofdstad van de Hyksos. Deze buitenlandse heersers, afkomstig uit Azië, vielen Egypte binnen 3.600 jaar geleden. Ze heersten meer dan een eeuw over Egypte. (belga/sps)
(HLN)
Archeologen lokaliseren eeuwenoude Egyptische hoofdstad
Oostenrijkse archeologen hebben in Egypte de ondergrondse resten gevonden van wat vermoedelijk Avaris is, de hoofdstad van de Hyksos-beschaving. Dat heeft het Egyptische ministerie van Cultuur bekendgemaakt.
De resten werden gelokaliseerd in de buurt van de huidige stad Tal al-Dabaa, ten noordoosten van Kaïro. Radarbeelden tonen een ondergrondse stad, compleet met straten, huizen en tempels.
De archeologen vermoeden dat het om resten gaat van Avaris, de zomerhoofdstad van de Hyksos. Deze buitenlandse heersers, afkomstig uit Azië, vielen Egypte binnen 3.600 jaar geleden. Ze heersten meer dan een eeuw over Egypte. (belga/sps)
(HLN)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
21-06-2010
Belgische linguïst vindt verdwenen sanskriet-grammaticum terug
Als gastwetenschapper aan de Universiteit van Potsdam heeft de Belgische linguïst Toon Van Hal in Italië de verloren gewaande en uit de 18de eeuw daterende "Grammatica Grandonica" teruggevonden, zo heeft de Duitse universiteit vandaag bekendgemaakt. Het betreft een van de vroegste linguïstische teksten omtrent het Sanskriet. Van Hal, verbonden aan de KU Leuven, stootte in het Karmelietenklooster van Montecomprati nabij Rome op de "Grammatica Grandonica".
De "Grammatica Grandonica" is van de hand van jezuïet Johann Ernst Hanxleben die als missionaris in het Indiase Kerala heeft gewerkt en die daar het Sanskriet heeft geleerd. Het Sanskriet ("oud-Indisch") is één van de oudste telgen van de indogermaanse taalfamilie en dient als basis voor historisch onderzoek naar Europese talen.
Toon Van Hal studeerde klassieke en oosterse talen aan de KU Leuven, de Universiteit van Tübingen en de UCL. Sinds de voltooiing van zijn dissertatie in de taalkunde is hij werkzaam als postdoctoraal onderzoeker bij het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek - Vlaanderen (KU Leuven) en als Alexander von Humboldt-Stipendiat bij de Universiteit van Potsdam.
Hij stootte op het document in het kader van een onderzoeksproject van Gerda Hassler van het departement voo Romaanse talen ter archivering van de linguïstiek in de Renaissance. (dpa/belga/ka)
(HLN)
Belgische linguïst vindt verdwenen sanskriet-grammaticum terug
Als gastwetenschapper aan de Universiteit van Potsdam heeft de Belgische linguïst Toon Van Hal in Italië de verloren gewaande en uit de 18de eeuw daterende "Grammatica Grandonica" teruggevonden, zo heeft de Duitse universiteit vandaag bekendgemaakt. Het betreft een van de vroegste linguïstische teksten omtrent het Sanskriet. Van Hal, verbonden aan de KU Leuven, stootte in het Karmelietenklooster van Montecomprati nabij Rome op de "Grammatica Grandonica".
De "Grammatica Grandonica" is van de hand van jezuïet Johann Ernst Hanxleben die als missionaris in het Indiase Kerala heeft gewerkt en die daar het Sanskriet heeft geleerd. Het Sanskriet ("oud-Indisch") is één van de oudste telgen van de indogermaanse taalfamilie en dient als basis voor historisch onderzoek naar Europese talen.
Toon Van Hal studeerde klassieke en oosterse talen aan de KU Leuven, de Universiteit van Tübingen en de UCL. Sinds de voltooiing van zijn dissertatie in de taalkunde is hij werkzaam als postdoctoraal onderzoeker bij het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek - Vlaanderen (KU Leuven) en als Alexander von Humboldt-Stipendiat bij de Universiteit van Potsdam.
Hij stootte op het document in het kader van een onderzoeksproject van Gerda Hassler van het departement voo Romaanse talen ter archivering van de linguïstiek in de Renaissance. (dpa/belga/ka)
(HLN)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
21-06-2010
Eeuwenoud kerkhof bij opgravingen Alkmaar
ALKMAAR - Bij opgravingen in het oude stadscentrum van Alkmaar zijn archeologen maandag op de begraafplaats van een oud monnikenklooster gestuit.
Stadsarcheoloog Peter Bitter verwacht dat de komende weken tussen de 150 en driehonderd graven worden blootgelegd, zo zei hij maandag.
De begraafplaats stamt uit de periode tussen 1486 en 1572 en behoorde tot een zogenoemd Minderbroederklooster, een mannenklooster uit de Eerste Orde van Sint Franciscus.
De bewoners waren bedelmonniken, die geen lekenarbeid mochten verrichten.
Funderingsresten
Het klooster en de bijbehorende begraafplaats waren gesitueerd onder de huidige Paardenmarkt, die vanwege een ingrijpende reconstructie op de schop gaat.
Aangetroffen funderingsresten hebben aangetoond dat de eerste bebouwing op deze plek al uit de ijzertijd stamt, in de periode tussen 800 voor Christus en het begin van de jaartelling.
© ANP
(nu.nl)
Eeuwenoud kerkhof bij opgravingen Alkmaar
ALKMAAR - Bij opgravingen in het oude stadscentrum van Alkmaar zijn archeologen maandag op de begraafplaats van een oud monnikenklooster gestuit.
Stadsarcheoloog Peter Bitter verwacht dat de komende weken tussen de 150 en driehonderd graven worden blootgelegd, zo zei hij maandag.
De begraafplaats stamt uit de periode tussen 1486 en 1572 en behoorde tot een zogenoemd Minderbroederklooster, een mannenklooster uit de Eerste Orde van Sint Franciscus.
De bewoners waren bedelmonniken, die geen lekenarbeid mochten verrichten.
Funderingsresten
Het klooster en de bijbehorende begraafplaats waren gesitueerd onder de huidige Paardenmarkt, die vanwege een ingrijpende reconstructie op de schop gaat.
Aangetroffen funderingsresten hebben aangetoond dat de eerste bebouwing op deze plek al uit de ijzertijd stamt, in de periode tussen 800 voor Christus en het begin van de jaartelling.
© ANP
(nu.nl)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
22-06-2010
'Overgrootvader' van oermens Lucy liep al rechtop
Wetenschappers in Ethiopië hebben een 3,6 miljoen jaar oude voorouder van de mens opgegraven. Het gedeeltelijke skelet van de man is ongeveer 400.000 jaar ouder dan dat van de beroemde Lucy, dat lange tijd als het oudste menselijke fossiel beschouwd werd voordat ze vorig jaar werd voorbijgestoken door de 4,4 miljoen jaar oude Ardi.
De nieuwe vondst krijgt de naam "Kadanuumuu", wat "grote man" betekent in de Ethiopische Afartaal. Volgens de onderzoekers kon Kadanuumuu al "rechtop lopen zoals de moderne mens".
De vondst werd in 2005 opgegraven en wordt nu voorgesteld in de Amerikaanse Nationale Academie van Wetenschappen (PNAS). Het skelet is tussen de 1.52 en 1.68 meter groot en is dus beduidend groter dan Lucy (1,07 meter).
"Uit de ontdekking kunnen we afleiden dat het "langer worden" van onze benen vroeger in onze ontwikkeling heeft plaatsgevonden dan oorspronkelijk gedacht", zo luidt het bij de onderzoekers. Bij de kleine Lucy hadden verschillende wetenschappers twijfels bij het al dan niet rechtop lopen.
Vorig jaar stak de 4,4 miljoen jaar oude Ardi Lucy voorbij als oudste mensenfossiel. De onderzoekers stelden vast dat waarschijnlijk ook Ardi al rechtop liep. Het verband tussen beiden is nog niet vastgesteld. (belga/sps)
(HLN)
'Overgrootvader' van oermens Lucy liep al rechtop
Wetenschappers in Ethiopië hebben een 3,6 miljoen jaar oude voorouder van de mens opgegraven. Het gedeeltelijke skelet van de man is ongeveer 400.000 jaar ouder dan dat van de beroemde Lucy, dat lange tijd als het oudste menselijke fossiel beschouwd werd voordat ze vorig jaar werd voorbijgestoken door de 4,4 miljoen jaar oude Ardi.
De nieuwe vondst krijgt de naam "Kadanuumuu", wat "grote man" betekent in de Ethiopische Afartaal. Volgens de onderzoekers kon Kadanuumuu al "rechtop lopen zoals de moderne mens".
De vondst werd in 2005 opgegraven en wordt nu voorgesteld in de Amerikaanse Nationale Academie van Wetenschappen (PNAS). Het skelet is tussen de 1.52 en 1.68 meter groot en is dus beduidend groter dan Lucy (1,07 meter).
"Uit de ontdekking kunnen we afleiden dat het "langer worden" van onze benen vroeger in onze ontwikkeling heeft plaatsgevonden dan oorspronkelijk gedacht", zo luidt het bij de onderzoekers. Bij de kleine Lucy hadden verschillende wetenschappers twijfels bij het al dan niet rechtop lopen.
Vorig jaar stak de 4,4 miljoen jaar oude Ardi Lucy voorbij als oudste mensenfossiel. De onderzoekers stelden vast dat waarschijnlijk ook Ardi al rechtop liep. Het verband tussen beiden is nog niet vastgesteld. (belga/sps)
(HLN)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
22-06-2010
Oudste afbeeldingen van vier apostelen ontdekt
In de catacomben van Santa Tecla bij Rome hebben archeologen de tot nu toe oudste afbeeldingen gevonden van vier apostels van Jezus Christus. Dat heeft Fabrizio Visconti, superintendant voor de opgravingen in de catacomben bekendgemaakt.
De afbeeldingen van Petrus, Paulus, Andreas en Johannes stammen van het eind van de vier eeuw. Een jaar geleden had de Osservatore Romano, de spreekbuis van het Vaticaan, al bericht over de vondst in de catacomben van een afbeelding van de apostel Paulus. (dpa/eb)
(HLN)
Oudste afbeeldingen van vier apostelen ontdekt
In de catacomben van Santa Tecla bij Rome hebben archeologen de tot nu toe oudste afbeeldingen gevonden van vier apostels van Jezus Christus. Dat heeft Fabrizio Visconti, superintendant voor de opgravingen in de catacomben bekendgemaakt.
De afbeeldingen van Petrus, Paulus, Andreas en Johannes stammen van het eind van de vier eeuw. Een jaar geleden had de Osservatore Romano, de spreekbuis van het Vaticaan, al bericht over de vondst in de catacomben van een afbeelding van de apostel Paulus. (dpa/eb)
(HLN)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
http://www.duitslandweb.n(...)+bruin+verleden.htmlquote:Neurenberg maakt goede sier met bruin verleden
Stad van partijdagen en processen wil op werelderfgoedlijst
23-jun-2010 Redactie Duitslandweb
Neurenberg noemt zichzelf de stad van de mensenrechten. De stad wil op de werelderfgoedlijst omdat het zichzelf ziet als de bakermat van de internationale rechtsspraak. Minder trots is de stad op de nazi-partijdagen.
Neurenberg streeft al sinds 1998 naar een plaats op de werelderfgoedlijst van UNESCO. Eerdere pogingen om het historische centrum, de oude stadsmuur en de verschillende kerken op de prestigieuze lijst te krijgen mislukten. In een interview op woensdag met weekblad Die Zeit legt burgemeester Ulrich Maly uit waarom zijn stad het nu met het nationaal-socialistische verleden probeert.
Volgens burgemeester Maly verdient Neurenberg de status van werelderfgoed omdat de Neurenberger Processen het begin vormen van de internationale rechtspraak. Tijdens de processen werden vooraanstaande nazi’s vanwege hun aandeel in de Tweede Wereldoorlog door een geallieerde rechtbank berecht. De processen worden gezien als voorloper van het huidige Internationaal Strafhof in Den Haag. De burgemeester vindt “de rechtszaal waar de processen plaatsvonden op cultureel en historisch gebied een unieke plek.”
Erkenning
Voor de stad Neurenberg zou de status van werelderfgoed internationale erkenning betekenen voor de manier waarop de stad omgaat met het verleden. “Neurenberg is met het documenteren van het verleden beduidend eerder begonnen dan andere Duitse steden”, aldus de burgemeester, “momenteel werken we aan een documentatiecentrum over de Neurenberger Processen.”
Boze tongen beweren dat de status van werelderfgoed de stad voornamelijk veel geld oplevert. Volgens de Neurenbergse Abendzeitung brokkelen de enorme gebouwen waar de nationaal-socialistische partij van Adolf Hitler haar partijdagen hield langzaam af. De kosten van een sanering worden geschat op zeventig miljoen euro. De status van werelderfgoed kan ervoor zorgen dat de stad dit bedrag makkelijker bij elkaar krijgt. Burgemeester Maly wijst zulke suggesties resoluut van de hand: “Ik verwacht niet dat Neurenberg geld krijgt uit potjes voor werelderfgoed. Voor ons is de status van werelderfgoed een oprecht inhoudelijke wens.”
23-06-2010
'Massagraf' van dinosauriërs gevonden
AMSTERDAM – Wetenschappers zijn in de Canadese provincie Alberta gestuit op een gebied dat duizenden botten van dinosauriërs herbergt.
Het 'massagraf' bevat vooral fossielen van de Centrosaurus, een gehoornde dinosauriër die 75 miljoen jaar geleden leefde.
Het gebied werd ontdekt door wetenschappers van het Royal Tyrell Museum en is ongeveer 3,8 vierkante kilometer groot. Dat meldt Discovery News.
Orkaan
Het is nog onduidelijk waardoor de dinosauriërs massaal zijn gestorven op dezelfde plek. Wel is bekend dat het klimaat in het gebied vroeger tropisch was. De wetenschappers vermoeden daarom dat de dieren zijn omgekomen in een tropische storm.
Tijdens orkanen steeg het water in het gebied volgens hun berekeningen zeker vier tot vijf meter. De dinosauriërs werden vermoedelijk verrast door een overstroming en zijn massaal verdronken.
Lelijk
Hoewel de wetenschappers blij zijn met de vondst van het massagraf, is de plek volgens onderzoeksleider David Eberth niet bepaald mooi om te zien. Het landschap is zelfs flink ontsierd door de fossielen.
“De botten liggen open en bloot in de natuur”, verklaart hij. “Ze zijn verspreid door het prachtige landschap langs de rivier de Saskatchewan. Het ziet er nu behoorlijk lelijk uit.”
© NU.nl/Dennis Rijnvis
(nu.nl)
'Massagraf' van dinosauriërs gevonden
AMSTERDAM – Wetenschappers zijn in de Canadese provincie Alberta gestuit op een gebied dat duizenden botten van dinosauriërs herbergt.
Het 'massagraf' bevat vooral fossielen van de Centrosaurus, een gehoornde dinosauriër die 75 miljoen jaar geleden leefde.
Het gebied werd ontdekt door wetenschappers van het Royal Tyrell Museum en is ongeveer 3,8 vierkante kilometer groot. Dat meldt Discovery News.
Orkaan
Het is nog onduidelijk waardoor de dinosauriërs massaal zijn gestorven op dezelfde plek. Wel is bekend dat het klimaat in het gebied vroeger tropisch was. De wetenschappers vermoeden daarom dat de dieren zijn omgekomen in een tropische storm.
Tijdens orkanen steeg het water in het gebied volgens hun berekeningen zeker vier tot vijf meter. De dinosauriërs werden vermoedelijk verrast door een overstroming en zijn massaal verdronken.
Lelijk
Hoewel de wetenschappers blij zijn met de vondst van het massagraf, is de plek volgens onderzoeksleider David Eberth niet bepaald mooi om te zien. Het landschap is zelfs flink ontsierd door de fossielen.
“De botten liggen open en bloot in de natuur”, verklaart hij. “Ze zijn verspreid door het prachtige landschap langs de rivier de Saskatchewan. Het ziet er nu behoorlijk lelijk uit.”
© NU.nl/Dennis Rijnvis
(nu.nl)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
24-06-2010
"Mens splitste zich veel vroeger af van Neanderthaler"
Nieuw onderzoek op basis van tandvergelijking bewijst dat de homo sapiens zich niet 500.000 maar een miljoen jaar geleden afsplitste van de Neanderthaler. Dat zegt een Spaanse doctoraatsstudente in een artikel waarvan de details binnenkort in het toonaangevend "Journal of Human Evolution" verschijnen.
Tot voor kort, en ook steunend op DNA-onderzoek, gingen evolutiewetenschappers ervan uit dat de lijnen van de moderne mens (homo sapiens) zich 400.000 tot 500.000 jaar geleden afsplitsten van wat uiteindelijk de Neanderthaler werd. Tot op heden is de gemeenschappelijke voorouder van die twee nog niet ontdekt.
Morfologische verschillen
Doctoraatsstudente Adia Gómez Robles van de universiteit van Granada bestudeerde jarenlang de evolutiegeschiedenis van de mens op basis van fossiele tanden. Voor het onderzoek werden bijna alle opgegraven tandresten bestudeerd van mensachtigen uit Afrika, Azië en Europa en dat tot vier miljoen jaar geleden. Alle morfologische verschillen van de tandresten zijn in kaart gebracht en op basis daarvan was het mogelijk om te bepalen tot welke mensensoort die behoren.
"Op basis van computerberekeningen werd de invloed van het veranderende milieu op de ontwikkeling van de tanden in kaart gebracht. Bovendien kunnen we op basis van de berekeningsmethode veronderstellen hoe de tanden van de gemeenschappelijke voorouders eruit zagen. Via referentiemodellen kan diezelfde werkwijze ook toegepast worden op andere skeletresten en dat maakt het vergelijkingen van toekomstige vondsten makkelijker."
De details over hoe ze aan haar stelling komt, worden binnenkort gepubliceerd in het wetenschappelijke vaktijdschrift "Journal of Human Evolution". (belga/sps)
(HLN)
"Mens splitste zich veel vroeger af van Neanderthaler"
Nieuw onderzoek op basis van tandvergelijking bewijst dat de homo sapiens zich niet 500.000 maar een miljoen jaar geleden afsplitste van de Neanderthaler. Dat zegt een Spaanse doctoraatsstudente in een artikel waarvan de details binnenkort in het toonaangevend "Journal of Human Evolution" verschijnen.
Tot voor kort, en ook steunend op DNA-onderzoek, gingen evolutiewetenschappers ervan uit dat de lijnen van de moderne mens (homo sapiens) zich 400.000 tot 500.000 jaar geleden afsplitsten van wat uiteindelijk de Neanderthaler werd. Tot op heden is de gemeenschappelijke voorouder van die twee nog niet ontdekt.
Morfologische verschillen
Doctoraatsstudente Adia Gómez Robles van de universiteit van Granada bestudeerde jarenlang de evolutiegeschiedenis van de mens op basis van fossiele tanden. Voor het onderzoek werden bijna alle opgegraven tandresten bestudeerd van mensachtigen uit Afrika, Azië en Europa en dat tot vier miljoen jaar geleden. Alle morfologische verschillen van de tandresten zijn in kaart gebracht en op basis daarvan was het mogelijk om te bepalen tot welke mensensoort die behoren.
"Op basis van computerberekeningen werd de invloed van het veranderende milieu op de ontwikkeling van de tanden in kaart gebracht. Bovendien kunnen we op basis van de berekeningsmethode veronderstellen hoe de tanden van de gemeenschappelijke voorouders eruit zagen. Via referentiemodellen kan diezelfde werkwijze ook toegepast worden op andere skeletresten en dat maakt het vergelijkingen van toekomstige vondsten makkelijker."
De details over hoe ze aan haar stelling komt, worden binnenkort gepubliceerd in het wetenschappelijke vaktijdschrift "Journal of Human Evolution". (belga/sps)
(HLN)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
24-06-2010
Publiek kan onderzoek naar middeleeuws scheepswrak uit Doel bezoeken
Vlaams minister van Onroerend Erfgoed Geert Bourgeois (N-VA) wil het wetenschappelijk onderzoek naar de Doelse Kogge toegankelijk maken voor het grote publiek.
In 2000 werd er bij de werken aan het Deurganckdok een uitzonderlijk goed bewaard wrak van een middeleeuwse schip ontdekt. Het kreeg de naam Doelse Kogge mee. Na tien jaar verkommering, besliste minister Bourgeois eind vorig jaar het scheepswrak grondig te laten onderzoeken. Hij maakte 2,3 miljoen euro vrij voor het onderzoek dat drie jaar in beslag neemt.
Heropbouw Kogge
"Met het lopende onderzoek willen we nagaan of we de Kogge kunnen heropbouwen. Een internationaal comité van wetenschappers zal het project nauwgezet opvolgen", aldus Bourgeois. "Maar ook het grote publiek kan alles van nabij volgen. Het onderzoek wordt het eerste live ontsloten erfgoedonderzoek in Vlaanderen. Iedereen kan het permanent volgen, zowel digitaal op www.kogge.be als ter plaatse vanaf 12 september."
"Van internationaal belang"
Ook projectleider Tom Lenaerts onderstreept het internationale belang. "De Kogge is één van de best bewaarde laatmiddeleeuwse schepen in Europa. De houten planken die zijn ondergebracht in het labo zullen onderworpen worden aan een mix van onderzoeken en technieken. Dit moet een beter inzicht geven in de middeleeuwse maritieme geschiedenis en de evolutie van de scheepsbouw. Zo kunnen de onderzoekers aan de hand van houtonderzoek achterhalen in welke havens het schip gerestaureerd is en zelfs wat het heeft vervoerd", besluit Lenaerts. (belga/vsv)
(HLN)
Publiek kan onderzoek naar middeleeuws scheepswrak uit Doel bezoeken
Vlaams minister van Onroerend Erfgoed Geert Bourgeois (N-VA) wil het wetenschappelijk onderzoek naar de Doelse Kogge toegankelijk maken voor het grote publiek.
In 2000 werd er bij de werken aan het Deurganckdok een uitzonderlijk goed bewaard wrak van een middeleeuwse schip ontdekt. Het kreeg de naam Doelse Kogge mee. Na tien jaar verkommering, besliste minister Bourgeois eind vorig jaar het scheepswrak grondig te laten onderzoeken. Hij maakte 2,3 miljoen euro vrij voor het onderzoek dat drie jaar in beslag neemt.
Heropbouw Kogge
"Met het lopende onderzoek willen we nagaan of we de Kogge kunnen heropbouwen. Een internationaal comité van wetenschappers zal het project nauwgezet opvolgen", aldus Bourgeois. "Maar ook het grote publiek kan alles van nabij volgen. Het onderzoek wordt het eerste live ontsloten erfgoedonderzoek in Vlaanderen. Iedereen kan het permanent volgen, zowel digitaal op www.kogge.be als ter plaatse vanaf 12 september."
"Van internationaal belang"
Ook projectleider Tom Lenaerts onderstreept het internationale belang. "De Kogge is één van de best bewaarde laatmiddeleeuwse schepen in Europa. De houten planken die zijn ondergebracht in het labo zullen onderworpen worden aan een mix van onderzoeken en technieken. Dit moet een beter inzicht geven in de middeleeuwse maritieme geschiedenis en de evolutie van de scheepsbouw. Zo kunnen de onderzoekers aan de hand van houtonderzoek achterhalen in welke havens het schip gerestaureerd is en zelfs wat het heeft vervoerd", besluit Lenaerts. (belga/vsv)
(HLN)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
24-06-2010
Boerderijen in de Tweede Wereldoorlog: ‘dragers van identiteit, traditie en status’
In Nederland werden tijdens de Tweede Wereldoorlog duizenden boerderijen verwoest. Boeren verloren hiermee hun woonruimte, maar ook hun bestaansbasis. Sophie Elpers doet aan het Meertens Instituut promotieonderzoek naar de wederopbouw van deze boerderijen. Begin deze maand ging een databank online met informatie over meer dan 7000 wederopbouwboerderijen in Nederland.
Meer dan 8000 boerderijen werden tijdens de Tweede Wereldoorlog verwoest. In de meidagen van 1940 gingen alleen in de Grebbelinie al zo’n 300 boerderijen in vlammen op. Deze werden op bevel van het Nederlandse leger in brand gestoken. Op deze manier ontnam het leger de vijand de mogelijkheid tot verschansing. Maar de meeste boerderijen werden aan het eind van de oorlog tijdens gevechtshandelingen verwoest, met name in Gelderland, Limburg en Noord-Brabant. Boeren verloren hiermee hun woonruimte, maar ook hun bestaansbasis. En bovendien een substantieel deel van hun identiteit. Want een boerderij is drager van identiteit, traditie en status, aldus promovenda Sophie Elpers. Zij doet aan het Meertens Instituut onderzoek naar de wederopbouw van boerderijen.
Dagelijks leven
De laatste jaren is er ontzettend veel geschreven over de wederopbouw van steden na de Tweede Wereldoorlog. Maar voor wat er op het platteland is gebeurd, is nauwelijks aandacht geweest. En dat is opmerkelijk volgens Elpers, aangezien de verwoestingen van al die boerderijen een enorme impact hebben gehad op het plattelandsleven. Met de bouw van nieuwe boerderijen werd een modernisering ingezet, die een breuk betekende met het verleden. Niet alleen het dagelijks leven van de boeren nam andere vormen aan, ook het collectieve geheugen werd aangetast. Naar deze facetten van de wederopbouwperiode doet Elpers onderzoek.
Een verwoeste boerderij in Achterberg, Grebbelinie. Afbeelding: © Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, collectie SHBO
.Dat de wederopbouwperiode een grote impact heeft gehad op het leven van de getroffen boeren, blijkt uit de vele interviews die de promovenda de afgelopen jaren afnam. Een aantal van deze interviews werd gefilmd met subsidie van het ministerie van VWS (Programma Erfgoed van de Oorlog). Ze vonden plaats in de Grebbelinie en de omgeving van Nijmegen. Zoals in Groesbeek, waar meer dan 200 boerderijen werden verwoest. Om de dakloze boeren een onderkomen te bieden, werden tijdens en na de oorlog noodwoningen neergezet. Veel van deze woningen werden gemaakt van het stellinghout van de loopgraven. De periode waarin de boeren in deze noodwoningen onderdak vonden, zit diep geworteld in het geheugen van veel boeren. Al was het maar door de stank van de carboleum, die afkwam van het hout.
Modernisering en traditie
Bij de wederopbouw van de in de oorlog verwoeste boerderijen, speelden zowel collectieve als individuele belangen een rol. De Nederlandse overheid zag in de wederopbouw vooral een mogelijkheid om de landbouw te moderniseren. En omdat de middelen in die tijd beperkt waren, werd uitgegaan van een kostenbesparend plaatje. Dat alles had consequenties voor de bouwtekeningen voor de nieuw te verrijzen boerderijen. Toch moesten ook de wensen van de boeren in acht worden genomen. Om al die verschillende belangen te behartigen, werd er al in 1940 een bureau in het leven geroepen: het Bureau Wederopbouw Boerderijen (BWB).
De overheid vond het belangrijk om traditionele vormen te behouden in de architectuur. Zo werden streekeigen kenmerken in stand gehouden. Maar om kosten te besparen, kon niet alles bij het oude blijven. Dat leidde ertoe dat sommige vertrekken moesten wijken. Dat gold bijvoorbeeld voor de traditionele pronkkamer – de kamer die van oudsher werd gebruikt om visite te ontvangen – welke uit de bouwtekening verdween. Veel boeren sprongen creatief om met deze nieuwe situatie. Zij maakten de woonkamer tot pronkkamer en gingen zelf in de keuken wonen.
Wederopbouwboerderij in Woudenberg, Grebbelinie, gebouwd in 1947. Afbeelding: © Sophie Elpers
.Plattelandsvrouwen
Dat de boeren recht van inspraak hadden bij de wederopbouw, blijkt uit de adviescommissies die gehoord werden door het BWB. Ook de boerinnen hadden een eigen inspraakorgaan. Via de plattelandsvrouwenvereniging namen zij enquêtes af onder boerinnen in het hele land. Daarin werden vragen gesteld over het woongedeelte van de boerderij. De resultaten van deze enquêtes werden uiteindelijk via twee brochures verspreid. Zo pleitten de boerinnen voor betere watervoorzieningen, voor w.c.’s binnenshuis maar ook voor de afschaf van de bedstede.
In hoeverre de overheid rekening heeft gehouden met de wensen van de boeren, is één van de vragen die Elpers nog moet beantwoorden. Wel is zeker dat de nieuwe situatie voor sommige boeren niet ongunstig uitpakte. De grootte van de wederopbouwboerderijen werd namelijk bepaald door de grootte van het perceel grond dat de boer bezat. En dat betekende soms dat er een grotere boerderij herrees dan er oorspronkelijk had gestaan. Bovendien voldeden de wederopbouwboerderijen aan de moderne eisen van de landbouw. Dat zorgde ook voor afgunst. Er zijn verhalen van boeren die de verwoesting van hun boerderij een handje hebben geholpen.
Voor de bouw van een wederopbouwboerderij (hier in Woudenberg, Grebbelinie) werden plaatselijke architecten en aannemers ingeschakeld. Afbeelding: © Sophie Elpers
Tweede en derde generatie
In haar onderzoek maakt Elpers gebruik van het archief van het BWB, dat bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed ligt. Het bestaat uit meer dan 7000 bouwtekeningen voor boerderijen, maar ook schadeformulieren en reconstructieschetsen. Maar behalve in de archieven duiken, zal Elpers de komende jaren ook nog meer interviews afnemen. En dan vooral onder de tweede en derde generatie boeren. Want hoewel zij de oorlog niet hebben meegemaakt, kun je juist bij deze generaties zien wat het nalatenschap is van de wederopbouwperiode. Dat kunnen heel concrete dingen zijn – objecten die uit de brand gered zijn, worden soms belangrijke familiestukken – maar ook verhalen. Vormen van erfgoed die allemaal samenkomen in het etnologisch onderzoek van Elpers.
(Kennislink)
Boerderijen in de Tweede Wereldoorlog: ‘dragers van identiteit, traditie en status’
In Nederland werden tijdens de Tweede Wereldoorlog duizenden boerderijen verwoest. Boeren verloren hiermee hun woonruimte, maar ook hun bestaansbasis. Sophie Elpers doet aan het Meertens Instituut promotieonderzoek naar de wederopbouw van deze boerderijen. Begin deze maand ging een databank online met informatie over meer dan 7000 wederopbouwboerderijen in Nederland.
Meer dan 8000 boerderijen werden tijdens de Tweede Wereldoorlog verwoest. In de meidagen van 1940 gingen alleen in de Grebbelinie al zo’n 300 boerderijen in vlammen op. Deze werden op bevel van het Nederlandse leger in brand gestoken. Op deze manier ontnam het leger de vijand de mogelijkheid tot verschansing. Maar de meeste boerderijen werden aan het eind van de oorlog tijdens gevechtshandelingen verwoest, met name in Gelderland, Limburg en Noord-Brabant. Boeren verloren hiermee hun woonruimte, maar ook hun bestaansbasis. En bovendien een substantieel deel van hun identiteit. Want een boerderij is drager van identiteit, traditie en status, aldus promovenda Sophie Elpers. Zij doet aan het Meertens Instituut onderzoek naar de wederopbouw van boerderijen.
Dagelijks leven
De laatste jaren is er ontzettend veel geschreven over de wederopbouw van steden na de Tweede Wereldoorlog. Maar voor wat er op het platteland is gebeurd, is nauwelijks aandacht geweest. En dat is opmerkelijk volgens Elpers, aangezien de verwoestingen van al die boerderijen een enorme impact hebben gehad op het plattelandsleven. Met de bouw van nieuwe boerderijen werd een modernisering ingezet, die een breuk betekende met het verleden. Niet alleen het dagelijks leven van de boeren nam andere vormen aan, ook het collectieve geheugen werd aangetast. Naar deze facetten van de wederopbouwperiode doet Elpers onderzoek.
Een verwoeste boerderij in Achterberg, Grebbelinie. Afbeelding: © Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, collectie SHBO
.Dat de wederopbouwperiode een grote impact heeft gehad op het leven van de getroffen boeren, blijkt uit de vele interviews die de promovenda de afgelopen jaren afnam. Een aantal van deze interviews werd gefilmd met subsidie van het ministerie van VWS (Programma Erfgoed van de Oorlog). Ze vonden plaats in de Grebbelinie en de omgeving van Nijmegen. Zoals in Groesbeek, waar meer dan 200 boerderijen werden verwoest. Om de dakloze boeren een onderkomen te bieden, werden tijdens en na de oorlog noodwoningen neergezet. Veel van deze woningen werden gemaakt van het stellinghout van de loopgraven. De periode waarin de boeren in deze noodwoningen onderdak vonden, zit diep geworteld in het geheugen van veel boeren. Al was het maar door de stank van de carboleum, die afkwam van het hout.
Modernisering en traditie
Bij de wederopbouw van de in de oorlog verwoeste boerderijen, speelden zowel collectieve als individuele belangen een rol. De Nederlandse overheid zag in de wederopbouw vooral een mogelijkheid om de landbouw te moderniseren. En omdat de middelen in die tijd beperkt waren, werd uitgegaan van een kostenbesparend plaatje. Dat alles had consequenties voor de bouwtekeningen voor de nieuw te verrijzen boerderijen. Toch moesten ook de wensen van de boeren in acht worden genomen. Om al die verschillende belangen te behartigen, werd er al in 1940 een bureau in het leven geroepen: het Bureau Wederopbouw Boerderijen (BWB).
De overheid vond het belangrijk om traditionele vormen te behouden in de architectuur. Zo werden streekeigen kenmerken in stand gehouden. Maar om kosten te besparen, kon niet alles bij het oude blijven. Dat leidde ertoe dat sommige vertrekken moesten wijken. Dat gold bijvoorbeeld voor de traditionele pronkkamer – de kamer die van oudsher werd gebruikt om visite te ontvangen – welke uit de bouwtekening verdween. Veel boeren sprongen creatief om met deze nieuwe situatie. Zij maakten de woonkamer tot pronkkamer en gingen zelf in de keuken wonen.
Wederopbouwboerderij in Woudenberg, Grebbelinie, gebouwd in 1947. Afbeelding: © Sophie Elpers
.Plattelandsvrouwen
Dat de boeren recht van inspraak hadden bij de wederopbouw, blijkt uit de adviescommissies die gehoord werden door het BWB. Ook de boerinnen hadden een eigen inspraakorgaan. Via de plattelandsvrouwenvereniging namen zij enquêtes af onder boerinnen in het hele land. Daarin werden vragen gesteld over het woongedeelte van de boerderij. De resultaten van deze enquêtes werden uiteindelijk via twee brochures verspreid. Zo pleitten de boerinnen voor betere watervoorzieningen, voor w.c.’s binnenshuis maar ook voor de afschaf van de bedstede.
In hoeverre de overheid rekening heeft gehouden met de wensen van de boeren, is één van de vragen die Elpers nog moet beantwoorden. Wel is zeker dat de nieuwe situatie voor sommige boeren niet ongunstig uitpakte. De grootte van de wederopbouwboerderijen werd namelijk bepaald door de grootte van het perceel grond dat de boer bezat. En dat betekende soms dat er een grotere boerderij herrees dan er oorspronkelijk had gestaan. Bovendien voldeden de wederopbouwboerderijen aan de moderne eisen van de landbouw. Dat zorgde ook voor afgunst. Er zijn verhalen van boeren die de verwoesting van hun boerderij een handje hebben geholpen.
Voor de bouw van een wederopbouwboerderij (hier in Woudenberg, Grebbelinie) werden plaatselijke architecten en aannemers ingeschakeld. Afbeelding: © Sophie Elpers
Tweede en derde generatie
In haar onderzoek maakt Elpers gebruik van het archief van het BWB, dat bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed ligt. Het bestaat uit meer dan 7000 bouwtekeningen voor boerderijen, maar ook schadeformulieren en reconstructieschetsen. Maar behalve in de archieven duiken, zal Elpers de komende jaren ook nog meer interviews afnemen. En dan vooral onder de tweede en derde generatie boeren. Want hoewel zij de oorlog niet hebben meegemaakt, kun je juist bij deze generaties zien wat het nalatenschap is van de wederopbouwperiode. Dat kunnen heel concrete dingen zijn – objecten die uit de brand gered zijn, worden soms belangrijke familiestukken – maar ook verhalen. Vormen van erfgoed die allemaal samenkomen in het etnologisch onderzoek van Elpers.
(Kennislink)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
25-06-2010
'Massagraf babylijkjes wijst op Romeins bordeel'
Archeologen hebben in het Verenigd Koninkrijk 97 babylijkjes gevonden, die ongeveer 2.000 jaar geleden zijn vermoord bij een villa uit de Romeinse tijd. De onderzoekers vermoeden dat het huis diende als bordeel.
Bij opgravingen zijn bijna honderd babylijkjes gevonden
Het massagraf werd ontdekt bij Buckinghamshire, in de vallei van de Theems, meldt de Britse zender BBC.
Bordeel
De baby’s zouden allemaal onmiddellijk na geboorte zijn gedood. ‘We kunnen haast niet anders dan concluderen dat hier een bordeel moet zijn geweest,’ aldus de onderzoekers. De villa, die al eerder werd ontdekt, staat bekend als zeer luxe.
In de Romeinse tijd bestond er nog geen anticonceptie of abortus, dus moeten er legio ongewenste zwangerschappen zijn geweest. Omdat er zoveel lichaampjes op één locatie zijn gevonden, moet er haast wel een hoerenhuis hebben gestaan, vermoeden de archeologen.
Macaber
Hoewel dit allemaal zeer macaber klinkt, bschouwden Romeinen, zo meldt een archeoloog, kinderen tot hun tweede levensjaar niet als volwaardig.
In die tijd werden overleden kinderen onder die leeftijd wel vaker in de tuin rond het huis begraven. Alleen nooit eerder zijn er zoveel babylichamen zo dicht bij elkaar gevonden.
Uitleg over de Villa
Door Robin van der Kloor
(Elsevier)
[ Bericht 41% gewijzigd door ExperimentalFrentalMental op 26-06-2010 09:10:04 ]
'Massagraf babylijkjes wijst op Romeins bordeel'
Archeologen hebben in het Verenigd Koninkrijk 97 babylijkjes gevonden, die ongeveer 2.000 jaar geleden zijn vermoord bij een villa uit de Romeinse tijd. De onderzoekers vermoeden dat het huis diende als bordeel.
Bij opgravingen zijn bijna honderd babylijkjes gevonden
Het massagraf werd ontdekt bij Buckinghamshire, in de vallei van de Theems, meldt de Britse zender BBC.
Bordeel
De baby’s zouden allemaal onmiddellijk na geboorte zijn gedood. ‘We kunnen haast niet anders dan concluderen dat hier een bordeel moet zijn geweest,’ aldus de onderzoekers. De villa, die al eerder werd ontdekt, staat bekend als zeer luxe.
In de Romeinse tijd bestond er nog geen anticonceptie of abortus, dus moeten er legio ongewenste zwangerschappen zijn geweest. Omdat er zoveel lichaampjes op één locatie zijn gevonden, moet er haast wel een hoerenhuis hebben gestaan, vermoeden de archeologen.
Macaber
Hoewel dit allemaal zeer macaber klinkt, bschouwden Romeinen, zo meldt een archeoloog, kinderen tot hun tweede levensjaar niet als volwaardig.
In die tijd werden overleden kinderen onder die leeftijd wel vaker in de tuin rond het huis begraven. Alleen nooit eerder zijn er zoveel babylichamen zo dicht bij elkaar gevonden.
Uitleg over de Villa
Door Robin van der Kloor
(Elsevier)
[ Bericht 41% gewijzigd door ExperimentalFrentalMental op 26-06-2010 09:10:04 ]
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
http://www.volkskrant.nl/(...)ke_economen_leeft_opquote:Strijd tussen klassieke economen leeft op
Van onze verslaggever Peter de Waard op 28 juni '10, 08:32, bijgewerkt 28 juni '10, 08:45
TORONTO - Na de wedergeboorte van John Maynard Keynes (1883-1946) door de kredietcrisis van twee jaar geleden is er nu de wedergeboorte van de klassieke econoom David Ricardo (1777-1823).
In Toronto stonden de keynesianen en ricardianen ineens recht tegenover elkaar, terwijl er ook politici waren die beide geloven aanhingen.
De klassieke econoom David Ricardo (net als Keyneseen Brit) is van stal gehaald door conservatieve politici (de Canadese premier Harper, de Britse premier Cameron en de Duitse kanselier Merkel) als ideologische onderbouwing voor hun standpunt dat nu moet worden bezuinigd in plaats van gestimuleerd.
Middellange termijn
Daarbij zetten zij zich af tegen de keynesiaanse oproep van de Amerikaanse president Barack Obama, die uitstel van bezuinigingen tot ‘de middellange termijn’ bepleit. Obama vreest dat het abrupt stopzetten van stimulering leidt tot een krimp van de economie en zelfs een herhaling van de depressie van de jaren dertig van de vorige eeuw met massawerkloosheid kan veroorzaken.
Volgens de Europeanen is het keynesiaanse model niet verouderd, maar wel uitgewerkt. Zij beroepen zich op de tweehonderd jaar oude theorie van Ricardo. Als de consumenten bang zijn dat door stimulering het overheidstekort te veel oploopt, gaan ze sparen voor de onzekere toekomst waarin mogelijk de belastingen worden verhoogd. Ze consumeren minder en daardoor keert de wal het schip. Elke keer als de overheid met geld de groei wil doen laten aantrekken, gaan de burgers minder consumeren waardoor dit ongedaan wordt gemaakt. Daardoor zal de schuld steeds verder stijgen. Japan is daarvan bij uitstek het voorbeeld.
Absolute kostenverschillen
Ricardo’s bekendste werk is zijn Principles of Political Economy and Taxation, waarin hij zich afzette tegen de theorie van de absolute kostenverschillen van Adam Smith. Volgens Ricardo kan een land voordeel plukken uit specialisatie. Een land is beter af door zich te specialiseren in die producten waarin men het beste is en daarin handel te drijven met andere landen.
Niet overheidsstimulering maar internationale handel moet de wereldeconomie uit het slop trekken, zei de president van de Europese Unie, Herman Van Rompuy – naar eigen zeggen een van de ricardianen die ook keynesiaan is gebleven.
28-06-2010
Vinders van Ötzi krijgen na 19 jaar toch 175.000 euro
Negentien jaar na de ontdekking van de ijsmummie Ötzi krijgen de ontdekkers toch een vindersloon van 175.000 euro. Het echtpaar Helmut en Erika Simon uit het Duitse Neurenberg vond het vijfduizend jaar oude lijk in september 1991 in de Noord-Italiaanse Alpenregio Zuid-Tirol.
Een jaar geleden was de regionale regering van Zuid-Tirol met 150.000 euro over de brug gekomen, maar dat aanbod werd afgewezen. De Simons hadden toen al jaren geprocedeerd om erkend te worden als vinders en om een passende vergoeding te krijgen.
Helmut stierf in 2004 door een ongeval in de bergen. Zijn familie had aanvankelijk moeten opdraaien voor de kosten van de processen en de verdediging, maar volgens de advocaat van de familie gaat Zuid-Tirol alles betalen. (anp/sam)
(HLN)
Vinders van Ötzi krijgen na 19 jaar toch 175.000 euro
Negentien jaar na de ontdekking van de ijsmummie Ötzi krijgen de ontdekkers toch een vindersloon van 175.000 euro. Het echtpaar Helmut en Erika Simon uit het Duitse Neurenberg vond het vijfduizend jaar oude lijk in september 1991 in de Noord-Italiaanse Alpenregio Zuid-Tirol.
Een jaar geleden was de regionale regering van Zuid-Tirol met 150.000 euro over de brug gekomen, maar dat aanbod werd afgewezen. De Simons hadden toen al jaren geprocedeerd om erkend te worden als vinders en om een passende vergoeding te krijgen.
Helmut stierf in 2004 door een ongeval in de bergen. Zijn familie had aanvankelijk moeten opdraaien voor de kosten van de processen en de verdediging, maar volgens de advocaat van de familie gaat Zuid-Tirol alles betalen. (anp/sam)
(HLN)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
29-06-2010
Holbewoners gingen al naar de cinema
Het lijkt erop dat onze prehistorische voorouders al, in een zeer primitieve versie, naar de cinema gingen. Dat melden Britse en Oostenrijkse onderzoekers. De wetenschappers hopen deze "films" nu te kunnen reconstrueren.
Rotsgraveringen daterend uit het koperen tijdperk, die in heel Europa op moeilijk bereikbare plaatsen werden aangetroffen, tonen aan dat deze afbeeldingen meer zijn dan eenvoudige illustraties. Zo melden onderzoekers van Britse universiteit Cambridge en Sankt Pölten, in het noorden van Oostenrijk.
"De graveringen zijn volgens ons geen eenvoudige afbeeldingen maar ze vormen een element van een audiovisuele voorstelling. De afbeeldingen volgen elkaar op zoals een animatie", aldus Frederick Baker van de universiteit van Cambridge in een persbericht. "Daarnaast zijn de graveringen vaak teruggevonden op plaatsen met een uitzonderlijke echo, dus er was ook sprake van geluid."
De universiteiten van Cambridge en Sankt Pölten hebben in samenwerking met de universiteit van Bauhaus in Weimar (Duitsland) een project opgestart om met behulp van computers de afbeeldingen achter elkaar af te spelen. (belga/gb)
(HLN)
Holbewoners gingen al naar de cinema
Het lijkt erop dat onze prehistorische voorouders al, in een zeer primitieve versie, naar de cinema gingen. Dat melden Britse en Oostenrijkse onderzoekers. De wetenschappers hopen deze "films" nu te kunnen reconstrueren.
Rotsgraveringen daterend uit het koperen tijdperk, die in heel Europa op moeilijk bereikbare plaatsen werden aangetroffen, tonen aan dat deze afbeeldingen meer zijn dan eenvoudige illustraties. Zo melden onderzoekers van Britse universiteit Cambridge en Sankt Pölten, in het noorden van Oostenrijk.
"De graveringen zijn volgens ons geen eenvoudige afbeeldingen maar ze vormen een element van een audiovisuele voorstelling. De afbeeldingen volgen elkaar op zoals een animatie", aldus Frederick Baker van de universiteit van Cambridge in een persbericht. "Daarnaast zijn de graveringen vaak teruggevonden op plaatsen met een uitzonderlijke echo, dus er was ook sprake van geluid."
De universiteiten van Cambridge en Sankt Pölten hebben in samenwerking met de universiteit van Bauhaus in Weimar (Duitsland) een project opgestart om met behulp van computers de afbeeldingen achter elkaar af te spelen. (belga/gb)
(HLN)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
29-06-2010
Massagraf met paarden gevonden nabij Maastricht
Archeologen hebben in het Nederlandse plaatsje Borgharen, vlakbij Maastricht, een groot massagraf met de resten van 35 tot vijftig paarden uit de zestiende of zeventiende eeuw ontdekt. Het is voor het eerst dat in West-Europa een massagraf met zoveel paarden is gevonden.
Mogelijk zijn de paarden gedood tijdens gevechten in de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648), of bij de belegering van Maastricht in 1673 door de Franse koning Lodewijk XIV.
De paarden lagen gestapeld in een greppel met een lengte van 35 tot 40 meter. Van de dieren werden de nagenoeg volledige skeletten blootgelegd. In het massagraf werden hoeven, maar geen paardentuig gevonden. Archeozoöloge Jessica Grimm van Archeodienst noemt het "een vondst die z'n weerga niet kent in West-Europa".
Vindplaats
Mogelijk is er een verband met de vondst van resten van Franse soldaten enkele jaren geleden nabij de Maasoever in Borgharen, niet ver van de huidige vindplaats van het paardengraf. Dat zegt archeologe Angela Simons van het bureau Hazenberg Archeologie, dat de opgravingen coördineert in opdracht van het Consortium Grensmaas. Dat het toen om Franse soldaten ging, bleek uit de vorm van de gevonden uniformknopen.
Onderzocht
De vindplaats van het paardengraf wordt in de toekomst ontgrind door het Consortium Grensmaas. Standaard wordt voorafgaand aan de ontgrondingen archeologisch onderzoek uitgevoerd. Archeodienst, die in opdracht van het consortium het archeologisch onderzoek uitvoert, ontdekte het paardengraf enkele weken geleden. De paardenresten worden bewaard en nader onderzocht. (belga/gb)
(HLN)
Massagraf met paarden gevonden nabij Maastricht
Archeologen hebben in het Nederlandse plaatsje Borgharen, vlakbij Maastricht, een groot massagraf met de resten van 35 tot vijftig paarden uit de zestiende of zeventiende eeuw ontdekt. Het is voor het eerst dat in West-Europa een massagraf met zoveel paarden is gevonden.
Mogelijk zijn de paarden gedood tijdens gevechten in de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648), of bij de belegering van Maastricht in 1673 door de Franse koning Lodewijk XIV.
De paarden lagen gestapeld in een greppel met een lengte van 35 tot 40 meter. Van de dieren werden de nagenoeg volledige skeletten blootgelegd. In het massagraf werden hoeven, maar geen paardentuig gevonden. Archeozoöloge Jessica Grimm van Archeodienst noemt het "een vondst die z'n weerga niet kent in West-Europa".
Vindplaats
Mogelijk is er een verband met de vondst van resten van Franse soldaten enkele jaren geleden nabij de Maasoever in Borgharen, niet ver van de huidige vindplaats van het paardengraf. Dat zegt archeologe Angela Simons van het bureau Hazenberg Archeologie, dat de opgravingen coördineert in opdracht van het Consortium Grensmaas. Dat het toen om Franse soldaten ging, bleek uit de vorm van de gevonden uniformknopen.
Onderzocht
De vindplaats van het paardengraf wordt in de toekomst ontgrind door het Consortium Grensmaas. Standaard wordt voorafgaand aan de ontgrondingen archeologisch onderzoek uitgevoerd. Archeodienst, die in opdracht van het consortium het archeologisch onderzoek uitvoert, ontdekte het paardengraf enkele weken geleden. De paardenresten worden bewaard en nader onderzocht. (belga/gb)
(HLN)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
http://news.bbc.co.uk/2/hi/8772583.stm?lsmquote:The untold story of the Great Fire of London
By Tom Geoghegan
BBC News Magazine
The Great Fire of London started accidentally in a bakery, right? That wasn't the view at the time - many believed it was a terrorist attack and violent reprisals against possible suspects soon followed.
The date 1666 is one burned on to the collective memory of a nation.
Everyone learns at school that the fire raging for four days in that hot, dry summer began in a bakery in Pudding Lane.
But a new Channel 4 documentary focuses on the lesser known story of the fire - it sparked a violent backlash against London's immigrant population, prompted by the widely-held belief at the time that it was an act of arson committed by a foreign power.
In the days and weeks following the fire, ordinary Londoners - many of whom were displaced and homeless - gave evidence to a parliamentary inquiry swiftly launched to find out what happened.
All those witness statements can be found in the inquiry's report, a 50-page document held in the capital's Guildhall.
It suggests the city on the eve of the fire was one fraught with anxiety and paranoia, says Sue Horth, the documentary's executive producer, and the finger of blame was pointed at two countries with which England was at war, Netherlands and France.
"We teach people about Pudding Lane and the hot summer but we don't say that weeks before the Great Fire, the British Navy sailed into the city of West Terschelling in the Netherlands and set fire to it in an act of diplomatic piracy.
"London was expecting an act of reprisal against the city. It was expecting something bad to happen, not because it was superstitious or frightened, but because the government had done something bad. So when the fire happened, it was a natural and quite sensible suspicion for the people of London to have."
As the fire raged, and rumours spread that the French had invaded, angry mobs hunted anyone who appeared to be foreign, says Ms Horth. A Swedish diplomat was lynched. A French woman trying to escape to a refugee camp in Spitalfields had her breast cut off because people thought the baby chicks she carried in her apron were fireballs.
"London was a city turned to constant night, with the ash cloud and smoke, and the sun couldn't penetrate, so it was a frightening place to be. Thousands of buildings were razed. People either tried to escape or they fought the fire or they tried to find those responsible."
This violence is the untold story of the fire, says Adrian Tinniswood, author of By Permission of Heaven: The True Story of the Great Fire of London.
Most people thought it was an attack by the Dutch, because of the recent atrocity by the Royal Navy under Admiral Robert Holmes.
"There was cheering in the streets of London when that happened, so when the fire started, people thought it was the Dutch getting their own back.
"In fact, the fire was caused by a gale blowing across London for four days. It hit London in the early hours of Sunday morning, just as [Thomas] Farriner's bakery goes up in flames. The gale blew embers and bits of straw across the city and fires broke out all over the place, so people said: 'This isn't a fire spreading, it has to be arson'."
On the fourth day, when the fire was finally quelled, King Charles II, the newly restored monarch after years of civil war, tried to calm matters by going to a new camp of 100,000 homeless, and declaring the fire was an act of God.
Shaky confession
The king took a very enlightened view and always believed it was an accident, says Mr Tinniswood. His brother, James, Duke of York, went even further. He rode into the city with his bodyguards and rescued people from the mob, some of whom were in the very act of being hanged on street corners.
The hunt for a foreign scapegoat continued, until one volunteered for the role. At the end of September, the parliamentary committee was appointed to investigate the fire, and a French Protestant watchmaker, Robert Hubert, confessed to having deliberately started the fire at the bakery with 23 conspirators.
Although his confession seemed to change and flounder under scrutiny, he was tried and hanged. Afterwards, colleagues told the inquiry Hubert had been at sea with them at the time, and the inquiry concluded the fire had indeed been an accident. No-one knows why he confessed.
Until the 19th Century, the plaque at London's Monument stated that followers of the Pope were to blame, says Ms Horth, and named Hubert as the fire-starter. It was only after Catholic emancipation in the 19th Century that the government decided the plaque was inflammatory and had those inscriptions removed.
"This story [about it being an accident] is not necessarily the most helpful for us all to believe," Ms Horth says. "The truth is that we will never know how it began. We now believe it was an accident but 350 years ago certain people thought differently. There are many perspectives to events and it's up to us to understand them all."
It's natural the version of events told to youngsters should airbrush the gruesome details, says Meriel Jeater, curator at the Museum of London.
"The traditional view taught in schools is that it all happened as a happily-ever-after sort of story. It was a terrible disaster, but not many people died, we rebuilt the city in brick so it was fireproof, and isn't St Paul's pretty?
"But the more you investigate, you realise it wasn't all like that. The dark side was that the fire burst on to the surface religious tension and paranoia about national security."
It's a tale with echoes today, says Ms Jeater. "When I was curating the exhibition, it wasn't long after the 7/7 bombings and when I was reading about the reactions against Catholics and the Dutch, it struck me that there were a lot of similarities with the backlash against Muslim people after the bombing. A lot of suspicion about people living in London.
"It's different people and different events, but I think human nature is very similar."
The Untold Great Fire of London is on Channel 4 on Wednesday, 30 June at 2000 BST.
Duizenden jaren oude stortplaats gevonden
SITTARD - Archeologen hebben in een bouwput in Sittard naar eigen zeggen spectaculaire vondsten gedaan uit het stenen en ijzeren tijdperk en de Romeinse tijd. De vondst geeft onder meer tot nog toe onbekend zicht op wat de eerste landbouwers van Nederland 7000 jaar geleden verbouwden en in welk landschap zij leefden. Dat bleek donderdagmiddag tijdens een presentatie van de vondst bij de bouwput aan de Odasingel in Sittard.
In enkele voormalige beekgeulen van de huidige Geleenbeek vonden de onderzoekers grote hoeveelheden afval uit de Romeinse tijd (vanaf Christus tot de vierde eeuw), de ijzertijd (300 voor Christus tot de Romeinse bezetting) en het stenen tijdperk (5000 voor Christus). Dat afval geeft inzicht in hoe de mensen toen leefden. Omdat dit afval altijd onder de grondwaterspiegel gelegen heeft, zijn organische voorwerpen als bot en plantenresten goed bewaard. Dat is nationaal en internationaal zeer zeldzaam en in het geval van het stenen tijdperk zelfs uniek, aldus de archeologen.
Zo'n 5000 jaar voor Christus woonden in het huidige Sittard langs de toenmalige loop van wat nu de Geleenbeek heet de bandkeramiekers, de eerste landbouwers. De archeologen vonden in het vroegere stroomgebied van de beek zo'n tienduizend stukken bot en een vergelijkbare hoeveelheid aardewerkscherven. Daaronder bevonden zich voor Europa unieke vondsten zoals drie bijlen en twee hamers gemaakt van gewei. Deze dateren mogelijk uit de ijzertijd. Uniek is volgens de projectleider Willem-Simon van de Graaf van Archeodienst ook een Romeins hangslot, waarvan in Nederland waarschijnlijk geen tweede bestaat.
De beek leverde niet alleen drinkwater, vis en snel transport, maar diende ook als riool en stortplaats van de naburige nederzettingen. Aan de hand van dat afval en in de beek gewaaid stuifmeel en zaden kan gereconstrueerd worden welke gewassen men toen verbouwde. „Hierdoor krijgen we een veel beter beeld van de leefwijze van dit volk”, zei gemeentelijk archeoloog Marion Aarts van Sittard-Geleen.
http://www.telegraaf.nl/b(...)innenland,buitenland
SITTARD - Archeologen hebben in een bouwput in Sittard naar eigen zeggen spectaculaire vondsten gedaan uit het stenen en ijzeren tijdperk en de Romeinse tijd. De vondst geeft onder meer tot nog toe onbekend zicht op wat de eerste landbouwers van Nederland 7000 jaar geleden verbouwden en in welk landschap zij leefden. Dat bleek donderdagmiddag tijdens een presentatie van de vondst bij de bouwput aan de Odasingel in Sittard.
In enkele voormalige beekgeulen van de huidige Geleenbeek vonden de onderzoekers grote hoeveelheden afval uit de Romeinse tijd (vanaf Christus tot de vierde eeuw), de ijzertijd (300 voor Christus tot de Romeinse bezetting) en het stenen tijdperk (5000 voor Christus). Dat afval geeft inzicht in hoe de mensen toen leefden. Omdat dit afval altijd onder de grondwaterspiegel gelegen heeft, zijn organische voorwerpen als bot en plantenresten goed bewaard. Dat is nationaal en internationaal zeer zeldzaam en in het geval van het stenen tijdperk zelfs uniek, aldus de archeologen.
Zo'n 5000 jaar voor Christus woonden in het huidige Sittard langs de toenmalige loop van wat nu de Geleenbeek heet de bandkeramiekers, de eerste landbouwers. De archeologen vonden in het vroegere stroomgebied van de beek zo'n tienduizend stukken bot en een vergelijkbare hoeveelheid aardewerkscherven. Daaronder bevonden zich voor Europa unieke vondsten zoals drie bijlen en twee hamers gemaakt van gewei. Deze dateren mogelijk uit de ijzertijd. Uniek is volgens de projectleider Willem-Simon van de Graaf van Archeodienst ook een Romeins hangslot, waarvan in Nederland waarschijnlijk geen tweede bestaat.
De beek leverde niet alleen drinkwater, vis en snel transport, maar diende ook als riool en stortplaats van de naburige nederzettingen. Aan de hand van dat afval en in de beek gewaaid stuifmeel en zaden kan gereconstrueerd worden welke gewassen men toen verbouwde. „Hierdoor krijgen we een veel beter beeld van de leefwijze van dit volk”, zei gemeentelijk archeoloog Marion Aarts van Sittard-Geleen.
http://www.telegraaf.nl/b(...)innenland,buitenland
En morgen pleurt men in Wuhan
Nog een vleermuis in een pan
Nog een vleermuis in een pan
30-06-2010
'Cleopatra pleegde zelfmoord met giftige cocktail'
De Egyptische koningin Cleopatra is niet gestorven door een beet van een giftige slang, maar dronk een dodelijke cocktail.
Cleopatra (hier geportretteerd door Elizabeth Taylor) pleegde zelfmoord met giftige drank
Cleopatra, de film
Dat concluderen onderzoekers van de Duitse universiteit van Trier.
Cleopatra zou een einde aan haar leven hebben gemaakt door een mengsel te drinken van opium en giftige planten.
Slang
Eerder werd altijd gedacht dat de Egyptische koningin zelfmoord pleegde door zich te laten bijten door een giftige cobra.
Wetenschapper Christoph Schäfer noemt die hypothese onwaarschijnlijk, omdat een beet van een slang een nare dood als gevolg heeft.
In de Britse krant The Daily Telegraph herinnert Schäfer aan Cleopatra's hang naar schoonheid. 'Zij zou zich nooit willen sterven aan een langzame dood, die haar zou misvormen'.
Reconstructie
De Duitse onderzoekers hebben een reconstructie gemaakt van haar dood door literatuuronderzoek en interviews met slangenexperts.
Zij kwamen tot de conclusie dat een giftig drankje een logischer zelfmoordmiddel zou zijn.
Door Maartje Willems
(Elsevier)
'Cleopatra pleegde zelfmoord met giftige cocktail'
De Egyptische koningin Cleopatra is niet gestorven door een beet van een giftige slang, maar dronk een dodelijke cocktail.
Cleopatra (hier geportretteerd door Elizabeth Taylor) pleegde zelfmoord met giftige drank
Cleopatra, de film
Dat concluderen onderzoekers van de Duitse universiteit van Trier.
Cleopatra zou een einde aan haar leven hebben gemaakt door een mengsel te drinken van opium en giftige planten.
Slang
Eerder werd altijd gedacht dat de Egyptische koningin zelfmoord pleegde door zich te laten bijten door een giftige cobra.
Wetenschapper Christoph Schäfer noemt die hypothese onwaarschijnlijk, omdat een beet van een slang een nare dood als gevolg heeft.
In de Britse krant The Daily Telegraph herinnert Schäfer aan Cleopatra's hang naar schoonheid. 'Zij zou zich nooit willen sterven aan een langzame dood, die haar zou misvormen'.
Reconstructie
De Duitse onderzoekers hebben een reconstructie gemaakt van haar dood door literatuuronderzoek en interviews met slangenexperts.
Zij kwamen tot de conclusie dat een giftig drankje een logischer zelfmoordmiddel zou zijn.
Door Maartje Willems
(Elsevier)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
01-07-2010
Haarlok van Napoleon voor 13.000 dollar geveild
Op een veiling in Nieuw-Zeeland is een haarlok van Napoleon I afgehamerd op 13.000 dollar (ruim 10.400 euro). De koper is een anonieme verzamelaar uit Londen, zo maakte het Aucklandse veilinghuis Art+Object bekend.
De haarlok werd geknipt de ochtend dat de Franse keizer in 1821 stierf op het eiland Sint-Helena. Het curiosum lokte biedingen uit Nieuw-Zeeland, Litouwen, Groot-Brittannië, de VS en Frankrijk. De topstukken waren een litografie en een aquarel van Napoleon op zijn sterfbed. Zij werden verkocht voor 14.600 dollar.
Nakomelingen Britse officier
De keizerlijke haarpluk maakte deel uit van een lot van 40 stukken die aan Napoleon gelinkt zijn en voor 100.000 dollar werden verkocht.
De collectie werd aangeboden door nakomelingen van Denzil Ibbetson, een Britse officier die diende op Sint-Helena en ook actief was als schilder. Na zijn nederlaag in Waterloo in 1815 werd Napoleon door de Britten op het eiland gevangen gehouden, tot zijn dood op 51-jarige leeftijd.
Ambities
Het dagboek van Ibbetson werd verkocht voor 6.600 dollar. Daarin verhaalt de officier de gesprekken met Napoleon die nog steeds ambities koesterde om Groot-Brittannië binnen te vallen, ondanks zijn nederlaag in Waterloo.
De collectie arriveerde met een zoon van Ibbetson in 1864 in Nieuw-Zeeland en bleef zo lang in de familie. (belga/eb)
(HLN)
Haarlok van Napoleon voor 13.000 dollar geveild
Op een veiling in Nieuw-Zeeland is een haarlok van Napoleon I afgehamerd op 13.000 dollar (ruim 10.400 euro). De koper is een anonieme verzamelaar uit Londen, zo maakte het Aucklandse veilinghuis Art+Object bekend.
De haarlok werd geknipt de ochtend dat de Franse keizer in 1821 stierf op het eiland Sint-Helena. Het curiosum lokte biedingen uit Nieuw-Zeeland, Litouwen, Groot-Brittannië, de VS en Frankrijk. De topstukken waren een litografie en een aquarel van Napoleon op zijn sterfbed. Zij werden verkocht voor 14.600 dollar.
Nakomelingen Britse officier
De keizerlijke haarpluk maakte deel uit van een lot van 40 stukken die aan Napoleon gelinkt zijn en voor 100.000 dollar werden verkocht.
De collectie werd aangeboden door nakomelingen van Denzil Ibbetson, een Britse officier die diende op Sint-Helena en ook actief was als schilder. Na zijn nederlaag in Waterloo in 1815 werd Napoleon door de Britten op het eiland gevangen gehouden, tot zijn dood op 51-jarige leeftijd.
Ambities
Het dagboek van Ibbetson werd verkocht voor 6.600 dollar. Daarin verhaalt de officier de gesprekken met Napoleon die nog steeds ambities koesterde om Groot-Brittannië binnen te vallen, ondanks zijn nederlaag in Waterloo.
De collectie arriveerde met een zoon van Ibbetson in 1864 in Nieuw-Zeeland en bleef zo lang in de familie. (belga/eb)
(HLN)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
01-07-2010
Archeologische 'wc-bril' gevonden in Almere
ALMERE - In Almere is een archeologische vondst gedaan waarvan tot nu toe niemand weet wat het is. Het voorwerp is de meest bijzondere vondst in Almere van de de afgelopen tien jaar.
De gemeente roept burgers op mee te denken over wat het voorwerp precies kan zijn. Dat heeft de gemeente donderdag bekendgemaakt.
Diverse deskundigen hebben het ovaalvormige voorwerp bestudeerd, maar hoe oud de vondst is, waarvan het is gemaakt en wat het voor functie had, is niet duidelijk.
''Het lijkt wel op een wc-bril'', aldus een woordvoerder van de gemeente. ''Misschien hadden ze die vroeger wel.''
Het voorwerp bevond zich in het Lumièrepark aan het Weerwater. Hoe het daar terecht is gekomen, is niet bekend. Waarschijnlijk kwam de vondst mee met de natuurstenen oeverbescherming.
© ANP
(nu.nl)
[ Bericht 12% gewijzigd door ExperimentalFrentalMental op 03-07-2010 18:34:41 ]
Archeologische 'wc-bril' gevonden in Almere
ALMERE - In Almere is een archeologische vondst gedaan waarvan tot nu toe niemand weet wat het is. Het voorwerp is de meest bijzondere vondst in Almere van de de afgelopen tien jaar.
De gemeente roept burgers op mee te denken over wat het voorwerp precies kan zijn. Dat heeft de gemeente donderdag bekendgemaakt.
Diverse deskundigen hebben het ovaalvormige voorwerp bestudeerd, maar hoe oud de vondst is, waarvan het is gemaakt en wat het voor functie had, is niet duidelijk.
''Het lijkt wel op een wc-bril'', aldus een woordvoerder van de gemeente. ''Misschien hadden ze die vroeger wel.''
Het voorwerp bevond zich in het Lumièrepark aan het Weerwater. Hoe het daar terecht is gekomen, is niet bekend. Waarschijnlijk kwam de vondst mee met de natuurstenen oeverbescherming.
© ANP
(nu.nl)
[ Bericht 12% gewijzigd door ExperimentalFrentalMental op 03-07-2010 18:34:41 ]
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
02-07-2010
Groots onderzoek gaat na of beeldsnijder Meester van Elsloo echt heeft bestaan
Het Bonnefantenmuseum in Maastricht en het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (KIK) in Brussel zijn begonnen aan een groot internationaal onderzoek naar de Meester van Elsloo. Aan deze anonieme laatmiddeleeuwse beeldsnijder worden zeker tweehonderd houtsnijwerken in kerken toegeschreven, maar de vraag is of hij wel echt heeft bestaan.
Volgens conservator Peter te Poel van het museum is Meester van Elsloo een fictieve noodnaam, die alles te maken heeft met het beeldsnijwerk Anna te Drieën in Elsloo.
Sinds dit beeld in 1940 aan een fictieve Meester van Elsloo werd toegedicht, zijn in de zeventig jaar daarna nog eens circa tweehonderd beelden in kerken in het Maas-Rijngebied van België, Nederland en Duitsland aan hem toegeschreven vanwege een vergelijkbare stijl. "Een wel erg wankele basis om dan één kunstenaar als schepper te zien", meent te Poel.
Werkwijze
Hij nam het initiatief voor een groot internationaal onderzoek, waarbij een aantal aan de Meester van Elsloo toegedachte beelden wordt onderzocht op jaarringen, de manier waarop ze geklemd werden in werkbanken en waar het eikenhout vandaan kwam.
"In die tijd rond 1.500 werden beelden niet gesigneerd", zegt te Poel. "Mijn onderzoek richt zich op de vraag hoe een fictief iemand zich heeft kunnen ontwikkelen tot een kunstenaar van vlees en bloed. Een meester tussen fictie en feit, kortom". (anp/sam)
(HLN)
Groots onderzoek gaat na of beeldsnijder Meester van Elsloo echt heeft bestaan
Het Bonnefantenmuseum in Maastricht en het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (KIK) in Brussel zijn begonnen aan een groot internationaal onderzoek naar de Meester van Elsloo. Aan deze anonieme laatmiddeleeuwse beeldsnijder worden zeker tweehonderd houtsnijwerken in kerken toegeschreven, maar de vraag is of hij wel echt heeft bestaan.
Volgens conservator Peter te Poel van het museum is Meester van Elsloo een fictieve noodnaam, die alles te maken heeft met het beeldsnijwerk Anna te Drieën in Elsloo.
Sinds dit beeld in 1940 aan een fictieve Meester van Elsloo werd toegedicht, zijn in de zeventig jaar daarna nog eens circa tweehonderd beelden in kerken in het Maas-Rijngebied van België, Nederland en Duitsland aan hem toegeschreven vanwege een vergelijkbare stijl. "Een wel erg wankele basis om dan één kunstenaar als schepper te zien", meent te Poel.
Werkwijze
Hij nam het initiatief voor een groot internationaal onderzoek, waarbij een aantal aan de Meester van Elsloo toegedachte beelden wordt onderzocht op jaarringen, de manier waarop ze geklemd werden in werkbanken en waar het eikenhout vandaan kwam.
"In die tijd rond 1.500 werden beelden niet gesigneerd", zegt te Poel. "Mijn onderzoek richt zich op de vraag hoe een fictief iemand zich heeft kunnen ontwikkelen tot een kunstenaar van vlees en bloed. Een meester tussen fictie en feit, kortom". (anp/sam)
(HLN)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Oudste afbeeldingen vier apostelen voor het eerst gepresenteerdquote:Op woensdag 23 juni 2010 08:36 schreef ExperimentalFrentalMental het volgende:
22-06-2010
Oudste afbeeldingen van vier apostelen ontdekt
In de catacomben van Santa Tecla bij Rome hebben archeologen de tot nu toe oudste afbeeldingen gevonden van vier apostels van Jezus Christus. Dat heeft Fabrizio Visconti, superintendant voor de opgravingen in de catacomben bekendgemaakt.
De afbeeldingen van Petrus, Paulus, Andreas en Johannes stammen van het eind van de vier eeuw. Een jaar geleden had de Osservatore Romano, de spreekbuis van het Vaticaan, al bericht over de vondst in de catacomben van een afbeelding van de apostel Paulus. (dpa/eb)
(HLN)
Rome (door Lidy Peters) 22 juni 2010 - Vandaag zijn de oudst bekende apostelportretten voor het eerst aan de pers vertoond. De schilderingen bevinden zich in de catacombe van Sint Thecla in Rome.
Paulus
Vorig jaar, ter gelegenheid van het Paulusjaar, was al bekend gemaakt dat men een van de oudste afbeeldingen van deze apostel had gevonden. Nu blijkt dat er ook portretten zijn van Petrus, Andreas en Johannes. Uniek is dat zij niet in een groep maar individueel zijn afgebeeld. Deze portretten liggen waarschijnlijk ten grondslag aan latere afbeeldingen van de vier apostelen.
Portretten van de apostelen (v.l.n.r.) Paulus, Petrus, Johannes en Andreas.
Santa Tecla
De catacomben van de heilige Thecla werden aangelegd in de 4e eeuw na Christus en liggen enkele honderden meters verwijderd van het graf van Paulus in de Sint-Paulus-buiten-de-Murenbasiliek. Deze ondergrondse begraafplaats werd vanaf de vroege middeleeuwen genoemd in reisgidsjes voor pelgrims. Om welke Thecla het precies gaat, is niet met zekerheid te zeggen. Mogelijk gaat het om de vrouw die dicht bij de apostel Paulus stond.
Voorzichtig afkrabben
De conservering van muurschilderingen in de catacomben wordt bemoeilijkt door het hoge vochtigheidsgehalte. Daardoor zet zich een geelachtige kalklaag af waardoor de afbeeldingen verdwijnen. Alleen door het voorzichtig afkrabben van deze kalklaag was het mogelijk om de authentieke afbeeldingen weer naar boven te halen.
Laser
De restauratie van de Kapel van de Apostelen is onlangs afgerond. Door lasterstralen kon het vocht dat zich nog tussen de muurschildering en de kalklaag bevond, verdampen. Daardoor kon men de kalklaag verwijderen zonder de schilderingen te beschadigen.
Rijke dame
Een onderdeel van de catacomben van Sint Thecla is de cubiculum van de Apostelen. Het is het graf van een rijke adellijke dame. In de tombe worden de apostelen afgebeeld als beschermheren van deze vrouw. Dat was een nieuw iconografisch verschijnsel, dat te maken had met de groeiende verering voor de apostelen.
Eigendom van de staat
Alle catacomben in Italië zijn van de staat, dat het beheer ervan overlaat aan de Kerk. Dit is een afspraak, vastgelegd in artikel elf van het concordaat tussen de Heilige Stoel en de Republiek Italië. Het beheer werd toevertrouwd aan de Pauselijke Commissie voor Gewijde Archeologie.
Catacomba Santa Tecla. Foto: Lidy Peters
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Granaat uit 17e eeuw gevonden bij Fries dorp
DE BLESSE - Bij archeologische opgravingen van een verdedigingswerk bij het Friese dorp De Blesse is een niet-ontplofte granaat uit de zeventiende eeuw gevonden. De heeft projectleider Ko Lenting van het onderzoek dinsdag gezegd. Granaten uit die tijd zijn veel zeldzamer dan bijvoorbeeld kanonskogels, helemaal als ze niet zijn afgegaan.
Mogelijk is de granaat afkomstig van het leger van Bommen Berend, de bisschop van Munster, zegt Lenting. Die probeerde in 1672 door te stoten, maar had geen succes, omdat de Friezen standhielden. Een jaar later kwam hij opnieuw, ditmaal met een leger van achtduizend man. Toen slaagde hij wel in zijn opzet. De granaat is waarschijnlijk in het water gevallen, waardoor de lont is gedoofd.
De vondst werd vorige week al gedaan, maar nog even geheimgehouden in verband met pottenkijkers. De granaat is niet schadelijk meer en wordt naar een verzameldepot van archeologische vondsten van de provincies Groningen, Friesland en Drenthe gebracht.
DE BLESSE - Bij archeologische opgravingen van een verdedigingswerk bij het Friese dorp De Blesse is een niet-ontplofte granaat uit de zeventiende eeuw gevonden. De heeft projectleider Ko Lenting van het onderzoek dinsdag gezegd. Granaten uit die tijd zijn veel zeldzamer dan bijvoorbeeld kanonskogels, helemaal als ze niet zijn afgegaan.
Mogelijk is de granaat afkomstig van het leger van Bommen Berend, de bisschop van Munster, zegt Lenting. Die probeerde in 1672 door te stoten, maar had geen succes, omdat de Friezen standhielden. Een jaar later kwam hij opnieuw, ditmaal met een leger van achtduizend man. Toen slaagde hij wel in zijn opzet. De granaat is waarschijnlijk in het water gevallen, waardoor de lont is gedoofd.
De vondst werd vorige week al gedaan, maar nog even geheimgehouden in verband met pottenkijkers. De granaat is niet schadelijk meer en wordt naar een verzameldepot van archeologische vondsten van de provincies Groningen, Friesland en Drenthe gebracht.
En morgen pleurt men in Wuhan
Nog een vleermuis in een pan
Nog een vleermuis in een pan
07-07-2010
Tussen eerbaar vermaak en bedenkelijke ontucht
Zingen over de liefde in de 17de eeuw
Hedendaagse discussies over wat aanstootgevend of pornografisch is, gaan vrijwel altijd over beelden. In de 17de eeuw werden vergelijkbare discussies gevoerd, maar dan over liedjes. In de Gouden Eeuw werd veel gezongen, vooral over liefde. Wat wel en niet door de beugel kon verschoof in de tijd. Was men begin 17de eeuw liberaal, aan het eind ervan groeide het verzet tegen ‘ontuchtige liedjes’ die de jeugd, ‘die meest tot geile en onbeschofte dartelheden genegen is’, bedierven.
Hij deed mijn hemd omhoog
en zeide: ‘Lief gedoog
dat uw schoonheid zich ten toon leit
voor mijn oog.’
Ik was ermee tevreden,
hij droeg mij op het bed
en zag mijn naakte leden
mooi, poezel, blank en net.
Hij voelde met zijn hand
mijn lijf aan alle kant
en hij maakte dat ik raakte
in de brand.
Toen ging hij zoetjes boren,
van onder in mijn buik,
een ding gelijk een horen,
de droelie [duivel], dat was puik.
Het ging ik weet niet hoe,
ik werd dat spel niet moe.
Op het leste kreeg ik het beste
ook nog toe.
In een kleine verzameling Minne-zangen, overgeleverd in een boekje uit 1675, staat de ‘Vrijsterklacht’ hiernaast, met een niets verbloemende passage.
Kon dit zomaar worden uitgegeven in de 17de eeuw? En voor welk publiek waren zulke liedjes dan bestemd? Voor zover dichters of uitgevers van bundels met liedjes over de liefde op hun doelgroep ingaan, wijzen ze telkens op zich vermakende jongelui. Zo spreekt Bredero in het voorwoord van zijn Geestigh Liedt-Boecxken (1621) ‘lustige en vrolijkmoedige maagden en jongelingen’ toe, die bijeen zijn in ‘vrolijke maaltijden, gezelschappen, en bruiloftsfeesten’.
Het is evident dat de opvattingen over wat wel of niet acceptabel was, sterk verschild zullen hebben. In een zeemanskroeg gelden andere normen dan aan de Amsterdamse Herengracht. Het blijft echter intrigerend wat wel en niet mocht. Wanneer ging men te ver?
Eddy de Jongh heeft alweer ruim veertig jaar geleden in het voetspoor van Norbert Elias een beschouwing gewijd aan het begrip ‘schaamtegrens’. Hij constateert dat die grens in de late 17de eeuw, als het classicisme de overhand krijgt, al snel bereikt wordt, terwijl men eerder vrij ombekommerd met seksuele toespelingen omsprong. Het was bijvoorbeeld een algemeen gebruik dat een bruiloftslied afsloot met een oproep om te genieten van de komende huwelijksnacht. Maar ook toen zullen sommigen door de minste toespeling op de vleselijke liefde al gegeneerd of geschokt hebben gereageerd, terwijl anderen dit alleen maar amusant vonden.
Gerbrand Adriaensz. Bredero (1585-1618). Het onderschrift luidt “Gerbrand Adriaensz Brederode Amsteldammer is gheboren in ‘t jaer 1535, den 16.en Maert, ghestoruen den 23.en Aug.ti des Jaers 1618, op d’uer zyns gheboortes, tusschen 9. ende 10 ueren ’s voormiddaghs.” Afbeelding: © Wikimedia Commons
Soms klinkt in de tekst van de liedjes zelf al iets door van een gevoeligheid voor al te openlijke seksuele zinspelingen. Een lied in Den koddigen opdisser, vol aerdige gesangen, kusjes, rondeeltjes uit 1672 laat horen hoe het zal toegaan in de huwelijksnacht. Een zanger zingt telkens twee regels hierover (tot vijftig keer toe), gevolgd door een collectief gezongen ‘Leen u oortje noch een woordje. Hou je kleur, ga niet deur’, ofwel: bloos niet en loop niet weg. Al vroeg in de 17de eeuw blijken samenstellers van liedbundels soms rekening te houden met de bezwaren die van kerkelijke zijde tegen te vrijmoedige liedjes waren ingebracht. Op de titelpagina van Den Nieuwen Lust-hof uit 1602, het eerste van een reeks chiquere liedboeken, krijgen de ‘amoreuse ende vrolijcke ghesanghen’ niet alleen de kwalificaties uitgelezen en welgerijmd mee, maar ook ‘eerelijck’, dat is eerbaar, fatsoenlijk. Het liedboek bevat inderdaad geen onvertogen woord.
Fatsoensgrens
Maar ook bij een soepele houding tegenover vrijmoedige liedjes kon een grens overschreden worden. In de al genoemde voorrede uit zijn Geestich Liedt-boecxken valt Bredero fel uit naar enige lieden die buiten zijn medeweten om de eerste uitgave van zijn liedjes hebben nagedrukt met toevoeging van ‘sommige oneerlijke en ontuchtige liedekens’. Kennelijk is het al zover gekomen, constateert hij, dat men zijn ‘vuiligheid’ onder de dekmantel van iemand anders kan uitstrooien. Voor Bredero was hier dus, nog afgezien van de ongeautoriseerde herdruk, duidelijk een fatsoensgrens overschreden. Dat valt ons op omdat het in zijn eigen liedjes ook niet ontbreekt aan een zekere vrijmoedigheid. In zijn ‘Koortsigh Liedtje’ raken een zekere Dirckje en Lijsbette heel opgewonden:
Zij bleven liggen zwoegen
met liefelijk genoegen
wat uitloopt op
Hij stierf in haar schoot
een suikerige dood.
Een ander voorbeeld komt uit zijn bekende ‘Boeren Geselschap’:
Maar Miewes en Trijntje, die zoete slechte slooi,
die liepen met mekander uit ’t huis in ’t hooi,
met zulk geflikkeflooi,
en zulk gewroet, och ’t was zo zoet,
mij docht, het was zo mooi!
Gravure van Theodor Matham (1606-1676) Afbeelding: © Wikimedia Commons
Wat voor Bredero dus wel kon, zal een streng gereformeerde niet gewaardeerd hebben. De aangehaalde strofe werd trouwens tot in de jaren zestig van de 20ste eeuw in vrijwel alle schoolbloemlezingen weggelaten. Hoeveel verder zal de ‘vuiligheid’ in de – niet overgeleverde – pirateneditie zijn gegaan? In elk geval zullen in de vroege 17de eeuw de geciteerde liedjes van Bredero onder de Amsterdamse jongeren voor wie hij ze dichtte, op weinig bezwaren zijn gestuit, vooral omdat ze in een boerenmilieu gesitueerd zijn. Over boeren valt te lachen. Ten opzichte van hun gebrek aan beheersing kan de stedelijke jeugd tot wie de liedboeken zich richten, zich superieur voelen. Door de veronderstelde seksuele losheid onder het onbeschaafde volk laat men zich graag wat prikkelen zonder dat de eigen status risico loopt.
Het gezamenlijk zingen kon verlevendigd worden door spelletjes die ook als meer of minder onschuldig beschouwd werden. Een duidelijk voorbeeld daarvan zijn de ‘kusliedjes’. In 1654 verscheen het bundeltje De Olipodrigo (stoofpot). Behalve ‘vrolijke gezangen’ worden op de titelpagina ‘kusjes’ aangekondigd, net als in de genoemde Koddigen opdisser. Waartoe deze stimuleren zal duidelijk zijn. Ook het Hollands Nachtegaaltien van 1633 bevatte een ‘Kus-lied’, op de wijs van Bayse moy ma Ianneton (Kus mij, mijn Jannetje). De slotregel luidt: ‘Vrienden tot ’t bedijen, kust aan beide zijen.’
Het is dit soort gebruiken waarover de moralist Johan de Brune, met het oog op de ‘verbeteringe van verscheiden feilen onzer eeuwe’, zich in zijn Emblemata uit 1624 zorgen maakt. Hij beschrijft hoe het bij de jongelui pleegt toe te gaan: niets dan los getater en wellustige handtastelijkheden. Kijk maar hoeveel wulpse zoenkunstjes daar de ronde doen, die de jongens ’s nachts liggen te bedenken om hun duistere lusten te koesteren en om de meisjes daarmee over te halen tot iets wat zij anders zedig geweigerd zouden hebben. In zijn vierde zinnebeeld toont de gravure een zoenspelletje in een gezelschap chic geklede jongeren, met het sprekende opschrift: ‘Nu, hola mond! niet al te bont (Ho mond! ga [met kussen] niet te ver!)’ In r. 3-4 van het onderschrift lezen we:
Elkeen ziet wat gij jaagt: een duivig bek-getrek,
Opdat ik niet en zeg een innig tong-gelek.
Overeenkomstige kritiek horen we van de Amsterdamse uitgever en dichter Dirck Pieterszoon Pers en de Enkhuizer Cornelis Pieterszoon Biens. Beiden trachtten met hun eerbare christelijke liedjes een tegengif te leveren voor de ontuchtige liedjes die tot hun ergernis zo populair waren, teneinde de jeugd, ‘die meest tot geile en onbeschofte dartelheden genegen is’ zoetjes daarvan weg te leiden.
‘Boerevrijage’
Geschilderd door Willem Pietersz. Buytewech (ca. 1591/1592– 1624). Deftige vrijage tussen de zusters uit het geslacht Duvelandt van Rhoon en de heren Dirc van der Nath en Johan van Buytewech. Afbeelding: © Wikimedia Commons
.Hoewel dus vóór 1650 kritiek niet ontbreekt, lijkt het fatsoensoffensief pas in de tweede helft van de eeuw meer voet aan de grond te krijgen. Onder beschaafde lieden groeit het bezwaar tegen openlijke seksuele toespelingen. Op het toneel worden voortaan de oudere kluchten rigoureus gekuist. Maar daarmee wordt ook de overschrijding van het taboe prikkelender.
Dit blijkt bijvoorbeeld uit de opgang van pornografische romans na 1670. We komen dan ook liedboekjes tegen waarin de grenzen van het betamelijke bewust worden opgezocht. Dat geldt in het bijzonder voor zogenoemde kermisbundeltjes. Hiertoe behoort, naast de al genoemde Olipodrigo en Den koddigen opdisser, een opvallend ouderwets uitgevoerd boekje met de titel Uytertse hylickmaeckers [Utrechtse huwelijkmakelaars, tevens de naam van een soort gebak], vol soetigheydt, ofte Amsterdamse kermiskoeck, opgedist voor de genoode kermis gasten en aerdige sangers ende sangeressen.
Alle drie boekjes met hun culinaire titels bieden een mengelmoes van verschillende soorten humoristische teksten, waaronder liedjes over meisjes die zich maar al te graag laten verleiden. In de chiquere liedboeken zul je ook niet gauw iets aantreffen als ‘Een kluchtigh liedt van drie jonge dochters die t’samen wed-spul aen-gaen, wie van haer dryen het veerste soude pissen’, uit de Uytertse hylickmaeckers.
Geschilderd door Nicolaes Maes (1634-1693). Afbeelding: © Wikimedia Commons
Veel verder over de schreef gaat de boerenseks in Het net der wellustigheyt, vermeerderd met de Uytgelese minne-sangen. De inhoud van dit boekje, anoniem en zonder naam van de drukker uitgegeven, gaat terug op de beruchte hoerengesprekken van de 16de-eeuwse Italiaan Pietro Aretino. In de uitgave van 1675 is de tekst aangevuld met dertien liedjes. Naast de hierboven aangehaalde ‘Vrijsterklacht’ vinden we er een ‘Boerevrijage’, waarin de toenmalige schaamtegrens ver overschreden is. De minnaar uit het lied steekt de loftrompet over de billen en de ‘blanke buik’ van een zekere Aagt, aan wie hij graag zijn ‘stijve struik’ zal besteden. Hij geeft in detail aan welk standje hem het meest zal plezieren. Daar kun je in keurig gezelschap niet mee aankomen, zelfs niet om wat besmuikt te lachen over het gebrek aan beschaving en beheersing van dat rare boerenvolkje. Ook door de wat toleranter tijdgenoten zal dit als pornografie beschouwd zijn.
Terwijl dus een aanvankelijk in ruime kring geaccepteerde vrijmoedigheid plaats maakt voor striktere fatsoensregels, duikt er tegelijkertijd meer pornografisch werk op. Misschien werd zoiets ‘vanonder de toonbank’ verkocht. Dat het überhaupt uitgegeven kon worden, zij het anoniem, heeft te maken met het ineffectieve censuurbeleid in de Republiek. Dat was trouwens ook eerder gericht op wat op het gebied van godsdienst of politiek onaanvaardbaar werd gevonden dan op seks.
E.K. Grootes is emeritus hoogleraar historische Nederlandse letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam.
Verder lezen:
•Louis Peter Grijp, Het Nederlandse lied in de Gouden Eeuw. Het mechanisme van de contrafactuur (proefschrift), P.J. Meertens-Instituut Amsterdam 1991
•Inger Leemans, Het woord is aan de onderkant. Radicale ideeën in Nederlandse pornografische romans 1670-1700, Uitgeverij VanTilt, 2002
•Hans van Straten (ed.), Razernij der liefde. Ontuchtige poëzie in de Nederlanden van Middeleeuwen tot Franse tijd, Arbeiderpers, 1992
(Kennislink)
Tussen eerbaar vermaak en bedenkelijke ontucht
Zingen over de liefde in de 17de eeuw
Hedendaagse discussies over wat aanstootgevend of pornografisch is, gaan vrijwel altijd over beelden. In de 17de eeuw werden vergelijkbare discussies gevoerd, maar dan over liedjes. In de Gouden Eeuw werd veel gezongen, vooral over liefde. Wat wel en niet door de beugel kon verschoof in de tijd. Was men begin 17de eeuw liberaal, aan het eind ervan groeide het verzet tegen ‘ontuchtige liedjes’ die de jeugd, ‘die meest tot geile en onbeschofte dartelheden genegen is’, bedierven.
Hij deed mijn hemd omhoog
en zeide: ‘Lief gedoog
dat uw schoonheid zich ten toon leit
voor mijn oog.’
Ik was ermee tevreden,
hij droeg mij op het bed
en zag mijn naakte leden
mooi, poezel, blank en net.
Hij voelde met zijn hand
mijn lijf aan alle kant
en hij maakte dat ik raakte
in de brand.
Toen ging hij zoetjes boren,
van onder in mijn buik,
een ding gelijk een horen,
de droelie [duivel], dat was puik.
Het ging ik weet niet hoe,
ik werd dat spel niet moe.
Op het leste kreeg ik het beste
ook nog toe.
In een kleine verzameling Minne-zangen, overgeleverd in een boekje uit 1675, staat de ‘Vrijsterklacht’ hiernaast, met een niets verbloemende passage.
Kon dit zomaar worden uitgegeven in de 17de eeuw? En voor welk publiek waren zulke liedjes dan bestemd? Voor zover dichters of uitgevers van bundels met liedjes over de liefde op hun doelgroep ingaan, wijzen ze telkens op zich vermakende jongelui. Zo spreekt Bredero in het voorwoord van zijn Geestigh Liedt-Boecxken (1621) ‘lustige en vrolijkmoedige maagden en jongelingen’ toe, die bijeen zijn in ‘vrolijke maaltijden, gezelschappen, en bruiloftsfeesten’.
Het is evident dat de opvattingen over wat wel of niet acceptabel was, sterk verschild zullen hebben. In een zeemanskroeg gelden andere normen dan aan de Amsterdamse Herengracht. Het blijft echter intrigerend wat wel en niet mocht. Wanneer ging men te ver?
Eddy de Jongh heeft alweer ruim veertig jaar geleden in het voetspoor van Norbert Elias een beschouwing gewijd aan het begrip ‘schaamtegrens’. Hij constateert dat die grens in de late 17de eeuw, als het classicisme de overhand krijgt, al snel bereikt wordt, terwijl men eerder vrij ombekommerd met seksuele toespelingen omsprong. Het was bijvoorbeeld een algemeen gebruik dat een bruiloftslied afsloot met een oproep om te genieten van de komende huwelijksnacht. Maar ook toen zullen sommigen door de minste toespeling op de vleselijke liefde al gegeneerd of geschokt hebben gereageerd, terwijl anderen dit alleen maar amusant vonden.
Gerbrand Adriaensz. Bredero (1585-1618). Het onderschrift luidt “Gerbrand Adriaensz Brederode Amsteldammer is gheboren in ‘t jaer 1535, den 16.en Maert, ghestoruen den 23.en Aug.ti des Jaers 1618, op d’uer zyns gheboortes, tusschen 9. ende 10 ueren ’s voormiddaghs.” Afbeelding: © Wikimedia Commons
Soms klinkt in de tekst van de liedjes zelf al iets door van een gevoeligheid voor al te openlijke seksuele zinspelingen. Een lied in Den koddigen opdisser, vol aerdige gesangen, kusjes, rondeeltjes uit 1672 laat horen hoe het zal toegaan in de huwelijksnacht. Een zanger zingt telkens twee regels hierover (tot vijftig keer toe), gevolgd door een collectief gezongen ‘Leen u oortje noch een woordje. Hou je kleur, ga niet deur’, ofwel: bloos niet en loop niet weg. Al vroeg in de 17de eeuw blijken samenstellers van liedbundels soms rekening te houden met de bezwaren die van kerkelijke zijde tegen te vrijmoedige liedjes waren ingebracht. Op de titelpagina van Den Nieuwen Lust-hof uit 1602, het eerste van een reeks chiquere liedboeken, krijgen de ‘amoreuse ende vrolijcke ghesanghen’ niet alleen de kwalificaties uitgelezen en welgerijmd mee, maar ook ‘eerelijck’, dat is eerbaar, fatsoenlijk. Het liedboek bevat inderdaad geen onvertogen woord.
Fatsoensgrens
Maar ook bij een soepele houding tegenover vrijmoedige liedjes kon een grens overschreden worden. In de al genoemde voorrede uit zijn Geestich Liedt-boecxken valt Bredero fel uit naar enige lieden die buiten zijn medeweten om de eerste uitgave van zijn liedjes hebben nagedrukt met toevoeging van ‘sommige oneerlijke en ontuchtige liedekens’. Kennelijk is het al zover gekomen, constateert hij, dat men zijn ‘vuiligheid’ onder de dekmantel van iemand anders kan uitstrooien. Voor Bredero was hier dus, nog afgezien van de ongeautoriseerde herdruk, duidelijk een fatsoensgrens overschreden. Dat valt ons op omdat het in zijn eigen liedjes ook niet ontbreekt aan een zekere vrijmoedigheid. In zijn ‘Koortsigh Liedtje’ raken een zekere Dirckje en Lijsbette heel opgewonden:
Zij bleven liggen zwoegen
met liefelijk genoegen
wat uitloopt op
Hij stierf in haar schoot
een suikerige dood.
Een ander voorbeeld komt uit zijn bekende ‘Boeren Geselschap’:
Maar Miewes en Trijntje, die zoete slechte slooi,
die liepen met mekander uit ’t huis in ’t hooi,
met zulk geflikkeflooi,
en zulk gewroet, och ’t was zo zoet,
mij docht, het was zo mooi!
Gravure van Theodor Matham (1606-1676) Afbeelding: © Wikimedia Commons
Wat voor Bredero dus wel kon, zal een streng gereformeerde niet gewaardeerd hebben. De aangehaalde strofe werd trouwens tot in de jaren zestig van de 20ste eeuw in vrijwel alle schoolbloemlezingen weggelaten. Hoeveel verder zal de ‘vuiligheid’ in de – niet overgeleverde – pirateneditie zijn gegaan? In elk geval zullen in de vroege 17de eeuw de geciteerde liedjes van Bredero onder de Amsterdamse jongeren voor wie hij ze dichtte, op weinig bezwaren zijn gestuit, vooral omdat ze in een boerenmilieu gesitueerd zijn. Over boeren valt te lachen. Ten opzichte van hun gebrek aan beheersing kan de stedelijke jeugd tot wie de liedboeken zich richten, zich superieur voelen. Door de veronderstelde seksuele losheid onder het onbeschaafde volk laat men zich graag wat prikkelen zonder dat de eigen status risico loopt.
Het gezamenlijk zingen kon verlevendigd worden door spelletjes die ook als meer of minder onschuldig beschouwd werden. Een duidelijk voorbeeld daarvan zijn de ‘kusliedjes’. In 1654 verscheen het bundeltje De Olipodrigo (stoofpot). Behalve ‘vrolijke gezangen’ worden op de titelpagina ‘kusjes’ aangekondigd, net als in de genoemde Koddigen opdisser. Waartoe deze stimuleren zal duidelijk zijn. Ook het Hollands Nachtegaaltien van 1633 bevatte een ‘Kus-lied’, op de wijs van Bayse moy ma Ianneton (Kus mij, mijn Jannetje). De slotregel luidt: ‘Vrienden tot ’t bedijen, kust aan beide zijen.’
Het is dit soort gebruiken waarover de moralist Johan de Brune, met het oog op de ‘verbeteringe van verscheiden feilen onzer eeuwe’, zich in zijn Emblemata uit 1624 zorgen maakt. Hij beschrijft hoe het bij de jongelui pleegt toe te gaan: niets dan los getater en wellustige handtastelijkheden. Kijk maar hoeveel wulpse zoenkunstjes daar de ronde doen, die de jongens ’s nachts liggen te bedenken om hun duistere lusten te koesteren en om de meisjes daarmee over te halen tot iets wat zij anders zedig geweigerd zouden hebben. In zijn vierde zinnebeeld toont de gravure een zoenspelletje in een gezelschap chic geklede jongeren, met het sprekende opschrift: ‘Nu, hola mond! niet al te bont (Ho mond! ga [met kussen] niet te ver!)’ In r. 3-4 van het onderschrift lezen we:
Elkeen ziet wat gij jaagt: een duivig bek-getrek,
Opdat ik niet en zeg een innig tong-gelek.
Overeenkomstige kritiek horen we van de Amsterdamse uitgever en dichter Dirck Pieterszoon Pers en de Enkhuizer Cornelis Pieterszoon Biens. Beiden trachtten met hun eerbare christelijke liedjes een tegengif te leveren voor de ontuchtige liedjes die tot hun ergernis zo populair waren, teneinde de jeugd, ‘die meest tot geile en onbeschofte dartelheden genegen is’ zoetjes daarvan weg te leiden.
‘Boerevrijage’
Geschilderd door Willem Pietersz. Buytewech (ca. 1591/1592– 1624). Deftige vrijage tussen de zusters uit het geslacht Duvelandt van Rhoon en de heren Dirc van der Nath en Johan van Buytewech. Afbeelding: © Wikimedia Commons
.Hoewel dus vóór 1650 kritiek niet ontbreekt, lijkt het fatsoensoffensief pas in de tweede helft van de eeuw meer voet aan de grond te krijgen. Onder beschaafde lieden groeit het bezwaar tegen openlijke seksuele toespelingen. Op het toneel worden voortaan de oudere kluchten rigoureus gekuist. Maar daarmee wordt ook de overschrijding van het taboe prikkelender.
Dit blijkt bijvoorbeeld uit de opgang van pornografische romans na 1670. We komen dan ook liedboekjes tegen waarin de grenzen van het betamelijke bewust worden opgezocht. Dat geldt in het bijzonder voor zogenoemde kermisbundeltjes. Hiertoe behoort, naast de al genoemde Olipodrigo en Den koddigen opdisser, een opvallend ouderwets uitgevoerd boekje met de titel Uytertse hylickmaeckers [Utrechtse huwelijkmakelaars, tevens de naam van een soort gebak], vol soetigheydt, ofte Amsterdamse kermiskoeck, opgedist voor de genoode kermis gasten en aerdige sangers ende sangeressen.
Alle drie boekjes met hun culinaire titels bieden een mengelmoes van verschillende soorten humoristische teksten, waaronder liedjes over meisjes die zich maar al te graag laten verleiden. In de chiquere liedboeken zul je ook niet gauw iets aantreffen als ‘Een kluchtigh liedt van drie jonge dochters die t’samen wed-spul aen-gaen, wie van haer dryen het veerste soude pissen’, uit de Uytertse hylickmaeckers.
Geschilderd door Nicolaes Maes (1634-1693). Afbeelding: © Wikimedia Commons
Veel verder over de schreef gaat de boerenseks in Het net der wellustigheyt, vermeerderd met de Uytgelese minne-sangen. De inhoud van dit boekje, anoniem en zonder naam van de drukker uitgegeven, gaat terug op de beruchte hoerengesprekken van de 16de-eeuwse Italiaan Pietro Aretino. In de uitgave van 1675 is de tekst aangevuld met dertien liedjes. Naast de hierboven aangehaalde ‘Vrijsterklacht’ vinden we er een ‘Boerevrijage’, waarin de toenmalige schaamtegrens ver overschreden is. De minnaar uit het lied steekt de loftrompet over de billen en de ‘blanke buik’ van een zekere Aagt, aan wie hij graag zijn ‘stijve struik’ zal besteden. Hij geeft in detail aan welk standje hem het meest zal plezieren. Daar kun je in keurig gezelschap niet mee aankomen, zelfs niet om wat besmuikt te lachen over het gebrek aan beschaving en beheersing van dat rare boerenvolkje. Ook door de wat toleranter tijdgenoten zal dit als pornografie beschouwd zijn.
Terwijl dus een aanvankelijk in ruime kring geaccepteerde vrijmoedigheid plaats maakt voor striktere fatsoensregels, duikt er tegelijkertijd meer pornografisch werk op. Misschien werd zoiets ‘vanonder de toonbank’ verkocht. Dat het überhaupt uitgegeven kon worden, zij het anoniem, heeft te maken met het ineffectieve censuurbeleid in de Republiek. Dat was trouwens ook eerder gericht op wat op het gebied van godsdienst of politiek onaanvaardbaar werd gevonden dan op seks.
E.K. Grootes is emeritus hoogleraar historische Nederlandse letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam.
Verder lezen:
•Louis Peter Grijp, Het Nederlandse lied in de Gouden Eeuw. Het mechanisme van de contrafactuur (proefschrift), P.J. Meertens-Instituut Amsterdam 1991
•Inger Leemans, Het woord is aan de onderkant. Radicale ideeën in Nederlandse pornografische romans 1670-1700, Uitgeverij VanTilt, 2002
•Hans van Straten (ed.), Razernij der liefde. Ontuchtige poëzie in de Nederlanden van Middeleeuwen tot Franse tijd, Arbeiderpers, 1992
(Kennislink)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
07-7-2010
Onleesbare tekst tóch te lezen
Onderzoekers herontdekken brief van Livingstone
Onderzoekers van de Universiteit van London zijn er in geslaagd een halfvergane brief van de Schotse ontdekkingsreiziger David Livingstone te ontcijferen. De tekst werd leesbaar door het document te beschijnen met verschillende typen licht.
Het is februari 1871. Tijdens zijn zoektocht naar de oorsprong van de Nijl, is David Livingstone terecht gekomen in Congo. Het is er heet, de giftige insecten vliegen in het rond en het water is verontreinigd. De bewoonde wereld is buiten bereik en zijn materialen raken op, waaronder papier en inkt. Toch slaagde Livingstone er in brieven te schrijven: hij beschreef boeken en oude kranten en maakte inkt uit de kleurstoffen van bessen.
De negentiende-eeuwse avonturier David Livingstone is van oorsprong zendeling. Hij gaat op missie door grote delen van Afrika, waarbij hij vele nieuwe gebieden ontdekt. Afbeelding: © Flickr The Commons
.Helaas heeft het lang geduurd voordat we iets hadden aan zijn slimme improvisatiekunsten: tot nu toe waren de documenten namelijk vrijwel onleesbaar. Livingstone beschreef beide zijden van bladzijden uit een wetenschappelijk tijdschrift, waardoor teksten soms door elkaar heen lopen. Daarnaast is de inkt van de ene zijde naar de andere zijde doorgelekt. Op sommige bladzijden lopen dan ook drie teksten door elkaar: die van het oorspronkelijke tijdschrift, Livingstone’s tekst van de ene kant en zijn doorgedrukte tekst van de andere kant. Nu hebben onderzoekers echter een manier gevonden de teksten van elkaar te onderscheiden.
Andere inkt, andere foto
Om de teksten te onderscheiden, maken de onderzoekers gebruik van multispectral imaging, een techniek waarbij verschillende soorten foto’s van het document gemaakt worden (zie kader). Elke foto brengt in beeld hoe de inkt op de bladzijde een bepaald type straling reflecteert. Er is bijvoorbeeld een foto waarin je kunt zien hoe licht van golflengte 325 nanometer (ultraviolet licht) gereflecteerd wordt. De term multispectral geeft aan dat meerdere soorten straling uit het elektromagnetische spectrum gebruikt worden.
Foto van straling
Wanneer je een gewone foto maakt, breng je eigenlijk in beeld hoeveel licht het object weerkaatst. Zichtbaar licht welteverstaan, want een object kan ook licht weerkaatsten wat we niet kunnen zien, zoals infrarood of ultraviolet licht. Deze typen straling kan een speciale camera echter wel vastleggen: een infraroodcamera brengt bijvoorbeeld in beeld hoeveel infraroodlicht een object weerkaatst.
Maar wat heeft dat beschijnen met allerlei soorten straling voor nut? Het zit ‘em in de verschillende typen inkt die op de bladzijden is gebruikt. Elke inkt reageert namelijk net even anders op de straling waarmee de pagina wordt beschenen. De bessen-inkt van Livingstone absorbeert bijvoorbeeld veel van de infrarode straling, waardoor de tekst geschreven met deze inkt vrijwel niet zichtbaar is op de infrarood-foto (de inkt reflecteert tenslotte geen infrarood licht meer). Aan de andere kant reflecteert de inkt van het tijdschrift wél infrarode straling. Die tekst is dus goed zichtbaar op de infrarood-foto.
Op deze manier laten de foto’s dus de verschillen tussen de typen inkt zien. De teksten zien er op elke foto dus anders uit: op de ene foto zie je Livingstone’s tekst beter en op de andere zie je juist vooral de tijdschrifttekst.
Nep-kleuren
Van de bladzijden van Livingstone’s brief werden in totaal 12 foto’s gemaakt met licht van verschillende golflengten. Hiervan werden er telkens twee gecombineerd tot één foto, een zogenaamd pseudo-kleurenplaatje.
In een normaal kleurenplaatje bestaat elk beeldpunt (pixel) uit 3 waarden: een hoeveelheid rood, groen en blauw (RGB). Elke specifieke combinatie van deze waarden bepaalt de uiteindelijke kleur van de pixel. Zo heeft een paarse pixel de waarden [0.5 – 0.0 – 0.5]. Bij het maken van een pseudo-kleurenplaatje werkt het net zo: het systeem vult bepaalde waarden in voor R, G en B en hierdoor krijgt elke pixel een bepaalde kleur. Die kleuren zijn feitelijk puur rekenkundig bepaald, vandaar de naam pseudo-kleurenplaatje.
Elke pixel (beeldpunt) van de originele foto bestaat eigenlijk uit 3 getallen die aangeven hoeveel rood, groen en blauw de pixel bevat. Die hoeveelheden kun je in beeld brengen, dat zie je in de zwart-wit-plaatjes. Hierbij geldt dat hoe witter de pixel, hoe hoger de pixelwaarde en hoe meer er van die kleur gebruikt is. Vandaar dat de rode borst van de papegaai heel wit is in het R-waarden-plaatje.
Om een pseudo-kleurenplaatje te maken, moet het systeem dus iets ‘invullen’ voor de R-, G- en B-waarden. Daarvoor gebruikt het de twee foto’s die je wilt combineren: de ene foto geeft de R-waarden en de ander bepaalt de G-waarden (de B-waarden blijven leeg). Op die manier zie je in het pseudo-kleurenbeeld dat de roodheid van de pixels afhangt van de ene foto en de groenheid van de andere foto. Hierdoor kun je het verschil tussen twee foto’s veel beter zien. Eerst waren de teksten net iets lichter of net iets donkerder, nu hebben verschillende teksten een totaal andere kleur. De woorden van Livingstone werden bijvoorbeeld goed duidelijk toen de foto’s van 505 nm (groen licht) en 780 nm (infrarood licht) gecombineerd werden.
Hier zie je een stuk van één van de bladzijden die David Livingstone heeft beschreven: boven staat het origineel en onder staat een pseudo-kleurenbeeld dat de onderzoekers gemaakt hebben. De verschillende teksten kun je in het onderste plaatje beter van elkaar onderscheiden dan in het bovenste fragment. Afbeelding: © Birkbeck, University of London
En wat staat er dan uiteindelijk in de brief? Vooral persoonlijke waarnemingen, Livingstone’s opvattingen over wat hij ziet, voelt en meemaakt. Hij vertelt bijvoorbeeld over zijn vele ziekten en ongemakken, maar vermeld daarbij ‘this is for your eyes only’- het was niet de bedoeling dat dat in de Engelse pers terecht kwam. De brief geeft dan ook nieuwe inzichten in het leven van de beroemde ontdekkingsreiziger.
Veel informatie over dit onderzoek vind je op de site van het project Livingstone’s Letter from Bambarre. Dit is wel in het Engels.
(Kennislink)
Onleesbare tekst tóch te lezen
Onderzoekers herontdekken brief van Livingstone
Onderzoekers van de Universiteit van London zijn er in geslaagd een halfvergane brief van de Schotse ontdekkingsreiziger David Livingstone te ontcijferen. De tekst werd leesbaar door het document te beschijnen met verschillende typen licht.
Het is februari 1871. Tijdens zijn zoektocht naar de oorsprong van de Nijl, is David Livingstone terecht gekomen in Congo. Het is er heet, de giftige insecten vliegen in het rond en het water is verontreinigd. De bewoonde wereld is buiten bereik en zijn materialen raken op, waaronder papier en inkt. Toch slaagde Livingstone er in brieven te schrijven: hij beschreef boeken en oude kranten en maakte inkt uit de kleurstoffen van bessen.
De negentiende-eeuwse avonturier David Livingstone is van oorsprong zendeling. Hij gaat op missie door grote delen van Afrika, waarbij hij vele nieuwe gebieden ontdekt. Afbeelding: © Flickr The Commons
.Helaas heeft het lang geduurd voordat we iets hadden aan zijn slimme improvisatiekunsten: tot nu toe waren de documenten namelijk vrijwel onleesbaar. Livingstone beschreef beide zijden van bladzijden uit een wetenschappelijk tijdschrift, waardoor teksten soms door elkaar heen lopen. Daarnaast is de inkt van de ene zijde naar de andere zijde doorgelekt. Op sommige bladzijden lopen dan ook drie teksten door elkaar: die van het oorspronkelijke tijdschrift, Livingstone’s tekst van de ene kant en zijn doorgedrukte tekst van de andere kant. Nu hebben onderzoekers echter een manier gevonden de teksten van elkaar te onderscheiden.
Andere inkt, andere foto
Om de teksten te onderscheiden, maken de onderzoekers gebruik van multispectral imaging, een techniek waarbij verschillende soorten foto’s van het document gemaakt worden (zie kader). Elke foto brengt in beeld hoe de inkt op de bladzijde een bepaald type straling reflecteert. Er is bijvoorbeeld een foto waarin je kunt zien hoe licht van golflengte 325 nanometer (ultraviolet licht) gereflecteerd wordt. De term multispectral geeft aan dat meerdere soorten straling uit het elektromagnetische spectrum gebruikt worden.
Foto van straling
Wanneer je een gewone foto maakt, breng je eigenlijk in beeld hoeveel licht het object weerkaatst. Zichtbaar licht welteverstaan, want een object kan ook licht weerkaatsten wat we niet kunnen zien, zoals infrarood of ultraviolet licht. Deze typen straling kan een speciale camera echter wel vastleggen: een infraroodcamera brengt bijvoorbeeld in beeld hoeveel infraroodlicht een object weerkaatst.
Maar wat heeft dat beschijnen met allerlei soorten straling voor nut? Het zit ‘em in de verschillende typen inkt die op de bladzijden is gebruikt. Elke inkt reageert namelijk net even anders op de straling waarmee de pagina wordt beschenen. De bessen-inkt van Livingstone absorbeert bijvoorbeeld veel van de infrarode straling, waardoor de tekst geschreven met deze inkt vrijwel niet zichtbaar is op de infrarood-foto (de inkt reflecteert tenslotte geen infrarood licht meer). Aan de andere kant reflecteert de inkt van het tijdschrift wél infrarode straling. Die tekst is dus goed zichtbaar op de infrarood-foto.
Op deze manier laten de foto’s dus de verschillen tussen de typen inkt zien. De teksten zien er op elke foto dus anders uit: op de ene foto zie je Livingstone’s tekst beter en op de andere zie je juist vooral de tijdschrifttekst.
Nep-kleuren
Van de bladzijden van Livingstone’s brief werden in totaal 12 foto’s gemaakt met licht van verschillende golflengten. Hiervan werden er telkens twee gecombineerd tot één foto, een zogenaamd pseudo-kleurenplaatje.
In een normaal kleurenplaatje bestaat elk beeldpunt (pixel) uit 3 waarden: een hoeveelheid rood, groen en blauw (RGB). Elke specifieke combinatie van deze waarden bepaalt de uiteindelijke kleur van de pixel. Zo heeft een paarse pixel de waarden [0.5 – 0.0 – 0.5]. Bij het maken van een pseudo-kleurenplaatje werkt het net zo: het systeem vult bepaalde waarden in voor R, G en B en hierdoor krijgt elke pixel een bepaalde kleur. Die kleuren zijn feitelijk puur rekenkundig bepaald, vandaar de naam pseudo-kleurenplaatje.
Elke pixel (beeldpunt) van de originele foto bestaat eigenlijk uit 3 getallen die aangeven hoeveel rood, groen en blauw de pixel bevat. Die hoeveelheden kun je in beeld brengen, dat zie je in de zwart-wit-plaatjes. Hierbij geldt dat hoe witter de pixel, hoe hoger de pixelwaarde en hoe meer er van die kleur gebruikt is. Vandaar dat de rode borst van de papegaai heel wit is in het R-waarden-plaatje.
Om een pseudo-kleurenplaatje te maken, moet het systeem dus iets ‘invullen’ voor de R-, G- en B-waarden. Daarvoor gebruikt het de twee foto’s die je wilt combineren: de ene foto geeft de R-waarden en de ander bepaalt de G-waarden (de B-waarden blijven leeg). Op die manier zie je in het pseudo-kleurenbeeld dat de roodheid van de pixels afhangt van de ene foto en de groenheid van de andere foto. Hierdoor kun je het verschil tussen twee foto’s veel beter zien. Eerst waren de teksten net iets lichter of net iets donkerder, nu hebben verschillende teksten een totaal andere kleur. De woorden van Livingstone werden bijvoorbeeld goed duidelijk toen de foto’s van 505 nm (groen licht) en 780 nm (infrarood licht) gecombineerd werden.
Hier zie je een stuk van één van de bladzijden die David Livingstone heeft beschreven: boven staat het origineel en onder staat een pseudo-kleurenbeeld dat de onderzoekers gemaakt hebben. De verschillende teksten kun je in het onderste plaatje beter van elkaar onderscheiden dan in het bovenste fragment. Afbeelding: © Birkbeck, University of London
En wat staat er dan uiteindelijk in de brief? Vooral persoonlijke waarnemingen, Livingstone’s opvattingen over wat hij ziet, voelt en meemaakt. Hij vertelt bijvoorbeeld over zijn vele ziekten en ongemakken, maar vermeld daarbij ‘this is for your eyes only’- het was niet de bedoeling dat dat in de Engelse pers terecht kwam. De brief geeft dan ook nieuwe inzichten in het leven van de beroemde ontdekkingsreiziger.
Veel informatie over dit onderzoek vind je op de site van het project Livingstone’s Letter from Bambarre. Dit is wel in het Engels.
(Kennislink)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
07-07-2010
'Vergeten' beeldhouwwerk van Michelangelo ontdekt
AMSTERDAM - Een archeoloog heeft mogelijk een nog onbekend beeldhouwwerk van de Italiaanse kunstenaar Michelangelo ontdekt
.
Michelangelo heeft in de zestiende eeuw waarschijnlijk een inmiddels vergeten zandstenen beeld gemaakt van knielende man die zijn mes slijpt.
De sculptuur is een replica van Oud Grieks beeld met de naam ‘Arrotino’ dat tot op de dag van vandaag wordt ten toon gesteld in het Uffizi Museum in Florence. Het nagemaakte beeld is 120 jaar voor een vervalsing aangezien en was onderdeel van een privécollectie.
Literatuur
De Italiaanse archeoloog Flavia Zisa van de Universiteit Kore di Enna heeft echter literatuur uit de achttiende eeuw gevonden die er op wijst dat de replica van ‘Arrotino’ is gemaakt door Michelangelo, zo meldt Discovery News.
De schrijver Pandolfo Titi schreef in 1751 in een boek over de restauratie van Palazzo Lanfranchi dat Michelangelo ‘werkte aan een prachtig beeld van Arrotino dat hij gekopieerd had van de oude Griekse versie die in de Tribuna van de Galleria dei Medici stond.”
Details
Michelangelo veranderde wel enkele details aan de sculptuur. Zo valt de mantel van de knielende man in zijn versie van het beeld veel natuurlijker om zijn lichaam dan bij het origineel. Ook bracht de Italiaanse kunstenaar een decoratief patroon aan op het kledingsstuk.
Volgens Zisa is het zandstenen beeld van de geknielde man dan ook geen vervalsing van het originele Griekse beeld. “Veel kenmerken van dit beeld maken het tot een unieke sculptuur.”
Het is al langer bekend dat Michelangelo soms klassieke beeldhouwwerken kopieerde. Zo zou hij ook ooit een replica van een beeld van Cupido hebben gemaakt.
© NU.nl/Dennis Rijnvis
(nu.nl)
'Vergeten' beeldhouwwerk van Michelangelo ontdekt
AMSTERDAM - Een archeoloog heeft mogelijk een nog onbekend beeldhouwwerk van de Italiaanse kunstenaar Michelangelo ontdekt
.
Michelangelo heeft in de zestiende eeuw waarschijnlijk een inmiddels vergeten zandstenen beeld gemaakt van knielende man die zijn mes slijpt.
De sculptuur is een replica van Oud Grieks beeld met de naam ‘Arrotino’ dat tot op de dag van vandaag wordt ten toon gesteld in het Uffizi Museum in Florence. Het nagemaakte beeld is 120 jaar voor een vervalsing aangezien en was onderdeel van een privécollectie.
Literatuur
De Italiaanse archeoloog Flavia Zisa van de Universiteit Kore di Enna heeft echter literatuur uit de achttiende eeuw gevonden die er op wijst dat de replica van ‘Arrotino’ is gemaakt door Michelangelo, zo meldt Discovery News.
De schrijver Pandolfo Titi schreef in 1751 in een boek over de restauratie van Palazzo Lanfranchi dat Michelangelo ‘werkte aan een prachtig beeld van Arrotino dat hij gekopieerd had van de oude Griekse versie die in de Tribuna van de Galleria dei Medici stond.”
Details
Michelangelo veranderde wel enkele details aan de sculptuur. Zo valt de mantel van de knielende man in zijn versie van het beeld veel natuurlijker om zijn lichaam dan bij het origineel. Ook bracht de Italiaanse kunstenaar een decoratief patroon aan op het kledingsstuk.
Volgens Zisa is het zandstenen beeld van de geknielde man dan ook geen vervalsing van het originele Griekse beeld. “Veel kenmerken van dit beeld maken het tot een unieke sculptuur.”
Het is al langer bekend dat Michelangelo soms klassieke beeldhouwwerken kopieerde. Zo zou hij ook ooit een replica van een beeld van Cupido hebben gemaakt.
© NU.nl/Dennis Rijnvis
(nu.nl)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
07-07-2010
Mens ging vroeger noordelijk dan gedacht
De prehistorische mens trok veel eerder naar het noorden van Europa dan tot nog toe werd gedacht. Meer dan achthonderdduizend jaar geleden vestigden mensen zich al langs de Engelse oostkust. De ontdekking van stenen werktuigen op 135 kilometer ten noordoosten van Londen toont aan dat de mens al vroeg koude klimaten trotseerde.
Voorheen werd gedacht dat de mens -die een kleine twee miljoen jaar geleden in Afrika ontstond- vooral in relatief warme tropische wouden, steppen en gebieden rond de Middellandse Zee bleef voordat hij zich verspreidde in Eurazië.
"Wat we hebben gevonden ondermijnt de traditionele visie op hoe de mens zich verspreidde en reageerde op klimaatverandering", aldus Simon Parfitt van University College in Londen. "Het toont aan hoe weinig we eigenlijk weten over de trek uit Afrika."
In de buurt van Happisburgh, een dorpje aan de kust nabij Norfolk, werden 75 stenen werktuigen gevonden van achthonderd tot ruim negenhonderdduizend jaar geleden. Dat betekent dat de mens honderdduizend jaar eerder in Groot-Brittannië verscheen dan aanvankelijk werd gedacht. Parfitt en zijn collega's schreven over de vondst een artikel dat donderdag in het wetenschappelijke tijdschrift Nature wordt gepubliceerd.
Welke mensen deze werktuigen gebruikten is onbekend. Daarvoor is fossielenbewijs nodig, zegt antropoloog Eric Dalson van de universiteit van New York, die overigens zelf niet aan het onderzoek deelnam.
Het was een tijd dat er nog mammoeten en sabeltandtijgers rondliepen en de rivier Thames in zee stroomde op de plek waar de werktuigen zijn gevonden, negentig kilometer hoger dan waar de monding nu ligt. Het klimaat was wat kouder dan nu, zeker in de winter.
Het leven moet in die omstandigheden bijzonder zwaar zijn geweest. Dichtbegroeide wouden betekende weinig eetbaar voedsel en een klein aantal prooidieren, dat bovendien nog eens in een enorm gebied leefden. 's Winters was er ook nog eens minder daglicht om te jagen en verzamelen.
Opmerkelijk is dat deze mensen zich niet door de koude lieten wegjagen. De vraag is hoe ze zich wisten aan te passen. Waarschijnlijk hebben de nabijheid van een getij, moerassen en de kust geholpen. In geval van voedselschaarste was er dan altijd nog zeewier, knollen en schelpdieren.
Maar hadden ze kleding, schuilplaatsen en waren ze het maken van vuur machtig? De vondst van de werktuigen roept meer vragen op dan dat er antwoorden zijn.
(depers.nl)
Mens ging vroeger noordelijk dan gedacht
De prehistorische mens trok veel eerder naar het noorden van Europa dan tot nog toe werd gedacht. Meer dan achthonderdduizend jaar geleden vestigden mensen zich al langs de Engelse oostkust. De ontdekking van stenen werktuigen op 135 kilometer ten noordoosten van Londen toont aan dat de mens al vroeg koude klimaten trotseerde.
Voorheen werd gedacht dat de mens -die een kleine twee miljoen jaar geleden in Afrika ontstond- vooral in relatief warme tropische wouden, steppen en gebieden rond de Middellandse Zee bleef voordat hij zich verspreidde in Eurazië.
"Wat we hebben gevonden ondermijnt de traditionele visie op hoe de mens zich verspreidde en reageerde op klimaatverandering", aldus Simon Parfitt van University College in Londen. "Het toont aan hoe weinig we eigenlijk weten over de trek uit Afrika."
In de buurt van Happisburgh, een dorpje aan de kust nabij Norfolk, werden 75 stenen werktuigen gevonden van achthonderd tot ruim negenhonderdduizend jaar geleden. Dat betekent dat de mens honderdduizend jaar eerder in Groot-Brittannië verscheen dan aanvankelijk werd gedacht. Parfitt en zijn collega's schreven over de vondst een artikel dat donderdag in het wetenschappelijke tijdschrift Nature wordt gepubliceerd.
Welke mensen deze werktuigen gebruikten is onbekend. Daarvoor is fossielenbewijs nodig, zegt antropoloog Eric Dalson van de universiteit van New York, die overigens zelf niet aan het onderzoek deelnam.
Het was een tijd dat er nog mammoeten en sabeltandtijgers rondliepen en de rivier Thames in zee stroomde op de plek waar de werktuigen zijn gevonden, negentig kilometer hoger dan waar de monding nu ligt. Het klimaat was wat kouder dan nu, zeker in de winter.
Het leven moet in die omstandigheden bijzonder zwaar zijn geweest. Dichtbegroeide wouden betekende weinig eetbaar voedsel en een klein aantal prooidieren, dat bovendien nog eens in een enorm gebied leefden. 's Winters was er ook nog eens minder daglicht om te jagen en verzamelen.
Opmerkelijk is dat deze mensen zich niet door de koude lieten wegjagen. De vraag is hoe ze zich wisten aan te passen. Waarschijnlijk hebben de nabijheid van een getij, moerassen en de kust geholpen. In geval van voedselschaarste was er dan altijd nog zeewier, knollen en schelpdieren.
Maar hadden ze kleding, schuilplaatsen en waren ze het maken van vuur machtig? De vondst van de werktuigen roept meer vragen op dan dat er antwoorden zijn.
(depers.nl)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
09-07-2010
Wilhelm II zag door de uniformen de oorlog niet
Eigenlijk vond koningin Victoria het uitdelen van uniformen vulgair, maar als lokkertje werkte het goed.
Het was een lokkertje. Persoonlijk vond koningin Victoria dat uitdelen van uniformen hoogst vulgair, maar ze wist dat de Duitse keizer er verzot op was. En aangezien de relatie tussen Groot-Brittannië en Duitsland ernstig verslechterd was, bood ze Wilhelm II aan ere-admiraal te worden van de Royal Navy. Met bijpassend uniform volgehangen met gouden knopen, tressen en manchetten.
Het bleek een gouden greep. Wilhelm, zo schrijft Miranda Carter in De ondergang van het oude Europa, ‘wierp zich op zijn nieuwe titel alsof dit het mooiste was wat hem in zijn hele leven was overkomen.’ Vanaf dat moment voorzag hij de lords van de Britse Admiraliteit regelmatig ongevraagd van advies, als hij ergens een Brits oorlogsschip tegenkwam, moest en zou hij het inspecteren – en Groot-Brittannië kon geen kwaad meer doen. Rusland was de aartsvijand. Voor even dan, want als de tsaar in de buurt was, veranderde hij spontaan van inzicht. Narcistisch, onberekenbaar, een gevaar voor Europa. Zo was de Kaiser. En uiteindelijk was het zijn grootheidswaan die het oude Europa in het verderf zou storten.
Wereldvreemd
Britse historici zijn dol op deze treurige episode in de Europese geschiedenis. Waarschijnlijk omdat van alle vorstenhuizen het Britse koningshuis nog het meest ‘normaal’ lijkt te zijn. Maar als het om karakterschetsen gaat, is Carter net zo hard over Edward en George als over Wilhelm en de Russische tsaar Nicolaas. Allemaal waren ze verknipt, dankzij wereldvreemde pogingen tot onderwijs, afzondering van het volk en een met de paplepel ingegoten obsessie voor militaire zaken. De Europese vorsten leefden in een volstrekt eigen wereld waarbinnen iedereen familie van elkaar was, en iedereen de illusie koesterde dat die familierelaties een garantie vormden tegen welke oorlog dan ook.
Carter heeft een vlot boek geschreven met een amusante mix van roddel, kleine waanzin en realpolitik. Uiteindelijk waren al die huwelijken, feesten, boottochtjes en het uitwisselen van glimmende uniformen bijzaak. Terwijl de vorsten kibbelden, stuurden de diplomaten achter de schermen op oorlog aan. George betoonde zich volkomen nutteloos; Nicolaas en zijn gezin werden vermoord; Wilhelm vluchtte naar Nederland, waar hij alle uniformen rücksichtslos de deur uit deed.
(depers.nl)
Wilhelm II zag door de uniformen de oorlog niet
Eigenlijk vond koningin Victoria het uitdelen van uniformen vulgair, maar als lokkertje werkte het goed.
Het was een lokkertje. Persoonlijk vond koningin Victoria dat uitdelen van uniformen hoogst vulgair, maar ze wist dat de Duitse keizer er verzot op was. En aangezien de relatie tussen Groot-Brittannië en Duitsland ernstig verslechterd was, bood ze Wilhelm II aan ere-admiraal te worden van de Royal Navy. Met bijpassend uniform volgehangen met gouden knopen, tressen en manchetten.
Het bleek een gouden greep. Wilhelm, zo schrijft Miranda Carter in De ondergang van het oude Europa, ‘wierp zich op zijn nieuwe titel alsof dit het mooiste was wat hem in zijn hele leven was overkomen.’ Vanaf dat moment voorzag hij de lords van de Britse Admiraliteit regelmatig ongevraagd van advies, als hij ergens een Brits oorlogsschip tegenkwam, moest en zou hij het inspecteren – en Groot-Brittannië kon geen kwaad meer doen. Rusland was de aartsvijand. Voor even dan, want als de tsaar in de buurt was, veranderde hij spontaan van inzicht. Narcistisch, onberekenbaar, een gevaar voor Europa. Zo was de Kaiser. En uiteindelijk was het zijn grootheidswaan die het oude Europa in het verderf zou storten.
Wereldvreemd
Britse historici zijn dol op deze treurige episode in de Europese geschiedenis. Waarschijnlijk omdat van alle vorstenhuizen het Britse koningshuis nog het meest ‘normaal’ lijkt te zijn. Maar als het om karakterschetsen gaat, is Carter net zo hard over Edward en George als over Wilhelm en de Russische tsaar Nicolaas. Allemaal waren ze verknipt, dankzij wereldvreemde pogingen tot onderwijs, afzondering van het volk en een met de paplepel ingegoten obsessie voor militaire zaken. De Europese vorsten leefden in een volstrekt eigen wereld waarbinnen iedereen familie van elkaar was, en iedereen de illusie koesterde dat die familierelaties een garantie vormden tegen welke oorlog dan ook.
Carter heeft een vlot boek geschreven met een amusante mix van roddel, kleine waanzin en realpolitik. Uiteindelijk waren al die huwelijken, feesten, boottochtjes en het uitwisselen van glimmende uniformen bijzaak. Terwijl de vorsten kibbelden, stuurden de diplomaten achter de schermen op oorlog aan. George betoonde zich volkomen nutteloos; Nicolaas en zijn gezin werden vermoord; Wilhelm vluchtte naar Nederland, waar hij alle uniformen rücksichtslos de deur uit deed.
(depers.nl)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
08-07-2010
52.000 Romeinse munten gevonden
LONDEN - Een man die in Groot-Brittannië met een metaaldetector een veld afzocht naar mogelijke historische schatten, heeft onverwachts 52.000 Romeinse munten gevonden.
Het gaat om een van de grootste verzamelingen Romeinse munten die ooit is gevonden.
David Crisp vond de geldstukken eind april vlak bij het plaatsje Frome in het zuiden van Engeland. De munten zijn afkomstig uit de derde eeuw na Christus en zaten in een pot van klei vlak onder de grond.
Crisp rapporteerde de ontdekking aan de autoriteiten, waarna experts van het British Museum in Londen de munten en de vindplek konden onderzoeken.
Experts denken dat de geldstukken een offer aan de goden waren. Volgens berekeningen zijn de munten evenveel waard als wat een soldaat uit een Romeinse legioen in vier jaar verdiende.
© ANP
(nu.nl)
52.000 Romeinse munten gevonden
LONDEN - Een man die in Groot-Brittannië met een metaaldetector een veld afzocht naar mogelijke historische schatten, heeft onverwachts 52.000 Romeinse munten gevonden.
Het gaat om een van de grootste verzamelingen Romeinse munten die ooit is gevonden.
David Crisp vond de geldstukken eind april vlak bij het plaatsje Frome in het zuiden van Engeland. De munten zijn afkomstig uit de derde eeuw na Christus en zaten in een pot van klei vlak onder de grond.
Crisp rapporteerde de ontdekking aan de autoriteiten, waarna experts van het British Museum in Londen de munten en de vindplek konden onderzoeken.
Experts denken dat de geldstukken een offer aan de goden waren. Volgens berekeningen zijn de munten evenveel waard als wat een soldaat uit een Romeinse legioen in vier jaar verdiende.
© ANP
(nu.nl)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Met plaatjes: http://www.dailymail.co.u(...)ard-Roman-coins.htmlquote:Op vrijdag 9 juli 2010 09:15 schreef ExperimentalFrentalMental het volgende:
08-07-2010
52.000 Romeinse munten gevonden
LONDEN - Een man die in Groot-Brittannië met een metaaldetector een veld afzocht naar mogelijke historische schatten, heeft onverwachts 52.000 Romeinse munten gevonden.
Het gaat om een van de grootste verzamelingen Romeinse munten die ooit is gevonden.
David Crisp vond de geldstukken eind april vlak bij het plaatsje Frome in het zuiden van Engeland. De munten zijn afkomstig uit de derde eeuw na Christus en zaten in een pot van klei vlak onder de grond.
Crisp rapporteerde de ontdekking aan de autoriteiten, waarna experts van het British Museum in Londen de munten en de vindplek konden onderzoeken.
Experts denken dat de geldstukken een offer aan de goden waren. Volgens berekeningen zijn de munten evenveel waard als wat een soldaat uit een Romeinse legioen in vier jaar verdiende.
© ANP
(nu.nl)
En morgen pleurt men in Wuhan
Nog een vleermuis in een pan
Nog een vleermuis in een pan
quote:Op vrijdag 9 juli 2010 09:16 schreef Lord_Vetinari het volgende:
[..]
Met plaatjes: http://www.dailymail.co.u(...)ard-Roman-coins.html
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
52.000 Romeinse munten gevondenquote:Op vrijdag 9 juli 2010 09:16 schreef Lord_Vetinari het volgende:
[..]
Met plaatjes: http://www.dailymail.co.u(...)ard-Roman-coins.html
(HLN)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
09-07-2010
Romeinse schrijfplankjes ontdekt in Utrecht
UTRECHT - De provincie Utrecht is sinds vrijdag eigenaar van een unieke archeologische vondst: ruim honderd delen van schrijfplankjes uit de Romeinse tijd.
''Dit is enorm belangrijk voor de wetenschap'', zei archeoloog Wouter Vos tijdens de presentatie van de plankjes.
De houten delen werden gevonden bij het Romeinse fort Fectio in Bunnik. Nog niet eerder werden zo veel stukjes van Romeinse schrijfplanken gevonden op één plek.
''Het is uitermate uniek voor Noordwest-Europa, zo'n grote hoeveelheid op één locatie'', aldus Vos. De verzameling is ook bijzonder omdat veel plankjes nog vrij compleet zijn en redelijk goed bewaard.
Conservering
Die juiste conservering was het werk van twee amateurarcheologen. Zij stuitten 32 jaar geleden al op de Romeinse vondst, maar die werd tot vier jaar geleden niet op waarde geschat.
Volgens Wouter Vos is hun kennis van conserveren, onder water en in de vriezer, van groot belang geweest. ''Anders was dit allemaal verloren gegaan.'' De twee zeggen het een eer te vinden de fragmenten nu over te dragen aan de provincie.
Waanzinnig
Na onderzoek van een archeologisch bureau en de Vrije Universiteit blijkt dat het waarschijnlijk gaat om officiële documenten uit het militaire archief van het Romeinse leger.
''We hebben een deel van het archief te pakken, dat is waanzinnig'', aldus Vos. Het gaat vermoedelijk om testamenten, contracten en schuldverklaringen die in de Rijn zijn gegooid.
Ontcijferen
Het belangrijkste is nu nog: wat stond er precies gekerfd in de plankjes? Een expert aan de Universiteit van Oxford begint binnenkort met het ontcijferen van de teksten.
December volgend jaar komt daar hopelijk iets uit en kan het publiek de grote vondst ook bewonderen.
© ANP
(nu.nl)
Romeinse schrijfplankjes ontdekt in Utrecht
UTRECHT - De provincie Utrecht is sinds vrijdag eigenaar van een unieke archeologische vondst: ruim honderd delen van schrijfplankjes uit de Romeinse tijd.
''Dit is enorm belangrijk voor de wetenschap'', zei archeoloog Wouter Vos tijdens de presentatie van de plankjes.
De houten delen werden gevonden bij het Romeinse fort Fectio in Bunnik. Nog niet eerder werden zo veel stukjes van Romeinse schrijfplanken gevonden op één plek.
''Het is uitermate uniek voor Noordwest-Europa, zo'n grote hoeveelheid op één locatie'', aldus Vos. De verzameling is ook bijzonder omdat veel plankjes nog vrij compleet zijn en redelijk goed bewaard.
Conservering
Die juiste conservering was het werk van twee amateurarcheologen. Zij stuitten 32 jaar geleden al op de Romeinse vondst, maar die werd tot vier jaar geleden niet op waarde geschat.
Volgens Wouter Vos is hun kennis van conserveren, onder water en in de vriezer, van groot belang geweest. ''Anders was dit allemaal verloren gegaan.'' De twee zeggen het een eer te vinden de fragmenten nu over te dragen aan de provincie.
Waanzinnig
Na onderzoek van een archeologisch bureau en de Vrije Universiteit blijkt dat het waarschijnlijk gaat om officiële documenten uit het militaire archief van het Romeinse leger.
''We hebben een deel van het archief te pakken, dat is waanzinnig'', aldus Vos. Het gaat vermoedelijk om testamenten, contracten en schuldverklaringen die in de Rijn zijn gegooid.
Ontcijferen
Het belangrijkste is nu nog: wat stond er precies gekerfd in de plankjes? Een expert aan de Universiteit van Oxford begint binnenkort met het ontcijferen van de teksten.
December volgend jaar komt daar hopelijk iets uit en kan het publiek de grote vondst ook bewonderen.
© ANP
(nu.nl)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
12-07-2010
Inscriptie van 3.400 jaar oud ontdekt in Jeruzalem
In Jeruzalem is onlangs de oudste inscriptie ontdekt die tot dusver in de Heilige Stad gevonden werd. Het gaat om een stukje van een kleitablet dat 3.400 jaar oud is, zo hebben archeologen bekendgemaakt.
Op het fragment van amper 2 centimeter op 2,8 staan letters in Akkadisch spijkerschrift, de taal die toen in de diplomatieke relaties werd gebruikt. De inscriptie getuigt volgens de vorsers van het belang dat Jeruzalem al in het bronzen tijdperk had.
Het fragment werd in het oostelijke deel van de stad gevonden (dat na de oorlog van 1967 door Israël geannexeerd werd). Het is te klein om een volledige zin te ontcijferen, maar volgens assyrioloog Wayne Horowitz van de Hebreeuwse universiteit van Jeruzalem, die belast is met de ontcijfering, geeft de uitstekende kwaliteit van het opschrift aan dat het van de hand van is van "een hoogopgeleid kopiist, waarschijnlijk ten dienste van een koning van Jeruzalem". (belga/gb)
(HLN)
Inscriptie van 3.400 jaar oud ontdekt in Jeruzalem
In Jeruzalem is onlangs de oudste inscriptie ontdekt die tot dusver in de Heilige Stad gevonden werd. Het gaat om een stukje van een kleitablet dat 3.400 jaar oud is, zo hebben archeologen bekendgemaakt.
Op het fragment van amper 2 centimeter op 2,8 staan letters in Akkadisch spijkerschrift, de taal die toen in de diplomatieke relaties werd gebruikt. De inscriptie getuigt volgens de vorsers van het belang dat Jeruzalem al in het bronzen tijdperk had.
Het fragment werd in het oostelijke deel van de stad gevonden (dat na de oorlog van 1967 door Israël geannexeerd werd). Het is te klein om een volledige zin te ontcijferen, maar volgens assyrioloog Wayne Horowitz van de Hebreeuwse universiteit van Jeruzalem, die belast is met de ontcijfering, geeft de uitstekende kwaliteit van het opschrift aan dat het van de hand van is van "een hoogopgeleid kopiist, waarschijnlijk ten dienste van een koning van Jeruzalem". (belga/gb)
(HLN)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
13-07-2010
Ronde tafel van koning Arthur terecht
Koning Arthur is een figuur uit de Keltische legenden en de Middeleeuwse literatuur van wie de historiciteit niet bevestigd is. In vroege Welshe teksten wordt hij nergens koning genoemd, maar 'leider in de strijd', en in Middeleeuwse teksten wordt hij vaak 'heerser' genoemd. Koning Arthur is in de meeste legenden en verhalen een dappere strijder die de christelijke Britten beschermde voor de binnenvallende heidense Saksers en zijn ridders aan de ronde tafel van Camelot verzamelde. Geschiedkundigen denken nu dat ze de juiste locatie van de ronde tafel van koning Arthur gevonden hebben. Daarmee zou het enigma of de ronde tafel van koning Arthur werkelijk bestond ontraadseld zijn.
Wie dacht dat de ronde tafel van koning Arthur een groot meubelstuk was moeten we onmiddellijk teleurstellen. Geschiedkundigen claimen immers dat de ronde tafel in werkelijkheid de ronde ruimte binnen het voormalig Romeins amfitheater van Chester (Groot-Brittannië) was. Het oorspronkelijke amfitheater van Chester werd in het begin van de eerste eeuw na Christus uit hout opgetrokken en was 75 bij 67 meter groot.
Enkele jaren later werd het houten bouwwerk afgebroken en werd een groter amfitheater - 96 bij 87 meter - van steen gebouwd. Het amfitheater had waarschijnlijk twee verdiepingen, was circa 12 meter hoog en kon 10.000 toeschouwers ontvangen. Koning Arthur zou de 12 meter hoge muren van het amfitheater versterkt hebben om van het gebouw een imposante versterkte burcht te maken.
(Ruïnes van het Romeinse amfitheater in Chester)
Hoewel het al dan niet werkelijk bestaan van koning Arthur het onderwerp blijft van historisch getinte discussies geloven veel geleerden dat Arthur een leidinggevend figuur uit de vijfde of zesde eeuw moet geweest zijn. Dat komt omdat de legenden Arthur over een periode van 40 jaar verbinden met 12 belangrijke veldslagen. En één van zijn belangrijkste overwinningen zou in Chester verwezenlijkt zijn.
Geschiedkundige Chris Gidlow vindt het logisch dat koning Arthur zijn ogen liet vallen op een door de Romeinen achtergelaten bouwwerk, eerder dan een nog van helemaal op de grond op te bouwen Camelot. Volgens Gidlow hebben de allereerste vermeldingen van de ronde tafel in de literatuur het niet over een grote, ronde dinertafel, maar over een trefpunt waar 1.000 mensen tegelijkertijd konden verzamelen.
Het verzamelde bewijsmateriaal van de onderzoekers wordt deze maand onthuld in een speciale documentaire op The History Channel.
(Grenswetenschap)
Ronde tafel van koning Arthur terecht
Koning Arthur is een figuur uit de Keltische legenden en de Middeleeuwse literatuur van wie de historiciteit niet bevestigd is. In vroege Welshe teksten wordt hij nergens koning genoemd, maar 'leider in de strijd', en in Middeleeuwse teksten wordt hij vaak 'heerser' genoemd. Koning Arthur is in de meeste legenden en verhalen een dappere strijder die de christelijke Britten beschermde voor de binnenvallende heidense Saksers en zijn ridders aan de ronde tafel van Camelot verzamelde. Geschiedkundigen denken nu dat ze de juiste locatie van de ronde tafel van koning Arthur gevonden hebben. Daarmee zou het enigma of de ronde tafel van koning Arthur werkelijk bestond ontraadseld zijn.
Wie dacht dat de ronde tafel van koning Arthur een groot meubelstuk was moeten we onmiddellijk teleurstellen. Geschiedkundigen claimen immers dat de ronde tafel in werkelijkheid de ronde ruimte binnen het voormalig Romeins amfitheater van Chester (Groot-Brittannië) was. Het oorspronkelijke amfitheater van Chester werd in het begin van de eerste eeuw na Christus uit hout opgetrokken en was 75 bij 67 meter groot.
Enkele jaren later werd het houten bouwwerk afgebroken en werd een groter amfitheater - 96 bij 87 meter - van steen gebouwd. Het amfitheater had waarschijnlijk twee verdiepingen, was circa 12 meter hoog en kon 10.000 toeschouwers ontvangen. Koning Arthur zou de 12 meter hoge muren van het amfitheater versterkt hebben om van het gebouw een imposante versterkte burcht te maken.
(Ruïnes van het Romeinse amfitheater in Chester)
Hoewel het al dan niet werkelijk bestaan van koning Arthur het onderwerp blijft van historisch getinte discussies geloven veel geleerden dat Arthur een leidinggevend figuur uit de vijfde of zesde eeuw moet geweest zijn. Dat komt omdat de legenden Arthur over een periode van 40 jaar verbinden met 12 belangrijke veldslagen. En één van zijn belangrijkste overwinningen zou in Chester verwezenlijkt zijn.
Geschiedkundige Chris Gidlow vindt het logisch dat koning Arthur zijn ogen liet vallen op een door de Romeinen achtergelaten bouwwerk, eerder dan een nog van helemaal op de grond op te bouwen Camelot. Volgens Gidlow hebben de allereerste vermeldingen van de ronde tafel in de literatuur het niet over een grote, ronde dinertafel, maar over een trefpunt waar 1.000 mensen tegelijkertijd konden verzamelen.
Het verzamelde bewijsmateriaal van de onderzoekers wordt deze maand onthuld in een speciale documentaire op The History Channel.
(Grenswetenschap)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
