Darwin en God in 1 hoofd

quote:

De tweehonderdste geboortedag van Charles Darwin (1809-1882) en de honderdvijftigste verjaardag van zijn baanbrekende evolutietheorie (1859) zorgen dit jaar voor festiviteiten, publiciteit én veel debat. Het idee dat wij allen van de apen zouden afstammen, zit veel mensen nog steeds niet lekker. In Engeland, Spanje en binnenkort waarschijnlijk ook in Nederland verschijnen antireligieuze teksten op bussen: “Er is waarschijnlijk geen God. Durf zelf te denken. En geniet van dit leven!” En in Nederland worden huis-aan-huis folders verspreid waarin de evolutietheorie wordt afgedaan als een sprookje. Wie niet van die boodschap gediend is, plakt een sticker op zijn brievenbus: ‘NEE, Géén creationisme, JA, wél Darwin.’
Dit is precies het gekissebis waar René Fransen niets van moet hebben. Als gelovige wetenschapsadept verenigt hij de bezielde kosmos van de evangelische christenen met het toevallig ontstane universum van de evolutiebiologen. “Dat zit allemaal in één hoofd, zonder dat het ontploft”, zegt hij.
In de evangelische gemeente waar hij deel van uitmaakt, is het creationisme, de letterlijke lezing van het scheppingsverhaal in Genesis, breed geaccepteerd. Maar in zijn werk als wetenschapsjournalist, onder meer als redacteur van de Groninger Universiteitskrant, heeft Fransen vrijwel dagelijks te maken met berichten over nieuwe diersoorten en andere ontdekkingen die verband houden met de evolutie. Dat werd voor hem persoonlijk steeds lastiger. “Het bewijs voor de evolutietheorie is vrij sterk. Het bewijs voor de ouderdom van de aarde is nog sterker. Maar wat moest ik ermee als gelovige?”
Fransen besloot het grondig uit te zoeken. Hij kwam tot de conclusie dat het redelijkerwijs onmogelijk is om de evolutie als verschijnsel te ontkennen en dat het creationisme daarentegen haast niet te onderbouwen is. En hij vond een nieuwe missie: het tegengaan van de verdeeldheid tussen gelovigen en ongelovigen over de waarde van de evolutietheorie. Die verdeeldheid is volgens hem totaal ongegrond.
Dat lijkt overigens ook de Evangelische Omroep intussen in te zien. Vorige week nam EO-boegbeeld Andries Knevel openlijk afstand van het creationisme én de lichtere variant daarvan: Intelligent Design. Die laatste stroming gaat niet uit van een schepping in zes dagen, maar veronderstelt wel een ‘intelligente ontwerper’. Knevel bood de kijkers zijn excuses aan voor wat hij in het verleden zo vurig verkondigd had.

Is uw boek nog wel nodig? De meeste christenen onderschrijven de evolutietheorie toch al lang?
“Rooms-katholieken en een groot deel van de protestanten hebben er inderdaad weinig moeite mee om Darwins ideeën met hun geloof te verenigen. En onder evangelische en orthodoxe christenen is de zaak ook flink aan het schuiven. Toch is het merendeel nog steeds bang de wetenschappelijke visie te omarmen. Voor die mensen heb ik dit boek in eerste instantie geschreven.
Maar ik richt mij ook tot wetenschappers en atheïsten die op grond van de evolutietheorie beweren dat het geloof achterhaald is, zoals evolutiebioloog Richard Dawkins. Hij ziet religie als een mentaal virus. Religieuze gedachten worden volgens hem als genen doorgegeven van ouders op kinderen. Kinderen zijn evolutionair geprogrammeerd om hun ouders te imiteren. Helaas, vindt Dawkins, kopiëren ze niet alleen de goede eigenschappen, maar ook de dwaasheden. In zijn bestseller God als misvatting poogt hij met deze logica aan te tonen dat God niet bestaat.
Hiermee verlaat Dawkins zelf de wetenschap. Want wetenschappers houden zich aan het ‘methodologisch naturalisme’. Dat wil zeggen: ze gaan ervan uit dat er alleen natuurlijke verklaringen bestaan voor wat ze waarnemen. Dat is een goed uitgangspunt, de meeste christelijke wetenschappers hanteren het ook. En als ze het niet doen, zoals de creationisten, dan is dat meteen zeer problematisch.
Mensen als Dawkins zullen zich daar ook aan moeten houden, en kunnen dus nooit zeggen: ik heb bewezen dat God niet bestaat. In feite spannen ze de wetenschap voor hun eigen metafysische karretje. Ze willen de atheïstische boodschap verkondigen en doen alsof het atheïsme logisch voortvloeit uit het beoefenen van wetenschap.

Maar Dawkins en de zijnen hebben toch wel een punt als ze zeggen dat Darwin de idee van de mens als kroon der schepping heeft weerlegd?
“Nee. Mijn reden om de mens als de kroon der schepping te zien, is niet biologisch, maar theologisch. In de Bijbel staat: God schiep de mens naar zijn beeld en gelijkenis. Dat heeft hij niet over de apen, de olifanten of de regenwormen gezegd, maar alleen over de mens.
Dat betekent dat hij met de mens een relatie wil. Daartoe hoeft de aarde niet in zes dagen geschapen te zijn. Net zo min als de aarde daartoe in het centrum van het heelal hoeft te staan – ook zo’n door de wetenschap verworpen veronderstelling waar christenen lang aan vast dachten te moeten houden. Al zweeft de aarde in een uithoek van een middelmatig universum, dat doet niets af aan de waarde van Gods verbintenis met de mensen die uit dat verhaal spreekt.”

U zet het bijbelverhaal naar uw hand, om er nog iets mee te kunnen?
“Nee, juist niet. Dat je het scheppingsverhaal zou moeten lezen als een feitelijke beschrijving van hoe de aarde ontstaan is, is een twintigste-eeuwse zienswijze, die pas echt opkwam nadat Darwins theorie onrust veroorzaakte onder gelovigen. Ook de ontwikkeling van de geologie in de negentiende eeuw droeg eraan bij. De meeste theologen vinden het een totale misinterpretatie Genesis te lezen als geschiedenisboek. Ze gaan over het waarom, niet over het hoe.”

Geeft de evolutieleer volgens u wél voldoende antwoord op het hoe?
“Eén van de problemen van de gepolariseerde discussie is dat de evolutietheorie soms te veel eer krijgt. Er zijn nog veel onopgeloste vragen. Jammer genoeg worden die in het publieke debat vaak gebagatelliseerd, om creationisten geen voet tussen de deur te geven.”

Maar die resterende vragen zijn toch niet meer zo fundamenteel?
“Dat zou ik niet te snel zeggen. De huidige stand van zaken in de biologie lijkt op de staat van de natuurkunde aan het eind van de negentiende eeuw. Men was er destijds van overtuigd dat de fysica ‘klaar’ was, er viel niets groots meer in te ontdekken. En toen kwam Einstein, die de hele boel op zijn kop zette met de relativiteitstheorie. Anno nu zou het al een doorbraak zijn als natuurkundigen enig zicht zouden krijgen op wat materie überhaupt is.”

Verwacht u een nieuwe theorie waardoor Darwins theorie achterhaald wordt?
“Nee. Zo is het in de natuurkunde trouwens ook niet gegaan. Einstein heeft Newton niet verworpen, maar uitgebreid. De wetten van Newton zijn een aparte situatie binnen de algemenere wet van Einstein. Einstein omvat Newton. Het is goed mogelijk dat de Einstein van de biologie nog op moet staan.
Ik geloof in een almachtige God, die de hele schepping met één klik van zijn vingers had kunnen maken. Augustinus dacht dat het daadwerkelijk zo gegaan was: in één ondeelbaar ogenblik. De wetenschap leert ons dat het anders is gegaan: uiteindelijk komen wij voort uit het fusieproces binnen een ster. Maar aan het mysterie van Gods schepping doet dat niets af.”

quote:

Op maandag 10 augustus 2009 14:34 schreef Gebraden_Wombat het volgende:

Ik ben ook skeptisch over het idee dat men aan het eind van de 19e eeuw zo arrogant was, en dat men dacht dat men alles wel wist. Het staat natuurlijk wel mooi in een natuurkunde- of geschiedenisboek, Einstein die de gevestigde orde omverwierp, maar ik heb nog geen bewijs gezien dat dit ook echt zo was. Toegegeven, ik heb er ook niet naar gezocht.

quote:

Voorlopig staat het concept evolutie en natuurlijke selectie al 150 jaar als een huis, en lijkt het erop dat dit niet snel zal veranderen. Ik ben niet bekend met grote, serieuze mysteries die niet evolutionair verklaard kunnen worden, maar ik sluit niet uit dat die er zijn. De evolutionaire biologie is sowieso nog niet af natuurlijk.

quote:

_{Ik vraag me trouwens af of Fransen The God Delusion überhaupt wel gelezen heeft. Hij zegt dat Dawkins beweert wetenschappelijk te bewijzen dat God niet bestaat. Dat is niet wat hij doet, hij maakt het alleen, puur met logica en feiten, zeer onwaarschijnlijk dat er een God bestaat. Er is een groot verschil, en wat Dawkins doet valt wel degelijk nog binnen de grenzen van de wetenschap.}

quote:

Op maandag 10 augustus 2009 14:40 schreef Antaresje het volgende:


Of hij dat ook echt gezegd heeft is niet duidelijk, maar dan nog gaat het om een eenling, dus uitspraken als dat men eind 19e eeuw dacht dat de natuurkunde klaar was zijn schromelijk overdreven.