Minimal #6 - Festivalkriebels

quote:

Op donderdag 17 mei 2007 20:05 schreef Boondock_Saint het volgende:

[..]

Muziek te zacht en te warm hoorde ik. Hoe werd er gedraaid?

quote:

Diep, donker en dubby. Grofkorrelige ruis en techno. Verweerde akkoorden borrelen omhoog, strekken zich uit en verdwijnen zo plots als ze opduiken, in een woud van zware bassen, verdwaalde kraakjes en tintelende hi-hats. Een immer aanwezige echo vertraagt, verspreidt en ontregelt. Zie daar de prachtige dieptes van dubtechno. Ofwel: een stuk over vrijheid in elektronische muziek.

Berlin
9 November 1989. De Muur gaat neer, de bevolking feest. Een optimisme waait door de brede straten. Bevrijdt van beperking en onderdrukking zien de mensen weer mogelijkheden. En deze potentie wordt gevuld met nog meer potentie in de vorm van jonge mensen die willen meedelen in het hernieuwde geloof in de toekomst. Berlijn wordt een verzamelplaats voor optimisten, avonturiers en nieuwsgierigen. Toepasselijke muziek dient zich aan vanuit het ondergrondse. Elk weekend jagen schrale beats op hoog tempo door lege pakhuizen en fabrieken, achtervolgd door fladders acid, stroboscopen en robotstemmen.

We hebben het hier over techno - militante dansmuziek. Techno komt uit Detroit. Detroit is een subburbia aan de Canadese grens die ooit een bloeiende auto-industrie bezat, maar sinds de economische terugval in de jaren ‘70 gebukt gaat onder leegstand en werkloosheid. Ook in Berlijn is een gebrekkige economie en staan veel achterstallig onderhouden gebouwen die vaak ongebruikt zijn. Tegelijkertijd is daar openheid richting het nieuwe en ongepolijste. Berlijn lijkt daarom de ideale ontvangstplek voor deze nieuwe beweging in Europa en ontwikkelt zich snel tot de technohoofdstad van Europa. Mills, Hood, Atkinson, May en al die andere pioniers vliegen met enige regelmaat naar de stad om hun nachtdienst te draaien. De onvervulde mogelijkheden, het rebelse, de anonimiteit en de rauwe energie maken techno tot de best mogelijke soundtrack bij de opbouw van deze creatieve metropool.

Gezien dit opwindende klimaat is het niet zo vreemd dat de eerste platenwinkel van Europa met een degelijke selectie techno in Berlijn zit. Hardwax, zoals het paradijs heet, is gelegen in de roerige krakers- en arbeiderswijk Kreuzberg, op de vierde verdieping van een woonblok dat je alleen kunt bereiken door eerst twee binnenplaatsen te doorkruisen. Al snel groeit het uit tot meer dan louter plaatverkoop. Het wordt een Treffpunkt voor dj’s en muzikanten, het centrum van een heel netwerk dat de technocultuur absorbeert en van binnen uit verandert. Een platenperserij, een distributeur en bovenal een cluster van labels dragen daar aan bij. Het ontstaan van dubtechno is namelijk direct gelinkt aan Hardwax. Mark Ernestus - één van de oprichters van Hardwax - en Moritz von Oswald werken hun gezamenlijke passie voor technomonotomie en Jamaicaanse spacerijen uit tot muziek die vanaf de eerste platen een stroming op zich vormt.

Techno plus
Er zijn allerlei verwrongen technomengsels: polkatechno, sambatechno, tribaltechno. De combinatie van dub en techno is echter spontane synergie. Ook al komen ze elk uit een geheel andere traditie, er is een gezamenlijke noemer, namelijk dj-cultuur. Dub is ontstaan omdat reggaeproducers hun producties ook ‘s avonds wilden draaien met hun sound systems - een goede Jamaicaanse traditie om buiten op straat een stel boxen neer te zetten en muziek te draaien zodat er vanzelf een dansende menigte omheen verzamelt. Daarvoor maakten ze instrumentale versies van hun geproduceerde reggaesingles, gedrenkt in echo en gepeperd met extra drums. Deze B-kantjes van 7” reggaesingles werden op primitieve wijze aan elkaar gemixt met draaitafels zodat de menigte kon blijven bewegen. Zo begon een traditie van d-jen die via allerlei dansvloeren ook is terechtgekomen bij de techno, dat geheel draait om het aanhoudende ritme - de groove, de dans.

Nou wil de paradox dat juist dubtechno zich onttrekt aan de dansvloer, het domein van de dj. Het is soms dansbaar, maar het is geen voorwaarde. Er is vrijheid: elk nummer bezit haar eigen voorwaarden. Enige constante is de weidsheid van dub en de monotonie van techno. Dubtechno kan zacht en warm zijn, vol krakende akkoorden die blijven hangen in de echo zodat ze glooiende landschappen vormen. Het kan ook donker zijn, en koud, met straffe beats en venijnige hi-hats die botsen op stekelige galm. De spannendste nummers bevatten beiden helemaal. Die zijn loom en hard, weids en donker, bewegend en repetitief, grof en verfijnd. Door de immer aanwezige echo kun je de paden van de geluiden volgen zodat tijdens het luisteren een prachtig schemerlandschap van geluid opdoemt, waarin het heerlijk (ver)dwalen is.

Vertrekpunt
Laten we eens concreet worden middels een geschiedenis. Naam: dubtechno. Geboortejaar: 1992. Dan verschijnen de eerste twee platen van Maurizio op het gelijknamige label. Ze worden ter wereld gebracht door Ernestus en Von Oswald en bevatten jagende techno met harde bassen, sfeervolle synths en een beetje acid. Erg Detroit dus. Een later verschijnt nummer drie waarop het ritme wordt aangegeven door een lome basloop met een hobbel. Die basloop keert terug op de volgende platen, steeds in een andere vorm. Het zijn uitgestrekte nummers die langzaam evolueren van kale baspatronen tot zachtaardige droomtechno, vol warmte en uitgesteld verlangen. Met terugwerkende kracht is dat ook te horen in nummer één en twee.

In 1993 verschijnen ook de eerste platen op Basic Channel, het tweede project van de beide heren. Binnen anderhalf jaar is de gehele catalogus van negen platen compleet, variërend van gruizige ambient tot harde minimale beukers - van nachtzwart tot ochtendlicht. Tussen die twee uitersten bevinden zich veel ingetogen nummers, gevuld met akkoorden, krassen, ruis en schimmige beats die ordeloos door elkaar bewegen. Het enige wat dit allegaar aan stijlen met elkaar verbindt is de zwakke geluidskwaliteit, het lo-fi gehalte dat ruimte suggereert omdat het nog niet af is. En ook: ruimte opent in techno. Ze staan namelijk radicaler binnen de technohistorie dan Maurizio, omdat het merendeel niet aanzet tot dansen. Daarvoor zijn te introvert, te gestript, te loom, te weerbarstig. De platen eisen gespitste oren met geduld. Pas dan laten ze iets horen van hun rijke karakter dat zich verbergt achter een grijze stroom van versleten geluid.

Op de balans van techno en dub neigen deze beide labels naar de kant van techno. Detroit duikt op in de remixes van Underground Resistance (M-1), Carl Craig (M-3) en Jeff Mills (BC-1). Ook brengen de twee Duitsers in ‘93 een plaat uit op Craig’s label Planet E als Quadrant. Steeds nemen ze andere aliassen aan en de platenstickers bevatten amper informatie, zoals dat hoort volgens het ideaal van anonieme techno. Als er al een artiestennaam opstaat is die het liefst met onmogelijke letters in spiegelbeeld geschreven.

Met Rhythm & Sound, een project waar ze in 1996 mee beginnen, verschuift het zwaartepunt naar de kant van dub en reggae. Op het gelijknamige label brengen ze zeven platen uit met de zwaarste, grofste, diepste dubtechno uit die is gemaakt, ever. Onder een dikke laag van stof en gruis, die amper zonlicht doorlaat, verschuilt een druk verkeer van beats, baslijntjes, kraakjes en akkoorden, voortgestuwd door een eeuwige echo. Op Burial Mix brengen ze onder dezelfde naam reggaesingles uit. Op de B-kant staat een dubversie, net als vroeger. In eerste instantie gebruiken ze hun vaste vocale steun Tikiman (Paul St.Hilaire), later zijn er ook zangers en zangeressen uit Jamaica die de blijde boodschap van Jah, love, unity en respect verkondigen. Een kort bericht voor de statistici: terwijl M, BC en R&S al een aantal jaar geen levenstekens meer vertonen, verschijnen op BM nog steeds nieuwe platen. Onlangs nog, toen een aantal nummers van remix werden voorzien door technohelden als Sleeparchive, Ricardo Villalobos en Carl Craig.

Kettingreactie
Er ligt een sterk fundament. Niets kan in de buurt komen van die eerste platen. Klonen vallen onmiddellijk door de mand. Ernestus en Von Oswald introduceren een nieuwe houding binnen de techno, waarin het nieuwsgierige van Berlijn doorklinkt. Eentje die is gebaseerd op het loslaten van geluiden zodat ze vrij op elkaar kunnen reageren, waarbij het gaat om de spontane samenstelling van het moment, met de echo als onvoorspelbare roerganger. Von Oswald en Ernestus gebruiken alleen analoge apparatuur, omdat die geen klinisch geluid voortbrengt als een computer, maar een zekere onvoorspelbaarheid bezit. Op het hoesje van de Basic Channel-cd staat ‘buy vinyl’. Waarom? Omdat vinyl stof aantrekt en makkelijk krasjes oploopt zodat de muziek nog ruwer, groezeliger en dynamischer wordt. Beter dus.

Chain Reaction is de toepasselijke naam van het platenlabel dat ze in 1995 oprichten voor anderen die deze houding begrijpen. Het geluid van de verschillende artiesten is redelijk identiek: warme, fluïde ambient als basis, meestal bijgestaan door ronde, stuwende beats. Van die groep artiesten blijken alleen Vladislav Delay en Monolake inventief genoeg om de vrijheid die dubtechno biedt te gebruiken en zich verder te ontwikkelen. Monolake ontwikkelt een heel eigen geluid dat dankbaar gebruik maakt van de mogelijkheden die digitaal biedt. De twee heren bouwen opstellingen van apparatuur die ze urenlang op elkaar laten inwerken, waarna ze uit die sessies de beste gedeeltes knippen en samenvoegen tot een nummer. Zo ontstaat futuristische elektronica die tegelijkertijd organisch en klinisch klinkt.

Ook Vladislav Delay is steeds in ontwikkeling. Elk jaar brengt hij zeker drie albums uit onder verschillende projecten, zonder zichzelf eens te kopiëren. Muultila, het album dat hij voor CR maakte, is nog steeds het hoogtepunt van zijn discografie. En in het algemeen, het hoogtepunt voor dubambient. Hoewel het overduidelijk is geïnspireerd op BC en aanverwanten, is de techno vervangen door een wirwar aan vluchtige basloopjes en willekeurige bassen die constant bewegen waardoor stofwolkjes opwaaien, terwijl in de verte gitaarakkoorden in venijnige echoputjes donderen. Het album klinkt bijzonder levendig en accidenteel, vol vibratie en spontaniteit, zoals al het werk onder zijn eigen naam.

Verspreiding
Het eerste label buiten de Hardwaxfamilie dat het geluid van dubtechno oppakt is DIN, in 1997. Labeleigenaar Torsten Pröfrock is weliswaar werkzaam als verkoper in de winkel, maar het label is geen officiële telg. De mooiste platen staan op naam van de labeleigenaar zelf, een enorm (miskend) talent die zich afwisselend Dynamo, Traktor, Various Artists en T++ noemt. Hij maakt klinische techno waarin een ingeblikt dubelement is te herkennen, schijnbaar gemaakt met een aftandse drumcomputer waardoor het voortdurend dreigt te ontsporen in Autrechrewaanzin.

In de jaren daarna ontstaan her en der kleine labels die allemaal de obscure (lees: snobistische) status van de Hardwaxlabels proberen te evenaren door de platen in kleine oplages (< 500) aan te bieden en de informatievoorziening te beperken tot het strikt noodzakelijke. In IJsland ontstaat onder de noemer Thule een heel collectief van labels en artiesten die zich laten beïnvloeden door de dub. De kwaliteit wisselt nogal omdat ze moeite hebben met het onderscheid tussen ingetogen dubtechno en weke progressive, maar Thor, Yagya en Exos zitten vaak aan de goede kant. In Detroit ontstaat Deep Chord, een prachtig label, misschien wel het beste buiten Hardwax. Er verschijnt zachte, bescheiden dubtechno van consistente kwaliteit. Tien minuten plus duren de nummers en ze ontladen geen moment. Steeds dezelfde droge bas, de knisperende hi-hats en de akkoorden die beheerst over elkaar heen vallen, als dansers met perfecte lichaamscontrole. In Nijmegen wordt gestripte minimal afgewisseld met weidse, ingetogen dubtechno op audio.nl. In Keulen ontwikkelt Wolfgang Voigt op Studio 1 een kosmische variant die een stuk kwieker en frisser klinkt. Echocord uit Denemarken tenslotte beweegt, bij gebrek aan een goed idee, een beetje tussen hitsige minimal en kabbelende dubtechno.

Er is nog veel meer. Er zijn nog tientallen artiesten die hier moeten worden genoemd. Nog vele platen en labels. Maar de ruimte is beperkt. Daarom, een top vijf van onbesproken platen:

1. Pan•American - The River Made No Sound (Kranky)
2. Jan Jelinek - Loop-Finding-Jazz-Records (~Scape)
3. 154 - Strike (Delsin)
4. Deadbeat - Something Borrowed, Something Blue (~Scape)
5. Monoton - Monotonprodukt 07 (Oral)

Heutzutage
De verleden tijd staat op papier. En nu? Nu zijn de voornaamste dubtechnolabels zo goed als dood. De rek is eruit, de mogelijkheden binnen het domein zijn verkend. M is niet voor niets na acht platen gestopt. Dubtechno is een houding, zoals gezegd, en geen genre. Hoe kun je dat vreemde samenraapsel van stijlen op BC anders vangen onder één noemer? Het gaat om spontane ontwikkeling, en zeker niet om verstikkend purisme dat zich blindstaart op een bepaald geluid. Daarom is dubtechno nooit helemaal opgenomen door een genre. Het is nooit helemaal techno geweest of helemaal ambient. Altijd is het een obscuur zijpaadje geweest dat op haar eigen wijze door het muzieklandschap kronkelt.

Monolake en Deadbeat komen nu uit bij de dansvloer met een eigenzinnige vorm van minimal. Daarnaast verscheen er van Monolake vorig jaar een album waarop bezwerende ambient staat, gemaakt met de Buddha Machine, een nieuw muziekdoosje voor muzikanten die houden van friemelen. Mark Ernestus remixt tegenwoordig Nigeriaanse pop. Pan•American trekt op geheel eigen wijze van jazz naar singersongwriter naar stekelige ambient, terwijl het nog steeds even ruimtelijk en rijk is. Jan Jelinek reconstrueert met zijn knip-en-loop-techniek genres als jazz, funk en krautrock tot er een onophoudelijke groove ontstaat. Onlangs kwam hij met een album vol drones. Vladislav Delay maakt sprookjesmuziek met een pianist en een dichteres. Eén van de belangrijkste elektronische popalbums – The Last Resort van Trentemøller - van het vorige jaar stond vol met dubtechno. En Sleeparchive, de nieuwste tak van het Hardwax-cluster, maakt de stoerste techno van dit moment; kaal als oude Ø, speels als Monolake en stuwend als Plastikman.

De enige plek waar het ‘klassieke’ dubtechnogeluid nog echt voortleeft is het internet. Er zijn legio netlabels die gratis (mini) albums aanbieden voor de download, inclusief bijpassende hoes.jpg. Thinner en het broertje Autoplate zijn de grootste en de belangrijkste. Het geluid is over het algemeen wat lichter, aanstekelijker en opgewekter dan een willekeurige Hardwaxplaat, wellicht omdat het met een laptop is gemaakt en niet met zware analoge bakken. Dat geldt ook voor labels als Sutemos (Litouwen), Fragments (Siberië) en Kyoto (Denemarken). Zulke labels zijn niet alleen prima podia voor talent, door hun toegankelijkheid temperen ze ook het elitarisme dat rondom de dubtechno hangt en zorgen ze ervoor dat dubtechno zich vrij en onbezonnen kan ontwikkelen tot iets dat blijft. Ook al is het niet meer dan een obscuur zijpaadje.

quote:

Op zaterdag 19 mei 2007 18:36 schreef jimjim1983 het volgende:
3 juni gratis strandfeestje met....Audio Werner
http://partyflock.nl/party/87195:Steam_Sunday_Special.html

quote:

Op zaterdag 19 mei 2007 18:48 schreef HAL9000S het volgende:

[..]

Ja en mnml eindhvn

quote:

Op woensdag 23 mei 2007 11:53 schreef Boondock_Saint het volgende:

[..]

Zegt me niks, maar waarom wil je het weten, zo heel goed is het toch niet?

quote:

Op vrijdag 25 mei 2007 11:43 schreef Boondock_Saint het volgende:
Dat mailtje van Static belooft weer veel goeds komende tijd

En jimjim krijgt z'n zin: Margaret Dygas komt naar Nederland

quote:

Nu even iets anders. Zoals de meeste van jullie wel weten organiseren we behalve onze maandelijkse clubavond Static ook op onregelmatige basis onze VOLTT events. Afgelopen woensdag beleefden we daarmee tijdens Hemelvaart een editie op een nieuwe locatie in het Zuiveringsgebouw. Altijd spannend natuurlijk zo'n feest op een nieuwe locatie maar afgezien het feit dat het een uiterst gezellige boel was, was het voor ons vooral een editie waar we helaas niet optimaal konden presteren.

Op de avond zelf hadden we bijvoorbeeld erg veel last van geluidsrestricties en de klimaatbeheersing en daar balen we uiteraard enorm van, onze excuses hiervoor. Na afloop hebben we eens goed om ons heen gekeken en besloten om in ieder geval niet meer terug te keren naar deze locatie omdat hij niet VOLTT waardig genoeg bleek. We zullen ons nu weer volledig concentreren op het VOLTT loves summer festival dat net als vorig jaar op de laatste zondag van augustus zal plaatsvinden. Hiervoor zullen we alles uit de kast halen om er net als zoals afgelopen keer op de NDSM-werf een perfecte dag van te maken!

quote:

Op vrijdag 25 mei 2007 22:20 schreef jimjim1983 het volgende:
weet iemand hoe dat minimal nummer heet met een vrouw die zingt:

"you aaaaaaaaaaaaaaaaare my dream"
en dan lalalala nog iets. Lauhaus draait m vaak.

beetje gay nummer, maar op een after heel vet