[Giro] Etappe 3: Enna - Etna #3 Dame Edna baart geen muis.

Tappa 3: Enna - Etna (Linguaglossa - Piano Provenzana), 150 km

Luik-Bastenaken-Luik was lachen he? Op zich niet eens zo'n denderende koers, maar die finale maakte alles goed. Alaphilippe is eigenlijk gewoon niet goed bij z'n paasei, dat zorgt voor vermakelijke momenten. Julian de la Tourette haha, snap je. Wel een aankomst om lang te onthouden, dat soort fratsen maak je niet vaak mee. Mensen moeten meteen denken aan Zabel en Freire in 2004, dan weet je dat Alaphilippe hier nog lang over gaat horen. Mooie wraak wel voor Roglic, in zekere zin. Al blijft het ook lullig voor Hirschi en Pogacar, maar die krijgen nog kansen genoeg. Enfin, tot zover die andere koers. Dit gaat eigenlijk over de Giro. De tweede rit was alleen net wat minder spectaculair. Klein kopgroepje weg, wel met De Gendt. Daardoor moesten ze in het peloton toch aardig aan de bak, maar uiteindelijk kwamen ze totaal niet in de problemen. Vlasov kwam wel in de problemen, de Rus bleek ziek te zijn. Jammer voor de koers, toch wel. Er zijn al niet veel favorieten aanwezig, Vlasov had een mooie outsider moeten zijn. Al was hij volgens het persbericht vooral een knecht van Fuglsang geweest, drinken ze bij Astana? Goed, dat was het verder wel zo ongeveer. Paar valpartijtjes onderweg, niets bijzonders. Op de slothelling richting Agrigento zagen we een droomplan van UAE in werking gesteld worden. Conti ging hard aan, met Ulissi in het wiel. De sprinters hingen daardoor allemaal tussen hun kader, wat precies de bedoeling was. Ulissi had hier duidelijk z'n zinnen op gezet. Dat viel ook wel te verwachten, al waren de andere namen die we vooraan zagen wat verrassender. Mikkel Honore, of all places. Luca Wackermann, die had z'n benen uit de Limousin meegenomen. En Sagan, die kwam eigenlijk best goed voor de dag. Had je na zijn Tour niet verwacht, maar dit was gewoon prima. Alsnog niet goed genoeg, Ulissi was overduidelijk de sterkste. Weer een overwinning voor hem in de Giro, de zevende ondertussen. Nummer acht gaat ook nog wel volgen tijdens deze Giro. Niet vandaag alleen. We gaan naar de Etna, de inmiddels onvermijdelijke vulkaan. Kan zomaar een explosieve rit worden, haha.




Van Enna naar de Etna, lingu�stisch gezien nu al een formidabele etappe. De rit gaat van start in het hart van Sicili�, in een stadje met 25.000 inwoners. Enna is gelegen op een heuvel, dat heeft ervoor gezorgd dat er blijkbaar wel wat historisch relevante taferelen hebben plaatsgevonden op deze plaats. We kopi�ren Wikipedia maar weer even, mag allemaal. Enna werd mogelijk al rond 1000 voor Christus gesticht door de Sicili�rs, en is sindsdien altijd bewoond geweest. Door haar hoge en centrale ligging is de stad altijd van strategisch belang geweest. In de oudheid heette de stad Henna of Castrum Hennae. In latere tijden, namelijk onder Byzantijnse dominantie heette de stad Castro Yannis, wat later in het Italiaans Castrogiovanni werd. Sinds 1927 heet de stad weer Enna. Enna was het middelpunt van de eerste grote slavenopstand uit de Romeinse geschiedenis, van 135 tot 132 v.Chr., onder leiding van de Syrische slaaf Eunus. Dat is geen kattenpis. De belangrijkste monumenten van Enna zijn het Kasteel van Lombardije (uit de 13e eeuw) met zijn zes torens, en de Toren van Frederik, beide gebouwd door keizer Frederik II. Die mening is het rondeboek ook toegedaan, het Castello di Lombardia krijgt wat veren in de reet gestoken. Het deed ooit dienst als theater, gezien de hooggelegen locatie noemden ze het toen ook wel het theater dat het dichtst bij de sterren is. Italiaantjes en hun gevoel voor dramatiek, onovertroffen. Ik denk niet dat er verder heel veel over Enna te vertellen valt, behalve dat de stad haar ligging op 942 meter boven zeeniveau de hoogst gelegen provinciehoofdstad van Itali� is. Want Enna is ook een provincie, jawel. Er is in Enna een kicken kathedraaltje, maar vooral het kasteel moeten we dus bewonderen. Een van de belangrijkste Siciliaanse verdedingswerken, beweren ze vol trots. Het heet het Castello di Lombardia omdat er hier in de tijd van de Noormannen soldaten uit Lombardije gevestigd waren. Ik geef het maar even mee, voordat jullie denken dat ze hier volkomen achterlijk zijn.



De renners vertrekken vanuit het centrum van Enna, alwaar ook nog een universiteit gevestigd is. Pas in 2002 opgericht, je moet hier blijkbaar vooral zijn als je interesse hebt in archeologie. Na de neutralisatie begint de rit meteen met een afdaling van een aantal kilometer. Daar zit een zekere logica achter, aangezien Enna het hoogst gelegen punt in de omgeving is. Het gaat toch al snel een kilometer of tien naar beneden, gewoon, voor de lol. Lijkt mij niet echt de beste openingsfase ooit, maar goed. Zeker met het Siciliaanse asfalt is het eigenlijk vragen om problemen, maar afijn. Weg lijkt redelijk bochtig te zijn, maar is wel breed. Aan het eind van deze afdaling gaat er gedurende tien kilometer vooral geklommen worden. Niet continu steil, maar de renners komen wel een stuk van twee kilometer aan 8% en een stuk van anderhalve kilometer aan 6,5% tegen. Lastig genoeg voor avonturiers om het ruime sop te kiezen. We fietsen door een aantal dorpjes, zoals Leonforte en Nissoria. Voorbij Nissoria gaat het een kilometer of tien vooral naar beneden, met tussendoor een paar korte stukjes omhoog. Na 33 kilometer koers komen we uit in Agira, waar we even een omweg door het centrum nemen. Hier volgt ook weer een kort klimmetje, het terrein is in het begin van de rit toch behoorlijk geaccidenteerd. In Agiro staat op de top van een heuvel een kasteelru�ne, een fotogeniek mens kan daar wat van maken.



Buiten Agira fietsen we langs het Lago Pozzillo richting Regalbuto, de weg blijft voorlopig golvend. In een kilometer of 15 tijd gaan we een kilometer of zeven vooral naar beneden over een op het oog vrij bochtige weg, daarna gaat het zeven kilometer vals plat omhoog met tussendoor een paar lastigere strookjes. Buiten Regalbuto gaat het een kleine tien kilometer naar beneden, nog steeds over een brede hoofdweg die we praktisch de hele dag al volgen. Op een paar uitstapjes in de dorpscentra na hoeft er verder weinig genavigeerd te worden. Wel weer wat bochten tijdens dit afdalinkje, zal wel niet veel bijzonders zijn. Eenmaal beneden zal het een kilometer of 25 vooral heel erg vlak zijn richting Patern�. We volgen de hoofdweg. Een keer slaan de renners rechtsaf richting een andere brede weg, dat is het verder wel. Had ik zelfs met Streetview erbij weinig woorden aan hoeven te verspillen. Na 78 kilometer komen we uit in Patern�, toch al mooi over de helft van de rit. Lunchtijd voor de renners, terwijl de Etna al duidelijk in beeld is. In Patern� zelf valt het kasteel van de Noormannen op, dat staat dan weer naast de lokale kerk. Die kerk kun je bereiken via een lange en opvallende trap. Lachen.



In Patern� fietsen de renners gezellig door het centrum, daarna gaan ze buiten de stad aan een klim beginnen. We bevinden ons zo dicht in de buurt van de Etna dat de wegen hier bijna automatisch omhoog gaan lopen. Richting Nicolosi gaat het bijna tien kilometer omhoog aan 4% gemiddeld. Had je best wat bergpunten voor mogen uitdelen, is niet het geval. In totaal gaat het zelfs 13 kilometer omhoog, geen slechte opwarmer. Via een weggetje achteraf rijden we naar Belpasso, vervolgens gaat het over een bredere weg verder naar Nicolosi. Hier zou je kunnen beginnen aan de klim naar de Etna, in het verleden hebben we dat ook wel eens gedaan van deze kant. Nu alleen niet, we gaan mooi helemaal naar de andere kant van de vulkaan. Een kilometer of tien gaat het vooral naar beneden. Tijdens deze afdaling rijden we door een aantal dorpjes, Trecastagni bijvoorbeeld. Hier is het wel even wat bochtiger. We hebben inmiddels al gezien dat het in de Siciliaanse binnensteden best gevaarlijk kan zijn, toch maar even opletten dus. In Trecastagni slaat het peloton linksaf, daarna rijden ze via Monterosso en Fleri richting Zafferana Etnea, alwaar je ook zou kunnen beginnen aan de beklimming van de Etna. Doen we weer niet, variatie is belangrijk. In Zaffarena Etnea ligt na 107,4 kilometer wel de eerste tussensprint van de dag op de renners te wachten. Bij de eerste tussensprint zijn dus punten voor de puntentrui te verdienen, als ik de uitleg van Jeroen goed begrepen heb. Ook punten voor het tussensprintklassement, waar je dan weer geen trui voor krijgt. Bij de tweede tussensprint kun je dan weer bonificatieseconden oprapen. Die tweede sprint ligt aan de voet van de slotklim, het zou dus de moeite kunnen lonen om de vluchters vroeg in te rekenen. Enfin, Zafferana Etnea dus. Daar profiteren ze vooral van de ligging in de buurt van de Etna, tot het een keer goed mis gaat natuurlijk.



Na de tussensprint beginnen we dus niet aan de beklimming van de Etna, maar als je langs de vulkaan fietst blijft het terrein uiteraard grillig. Het bewijs voor deze stelling wordt bijna direct geleverd, want vrij snel na de tussensprint gaat het vijf kilometer aan 5% omhoog richting Fornazzo. In Fornazzo zou je linksaf kunnen slaan, dan fiets je naar de aankomst van vandaag. Doen we nog niet, het gaat naar rechts. Een korte afdaling van een kilometer of drie volgt, we verlaten de hoofdweg. Dit weggetje is iets smaller en beschikt over wat slechter asfalt. Paar bochtjes ook, terwijl het uitzicht zo ver reikt dat we de zee kunnen zien liggen. Redelijk pittig afdalinkje wel, maar we zijn snel beneden. Daarna gaat het opnieuw omhoog, een klimmetje van 3,5 kilometer aan 5,5% volgt. Merkwaardig genoeg hebben ze nergens een categorie opgeplakt, dat blijft toch altijd een bijzonder fenomeen in Itali�. Zijn toch gewoon serieuze klimmetjes, maar goed. Zeker geen unipuerto, deze rit. Boven op dit klimmetje bereiken we de doorgaande weg langs de vulkaan weer, het zal nu in dalende lijn verder gaan tot aan de voet van de slotklim. Richting Linguaglossa gaat het tien kilometer naar beneden. De weg is breed, het asfalt ziet er behoorlijk goed uit en vooral in het begin komen we weinig bochten tegen. Ergens halverwege wordt de afdaling iets lastiger. Weg wordt iets smaller en er verschijnen meer bochten in beeld. Een paar scherpe bochten zelfs, en wat haarspeldwerk. Zou desondanks toch niet al te veel problemen mogen opleveren, behalve voor Zakarin misschien. Eenmaal beneden bereiken we Linguaglossa, waar na 131 kilometer de tweede tussensprint van de dag volgt. Hier kun je dus nog wat secondjes rapen, voor zover het wat uitmaakt. Aan het eind van de afdaling staan er wat vreemde verkeersobstakels op de weg, daar mag wel een man met een fluit staan. Enfin, daarna fietsen we dwars door Linguaglossa, op weg naar de slotklim. Paar bochtjes in dit dorp, plus wat plaveisel in het centrum. We slaan linksaf in het centrum en rijden dan rechtdoor naar de slotklim. Hier ergens volgt ook de tussensprint, tijdens dit lange stuk rechtdoor. Leuk lingu�stisch feitje schijnt te zijn dat de naam van dit dorp eigenlijk Tongtong is. Het Latijnse en Griekse woord voor tong bij elkaar, ha ha ha. Ik schater.





De lange straat rechtdoor in Linguaglossa loopt meteen omhoog. Eerst vals plat, maar al vrij snel begint de slotklim officieel. We gaan naar de Etna, op een andere manier dan we gewend zijn. We beklimmen een andere kant van de Etna, alleen in 2011 gingen we hier al eens omhoog. Toen was het de eerste van twee beklimmingen van de Etna. Na de beklimming vanuit het noorden reden we toen naar het zuiden van de vulkaan, waar de gebruikelijke beklimming volgde. Bovendien gingen we in 2011 niet helemaal tot de top van deze kant, de laatste drie kilometer sloegen we over. Desalniettemin, Kruijswijk is hier al eens geweest. En Pieter Weening, die reed toen in het roze. Eigenlijk onvoorstelbaar dat hij er nu weer bij is. Dit verder geheel terzijde, de slotklim is een kleine 19 kilometer lang, in deze kilometers gaat het gemiddeld aan 6,6% omhoog. Een beklimming van de eerste categorie, hier zijn ze de categorisering niet vergeten. We beginnen met twee kilometer volledig rechtdoor, aan 4% gemiddeld. Daarna bereiken we het domein van de haarspeldbochten, de weg begint langzaam wat steiler omhoog te lopen. Van vier gaan we naar zes procent, waarna er een lang stuk van negen kilometer aan 7% gemiddeld volgt. In dit stuk is het soms een klein beetje steiler en soms wat minder, maar het is vooral heel gelijkmatig. Langs de kant van de weg kunnen we blijkbaar recente lavastromen aantreffen, wordt vermeld in het roadbook. Ja, de Etna is nog altijd actief. Zou zomaar kunnen dus. In de verte zien de renners de besneeuwde top al liggen, als het zo'n dag is zien ze misschien ook wel wat rook. Door het fraaie vulkaanlandschap gaat het dus heel wat kilometers gelijkmatig omhoog, langs talloze bochten. Vrij vruchtbaar hier, maar da's logisch. De wind wil nog wel eens een spelbreker zijn op de Etna, maar in het onderste gedeelte van de klim is vrij veel begroeiing te vinden. Eindeloos veel tornanti later fietsen we ineens door een bos, je zou verwachten dat de begroeiing inmiddels afneemt maar in plaats daarvan wordt het terrein alleen maar meer beschut. Voor de koers prima, want op zo'n hoge berg waait het altijd natuurlijk, ook al zeggen ze van niet. Het blijft bochtig en bosachtig tot het eind van het eindeloze stuk aan 7%, waarna er een makkelijker stuk volgt. Drie kilometer aan 5% gemiddeld, met tussendoor zelfs een paar zo goed als vlakke stroken. Nog steeds in het bos, heeft de organisatie per ongeluk de beste kant van de Etna ontdekt? Aan het eind van het makkelijkere stuk volgt er een bocht naar rechts. We verlaten de weg die sommige renners nog kennen van 2011 en gaan beginnen aan het laatste deel van de Etna, het zwaarste deel. Drie kilometer aan 9%, alsjeblieft. Het terrein begint wat meer open te worden, langs de kant van de weg zien we nu inderdaad heel wat van de maaginhoud van de Etna liggen. Na een stuk door een open vlakte volgt er nog een nieuw stuk door een bos, we komen hier de steilste strook aan 13% tegen. Via een vrij pover geasfalteerde weg fietsen we verder naar de top, pas in de slotkilometer verlaten we het bos. Door de open vlakte en langs het basalt en wat al niet meer gaat het aan 7% verder tot aan de streep, het wordt na een lange strook aan 10% weer wat makkelijker in de absolute slotfase. Op 100 meter van de finish volgt er nog een bocht naar rechts, waarna we finishen op een parkeerplaatsje voor wat toeristische blokhutjes.





We finishen bij het Piano Provenzana, Etna Nord. Een verzameling blokhutten, veel meer is het niet. Er is wel een beschrijving op een toeristische site, die pakken we er meteen bij: Dit is het hoogste punt waarop je met de auto kunt komen aan de noordzijde van de vulkaan. Je bent dan op een hoogte van zo’n 1800 meter. Vanaf Piano Provenzana (betaald parkeren) begint de excursie naar de kraters van 2002. Je kunt hier zelf naartoe lopen, maar je kunt er ook voor kiezen om hier met een vulkaangids naartoe te gaan (reserveren noodzakelijk). Het voordeel van met de vulkaangids gaan, is dat hij je een andere heen- en terugweg laat lopen. Zo zie je veel meer van de Etna vulkaan en krijg je tevens een interessante uitleg erbij. Naast de kraters laat hij je bijvoorbeeld ook oude scheuren in de lava zien en diepe gaten. Als je zelf gaat lopen kom je dit niet tegen. Kijk, zo nemen ze de toeristen dus in de maling. Hoewel, er schijnen hier helemaal niet veel toeristen te komen. Naast het verschil in toerisme, is ook de natuur heel anders. Etna Nord is enorm rustiek en hier proef je dan ook nog de echte natuur. Wil jij de Etna vulkaan, de lava en de natuur leren kennen? Dan moet je dus zeker bij Etna Nord zijn. Hier zie je de zwarte lava afsteken bij oude naaldbomen en de nieuwe begroeiing tussen de lava, want lava is namelijk enorm vruchtbaar! Ja, ze weten de boel wel aan te prijzen. Daarom komt de Giro ook een keer langs, de noordkant van de Etna moet ook een toeristische overstroming krijgen. Maarja, vanuit het noorden kun je blijkbaar niet helemaal naar de top van de Etna, echt balen. De finish aan de noordzijde van de Etna is dus wel een unicum, in het verleden lag de aankomst steevast aan de zuidzijde, bij de Rifugio Sapienza. We hebben wel wat verschillende wegen richting die berghut de revue zien passeren, maar de hutjes van Piano Provenzana kwamen nog niet in beeld. In 1967 debuteerde de vulkaan. Een rit met start in Catania en finish bij de berghut van meneer Sapienza werd gewonnen door Franco Bitossi. In 1989 keerde de Etna terug, weer met start in Catania. Deze keer ging de overwinning naar de Portugees Acacio Da Silva. Daarna zagen we de Etna verschijnen in 2011, tijdens die editie deden we dus ook een deel van de noordzijde van de Etna aan. Weening reed in het roze en Kruijswijk moest keihard lossen, dat weten we misschien nog wel. Hopelijk weten we ook dat de enige echte koffieplanter hier de show stal. Rujano, op zijn kinderfietsje. Hij ging in de aanval, zomaar ineens vanuit het niets. Sinds de Giro van 2005 hadden we hem niet meer gezien, maar in 2011 had hij ineens weer zijn wonderbenen te pakken. Zijn aanval kon alleen beantwoord worden door Alberto Contador, die even later de kleine Venezolaan ter plaatse liet. Een overwinning voor Contador, dat duurde alleen niet zo lang. De biefstuk bleek fataal te zijn, waardoor de overwinning nu toch op naam staat van Jos� Rujano. In 2017 zou hij opgevolgd worden door Jan Polanc, die vanuit de vroege vlucht wist te overleven. Vanwege de wind hadden de klassementsrenners er niet echt veel zin in, dus kon de Sloveen de ritzege pakken. Daarachter bleef er een groep van twintig klassementsrenners bij elkaar, de Etna vroeg in de ronde bleek toen niet echt een garantie voor spektakel. Ook een jaar later, in 2018, kregen we niet enorm veel te zien. Een showtje van de mannen van Mitchelton, dat dan weer wel. Chaves ging in de aanval, later ging Simon Yates achter hem aan. Een eerste signaal van Yates, hij zou de eerste weken van die Giro domineren. De zege liet hij aan ploeggenoot Chaves, zelf nam hij de roze trui over van Rohan Dennis. De verschillen daarachter bleven redelijk beperkt, een groepje met Dumoulin en Froome eindigde op 26 seconden. Goed, uiteindelijk allemaal niet heel relevant. We beklimmen nu immers een andere kant van de vulkaan. Laten we hopen dat er hier meer gedanst kan worden.



In Enna wordt het overdag 25 graden, geen kans op regen en weinig wind. In Linguaglossa ongeveer hetzelfde verhaal, 26 graden, geen kans op regen en weinig wind. Beetje wind vanuit het noorden, dat zou betekenen dat ie vooral in de rug zou staan op de klim. Positief. Boven op de Etna houden we ineens maar 11 graden over, terwijl de wind daar vooral vanuit het zuiden zou komen. Blijft een bijzonder fenomeen, zo'n vulkaan. In dat geval staat ie vooral tegen, lol. Wie zal het zeggen? We gaan het meemaken. Gezien we grotendeels door een bos rijden en het naar alle waarschijnlijkheid niet enorm hard gaat waaien zou de invloed van de wind mee moeten vallen. Het verloop van de rit kan gevolgd worden vanaf 12:10. Om iets preciezer te zijn zouden we 12:25 moeten zeggen, want dan is de neutralisatie afgelopen. Is Eurosport er meteen bij? Ja, natuurlijk. Hoppa, integraal. Ze verwennen ons wel zeg. Al kunt u rustig pas inschakelen rond 15:30, tegen die tijd worden de renners in de buurt van Linguaglossa verwacht, aan de voet van de slotklim. De finish zou moeten volgen tussen 16:15 en 16:44, in Itali� hecht men geen waarde aan de werkende mens. Wisten jullie trouwens dat franklop ook op de Etna is geweest? Wel aan de zuidkant, dat is dan weer een minpunt. Maar toch, we zullen zijn kiekjes delen.



De Etna zo vroeg in het parcours is altijd een risico. We zijn pas net begonnen, de renners vinden het meestal niet zo prettig om zo snel alle kaarten op tafel te gooien. Bovendien heeft de wind nogal eens een rol gespeeld op de Etna, daardoor zijn we met z'n allen een beetje bang geworden voor deze berg. Ik hoop dat het nu anders zal zijn. Daar zijn ook wel argumenten voor te verzinnen. De wind zou nu niet echt een rol moeten spelen, bijvoorbeeld. Daarnaast is het maar de vraag of we �berhaupt Milaan gaan halen, je kan maar beter op tijd je ritzege pakken en een goede zaak doen voor het klassement. Daar komt nog eens bij dat er al flinke tijdsverschillen zijn ontstaan door de tijdrit, bepaalde renners moeten nu al in de achtervolging gaan. Aangezien de kans aanwezig is dat we niet over de Agnello of de Stelvio kunnen zou het zonde zijn om zo'n kans als vandaag onbenut te laten. Nadeel is dan weer dat het zwaarste deel van de klim helemaal aan het eind volgt. Op twee kilometer van het eind gaat het doodleuk aan 10% omhoog, je moet dus wel flink wat lef hebben om ver van de finish aan te vallen. Daardoor vrees ik toch wel een beetje voor een optocht, een langzame afvallingskoers. Sprintje in de laatste drie kilometer, zoiets. In het voordeel van onze Britse vrienden, spijtig genoeg. Mede daardoor hebben de vluchters ook best wel een kans. Het ligt er maar net aan welke ploeg wil controleren. Yates is sinds zijn fameuze inzinking in 2018 wat huiverig geworden voor vroeg goed zijn, Mitchelton zal het misschien wel niet doen dus. Bij Ineos hoeven ze Thomas waarschijnlijk ook niet direct in het roze, we kunnen dus niet uitsluiten dat een vrolijke vluchter de trui mag overnemen. Dat hoop ik alleen niet, want dan krijgen we dus een kutkoers te zien. Alleen al uit principe ga ik voor de klassementsrenners dus. Daarnaast heb ik een paar argumenten genoemd waarom ze deze kans niet mogen laten liggen. Ik verwacht koers, niets meer en niets minder.
1. Yates. Herhaling van 2018, of zoiets. Ik ben heel erg bang dat er aan de Britten niets te doen gaat zijn.
2. Thomas. Het is werkelijk een plaag dat blaag.
3. Fuglsang. Omdat Astana wel een steuntje in de rug kan gebruiken.
4. Nibali. De werken van Slongo, op tijd in topvorm. Kan niet missen natuurlijk. Is ook bijna thuis, dat zou toch nog iets moeten toevoegen aan het geheel, ook al was dat in het verleden niet zo.
5. Almeida. We blijven lachen. We blijven ons verbazen. Maar toch ook weer niet.

Als Wilco de giro wint neem ik voor een jaar een Wilco UI