[Adoratietopic] Richard Wagner

Kutmuziek.

-edit-

Let op je woorden.

[Dit bericht is gewijzigd door Natalie op 22-01-2004 13:24]

Wagner: verliefd, verslaafd, veroordeeld?
[Michiel Leenaars]
Woensdag 3 september hield het aan de Universiteit van Tilburg verbonden instituut Nexus een groots opgezet congres met als titel 'Het proces Richard Wagner'. Een keur aan intellectuelen, schrijvers en filosofen, met name afkomstig uit de VS en Duitsland discussieerde een dag lang over wat nu precies met de culturele erfenis van deze musicus moet gebeuren. De zelfs voor zijn tijd zwaar anti-Semitische Wagner was de favoriete musicus van Adolf Hitler. Joseph Goebbels benoemde hem tot 'de meest Duitse aller Duitser', en gebruikte zijn muziek bij massa- evenementen. De familie Wagner heeft de jonge Hitler in de jaren twintig onder haar hoede genomen, en is dan ook deels verantwoordelijk te noemen voor diens uiteindelijke politieke succes.

De vraag is natuurlijk of het werk van Wagner van dit alles los te koppelen is. Het ruim aanwezige publiek zou de jury zijn in deze kwestie, hoewel er niet echt een sanctie richting de verdachte voorop bleek te staan - een voorbeeld van een dergelijke strafmaatregel zou bijvoorbeeld het symbolisch sluiten van de waanzinnig populaire Bayreuther Festspielhaus kunnen zijn - het Graceland van de Wagnerianen in de vorm van een meerdaags operafestival ter grootte van Pinkpop, waar zoveel belangstelling voor is dat het festival zo'n slordige 600 keer per jaar vaker gehouden zou kunnen worden. Jaarlijks wordt de aanvraag van enkele miljoenen mensen niet gehonoreerd wegens gebrek aan capaciteit van het door Wagner in 1876 zelf gebouwde Festspielhaus.

Zoals de Canadese historicus publicist Michael Ignatieff in de afsluitende discussie van de dag al opmerkte, leek het wel of er twee verschillende processen werden gehouden: een Engelstalig en een Duitstalig. De Engelstaligen vertegenwoordigen de zijde van de aanklager. De meest eloquente en uitgebreide analyse was van de hand van openingsspreker Bernard Williams. Diens betoog kwam neer op drie denkstappen:

Wagner's werk is klaarblijkelijk de moeite waard om over te discussiëren.
Wagner's meningen zijn ethisch en politiek edoch diep verontrustend.
De scheiding tussen de man en zijn werk is niet te maken. Zoals diverse sprekers die dag uit eigen ervaring bekenden, kan het werk van Wagner op zijn meest indringende momenten zelfs bij de meest rationele agnost emoties forceren die leiden tot een gevoel van verlies van controle. Er werd zelfs gesproken van een spontaan opgewekte hysterie, een verlies van 'beschaving'. Hieraan is de bombastische stijl (niet per se met een negatieve connotatie) van Wagner, en de werking van het Gesammtkunstwerk debet. Wagner doorbrak de grenzen tussen muziek en niet-muziek en verbreedde bovendien de esthetische ervaring. Het totaaleffect is dan ook bijzonder indringend te noemen.
De wereld die Wagner met name in zijn Ring des Nibelungen schept is geen neutraal alternatief voor de realistische wereld, maar er is in de woorden van Thomas Mann 'een vast perspectief'. En, zo zouden veel sprekers daaraan willen toevoegen, dat perspectief is een vals perspectief, dat nochtans zeer verleidelijk is. Die verleiding ontstaat, zo gaf Williams aan, doordat klassieke mythe en (massa)psychologie samengesmeed worden, met als resultaat een verhoogde subjectieve intensiteit en een hernieuwde conceptie van heroïsme. De opvoering van de Ring is een dagenlang mega- en massaspektakel dat extreem gesteld misschien nog het beste met een fascistische hersenspoeling te vergelijken is. Volgens Williams is het dan ook niet mogelijk om, zoals wel wordt aangenomen, met een doorgevoerde politieke correctheid of herinterpretatie het werk te redden. Een fout die alle moderne her-interpretaties maken, is dat de focus ligt op het aan de oppervlakte liggende antisemitisme, en niet tegen de verheerlijking van het monolithische, 'Duitse' meerderheidsgevoel dat manifest is. Maar ook opvoeringen die de originele enscenering en instrumentatie proberen te volgen, ontkomen niet aan het gegeven dat herinterpretatie noodzakelijk is: Wagner zelf was niet tevreden met de middelen die hij tot zijn beschikking had, dus zijn intentie is niet te realiseren zonder aan de teksten en partituren de sinds de vorige eeuw beschikbare middelen en kennis toe te voegen. Voor Williams is het opvoeren van Wagner dan ook zeker geen vanzelfsprekendheid, omdat zowel interpretatie als schijnneutraliteit tot nu toe tot mislukking hebben geleid.

De Duitse zijde was meer die van de verdediging, of beter gezegd van de ontwijking. Nike Wagner (historica, en achterkleindochter van) hield een betoog over het ontstaan en geschiedenis van de Festspiele. De ruim anderhalve eeuw oude geschiedenis van de BV Wagner werd in vogelvlucht nagelopen, waarbij het compromisloze opportunisme van de componist zich duidelijk aftekent. Dieptepunt na Wagner's dood zijn de oorlogsjaren, waarin de opvoeringen van de Ring als amorele oppepper werden voorgeschreven aan de invaliden en andere gedesillusioneerden die van het slagveld kwamen. Nike Wagner sloot af met een vlammende kritiek op de saaiheid van de huidige Festspiele.

Friedrich Dieckmann gaf ad lib een marxistisch getinte analyse van het werk van Wagner, gelardeerd met veel bijbelse analogieën. De opera Das Rheingold moet volgens deze kunstcriticus en schrijver gelezen worden als een nieuwe zondeval, ditmaal van de macht en het kapitaal. Nexus- oudgediende Rüdiger Safranski bleek zich onbewust lijnrecht tegenover Dieckmann te positioneren met zijn statement dat Wagner willens en wetens een nieuwe mythologie wilde schrijven, om de onttovering door het rationalisme tegen te gaan. Hij greep hierbij terug op uitspraken van Wagner zelf, en van illustere voorgangers als Hölderlin en Hegel. Hierbij trok hij een aardige analogie met moderne mythes als de recente Prinses Di- verheerlijking, om te illustreren dat de behoefte aan dergelijke verhalen nog steeds actueel is. Later op de dag zou hij zijn gevoel voor actualiteit niet onfeilbaar blijken, toen hij in een interpellatie aangaf dat het voornaamste gevaar van Wagner hetzelfde opruiende karakter omhelsde dat 'tegenwoordig' bands als Pink Floyd en The Doors hebben.

Voor Safranski staat het 'religieuze' aspect in het werk van Wagner centraal, waarbij religie niet als confessioneel moet worden geïnterpreteerd. Aan de hand van Nietzsche kan hij de bevrijdingsmythologie van de Wagneriaanse mens beschrijven als een terugnemen van de religie. De uiteindelijke dood van de goden in het laatste deel van de Ring, Gotterdämmerung is een herwinning van de macht van het individu. In Wagner's woorden: ' Daar waar religie kunst wordt, is het aan de kunst gegeven om de kern van de religie te behouden'. Safranski eindigde met de constatering dat de wil tot kunst bij Wagner aan de grenzen van het enkel esthetische staat. De negentiende-eeuwse Duitse schrijver Hoffmann had dit al aangegeven: de kunstenaar kan uit liefde voor de kunst zichzelf in mensenhaat verliezen. De kunst is de doornenkroon van de martelaar die de kunstenaar in zichzelf wil zoeken.

Een aardig intermezzo vormde het kringgesprek tussen uitvoerende artiesten, die betrokken zijn bij de Nederlandse opvoering van de integrale Ring tussen nu en het jaar 2000: dirigent Hartmut Haenchen, regisseur Pierre Audi en zanger/acteur Graham Clark. Met name de poëticale verschillen werden door de joyeuze gespreksleidster naar boven gebracht, maar er was ook genoeg ruimte voor een aantal aardige illustraties uit het werk van Wagner en de dagelijkse praktijk van het invullen van een rol. Ronduit informeel, maar misschien daarom wel zo effectief waren anekdotes over de rol van een Albert-Heijn-tas in Audi's Rheingold, en het levensverhaal van Clark. Even succesvol waren de zeer ironische bewerkingen van Wagner die pianisten Julian Reynolds en Peter Lockwood als afsluiting van het daggedeelte ten gehore gaven.

Na een uitgebreide lunch konden de deelnemers aan het congres nog genieten van een interessante paneldiscussie, waarin met name ook het publiek veel ruimte kreeg. De discussie nam een onverwachte wending, doordat de denkbeelden van de conservatieve filosoof Roger Scruton niet in de lijn van de dag bleken te liggen. Emeritus- hoogleraar Scruton gaf een wat naievige interpretatie van Wagner als bevrijder van het individu. Hij werd bovendien door de Amerikaanse Lydia Goehr wat in verlegenheid werd gebracht toen zij een informele opmerking van Scruton ('Jodenhaat? Enkele van mijn beste vrienden haten joden') naar voren bracht. Volgens Scruton is Wagner het slachtoffer van anti-rechts intellectualisme: iemand als Bertold Brecht of Adorno heeft, zo stelt Scruton, minstens zoveel bloed aan zijn handen. Brecht en de Frankfurter Schule krijgen echter klaarblijkelijk vergeving, omdat hij 'links' en dus 'in' is. Uiteindelijk bleek deze vergelijking geen stand te houden. De dag eindigde met een opvoering door het NedPho- ensemble van onder meer de Siegfriedidyll. In de informele discussie in de foyer achteraf bleek het tijdens de plenaire zitting uitgestelde oordeel over Wagner uiteindelijk nog steeds niet definitief te vellen. De discussie over Wagner is misschien ook wel een discussie die niet afgesloten moet of kan worden, behalve wanneer men bereid is om Wagner's werk te censureren. Deze optie lijkt niet echt beschikbaar, wat deels te verklaren is uit eigenbelang, en deels een gevolg is van de sociale onwenselijkheid van censuur an sich. Anderzijds moet het werk in een zeker licht bekeken worden om zonder vervelende maatschappelijke gevolgen te blijven. De discussie heeft een signaalfunctie, die nimmer mag verdwijnen. Het Proces Richard Wagner was dus op voorhand al een zinvolle toevoeging: zolang de kist van de componist in de beklaagdenbank staat, kan men zijn denkbeelden en lijkgeuren tenminste niet klakkeloos ventileren. Het is de verdienste van de mensen achter Nexus dat het proces ook nog eens bijzonder aangenaam was om bij te wonen.

Bron:
http://stuwww.kub.nl/kik/k2-9798/wagner.htm

--------------------------------------------------------------------------------

DE GROENE AMSTERDAMMER | 24 augustus 2002

Het feuilleton Wagner

De Bayreuther Festspiele zijn onder leiding van Wolfgang Wagner een economisch zeer rendabel bedrijf geworden. Spannende producties zie je er echter niet meer. Nu familieleden Wolfgang van zijn troon willen stoten, speelt het echte drama zich af in de coulissen. Een klucht, meent de een. Een soap opera, stelt de ander. «Feuilleton» is misschien beter op zijn plaats.
door Jacqueline Oskamp

«Ademloos zijn wij getuige van de smartelijkste aller monologen uit de muziekdramatische geschiedenis. Vastgenageld zitten wij op de door de componist om artistieke redenen voorgeschreven houten stoeltjes. Behalve die ene, oude man die zich halverwege de vorstelijke jammerklacht abrupt van zijn zetel verheft. Stommelend, her en der een knikje uitdelend, begeeft hij zich naar de uitgang van de zaal. Het is Wolfgang Wagner. Hij heeft gezien dat het goed was en vindt het nu blijkbaar wel mooi geweest. Morgen Siegfried, die, weet hij al een leven lang, niet driemaal vijf kwartier, maar vijf volle uren duren gaat. Terwijl de Gotterdämmerung, over drie dagen... Dus vanavond maar vroeg naar bed.» (Uit: Zweten in Bayreuth, De Groene Amsterdammer, 1994

Toen Martin van Amerongen in 1994 tijdens de uitvoering van die Walküre deze terloopse observatie over de artistiek leider van de Bayreuther Festspiele maakte, kon hij niet bevroeden hoezeer hij de vinger op zere plek legde. Want het nu al vijf jaar slepende conflict over de opvolging van Wagner die zich met zijn hardnekkige weigering om op te stappen de bijnaam «de eeuwige Wolfgang» heeft verworven spitst zich geheel toe op de tegenstelling tussen artistieke bevlogenheid en managerskwaliteiten. Tijdens het ruim vijftig jaar durende imperium van Wolfgang is Bayreuth uitgegroeid tot een economisch zeer rendabel bedrijf, maar voor spannende producties ben je er aan het verkeerde adres.

Verschillende familieleden hebben ondertussen de aanval ingezet om Wolfgang van zijn troon te stoten. Dat gaat er vaak zo hard aan toe dat de internationale pers unaniem constateert dat het echte drama zich tegenwoordig in de coulissen van het Festspielhaus afspeelt en niet op de bühne, waar steeds bloedelozer regies te zien zijn. Een klucht, meent de een. Een soap opera, stelt de ander. Gezien het slepende karakter van het conflict is «een feuilleton» beter op zijn plaats. Aanvankelijk leefde de hoop dat «der alte Fuchs» in 1999 bij zijn tachtigste verjaardag zou terugtreden. Vervolgens verwachtte men dat hij in 2001, het jaar waarin Wolfgang vijftig jaar de scepter zou hebben gezwaaid, de eer aan zichzelf zou houden. Maar niets is minder waar. Het enige afscheid dat Wolfgang deze zomer heeft genomen, is van zijn functie als regisseur, nadat zijn Parsifal dertien seizoenen achtereen op het programma had gestaan.

Ondertussen proberen vooral dochter Eva en nicht Nike aan de stoelpoten van Wolfgang, kleinzoon van de «echte» Wagner, te zagen. Nike Wagner (56), die in 1982 promoveerde op de Weense satiricus Karl Kraus, heeft de scherpste tong van de twee. Zij noemt haar oom een «meester in hooghartigheid en slinksheid» onder wie het festival is «verkalkt en verkrampt» tot een rite van «massale volgzaamheid». In 1966 heeft zij gebroken met de familie, maar toch ambieert ze de post van artistiek leider omdat ze zich ondanks alles een Wagner in hart en nieren voelt. Zo zei ze ooit in een interview: «De geschiedenis van Wagners theater is zo sprookjesachtig en wreed, met die gekke koning Ludwig, die euforische nazi Winifred en die slopende broedertwisten. Ik hoor bij deze geschiedenis en ik hoor bij deze theaterfamilie die familietheater maakt.
Het is een vloek maar ook een zegen om een Wagner te zijn. Ik heb een taak!» De reden dat Nike geen hoge ogen gooit is haar wens om radicaal te breken met de traditie om louter Wagner-operas te programmeren.
Dat is zelfs de meest progressieve bayreuthianen een brug te ver. Veel betere kaarten heeft Wolfgangs dochter Eva Wagner-Pasquier (57). Eva brak met haar vader in 1976 toen ze bij de scheiding van haar ouders de kant van haar moeder koos. Uiteraard is ze faliekant tegen de kandidatuur van Wolfgangs huidige ega Gudrun («een omhooggevallen secretaresse», volgens Nike), die de oude baas zelf als zijn ideale opvolger ziet. Eva heeft de meeste opera-ervaring.
Ze heeft enkele tientallen operafilms geproduceerd, ze werkte bij Covent Garden in Londen en Opéra Bastille in Parijs en is tegenwoordig artistiek adviseur van het operafestival in Aix-en-Provence. Ook het bestuur van de Bayreuther Festspiele onderkende haar kwaliteiten en wees haar vorig jaar aan als opvolger omdat leden van de familie Wagner bij voldoende geschiktheid de voorkeur genieten, aldus het stichtingsreglement. Wolfgang Wagner, die voor het leven benoemd is, sprak echter zijn veto uit door domweg te weigeren op te stappen. En dat deze vertragingstactiek zijn vruchten afwerpt, blijkt wel uit het feit dat Eva ondertussen haar kandidatuur weer heeft ingetrokken. Haar advocaat liet weten: «Binnenkort begint de planning voor de producties vanaf 2006. Die lopen tot 2012. Mijn cliënt kan dus pas in 2013 artistiek ingrijpen. Tegen die tijd is ze zeventig jaar.»

De familie Wagner hangt van ruzies en vetes aan elkaar. Dit conflict over de opvolging van Wolfgang is de zoveelste affaire in de 126-jarige geschiedenis van de Groene Heuvel. Het heetste hangijzer was uiteraard de innige band tussen schoondochter Winifred Wagner en Adolf Hitler, die door haar met grote gastvrijheid in Huize Wahnfried werd binnengehaald met in zijn kielzog Goebbels, Dietrich, Ley Streicher, Von Ribbentrop, Bormann, Seyss-Inquart, Goering en Speer. Getrouwd met de homoseksuele Siegfried maakte Winifred geen geheim van de aantrekkingskracht die zij voelde voor Hitler.
Na de oorlog rustte op de schouders van de twee zonen Wieland en Wolfgang de schone taak om de relatie tussen «Winnie und Wolf» te neutraliseren. Zij zijn de geschiedenis ingegaan als de Wagners die het antisemitische vuil van het Festspielhaus hebben gekrabd. Zo trok Wieland niet alleen een muur op dwars door de tuin om niets meer met zijn moeder Winifred te maken te hebben die tot haar dood in 1980 een verstokt naziste is gebleven ook in zijn operaregies probeerde hij afstand te nemen van het bruine gedachtegoed op een manier die volgens Martin van Amerongen (in De buikspreker van God) weliswaar neigde tot «over interpretatie», maar toch «creatief, sympathiek en consequent» was.
Wieland was de kunstenaar van het tweetal en dat leidde tot scheve ogen bij Wolfgang, de zakenman. De eensgezindheid waarmee de twee in de jaren vijftig naar buiten traden was dan ook schijn, zo weten ingewijden. In feite was er sprake van een broedertwist, waar Fasolt en Fafner nog een puntje aan konden zuigen. In de visie van Nike Wagner is vooral oom Wolfgang de kwaaie pier: «Wolfgang wist na de oorlog helemaal niet hoe hij het moest aanpakken. De Wagner-traditie was nazistisch besmet en hoe moest het verder? Wolfgang heeft zijn broer de hete kolen uit het vuur laten halen. En toen pikte en verkrachtte hij Wielands ideeën. Dat hij zijn oudere broer daarmee kapotmaakte, dat begreep hij niet. Wolfgang had moeten weten: Wieland is de kunstenaar en ik ben de manager. Hij had de artistieke leiding aan Wieland moeten overlaten. Maar nee, Wolfgang wou óók regisseren en hij is nog net zon slechte regisseur als in het begin.»
Sinds de voortijdige dood van Wieland in 1966 heeft Wolfgang het rijk alleen. Maar daarmee is de rust geenszins weergekeerd. In hoeverre is de Groene Heuvel nu werkelijk gedenazificeerd? zo luidt steeds opnieuw de vraag. Natuurlijk is het niet op het conto van Wolfgang te schrijven dat zijn zus Verena na de oorlog met de nazi-hotemetoot Bodo Lafferentz is getrouwd. Maar het maakt de zuivering van de Wagner-familie er niet geloofwaardiger op.
Ondertussen zijn de familieverhoudingen zozeer getekend door intriges en vetes dat de Wagners een voor een hun memoires publiceren om hun eigen gelijk te halen. Friedelind Wagner, de tweede zus van Wolfgang en Wieland, heeft al eind jaren dertig afstand genomen van de kwalijke sympathieën van haar ouders en is naar het buitenland geëmigreerd. Haar jeugdherinneringen beschrijft ze in Nacht über Bayreuth. Gottfried Wagner, zoon van Wolfgang, spuwt zijn gal in Wer nicht met dem Wulf heult (1997). In dit boek, gevolgd door de documentaire Wagnerdämmerung, veegt hij de vloer aan met zijn familie en vooral met zijn vader, die alle onwelgevallige feiten over het nazi-verleden onder het tapijt heeft geschoven.
Gottfried, die in 1976 een Hausverbot van zijn vader kreeg opgelegd, is nog altijd woedend dat het oorlogsverleden thuis taboe was. «Mijn ouders hebben mij nooit iets verteld», zo zegt hij in een interview met Het Parool. «Op mijn negende kreeg ik op school een documentaire over nazi-Duitsland te zien en geheel out of the blue werd ik toen geconfronteerd met beeldmateriaal waarop mijn oma lachend zij aan zij staat met de Führer, begeleid door muziek van Wagner. Daarna werd het stil en kwamen er opnamen van Buchenwald. Die bergen met lijken. Mijn god! Ik was er totaal niet op voorbereid.» Volgens Gottfried is zijn vader Wolfgang na de oorlog uit economische motieven zo gauw mogelijk overgegaan tot de orde van de dag. «Op den duur drong het tot me door dat ons huis vol verhalen zat die het daglicht niet konden verdragen.» Nadat Gottfried ook nog eens bijval kreeg van tante Nike (in haar boek Wagner Theater), kon de oude Wolfgang zich natuurlijk niet onbetuigd laten. In Lebens-Akte probeert hij alle aantijgingen te weerleggen («In Wahnfried liegen keine Leichen im Keller»).

Deze hele bibliotheek van de familie Wagner ten spijt is het laatste woord over de geschiedenis nog altijd niet gezegd. Deze zomer verscheen een studie van de Weense historicus Brigitte Hamann Winifred Wagner oder Hitlers Bayreuth waarin zij tot veler verbijstering zelfs het hoofd van de enige sympathieke Wagner op het hakblok legt: Wieland Wagner. In haar onderzoek waarvoor zij overigens geen toegang kreeg tot de bronnen van het Festspielhaus en de zogenaamde Dokumentenschrank van Winifred onthult zij dat Wieland niet alleen het lievelingetje was van Onkel Wolf, maar ook tijdens de oorlog fungeerde als plaatsvervangend hoofd van het concentratiekamp Flossenburg.
In een interview met Der Spiegel stelt Brigitte Hamann dat de familie Wagner «heel gedecideerd» aan haar eigen mythe werkt. «Daarbij strijdt iedereen tegen iedereen en probeert men elkaar de zwarte piet van het nationaal-socialisme en antisemitisme toe te spelen.» Dit spelletje is nu even gestaakt omdat er hogere belangen op het spel staan: de leiding over de Bayreuther Festspiele. Nu het gaat over daadwerkelijke macht worden alle strijdmiddelen in stelling gebracht als betrof het de ring uit Das Rheingold («Wer ihn besitzt, den sehre die Sorge, und wer ihn nicht hat, der nage der Neid»). En omdat binnen de familie een patstelling is ontstaan, wordt zwaarder geschut aangesleept in de vorm van prominente buitenstaanders. Nadat Nike en Eva eerst een monsterverbond hadden gesloten en een driekoppige directie samen met de voormalige intendant van de Berliner Philharmoniker, Elmar Weingarten, hadden voorgesteld, opperde Nike om haar oom op te volgen samen met Klaus Zehelein, de huidige intendant van de Staats oper in Stuttgart, wiens theater drie jaar achtereen is uitgeroepen tot «Opernhaus des Jahres».
Uiteraard heeft Wolfgang beide scenarios getorpedeerd, omdat hij alleen in zijn eigen vrouw Gudrun («een beslissing van tussen de lakens», aldus Nike) een betrouwbare verdediger van zijn eigen overtuigingen ziet. Met zijn onverzettelijke gedrag heeft Wolfgang nu zelfs de Duitse politiek tegen zich in het harnas gejaagd, die als belangrijkste subsidiënt zitting heeft in het 24-koppige stichtingsbestuur. Druk van de Beierse minister van Cultuur Zehetmaier heeft ertoe geleid dat Wolfgang recentelijk een compromis voorstelde in de persoon van Klaus Schultz. Schultz, die directeur is van een klein theater in München, wordt interim-directeur in Bayreuth en heeft beloofd de adviezen van de bejaarde kleinzoon van Wagner als uitgangspunt te nemen.
Door deze pion naar voren te schuiven, trekt Wolfgang opnieuw aan het langste eind. Ondertussen maakt de kunstwereld zich grote zorgen over de toekomst van het festival dat artistiek gezien op sterven na dood is. De nieuwe productie van Tannhäuser die vorige maand in première ging, werd door de internationale pers unaniem de grond in geschreven, waarbij Die Welt met zijn typering («ein Garnichts») nog het minst dodelijk was. Alle hoop is gevestigd op Pierre Boulez, die in 2004 Parsifal komt dirigeren en de cineast Lars von Trier, die in 2006 een nieuwe Ring voor zijn rekening neemt. Het publiek lijkt zich overigens nergens iets van aan te trekken, want de belangstelling voor het festival blijft onverminderd groot. Wie vandaag een kaartje reserveert, mag erop rekenen dat hij in 2010 naar Bayreuth kan afreizen. In aanmerking genomen dat het Festspielhaus over de beste en modernste theatertechniek beschikt en dat men erin slaagt zes verschillende producties per week op de planken te zetten een organisatorisch hoogstandje kan niet anders worden geconcludeerd dan dat Wolfgang Wagner zijn zaakjes goed op orde heeft. Inderdaad een uitstekend manager.

© auteur / De Groene Amsterdammer

quote:

---

Op woensdag 21 januari 2004 08:40 schreef mvdlubbe het volgende:

[..]

Het gaat hier over de mens achter deze Duitser, niet zozeer om het Duitse zelf.

---

Oh, dan is hij wel okay.

Welja
Hitler was weg van de componist Wagner. Deze componist was een occultist. Wagner gebruikte ook Noordse mythe in zijn opera's. Zijn opera Parcival (Arthur-romans een van de ridders van koning Arthur en hoofdfiguur in de Graalsage) verheerlijkt het pure bloed, wat een inspiratie werd voor Hitler. Het gaat over de Heilige Graal die heilig bloed bevatte en wie ervan zou drinken, zou buitenaardse krachten krijgen. Men dacht dat de Graal alleen kan worden gevonden dor reine ridders. Wagner voegde in zijn opera het medelijden toe voor alle Ariërs. Hitlers religie moest op Parcival gebaseerd worden en sinds die tijd werd Hitler afgebeeld als die reine ridder op een schilderij: een graalridder.
bron:

http://www.faq-online.nl/Verslagen/occultisme/samenzwering_god.htm

excuses als Yvonne het al heeft gezegd. Haar stukjes waren een beetje te land om gedetailleerd te lezen , maar
...............

Wagner war ein Arschloch

Een antisemiet 1.Rang.
De hele mespoche die hij in de wereld heeft gezegd, zo fout als het maar zijn kan.
Rassisten , Antisemieten, Übermenschen.
Bayreuth is sinds Jaren een incentieuse neukplaats voor crypto Nazis.

Richard Wagner Himself heeft er alles aan gedaan om de musikalisch niet minder begaafde Medelsohn financieel, sociaal en psychisch kapot te maken. En dat alleen omdat Mendelsohn Bartholdie een Jood was.

Daarbuiten is zijn Muziek , voor mij alle andere als een genot , maar ik weet dat ik daarmee de meerheid niet achter mij heb. Maar 4 1/2 uur Walkuren in de staatsoper hier in Wenen hebben mij voorgoed genezen .

De man zal idd een vreemd gedachtengoed hebben gehad, maar zn muziek is magistraal

quote:

---

Op woensdag 21 januari 2004 09:11 schreef yvonne het volgende:
Welja
Hitler was weg van de componist Wagner. Deze componist was een occultist. Wagner gebruikte ook Noordse mythe in zijn opera's. Zijn opera Parcival (Arthur-romans een van de ridders van koning Arthur en hoofdfiguur in de Graalsage) verheerlijkt het pure bloed, wat een inspiratie werd voor Hitler. Het gaat over de Heilige Graal die heilig bloed bevatte en wie ervan zou drinken, zou buitenaardse krachten krijgen. Men dacht dat de Graal alleen kan worden gevonden dor reine ridders. Wagner voegde in zijn opera het medelijden toe voor alle Ariërs. Hitlers religie moest op Parcival gebaseerd worden en sinds die tijd werd Hitler afgebeeld als die reine ridder op een schilderij: een graalridder.
bron:

http://www.faq-online.nl/Verslagen/occultisme/samenzwering_god.htm

---

Precies. Vreemd dat over die geschiedenis niets in de openingstopic stond. Heel het nazi-tijdperk werd bedropen onder de muziek van Wagner. Elke openbare toespraak van Hitler begon met zijn muziek.

Zelfs Himmler, de rechterhand van Hitler was bezeten van occultisme en Parsifal en de Heilige Graal.

Himmler op Speurtocht naar de Heilige Graal
http://users.pandora.be/amarcord/selys/himmler01.html

Richard Wagner, een echte held.
1 van m'n favoriete componisten

Sommige stukken zijn vrij goed (Gotterdammerung 1 en 2, ja ik weet dat er een trema op moet maar de alternatieve spelling is zo lelijk), maar hij is veeleer een talent dan een genie. Zeker niet iets dat de hele mensheid aangaat.

rijkelijk laat, maar ik ben pro-Wagner. Voor alle duidelijkheid: bij Wagner moet je altijd even erbij melden dat je dan de muziek bedoelt, niet zijn persoon. Anders wordt je rap in het hokje anti-semiet gepropt.

Ik vind het wel zeker een genie. Als er ooit een talent tot bloei is gekomen, dan moet hij het wel zijn. Hij verkeert in het illustere gezelschap van Bach, Mozart, Beethoven, dat soort types

Zetje naar TTK...

Om Wagner nu een nazi avant la lettre te noemen gaat wel erg ver. Het is bekend dat hij enigzins antisemitische ideeën had, maar die moet je ook in het licht van zijn tijd beschouwen. Anders kun je Goethe, Schopenhauer en Voltaire ook wel nazi's gaan noemen.
De reden echter dat Wagner buitengewoon vaak met het nationaal-socialisme geassocieerd wordt is dat de nazi's zelf zo begeesterd waren van zijn muziek. (En dat zijn nakomelingen natuurlijk dicht tegen Hitler aangeschurkt hebben).
Wanneer je zijn werken bestudeert, vind je geen antisemitisme terug. Voor mij zijn zijn thema's liefde, vrijheid en verlossing. Geen jodenhaat in ieder geval. In tegenstelling tot bijvoorbeeld Shakespeare's Shylock, dat wel antisemitisch te noemen is! Een dergelijke aftekening van de Jood vind ik bij Wagner in ieder geval nergens terug.
Net als bij Nietzsche is zijn werk gebruikt door de nazi's, maar er zeker niet voor gemaakt. Wij noemen de uitvinder van de radio toch ook geen antisemiet omdat Hitler daar graag zijn toespraken over uitzond?

@LXIV: mee eens.

Wagner was zeker een anti-semiet, maar om hem een nazi avant la lettre te noemen is hilarisch. Nationaal-socialisme is een allegaartje van o.a. nationalisme, socialisme, een verheerlijking van de agrarische samenleving en antisemitisme. Hert antisemitisme is slechts 1 element daarvan (hoewel een wezenlijk onderdeel).

Maar laten we ons concentreren op zijn geestesvruchten, zijn opera's. Belangwekkende, prachtige en imposante werken. Daarin vind ik net als LXIV geen antisemitisme.

Hey, een van mijn favoriete componisten toch wel.

De onderwerpen en teksten van zijn opera's boeien me niet en vind ik meestal potsierlijk en van-dik-hout-zaagt-men-planken, maar goed dat is bij de meeste opera's het geval. De muziek is iig ontzettend fascinerend: enerzijds romantisch tot op het bot, anderzijds ontzettend modern.

Dus enerzijds heel betoverend en lyrisch, anderzijds heel veel chromatiek, dissonanten, mineur, tot atonaliteit aan toe, waardoor het heel wrang en stekelig expressief kan zijn. Het beste van twee werelden zeg maar en dat is behalve Bach en Beethoven wat mij betreft niemand anders gelukt

Edit: en het slot van Die Walküre is mijn all-time favoriete fragment

[ Bericht 8% gewijzigd door Soul79 op 05-05-2006 13:49:31 ]

quote:

Op vrijdag 5 mei 2006 13:41 schreef Soul79 het volgende:
Hey, een van mijn favoriete componisten toch wel.

De onderwerpen en teksten van zijn opera's boeien me niet en vind ik meestal potsierlijk en van-dik-hout-zaagt-men-planken, maar goed dat is bij de meeste opera's het geval. De muziek is iig ontzettend fascinerend: enerzijds romantisch tot op het bot, anderzijds ontzettend modern.

Dus enerzijds heel betoverend en lyrisch, anderzijds heel veel chromatiek, dissonanten, mineur, tot atonaliteit aan toe, waardoor het heel wrang en stekelig expressief kan zijn. Het beste van twee werelden zeg maar en dat is behalve Bach en Beethoven wat mij betreft niemand anders gelukt

Edit: en het slot van Die Walküre is mijn all-time favoriete fragment

Zo te lezen ben jij erg muzikaal ingesteld. Toch denk ik dat je, ook wanneer je de muziek wilt begrijpen, je moet verdiepen in de teksten erachter. Zonder die teksten wordt het wel erg moeilijk om precies te begrijpen wát Wagner nu uit wil drukken.

Iemand die wat minder ontwikkeld is iop het gebied van de muziek zal Wagner's muziek ook potsierlijk en van-dik-hout-zaagt-men-planken kunnen noemen.

Zelf vind ik Siegfried's trauermarsch heel erg mooi. Maar om die in al zijn complexiteit te kunnen bevatten is het ook nodig dat ik weet hoe en waarom Siegfried gedood is. En hoe zijn relatie tot Brünhilde was, en hoe Hagen met list en bedrog zijn valstrik heeft uitgezet.
Of het Leitmotiv van Fafner en Fasolt. Je moet toch weten dat dit logge, dommige maar toch sluwe reuzen zijn voordat je precies ziet hoe geniaal Wagner dit in muziek heeft weten te vatten.

Zelf ben ik meer op tekst ingesteld. De muziek draagt en ondersteunt voor mij het verhaal dat door de teksten gegeven wordt. Bij sommige stukken, bijvoorbeeld wanneer Wotan woedend achter Brünhilde aankomt, en de overige Walküren daarop in paniek uiteenstuiven, is de muziek zo goed dat ik dat beeld van Wotan, Brünhilde en de andere Walküren op een verre dennenheuvel gewoon voor me kan zien. Zonder de begeleidende tekst zal mij dat niet lukken. Of geniet jij gewoon van de muziek zonder dat je het hele verhaal voor je ziet ontvouwen?

quote:

Op zaterdag 6 mei 2006 21:06 schreef LXIV het volgende:

[..]

Zo te lezen ben jij erg muzikaal ingesteld. Toch denk ik dat je, ook wanneer je de muziek wilt begrijpen, je moet verdiepen in de teksten erachter. Zonder die teksten wordt het wel erg moeilijk om precies te begrijpen wát Wagner nu uit wil drukken.

Iemand die wat minder ontwikkeld is iop het gebied van de muziek zal Wagner's muziek ook potsierlijk en van-dik-hout-zaagt-men-planken kunnen noemen.

Zelf vind ik Siegfried's trauermarsch heel erg mooi. Maar om die in al zijn complexiteit te kunnen bevatten is het ook nodig dat ik weet hoe en waarom Siegfried gedood is. En hoe zijn relatie tot Brünhilde was, en hoe Hagen met list en bedrog zijn valstrik heeft uitgezet.
Of het Leitmotiv van Fafner en Fasolt. Je moet toch weten dat dit logge, dommige maar toch sluwe reuzen zijn voordat je precies ziet hoe geniaal Wagner dit in muziek heeft weten te vatten.

Zelf ben ik meer op tekst ingesteld. De muziek draagt en ondersteunt voor mij het verhaal dat door de teksten gegeven wordt. Bij sommige stukken, bijvoorbeeld wanneer Wotan woedend achter Brünhilde aankomt, en de overige Walküren daarop in paniek uiteenstuiven, is de muziek zo goed dat ik dat beeld van Wotan, Brünhilde en de andere Walküren op een verre dennenheuvel gewoon voor me kan zien. Zonder de begeleidende tekst zal mij dat niet lukken. Of geniet jij gewoon van de muziek zonder dat je het hele verhaal voor je ziet ontvouwen?

Ik heb me wel in de teksten verdiept, want anders kun je inderdaad Wagners muziek niet goed begrijpen, bijvoorbeeld de modulaties. En ik kan ook zeker heel erg waarderen hoe Wagner de teksten op muziek zet, maar die teksten zelf, en de onderwerpen, vind ik gewoon niet interessant. Ze zijn ook weinig subtiel, maar goed daar is het opera voor.

Wat je zegt over iemand die minder muzikaal is ingesteld, dat die Wagners muziek van-dik-hout-zaagt-men-planken zou kunnen vinden, dat lijkt me niet. Wagner is juist erg subtiel, maar het punt is dat die subtiliteit bij hem niet in het verhaal zit, maar in de muziek: de orkestratie, de keuze van toonsoorten, etc. Dat wordt dan wel door de tekst 'gestuurd' en kennis van de tekst is onmisbaar om de muziek te begrijpen, maar die tekst zelf wordt er (wat mij betreft) niet interessanter door.

Neem nou de passages van Amfortas in Parsifal. Je moet wel weten waar het over gaat, wil je begrijpen waarom die muziek daar soms zo wrang klinkt. Maar daar blijft het voor mij bij - ik vind die muziek geweldig, wil het ook gelijk muzikaal gaan ontleden en kijken hoe hij dat voor elkaar krijgt. Maar ik ben inderdaad niet zo op de tekst en het verhaal gesteld dat ik er zo in op kan gaan dat ik de pijn van Amfortas er sterker door voel ofzo, zoals jij misschien wel hebt als je meer op de tekst bent gesteld.

De verhouding tussen tekst en muziek vind ik sowieso altijd problematisch. De kerkmuziek van Bach bijvoorbeeld is onovertroffen, maar als je dan gaat kijken wat er gezongen wordt....... dat doet gewoon pijn aan je ogen En Bach is zo mogelijk nog meer op de tekst gericht dan Wagner, op het idiote af. Maar goed je moet Bach heten om dan toch muziek te schrijven die hoe dan ook mooi is, ook als je niet eens wilt weten waarover gezongen wordt. Dat is bij Wagner niet het geval.

Ik heb toevallig gistermiddag onder het genot van een biertje op mijn balkon maar eens Wagner opgezet.
Ik ben dus zo goed als onbekend met 's mans werk.

Wat mij met name opviel (het was trouwens Parsifal) is de afwisseling in de muziek.
Dit van de bekende, ahum, Wagneriaanse bombast, tot zeer intieme, gevoelige intermezzo's, wat mij wel verraste.

Meer luisterbeurten gaan volgen.