Tsjeard Gietema uit Witmarsum had er de pest in gistermiddag: de vergadering die tegen vieren afgelopen had moeten zijn liep uit. Daardoor stond hij pas om vijf uur op de ijsbaan. Na het eten moest hij naar de ouderavond op school, maar daarna, ,,had ik al bedacht'', kon het ,,precies nog een uurtje''. ,,Het is vreselijk, eigenlijk. Het hele leven staat in het teken van het rijden.''
(...)
In Friesland staat de komende dagen het leven in het teken van het schaatsen, ook al is het intussen minder zeker dat de vorst doorzet. Toertochten worden vanaf vrijdag wel georganiseerd. Maar een Elfstedentocht komt er pas ,,als het ijs er ligt'', zei gisteren Henk Kroes van de Vereniging De Friesche Elf Steden. En zulk dik ijs ligt er nog niet, want de verwachting is dat later in het weekeinde de middagtemperatuur op veel plaatsen weer boven het vriespunt uitkomt.
Maar tot die tijd wordt er geschaatst ,,en moet het werk maar even wachten'', zegt Folkert Zijlstra, assurantie-adviseur: ,,Dat wordt hier ook getolereerd, want als je zegt: ik moet schaatsen, dan zeggen ze: alle begrip.''
Tsjeard Gietema (technisch ambtenaar bij de gemeente): ,,Het komt maar zo weinig voor dat je kan schaatsen, dat je hartstikke gek bent als je de gelegenheid niet te baat neemt.''
Gietema en Zijlstra zijn lid van Schaatstraining Bolsward. In de winter oefenen ze elke week op kunstijs, in de zomer doen ze aan conditietraining. Ze fietsen veel, want daarmee oefen je de spieren die je ook gebruikt bij het schaatsen. ,,Je wilt in conditie blijven''
![]()
, zegt
Gietema, ,,maar het is wel allemaal op het schaatsen gericht''. Zijlstra: ,,Als het dan vriest, stap je het ijs op en rij je weg. Dan kom je thuis en je zegt: ik heb lekker geschaatst. Als je niet traint, dan heb je spierpijn.''
Op dagen als deze komen ze overal mensen tegen die ze kennen. Niet van naam, maar wel van gezicht: mensen van de club natuurlijk, maar ook mensen die je tegenkomt als je in de zomer fietst of mensen die ,,je ziet op de baan'' van Thialf in Heerenveen.
Folkert Zijlstra: ,,Op een gegeven moment ken je honderden koppen. Dan is deze provincie toch erg dun bevolkt.''
En al deze mensen vertellen elkaar waar ,,een knap stukje ijs''
![]()
ligt want, zegt
Tsjeard Gietema, dat gaat ,,van mond op mond'', dat is de ,,tam tam''. De Toertocht SMS van de KNSB (‘Kies uit 230 mogelijke tochten je 5 favorieten. Op het moment dat bekend wordt dat ze worden verreden, krijg je direct een sms op je mobiele telefoon') is aan hen dan ook niet besteed. Gietema: ,,Ik weet niet één die dat doet.'' Ze kijken in de Leeuwarder Courant, luisteren naar Omrôp Fryslan, maar vooral: ze hebben hun contacten.
En bij die contacten horen natuurlijk ook de rayonhoofden en de mensen van de ijswegencentrales, waarvan de provincie er ruim twintig telt. Deze centrales, met meestal de burgemeester als voorzitter, zijn verantwoordelijk voor de ijswegen en bepalen wanneer er een toertocht mag worden gereden. Ook hier zijn de mensen eigenlijk alleen nog maar met schaatsen bezig.
Oets van der Woude (IJlst), oud-rayonhoofd en nu verantwoordelijk voor het vegen in zijn rayon: ,,Het bloed begint weer te borrelen
![]()
. Je mag er nog niet aan denken, maar de tocht der tochten zit al de hele dag in de kop.'' Van der Woude heeft intussen de baanvegers in gereedheid gebracht, ,,beetje olie erbij, smeren, af en toe een onderdeel vervangen''.
Rayonhoofd
![]()
Catrinus Nagelhout
![]()
(Woudsend) is ook hoopvol gestemd: ,,De schepen varen hier nog, dus ik durf er nog niet aan te denken. Er zijn ook nog erg veel tochtgaten. Maar donderdag ga ik een serieus rondje maken. Hier en daar even prikken.''
Elders worden de draaiboeken doorgenomen. Luppo Wolthuis, coördinator van de ijswegencentrales Sneek, IJlst en Wimbritseradiel: ,,Achter de schermen draait het volop. De afspraken met de EHBO'ers worden weer gecheckt, dat soort dingen. Wij zijn er klaar voor.''
Wolthuis denkt dat de wind uit de goede hoek komt. ,,Meestal komt de vorst na een periode van regen en heb je in het begin zuidwestenwind. Die stuwt het water dan in noordoostelijke richting, dus als die wind dan niet meer waait, stroomt het water weer terug.'' Maar nu is er oostenwind en dat betekent minder stroming. Bij rustig water groeit het ijs sneller aan.
Als dit weekeinde de eerste tochten worden gereden, zullen de schaatsmaten elkaar weer opzoeken. En ook dat gaat vanzelf.
,,Iemand met hetzelfde tempo en dezelfde slag'', zegt
Tsjeard Gietema. ![]()
.
Folkert Zijlstra: ,,Je krijgt vaak vanzelf een groepje van mensen die dezelfde slag rijden. Het mooie is ook dat iedereen vrolijk is: je rijdt door de natuur, je bent lekker bezig. Ik doe het eigenlijk voor het gevoel.''