Aardbevingen #3

Het eerste deel Aardbevingen
Het tweede deel Aardbevingen Deel 2

Samenvatting

quote:

Een aardbeving is een trilling of schokkende beweging van de aardkorst. Aardbevingen vinden plaats als er in de aardkorst plotseling veel energie vrijkomt. De energie plant zich dan in een golfbeweging vanuit het centrum naar de omgeving voort. Het denkbeeldige punt waar de beving ontstaat, het zwaartepunt van de energiedichtheid, heet het hypocentrum. Het punt aan het aardoppervlak daar loodrecht boven wordt het epicentrum genoemd. Een lijn van gelijke bevingintensiteit rond een epicentrum heet een isoseist. Seismologie is de wetenschap van aardbevingen.

De meeste aardbevingen komen voor in de aardkorst tot op een diepte van ongeveer 30 kilometer. Er komen echter ook bevingen voor op dieptes tot ongeveer 700 kilometer. De meeste aardbevingen komen voor rondom de Grote Oceaan, in het Middellandse Zeegebied, in de Himalaya en Indonesië. Ook midden in oceanen komen bevingen voor. Aardbevingen die ontstaan onder de zeespiegel worden, minder correct, ook wel zeebevingen genoemd; een vloedgolf of tsunami kan dan het gevolg zijn.

Veel aardbevingen hangen samen met de langzame interne bewegingen van de aardkorst. Op grote schaal kan het de aardschollen betreffen, die langzaam ten opzichte van elkaar bewegen (platentektoniek). Op kleinere schaal vindt er ook binnen de platen deformatie plaats.

Door deze relatieve beweging wordt spanning opgebouwd in de korst. Als de spanning hoog genoeg is kan er een schoksgewijze beweging van het materiaal aan weerszijden van een breuk in de korst optreden: de aardbeving. Hierbij wordt (een deel van) de opgebouwde spanning ontladen. Naschokken zijn kleinere bevingen die binnen enkele uren na de eerste beving voelbaar zijn. Deze zijn vaak het gevolg van spanningsontlading op andere, nabijgelegen delen van dezelfde breuk of op andere nabije breuken. Dit type aardbevingen komt binnen platen voor tot een diepte van enkele tientallen kilometers en aan plaatranden ook tot op grotere diepte.

Aardbevingen op dieptes van enkele honderden kilometers worden vaak toegeschreven aan andere mechanismen. Ten eerste kunnen deze worden veroorzaakt in een subducerende plaat door de overgang van mineralen van een fase naar de andere (zie convectie in de aarde). Wanneer de oude fase metastabiel was, kan de overgang naar de nieuwe fase zeer plotseling zijn. Op een vergelijkbare wijze kan het plotseling loslaten van water uit waterhoudende mineralen in de subducerende plaat een aardbeving veroorzaken.

Kleine aardbevingen zijn het gevolg van vulkanische activiteit (vulkanische aardbevingen) of ontstaan door instorting van holtes in kalksteenformaties of mijnen (instortingsbevingen). Mogelijke andere oorzaken zijn ondergrondse kernproeven en meteorietinslagen.

Menselijk ingrijpen kan bevingen veroorzaken. De bodemdaling door de winning van aardgas brengt aardschokken teweeg. Dit fenomeen doet zich onder meer voor in de provincie Groningen bij het dorp Loppersum.

Hoe ontstaan ze?
Een aardbeving is een trilling of schokkende beweging van de aardkorst. Aardbevingen worden veroorzaakt als er ergens in de aardkorst plotseling veel energie vrijkomt. Dit kan door bijvoorbeeld het langs elkaar heen schuiven van de aardschollen. (Platentektoniek genoemd) Of doordat aardschollen onder/over elkaar schuiven met brute kracht. De wrijving/spanning veroorzaakt dan een breuk/aardbeving.

Breuklijnen, Aardschollen
Op onderstaand plaatje kun je zien waar ter wereld de 'aardschollen' liggen. Op de grens van twee schollen komen dan ook de meeste aardbevingen ter wereld voor.


1 van de bekendste breuken ter wereld is de San Andreas Faultline (=breuklijn) in Californie. Deze is ontstaan doordat de Pacifische Plaat langzaam langs/onder de Noord Amerikaanse plaat schuift.


Hoe worden ze gemeten?
Aardbevingen komen meestal voor op een diepte tussen de 0 en 30 km. Maar ze kunnen ook op 600 km diepte voorkomen. Het punt aan de aardkorst oppervlakte dat loodrecht boven de plek van de beving staat noemen we het "epicentrum" De bevingen worden in kaart gebracht mbv de "Schaal van Richter (Vernoemd naar de geoloog Francis Richter uit 1935).
De Richter schaal wordt gebruikt om de kracht van een aardbeving aan te geven. Het gaat daarbij om de hoeveelheid energie de vrijkomt tijdens de aardbeving. Op de Richter schaal wordt de kracht aangegeven met een getal. De Schaal van Richter is logaritmisch, dat wil zeggen dat de kracht van de aardbeving 10 keer zo groot is als het Richter getal met 1 toeneemt. Een aardbeving met kracht 6 is dus 10 keer zo zwaar als een aardbeving met kracht 5. Meer info over de richterschaal vind je o.a. in onderstaande links.

De tien sterkste aardbevingen sinds 1900 zijn:



1. Chili 1960 9.5
2. Alaska 1964 9.2
3. Alaska 1957 9.1
4. Rusland 1952 9.0
5. Sumatra 2004 9.0
6. Ecuador 1906 8.8
7. Alaska 1965 8.7
8. Tibet 1950 8.6
9. Rusland 1923 8.5
10.Indonesie 1938 8.5

De aardbeving die de meeste slachtoffers kostte was overigens veel lichter. In 1976 deed zich in China een aardbeving voor met een kracht van 8.0. Omdat het een zeer dicht bevolkt gebied was waren er ongeveer 250.000 doden te betreuren. Op 26 december 2004 vond een aardbeving plaats voor de kust van het Indonesische eiland Sumatra. Deze zeebeving had een kracht van 9.0 op de schaal van Richter. Er vielen echter slachtoffers in de hele regio Zuid-Oost Azië (India, Sri Lanka, Thailand, Indonesië zelf) als gevolg van de tsunami (vloedgolf) die volgde op de zeebeving. Waarschijnlijk zijn daar ook 200.000 slachtoffers gevallen. (In 2003 vielen bij een aardbeving in Iran meer dan 40.000 doden bij een beving in Bam van 6.2)

Aardbevingen? Ook in Nederland?
Ook in Nederland komen aardbevingen voor. In het zuidoosten worden elk jaar kleine aardbevingen gemeten met een kracht van 2 tot 3 op de schaal van Richter. Soms zijn er sterkere aardbevingen, zoals op 13 april 1992 in de buurt van Roermond met een kracht van 5.8 en in 2002 iets ten oosten van Roermond in Duitsland met een kracht van 4.9.

In Noord-Nederland komen, vooral in Groningen en Drenthe, lichte aardbevingen voor. Die worden naar alle waarschijnlijkheid veroorzaakt door de gaswinning uit de bodem, waardoor de aardbodem zakt. Op 24 oktober 2003 was er in de omgeving van Loppersum een lichte aardbeving met een kracht van 3.0. Het verslag van het KNMI over deze aardbeving vind je hier. In diezelfde omgeving vond ook op 22 september 2003 een (lichtere) aardbeving plaats, kracht 2.3.

Hoeveel aardbevingen vinden er plaats?
Onderstaand plaatje geeft weer waar er aardbevingen zijn geweest tussen bijv. 1963 en 1998.

Onderstaand plaatje geeft weer waar er aardbevingen zijn geweest tussen bijv. 1978 en 1978.


Het gemiddeld aantal bevingen per jaar met de bijbehorende magnitude (kracht) zijn:

-3000 met magnitude 5.0-5.9
-100 met magnitude 6.0-6.9
-20 met magnitude 7.0-7.9
-2 met magnitude 8.0 of meer

Tsunami's - een gevolg van een zeebeving
Sinds de catastrofale zeebeving op 2e kerstdag 2004 is het woord 'tsunami' niet meer weg te denken uit de woordenboeken. Wat is nou een Tsunami?

Alle gebeurtenissen waarmee een grote hoeveelheid water in korte tijd wordt verplaatst kunnen een tsunami veroorzaken. Vloedgolven kunnen veroorzaakt worden door een zeebeving, een aardbeving waarvan het epicentrum onder de zeespiegel ligt, door een meteoriet, of door een vulkanische uitbarsting onder zee of vlak aan zee, vooral als daarbij door een grote aardverschuiving veel gesteente de zee in schuift. Ook bij plotseling afkalven van een gletsjer of ijsberg kan een vloedgolf ontstaan. Ook kan het zo zijn dat er grote stukken land of gebergte het water invallen. Hierdoor ontstaan vaak kleinere tsunami's omdat er minder water wordt verplaatst.

De meeste tsunami's komen voor rondom de Grote Oceaan, omdat langs de randen daarvan door de platentektoniek de meeste aardbevingen plaatsvinden.



Door de verplaatsing van de zeebodem, vooral als deze kilometers diep plaatsvindt, wordt een enorme kolom water opgetild. Aan het wateroppervlak is daarvan weinig te zien, er ontstaat een golf van misschien een hoogte van enkele decimeters, met een enorme golflengte van 100 tot 400 kilometer. Door deze grote golflengte zijn er op volle zee maar enkele pieken en dalen merkbaar; op een schip zal de tsunami ongemerkt voorbij gaan. Een golf die door de wind wordt veroorzaakt kan weliswaar een veel grotere hoogte bereiken, tot 10 meter, bij een golflengte van 200 meter, maar de energie die in de tsunami is opgeslagen is veel groter. De waterbeweging vindt bij een tsunami plaats tot op de zeebodem, terwijl een golf door de wind slechts aan het oppervlak van de zee te merken is. Een normale golf bereikt een snelheid tot 40 km/uur, maar een tsunami kan zich met een veel hogere snelheid verplaatsen. De periode van de tsunami (het tijdsverloop tussen twee toppen) bedraagt een kwartier tot een uur.

GEE = Global Earthquake Explorer = Programma voor je desktop waar je live aardbevingen en data mee ontvangt.

developer page.
Download GEE
Screenshots


Seismic Monitor


Naslagwerken / Informatie / Nuttige Links / Sites

Nederlandse Aardbevingsite ----> http://www.aardbevingen.nl/start.htm
US Geological Survey Website ----> http://earthquake.usgs.gov
WikiPedia Aardbeving ----> http://nl.wikipedia.org/wiki/Aardbeving
WikiPedia Tsunami's ----> http://nl.wikipedia.org/wiki/Tsunami
Natuurrampen pagina ----> http://natuurrampen.pagina.nl/
Stan's Earthquake Warnings ----> http://standeyo.com/Reports/06_EQ.warning/EQ.warning.html
Aardbevingsdossier Kennislink ----> http://www.kennislink.nl/web/show?id=113536
Tsunamidossier Kennislink ----> http://www.kennislink.nl/web/show?id=125518

==============================================================================
In dit topic zou ik graag mensen horen/zien die geinteresseerd zijn in het fenomeen "aard- of zeebeving" en er veel over weten of over willen weten. Post je meningen / informatie svp. Alles is nuttig om te weten. Ook nieuwsberichten over aardbevingen die plaatsvinden/-vonden kunnen natuurlijk besproken worden

[ Bericht 0% gewijzigd door Frutsel op 22-01-2007 12:23:35 (linkjes toegevoegd) ]

En idd..even verder over de aktuele zaken in Indonesie...
weer een aftershock inmiddels...



JAKARTA - Een tsunami heeft maandagmiddag delen van de zuidwestkust van Java getroffen, nadat zich ruim 200 kilometer voor de kust eerder een zware zeebeving had voorgedaan. Zeker vijf mensen zijn omgekomen. Zeker vier personen zijn vermist, aldus de Indonesische radio. Meerdere gebouwen zijn zwaar verwoest.

De zender citeerde een vrouw in de badplaats Pangandaran, die stelde dat ze Nederlandse toeristen begeleidde toen de golven toesloegen. "De golven kwamen plotseling en we renden naar de heuvels. Vier mensen uit mijn groep zijn nog steeds vermist", aldus de vrouw.


Zij meldde dat veel kleine hotels verwoest zijn. De golven kwamen tot aan de gevels van de hotels. Schepen zijn de hotels ingeslagen. Een vrouw zou buiten kennis en ogenschijnlijk overleden zijn.

quote:

Op maandag 17 juli 2006 13:38 schreef indahnesia.com het volgende:
Ik denk dat ik vanmiddag e.e.a. gehoord heb. Ik hoorde in Yogyakarta twee erg zware knallen, explosies op afstand. Wat het was weet ik niet, maar enige connectie hiermee geen idee..

Verder niets gemerkt hier trouwens, eens kijken hoe ver het rijden is naar de plek des onheils, volgens mij te ver om in 1 dag te doen, dus dan ga ik geen foto's maken.

wb!
We maakten ons al een beetje zorgen --> zie De Lounge

quote:

Op maandag 17 juli 2006 13:54 schreef indahnesia.com het volgende:
Inmiddels is er nog een beving geweest, 5.9

Gaat nog best snel met die naschokken..

MAP 5.9 2006/07/17 11:07:37 -9.486 107.732 40.7 SOUTH OF JAVA, INDONESIA
MAP 6.0 2006/07/17 10:09:09 -8.860 107.799 20.0 JAVA, INDONESIA
MAP 6.1 2006/07/17 09:13:10 -9.133 107.653 46.6 SOUTH OF JAVA, INDONESIA
MAP 7.2 2006/07/17 08:19:31 -9.295 107.347 48.6 SOUTH OF JAVA, INDONESIA

Rommelt nog aardig daar

MAP 5.4 2006/07/17 16:38:39 -9.458 107.635 10.0 SOUTH OF JAVA, INDONESIA
MAP 5.8 2006/07/17 16:09:52 -9.392 108.830 10.0 SOUTH OF JAVA, INDONESIA
MAP 6.3 2006/07/17 15:45:58 -9.453 108.267 10.0 SOUTH OF JAVA, INDONESIA
MAP 5.5 2006/07/17 15:42:02 -9.539 107.716 10.0 SOUTH OF JAVA, INDONESIA
MAP 5.2 2006/07/17 14:50:56 -9.203 106.989 10.0 SOUTH OF JAVA, INDONESIA
MAP 5.1 2006/07/17 13:53:48 -9.572 108.044 10.0 SOUTH OF JAVA, INDONESIA
MAP 5.4 2006/07/17 12:52:10 -9.081 107.796 10.0 SOUTH OF JAVA, INDONESIA
MAP 5.8 2006/07/17 11:07:33 -9.524 107.622 10.0 SOUTH OF JAVA, INDONESIA
MAP 5.4 2006/07/17 10:44:33 -9.117 107.646 10.0 SOUTH OF JAVA, INDONESIA
MAP 6.0 2006/07/17 10:09:07 -8.941 107.700 10.0 JAVA, INDONESIA
MAP 6.2 2006/07/17 09:13:05 -9.111 107.688 10.0 SOUTH OF JAVA, INDONESIA
MAP 5.7 2006/07/17 09:05:18 -9.798 107.961 10.0 SOUTH OF JAVA, INDONESIA
MAP 7.7 2006/07/17 08:19:25 -9.334 107.263 10.0 SOUTH OF JAVA, INDONESIA

quote:

Op dinsdag 18 juli 2006 13:21 schreef Tucana het volgende:
Hoi, ik ben nieuw hier en direct op dit soort topics afgestormd...
Alvast bedankt voor de link naar GEE, lijkt me een fantastisch programma.
Maar is er nu iemand die weet waar ik een beetje kan leren over dat programma?
Ik zit er hier nu een hele tijd mee te sukkelen en het lukt me niet om er ook maar iets van te begrijpen.
Eens ik het door heb is het geen probleem meer, maar ik moet het wel eerst doorkrijgen natuurlijk.
Iemand die in het kort even uitleg wil geven?
Alvast bedankt!

Hoi, ik heb het programma zelf nog niet getest. Maar ik meen me te herinneren dat er in deel 1 op dit forum iets over geschreven staat door iemand. Wellicht dat die persoon je verder kan helpen. Succes!

En er komt er nog eentje overheen Indah, een 6.2 bij Rabaul