Het grote Urk -topic

- Historie -
De vroegste analen waarin Urk wordt genoemd, dateren van meer dan 1000 jaren geleden. Het water bij Urk moet overigens toen, zoals blijkt uit bodemonderzoek van de Zuiderzee en historische gegevens, zoet zijn geweest. Urk wordt in 966 voor het eerst in oorkonden vermeld als "een eiland in het Almare" en behorende tot de gouw Salland. In deze oorkonden, wordt medegedeeld dat Keizer Otto de Grote één helft van Urk aan het Pantaleonsklooster in Keulen geeft en de andere helft aan de St. Vitusabdij in Hoog-Elten.



Het eiland was ongeveer 80 hectare groot en bestond uit een hoge keileembult, de berg, en een weiland. Op de berg, 12 hectare, stonden de woningen, de kerken, de vuurtoren en andere gebouwen. Het laaggelegen weiland overstroomde voor de inpoldering regelmatig. Nu is ook dit deel bebouwd.

Naam
Voor de naam van het eiland bestaat geen sluitende verklaring. Taalkundig staat Urk naast Ork, wat onder meer inhoudt: onhandelbaar, koppig, onverzettelijk. Deze begrippen passen in beeldende zin heel goed bij een uit het water oprijzende hoogte, gelijk een rots. Zo lijkt het begrip hoogte, dat wel als mogelijke betekenis is genoemd, een goede gissing te zijn.

Daarnaast is Urk als eiland ongetwijfeld steeds een toevluchtsoord geweest. De genoemde betekenissen van ork kunnen overigens tevens karakteristiek zijn voor sommige wateren, wat een verklaring kan zijn voor diverse ork-achtige riviernamen.

Dialect
Op een groot deel van het Nederlandse platteland wordt dialect gesproken. En ook op Urk. Maar terwijl de dialecten op het platteland in elkaar overvloeien vormt Urkers in figuurlijke zin een eiland. Het Urker dialect wordt alleen op Urk gesproken en is nauwelijks verwant aan andere dialecten. Dit kan verklaard worden uit het isolement van de bewoners. De Urker bevolking spreekt dan ook van 'Ik kom van Urk' of 'Ik woon op Urk' in plaats van 'Ik kom uit Urk' of 'Ik woon in Urk'.

Over de geschiedenis van het Urker dialect is weinig bekend.

De oudst bewaard gebleven teksten die in het Urkers zijn geschreven dateren van omstreeks 1870. Eén ervan betreft het verhaal over de gelijkenis van de verloren zoon dat uit de Bijbel was overgenomen. Het Urker dialect zelf is natuurlijk al veel ouder.

Er zijn taalkundige onderzoeken gedaan naar het Urker dialect. In 1874 en 1875 werd er voor het eerst gepubliceerd over het dialect. Na enkele artikelen van de Urker onderwijzer Klaas Koffeman volgden meer onderzoeken. Vooral naar specifieke woorden die alleen in het Urkers voorkomen, bijvoorbeeld; taote (vader), mimme (moeder), buie (vriend) en poesen (zoenen).

Het Urkers klinkt uniek. Het dialect kent 10 vocalen - (samengestelde) klinkers - die in een korte en een lange vorm voorkomen. Dit verschil in lengte is bepalend voor de betekenis van een woord.

Enkele typische Urker uitdrukkingen zijn:

Je moeten de skapen skeren nor se wolle eawen
Je moet de schapen scheren naar ze wol hebben

Drie keer zal kabel ouwen
Drie keer zal de kabel houden

Een gewoente wort wet
Een gewoonte wordt wet

Je moeten niet alle soorten nor je eagen skatten
Je moet niet alle soorten naar je eigen schatten

Geborsten kommetjes stoon et langste in et blad
Gebarsten kommetjes staan het langst op het blad

Net als in het Nederlands vinden er aanpassingen plaats in het Urker dialect. Engelse woorden bijvoorbeeld, worden door de Urkers eigen gemaakt en op eigen manier uitgesproken. Het dialect past zich ook aan aan de tijd waarin we leven. 100 jaar geleden werd er anders gesproken dan nu.

Gemeentevlag
In 1964 is door de stichting voor Banistiek en Heraldiek in Muiderberg een ontwerp gemaakt voor een gemeentevlag. De omschrijving van de vlag luidt: "blauw met een witte schelvis, langs de bovenzijde van de vlag een smalle, in twee horizontale banen van rood en wit verdeelde zoom en langs de onderzijde van de vlag een smalle, in twee horizontale banen van rood en wit verdeelde zoom, de zomen met een hoogte van elk 1/6 van de totale vlaghoogte".



Dit ontwerp is in 1965 door de gemeenteraad vastgesteld.

Eiland af
Wanneer op 28 mei 1932 de Afsluitdijk gesloten wordt, houdt de Zuiderzee op te bestaan en wordt na vele eeuwen het water bij Urk langzamerhand weer zoet. In de eerste zomers na de afsluiting van de Zuiderzee verschenen er op en bij de Afsluitdijk onafzienbare zwermen muggen, zo dicht dat auto's er voor moesten stoppen. Ook op Urk kwamen de muggen. Het water in de regenbakken, voor velen nog het enige drinkwater, werd ernstig verontreinigd door de larven. De muggen werden weldra gevolgd door een massa grote spinnen die jacht maakten op de muggen. Er was toen sprake van een plaag. Door het uitzetten van karpers in het IJsselmeer, die de muggenlarven opaten, wilde men de muggen- en spinnenoverlast bestrijden. Op den duur werden de plagen minder, maar helemaal overgegaan is het nooit.

Op 2 februari 1936 werd begonnen met de voorbereidende werkzaamheden voor het droogleggen van de Noordoostpolder in het IJsselmeer. Een jaar later werd de aanbesteding gedaan voor de bouw van de dijken, met een totale lengte van 31,5 km. Het dijkvak tussen Urk en Lemmer werd op 3 oktober 1939 gesloten. Urk was niet langer een eiland. In 1942 valt het nieuwe land droog en in 1948 is de eerste wegverbinding met de "vaste wal" een feit.



Overigens was Noordoostpolder niet de oorspronkelijke naam voor de polder. Er waren ook andere namen in omloop. Verschillende verwezen naar Urk en zowel in 1942 als in 1944 werd de naam Urkerland officieel vastgesteld. Pas in 1948 werd besloten tot de huidige naam.

- Fotoimpressie -


De Vuurtorenstraat met aan het eind net zichtbaar de top van de vuurtoren.


De vuurtoren staat op het hoogste punt van Urk. Hij is in 1844 uit baksteen opgetrokken en bijna veertien meter hoog.


Schoolhoogte - Deze naam verwijst naar de voormalige Wilhelminaschool. Nu staan er op deze plaats woningen.


In dit karakteristiek vormgegeven pand is het museum "Het Oude Raadhuis" gevestigd. Het is in 1905 gebouwd door architect J.S.L. Frowein. De linker- en rechtervleugel van het gebouw waren vroeger respectievelijk burgemeesters- en dokterswoning. Het museum geeft een beeld van de wijze waarop de Urkers vroeger leefden op het kleine eiland in de Zuiderzee.


Een doorkijkje in de Monumentenlaan. Dit is een deel van Wijk 3 en ligt op het hoogste punt van Urk.


De oude dorpskern vanuit de lucht.

[ Bericht 0% gewijzigd door babba op 23-06-2006 22:06:04 ]

Nog meer mensen die op Urk wonen?

quote:

Op woensdag 28 juni 2006 01:04 schreef Knoekie het volgende:
Hebben ze daar internet?

Nee natuurlijk niet, ik post dit topic met een 28k8 modem

quote:

Op woensdag 28 juni 2006 08:48 schreef gebruikersnaam het volgende:
klopt het dat jullie allemaal familie van elkaar zijn ?

Natuurlijk niet
Wat wel zo is, is dat mensen die hier worden geboren en opgroeien hier meestal ook blijven wonen. Mijn eerste voorouder die hier kwam, ging hier wonen in 16zoveel. Een tijdje terug kwam ik iemand tegen met dezelfde achternaam als ik. Dus toen ging ik zoeken in onze stamboom. En het bleek inderdaad familie, weliswaar van een vijftal generaties terug maar toch.

quote:

Op donderdag 29 juni 2006 15:37 schreef VarsesteR het volgende:
Is er maar 1 Urker op Fok!?

Nee, er zijn er wel meerdere: smoved, lub enzo

Ik wist het!

quote:

Op vrijdag 30 juni 2006 18:42 schreef JB100-plus het volgende:
Probleem is dan wel dat je soms moeite moet doen om het weer te herkennen, zoveel wordt er bijgebouwd.

Toen ik net geboren was stond ons huis in the middle of nowhere. Onze straat was een doodlopend weggetje. Maar nu woon ik in het midden van Urk aan één van de drukste wegen, winkelcentrum en kerk nog geen 200 meter hier vandaan

quote:

Op zondag 2 juli 2006 22:35 schreef Ordinair het volgende:
2 weken geleden heb ik zondag avonds in de haven gezwommen.. Ook menig afkeurende blikken gehad van dat rondlopend zwarte kousen volk.

Dat zou ik dan dus nooit doen, noem het smetvrees maar ik vind het smerig.