FOK!forum / Cultuur & Historie / Historie: De wilde jacht, heidense mythologie
Herne_the_Hunterzaterdag 1 december 2001 @ 21:04
Speciaal voor Yvonne, eindelijk tijd en inspiratie gevonden, mede door deze discussie op de Frontpage. Hoewel ik nu eigenlijk twijfel of ik 'm zal posten bij SC&H of Feestdagen. De modjes mogen oordelen, ik stop 'm lekker in SC&H.

In de donkere maanden vol stormen worden tegenwoordig een aantal grote feestdagen gehouden.
Dit is een tijd van gezelligheid, bijeenkomsten van familie, vrienden en gulheid.
De kamer door kaarsen verlicht, de geur van dennennaalden en het geprik van dennennaalden in je sokken.
December...

Deze tijd van gezelligheid is van alle tijden, maar de verhalen verschillen met de tijd.

Deze tijd is een tijd om om beurten verhalen te vertellen en vandaag vertel ik jullie de mythologie van de wilde jacht, een mythologie met een wel heel bekende hoofdpersoon...

"Plotseling hoorden we buiten een vreeselijk geraas. De wind joeg huilend en klagend door de boomen.
De grijsaard zweeg, wijl zijn oude stem overheerscht werd door de geluiden buiten.
Het schijnsel van het vuurtje verlichtte zijn oud verweerd gelaat en zijn witte haar. In zijn trouwhartige ogen
glansde een zachte gloed. We luisterden alle drie naar de stemmen van den storm.
De eene donderslag mokerde dadelijk over den anderen. "Dat is de Wilde Jacht," mompelde de oude.
Op eens overweldigde een hevig licht den zwakken schijn van het houtvuurtje en een vreemde suizeling
van lucht ging om ons. Een knetterende donderslag volgde er direct op.
De kleine hut schudde. Er viel iets zwaars op het krakende dak en in het vuur,
dat opeens gedoofd werd, waardoor ons asch en vonken om de ooren stoven.
Als verlamd van schrik zaten we sprakeloos in het donker. Wat we toen hoorden zal ik nooit vergeten;
't zal mij bij blijven als een angstige droom vol verschrikking.
We hoorden takken krakend afscheuren en de grond onder ons trilde.
Hoe lang we zoo zaten, weet ik niet; het geleek een eeuwigheid.
Toen het weer bedaard was en we zwijgend naar buiten traden, zagen we dicht bij de hut een eeuwen
ouden eik door den bliksem getroffen. Een zware tak was neergerukt en lag half over de hut.
De Wilde Jager was voorbij, maar overal in 't bosch had hij zijn sporen achtergelaten.
Toen de grijsaard en zijn zoon mij op den weg brachten, stond hoog boven ons de stille,
reusachtige nachtkoepel, waarin zacht de heilige sterren glansden."

Bron: "Veluwsche sagen" - Gustaaf van de Wall Perné (1877-1911) (Arnhem: Gysbers en van Loon)

Tijdens het midwinterfeest , van 25 december tot 6 januari, huizen de geesten van de voorouders weer op aarde, zo verteld men...
De komst van de geesten van de doden gaat gepaard met de zogenaamde "Wilde Jacht". Wodan, de heer der doden, vliegt in zijn donkere mantel op zijn achtbenige witte ros Sleipnir, met een grote stoet gestorvenen achter zich aan, door de lucht. Wodan werd begeleid door twee zwarte raven, Hugin en Munin. Hugin en Munin zijn Germaanse namen en ze betekenen Herinnering en Geheugen, want ze vliegen iedere morgen uit over de aarde en vertellen Wodan over het wel en wee op aarde.
De wilde processie door de lucht gaat gepaard met donder en bliksem, het hoorngeschal doet de ramen klapperen in hun kozijnen.
Wolven en raven begeleiden de stoet, want zij zijn de beesten van het slagveld, zij ruimen na de veldslag de gevallenen. De stoet, vooraf gegaan door een hoornblazende uil die steeds van zich zou laten horen wanneer er iemand zou sterven, raast door het duister van de nacht.

Om er voor te zorgen dat dit dodenleger niet teveel permanente schade berokkend in de wereld van de levenden, blazen dappere mensen op de midwinterhoorn om de doden het idee te geven dat er een groter, sterker leger huist, zodat zij niet langs durven komen.
Gelukkig is deze tijd ook de tijd van de terugkeer van het licht, de meest duistere tijd is geweest en kaarsen zijn een favoriet cadeau onder het volk...

De parallel met deze tijd is de volgende:

'Hoor de wind waait door de bomen, Hier in huis zelfs waait de wind,
Zou de goede Sint wel komen, Nu hij 't weer zo lelijk vindt? (2X)
Ja, hij komt in donk're nachten Op zijn paardje o zo snel,
Als hij wist hoe w'op hem wachten, gewis, dan kwam hij wel. (2X)

Over de daken rijdt Sinterklaas, door nacht en ontij op zijn schimmel door de duistere lucht over de daken. Zijn zwarte pieten zijn overal en vertellen de Sint over wie wat heeft gedaan.

Ja, dat zal allemaal wel, denken jullie nu, maar kijk eens naar de volgende overeenkomsten:

Uiterlijke overeenkomsten:
1. Wodan en Sint rijden beide paard (een schimmel),
2. Wodan heeft een speer, Sint heeft een staf
3. Wodan heeft een hoed met slappe rand, Sint een mijter,
4. Wodan en Sint hebben beide een mantel

Al deze overeenkomsten zijn toevallig, en te verklaren uit het feit dat het allemaal statussymbolen zijn van een middeleeuws edelman/krijger en/of van een bisschop.

Alwetendheid
Zijn alwetendheid haalt Sinterklaas uit een groot boek waarin alle daden van de kindertjes genoteerd staan. Zijn alwetendheid vloeit dus niet voort uit een eigen onpeilbaar geheugen, maar uit te schrift gestelde rapportages van zijn spionnen; de Pieten. Sint kan niet alwetend zijn, hij zou dan naast God de "alwetende" komen te staan, en dat is godslastering. Wodan heeft twee raven die informatie voor hem verzamelen. Zwarte Piet verzamelt informatie over het gedrag van kinderen.

Vreemd rijgedrag
Sint rijdt over daken en Wodan door de lucht. Een verklaring kan zijn dat Sint op zijn nachtelijke bezoekjes geen giften door ramen en deuren kan gooien, omdat die gesloten zijn en aangewezen is op de schoorstenen. Maar met evenveel recht kan men hier tegen in brengen dat de schoorsteen geen geschikte plek is voor het afleveren van geschenken (in de winterkou houdt men het haardvuur brandend). Bovendien is het rijden over daken zelfs voor een heilige wel een beetje veel van het goede gevraagd.
Wodan, in zijn hoedanigheid als god van licht, kan heel goed gezien worden als beschermheer van het haardvuur, en als zodanig een bijzondere relatie gehad hebben met het rookgat en later met de schoorsteen.

Zwarte knechten
Wodan beschikte over een leger van dode zwarte krijgers (Wilde Heer). Sint heeft een knecht die zwart is en geketend gaat. Sommige onderzoekers zien in Piet een geketende duivel, die veel later pas geassocieerd werd met een Moor. In volksgebruiken uit de vijftiende eeuw is er de Nicolaas-bisschop die met een bende duivels door de straten van de stad trekt.

De zak en de stoute kinderen
Stoute kinderen worden door Sint en Piet meegenomen in een zak (in vroegere tijden ook wel in een korf). Sinterklaas wordt dus als opvoeder voorgesteld. In de heidense tijd waren er in de Germaanse delen van Europa verbonden van krijgers die aan Odin/Wodan gewijd waren. Ze worden ook wel mannenbonden genoemd. Deze mannenbonden hadden een berispingsrecht in hun gemeenschap. Ze berispten mensen die zich niet aan de huwelijkse trouw hielden, zich te buiten gingen aan seksuele uitspattingen en soortgelijke zaken. Deze mannenbonden hadden dus een correctieve/opvoedende taak in hun gemeenschap. Dezelfde mannenbonden haalden knapen die in aanmerking kwamen voor jongelingenwijdingen bij hun ouders vandaan. Ze werden vervolgens voorbereid om inwijdingen tot jongeling te ondergaan.

Bron: Nederlands Heidendom

De viering van de terugkeer van het licht met midwinter, dan komen we vanzelf terug bij het fenomeen kerst,
daarover een andere keer weer meer...

Maar denk er eens nog over na en geef eens een klein gebaar met sinterklaas, geef eens een kaars, om de huiselijke warmte te vergroten en om het duister en kou buiten te houden en natuurlijk:
om ons eraan te herinneren dat het licht spoedig weer terug zal komen.

Voetnoot: Ik weet dat dit verhaal nog lang niet volledig is en de oorsprong van het verhaal van de bisschop van Myra en het Santa Claus gebeuren zit hier ook nog niet in, maar ik ben nu al twee uur bezig met deze post. En dit is immers een forum waarbij ieder iets kan bijdragen dus laat je vooral niet weerhouden.

yvonnedonderdag 6 december 2001 @ 14:35
Ik vind dit zo'n verschrikkelijk mooi stukje, wat jammer dat er niet op gereageerd wordt
#ANONIEMdonderdag 6 december 2001 @ 14:37
het was dan ook speciaal voor jou bedoelt yvonne
yvonnedonderdag 6 december 2001 @ 14:38
Dus heb ik gereageerd,
anderen mogen ook reageren
WouterBdonderdag 6 december 2001 @ 14:40
Tja, vind het weliswaar een mooi stukje maar ik heb er gewoon niet zo heel veel over te zeggen.
yvonnedonderdag 6 december 2001 @ 14:41
quote:
Op donderdag 06 december 2001 14:40 schreef WouterB het volgende:
Tja, vind het weliswaar een mooi stukje maar ik heb er gewoon niet zo heel veel over te zeggen.
Zeg dan,
mooi stukje ofzo
WouterBdonderdag 6 december 2001 @ 14:44
quote:
Op donderdag 06 december 2001 14:40 schreef WouterB het volgende:
Tja, vind het weliswaar een mooi stukje maar ik heb er gewoon niet zo heel veel over te zeggen.
yvonnedonderdag 6 december 2001 @ 14:44
*leesbrilletje toch maar opzet*


Foei, slowchat

Herne_the_Hunterdonderdag 6 december 2001 @ 18:29
Nou, er is dan ein-de-lijk op gereageert...
quote:
En dit is immers een forum waarbij ieder iets kan bijdragen dus laat je vooral niet weerhouden.
Phoenixxdonderdag 6 december 2001 @ 18:46
Geweldig stuk, Herne_the_Hunter!!

Het ligt ver buiten mijn kennisgebied, dus ik ben bang dat ik zelf weinig in zal kunnen brengen. Maar ik kijk uit naar een volgend verhaal, want ik lees ze erg graag!

Cairondonderdag 6 december 2001 @ 22:38
Mijn Bijdrage... feedback... reaktie thingemejig

Je moet altijd uitkijken met het leggen van verbanden. Want door vanuit je eigen kader verbanden te leggen tussen twee zaken heb je vaak het probleem dat je een paar zaken als relevant en opmerkelijk beschouwt en er een verband tussen ziet terwijl dat eigenlijk niet hoeft te zijn laat staan opmerkelijk is.

Zo is het dragen van een mantel niet tijd/cultureel/maatschappelijk gebonden. Over de hele wereld verspreid over verschillende tijdsvlakken zijn er figuren in zowel mythologie als in het fysieke leven van de mensen die zich hullen in een mantel. Ook het rijden op een dier is eigenlijk iets universeels en kan worden gezien in verschillende culturen.
Het voorwerp in de hand is meer een verplichting voor figuren met mythologische roots.
Een voorbeeld hiervan zijn de meerdere verhalen uit Noord Amerika waar er verschillende mythologische figuren de wereld ronddwalen gezeten op een buffel met in de hand een speer. De betekenis is anders maar het wanneer je van een redelijke afstand bekijkt zijn er altijd overeenkomsten die duidelijk naar voren komen.

Slecht nieuws wordt altijd gevolgd door goed nieuws... ja ook ik steek veren in je reet

Het is een goed geschreven stukje en ik leer er meer over de pre-christelijke Europese cultuur en feesten dan ik op de middelbare school heb aangeboden gekregen.

Herne_the_Huntervrijdag 7 december 2001 @ 10:35
quote:
Uiterlijke overeenkomsten:
1. Wodan en Sint rijden beide paard (een schimmel),
2. Wodan heeft een speer, Sint heeft een staf
3. Wodan heeft een hoed met slappe rand, Sint een mijter,
4. Wodan en Sint hebben beide een mantel

Al deze overeenkomsten zijn toevallig, en te verklaren uit het feit dat het allemaal statussymbolen zijn van een middeleeuws edelman/krijger en/of van een bisschop.


Dit zijn de toevallige overeenkomsten, de overige overeenkomsten eronder zijn dat niet.
Die zijn te close met elkaar verbonden. De dingen die eronder opgesomd staan, zijn de dingen die wel samenhang hebben met elkaar, dat wou ik in de oorspronkelijke post er nog bijzetten, maar dat ben ik vergeten. Ik was namelijk nogal moe doordat ik bij een bekende was uitgeweest.
yvonnevrijdag 7 december 2001 @ 10:40
quote:
Op donderdag 06 december 2001 22:38 schreef Cairon het volgende:

Het is een goed geschreven stukje en ik leer er meer over de pre-christelijke Europese cultuur en feesten dan ik op de middelbare school heb aangeboden gekregen.
Het grappige is, dat mij dit allemaal zeer bekend voorkomt, ik ben ook dol op dit soort verhalen.
Nu moet ik zeggen dat mijn kinderen op de Vrije School zitten en daar wordt onzettend veel aandacht besteed aan Jaarfeesten.
Jammer dat het niet meer zo erg leeft.
spookvrouwvrijdag 7 december 2001 @ 10:49
Yvonne, bedankt voor het omhoog schoppen, ik had dit nog niet gezien.

* spookvrouw is helemaal niet thuis in de oude verhalen en heb dit lekker zitten lezen en ga het zo uitprinten

Herne, goed stuk. Ik zie uit naar het vervolg.