Nederlandse naamvallen

Offtopic: het is maar goed dat ze die niet meer hebben in Nederland, anders was ik echt niet in Nederland geboren

Ontopic: kan niets vinden zo snel, op Google. Ben er zelf eigenlijk ook wel nieuwsgierig naar.

Enige wat ik kon vinden was het volgende:
http://taaladvies.net/taal/advies/tekst/30/
http://www.literatuurgeschiedenis.nl/middelnederlands.asp?ID=3

De naamvallen in onze taal zijn vervangen door voorzetsels en/of een vaste woordvolgorde. 'Die' en 'dat' worden in Middelnederlands (Diets) als aanwijzend voornaamwoord gebruikt, maar ook als lidwoord. Het woord 'het' bestond wel, maar 'de' was 'den'.

Naamvallen bestonden in het Nederlands evenals ze in het Duits bestaan. Volgens mij had het Nederlands vroeger ook Nominatief, Genitief, Datief en Accusatief. Pogingen om een Vocatief of Ablatief op basis van het Latijn te ontwaren zijn nooit zo succesvol geweest.

Een goede site met oude grammatica's en dergelijke is http://www.dbnl.org. Zie bijvoorbeeld de "Nederduitsche spraakkunst", dat ook een stuk over de lidwoorden heeft. Samen met voorgaande link over het middelnederlands kun je wel zien hoe die vormen afgesleten zijn.

Overigens spelen naamvallen niet alleen bij lidwoorden een rol, maar ook bij voornaamwoorden. Daar zie je het nog steeds: Ik zie hem. Hij ziet mij. Jullie zien ons. Sommige vormen hebben geen verschil (Jullie / Jullie; Zij / Zij) anderen wel. Ik / mijner / mij. Er zijn sommige werkwoorden die bijvoorbeeld nog met een tweede naamval gaan (alhoewel dat héél gedateerd taalgebruik is), zoals "Oh, Jezus, erbarm u mijner." Of, "Gedenk mijner." (Gedenken en erbarmen +genitief).

Ook daar loont het wellicht om naar het Duits te krijgen. Als laatste zijn er dativusresten te vinden in versteende uitdrukkingen zoals "in den beginne" (zie de extra e, net als in het Duits gedaan kan worden (mit dem Kinde)). Daarvoor is echter de Algemene Nederlandse Spraakkunst, welke geheel on-line te raadplegen is het geschikst. (Deze is trouwens actueel, en behandelt de hedendaagse grammatica van het Nederlands.)

Overigens, "afschaf van de naamvallen" klinkt zo absurd; het was natuurlijk meer dat in het dagelijkse taalgebruik de naamvallen allang versleten waren, men zei ook gewoon "Ik zie de man in het bos lopen" ookal schreef men "Ik zie den man in het bosch loopen". Die n en -ch werden dus niet uitgesproken. Bij de spellingsverandering is er dus voor gekozen om dat in de spelling weer te geven; dus de vorm "den" die eigenlijk iedereen toch al als "de" uitsprak werd ook gewoon zo geschreven. De naamval op zich kan nog wel ontwaard worden (alhoewel het verschil tussen datief en accusatief in het Nederlands tegenwoordig tot hun/hen beperkt blijft, en dat is nog kunstmatig ook), doch de lidwoorden zijn afgesleten en vooral vervangen door voorzetsels. "Afschaffing van naamvallen" zou echter inhouden dat ook vormen als ik/mij verdwijnen.

Duits is nog wel een van de weinige Germaanse talen die echt nog een ver doorgevoerd naamvallen stelsel heeft of niet? In het Nederlands komen ze alleen nog voor in de persoonlijke voornaamwoorden, net zoals bij mijn weten in de Scandinavische talen en het Engels.

Ook in veel Romaanse talen zijn ze afgesleten. Het Latijn heeft een uitgebreid naamvallen stelsel, maar in het volkslatijn zijn de verschillen tussen de naamvallen steeds minder duidelijk geworden en werd hun functie vervangen door voorzetsels en in de talen die uit het volkslatijn zijn gekomen, vinden we bijna geen naamvallen meer terug. De enige taal die nog naamvallen heeft is het Roemeens, maar deze taal is voortgekomen uit het klassiek latijn, en niet uit het volkslatijn.

IJslands weet ook wel raad met naamvallen.

Haha, dat soort talen ja. Het Fins heeft er geloof ik 13?

Maar Fins is geen Germaanse taal en IJslands wel. Russisch, Ests, Litouws, Sanskriet: allemaal kennen ze naamvallen maar zijn ze geen Germaanse taal. IJslands is een min of meer rechtstreekse voortzetting van het Oud-Noors en is qua ontwikkeling zeer conservatief geweest, waardoor het een tamelijk archaïsche structuur heeft.